Smreczyna - grupa Piety

Z almanach wrocławski
(Przekierowano z Smreczyna)
Przejdź do nawigacjiPrzejdź do wyszukiwania
1. (fot. 2013)
2. Pieta (fot. 2013)

Smreczyna (niem. Schönau bei Mittelwalde) gmina Międzylesie powiat kłodzki.

Smreczyna jest niewielką wsią o łańcuchowym typie zabudowy, leżącą w pobliżu granicy z Czechami, pomiędzy Górami Bystrzyckimi i Masywem Śnieżnika, na Wysoczyźnie Międzylesia, w Rowie Górnej Nysy, stanowiącym od wieków trakt komunikacyjny w kierunku Ołomuńca. Dziś traktem tym jest droga krajowa nr 33, łącząca Kłodzko z granicą w Boboszowie. Po prawej stronie szosy, tuż przed skrzyżowaniem z drogą do Kamieńczyka (w południową część Gór Bystrzyckich) stoi nietypowa grupa pasyjna.

Na dwuczęściowym cokole wysokości 160 cm, składającym się z kwadratowej podstawy i smuklejszego, również na planie kwadratu, postumentu, umieszczona jest metrowej wysokości piaskowcowa rzeźba Piety (fot. 2). Po jej obu stronach, na odrębnych, też dwuczęściowych ale niższych (110 cm) cokołach, stoją piaskowcowe figury św. Marii Magdaleny (fot. 3) i św. Jana Ewangelisty (fot. 4), mierzące po 120 cm, postaci z zasady towarzyszących Maryi pod krzyżem w grupach Ukrzyżowania. Cokoły są bielone i połączone niską, również bieloną balustradą. Rzeźba św. Jana nie ma prawej ręki. Oglądając rzeźby, należy pamiętać, że były one pierwotnie polichromowane i złocone. W grudniu 2011 r. skradziona została rzeźba św. Jana. Niestety jest to jeszcze nieodosobnione zjawisko w ziemi kłodzkiej pełnej przydrożnych figur, znajdujących się często w odosobnionych dziś miejscach. Na szczęście po prawie dwóch latach rzeźba została odnaleziona. Jak podaje policja, stało się to w wyniku pracy operacyjnej policjantów z posterunku w Bystrzycy Kłodzkiej, którzy znaleźli rzeźbę na jednej z prywatnych posesji w gminie Bystrzyca Kłodzka. Została przekazana na ręce proboszcza parafii w Międzylesiu, ks. Dziekan Jana Tracza[1] i czeka na powrót do Smreczyny.

Nie wiadomo nic na temat fundatorów ani autora rzeźb. Płyciny na cokole Piety sugerują, że możliwe, iż znajdowały się tam inskrypcje, ale nie wspomina o nich już Lydia Baruchsen, opisując figurę w 1931 r.[2]. Według wzmianki w Słowniku geografii turystycznej Sudetów grupa pochodzi z I połowy XVIII w. i ma cechy sztuki ludowej[3]. Opracowany pod kierunkiem profesora Konstantego Kalinowskiego katalog rzeźby barokowej hrabstwa kłodzkiego przesuwa jej powstanie na II połowę tego wieku[4], czyli okres, gdy założona prawdopodobnie w II połowie XVI w. Smreczyna (Schönau) szybko się rozwijała m.in. dzięki powstaniu w okolicy Międzylesia znacznego ośrodka tkactwa chałupniczego. W 1787 r. mieszkało w niej 16 kmieci oraz 64 zagrodników oraz chałupników i czynnych było 15 warsztatów płócienniczych. Wieś liczyła 74 budynki, w tym dwór z folwarkiem i młyn wodny[5]. Była więc ludniejsza niż dziś, gdy mieszka w niej ok. 180 osób (382 w 1938). Czasami rzeźba jest przypisywana tzw. "warsztatowi lesickiemu", działającemu w południowej części ziemi kłodzkiej i sąsiednim rejonie Czech w drugiej połowie XVII i na początku XVIII w., co by kazało pozostać przy datowaniu na początek XVIII w. Kłóci się to jednak ze stanowiskiem autora tego określenia, czyli wspomnianego wyżej profesora Konstantego Kalinowskiego, który nie odnalazł w niej cech formalnych, na podstawie których wyodrębnił grupę dzieł, przypisując ją jednemu anonimowemu twórcy i jego warsztatowi. Niewątpliwe jest tylko, że wykonawstwo należy przypisać profesjonalnemu prowincjonalnemu zakładowi rzemieślniczemu, biegłemu technicznie i obeznanemu, przynajmniej odtwórczo, z oficjalną sztuką barokową.

Przypisy

  1. Informacja ze strony internetowej Policji dolnośląskiej
  2. Lydia Baruchsen, Die schlesische Mariensäule : Ursprung, Wesen und Beziehungen zu Verwandten Denkmalgruppen, Breslau 1931, s. 137
  3. Słownik geografii turystycznej Sudetów, Tom 15 Kotlina Kłodzka, Wrocław 1994, s. 398
  4. Katalog rzeźby barokowej na Śląsku, Tom 1 Hrabstwo Kłodzkie, Poznań 1987, s. 181
  5. Słownik geografii turystycznej Sudetów, Tom 15 Kotlina Kłodzka, Wrocław 1994, ss. 396-397

Bibliografia

  • Lydia Baruchsen, Die schlesische Mariensäule : Ursprung, Wesen und Beziehungen zu Verwandten Denkmalgruppen, Breslau 1931, s. 137
  • Katalog rzeźby barokowej na Śląsku, Tom 1 Hrabstwo Kłodzkie, Poznań 1987, s. 181
  • Słownik geografii turystycznej Sudetów, Tom 15 Kotlina Kłodzka, Wrocław 1994, s. 398