Święty Wawrzyniec: Różnice pomiędzy wersjami
m (int., lit.) |
|||
Linia 3: | Linia 3: | ||
[[Plik:Dobrojewo Wawrzyniec.jpg|alt = św. Wawrzyniec, Dobrojewo|thumb|260px|Św. Wawrzyniec, Dobrojewo]] | [[Plik:Dobrojewo Wawrzyniec.jpg|alt = św. Wawrzyniec, Dobrojewo|thumb|260px|Św. Wawrzyniec, Dobrojewo]] | ||
[[Plik:Kowalew Walenty Wawrzyniec.jpg|alt = Św. Wawrzyniec i św. Walenty w Kowalewie|thumb|left|260px|Św. Wawrzyniec (z prawej) i św. Walenty w Kowalewie]] | [[Plik:Kowalew Walenty Wawrzyniec.jpg|alt = Św. Wawrzyniec i św. Walenty w Kowalewie|thumb|left|260px|Św. Wawrzyniec (z prawej) i św. Walenty w Kowalewie]] | ||
− | Świętych Kościoła katolickiego o tym imieniu jest 20 ale mówiąc św. Wawrzyniec mamy właściwie zawsze na myśli '''Wawrzyńca z Rzymu''' (z łac. ''Laurentius'') - diakona, męczennika z III w. | + | Świętych Kościoła katolickiego o tym imieniu jest 20, ale mówiąc św. Wawrzyniec mamy właściwie zawsze na myśli '''Wawrzyńca z Rzymu''' (z łac. ''Laurentius'') - diakona, męczennika z III w. |
− | Według hagiograficznego życiorysu zmarł 10 sierpnia 258 roku, zamęczony na rozżarzonej do czerwoności kracie. Data urodzenia nie jest podawana. | + | Według hagiograficznego życiorysu zmarł 10 sierpnia 258 roku, zamęczony na rozżarzonej do czerwoności kracie. Data urodzenia nie jest podawana. Dzień śmierci jest dniem jego wspomnienia. Pochodził z Hiszpanii. Po przybyciu do Rzymu został zaufaną osobą i jednym z siedmiu archidiakonów papieża Sykstusa II. Podczas prześladowań Kościoła bronił dóbr przed dekretem cesarza Waleriana (253-260) i w końcu rozdał je ubogim. W konsekwencji zmarł śmiercią męczeńską; Walerian nakazał rozciągnąć go na żelaznych kratach i piec żywcem w ogniu. Wawrzyniec miał mimo tortur powiedzieć: "Widzisz, że ciało moje jest już dosyć przypieczone. Obróć je teraz na drugą stronę!". Św. Leon Wielki daje do tych słów komentarz: "Jak silny musiał być ogień miłości Chrystusowej, skoro gasił on żar ognia naturalnego!". Wawrzyniec miał być przedtem biczowany knutami z drutu, a potem powieszono go, wyrywając członki ze stawów. |
− | W starożytności i średniowieczu Laurentius był jednym z najpopularniejszych świętych. | + | W starożytności i średniowieczu Laurentius był jednym z najpopularniejszych świętych. Już w I połowie IV wieku na rzymskim cmentarzu przy Via Tributaria obchodzono jego święto. Cesarz Konstantyn wybudował tam w tym czasie bazylikę poświęconą Wawrzyńcowi, a jego grób stał się najbardziej odwiedzanym przez starożytnych pielgrzymów. Kult rozszerzył się na cały chrześcijański Zachód i dotarł też na Wschód. W X w. Niemcy przypisywali Wawrzyńcowi zwycięstwa nad Madziarami. Słynny monumentalny zespół pałacowy hiszpańskich władców - Eskurial - powstał w miasteczku San Lorenzo (Św. Wawrzyniec) i jest zbudowany w rozplanowaniu mającym przypominać kratę, na której męczono patrona. W związku z jego dniem przypadającym w szczycie aktywności Perseid (10 sierpnia), nazywane były one niegdyś łzami św. Wawrzyńca. |
− | Kult Wawrzyńca wcześnie rozprzestrzenił się też na ziemie polskie. Ponad 30 miejscowości w Polsce bierze nazwę od jego imienia. | + | Kult Wawrzyńca wcześnie rozprzestrzenił się też na ziemie polskie. Ponad 30 miejscowości w Polsce bierze nazwę od jego imienia. Powstało wiele zwyczajów z nim związanych. Według legendy miał zstępować co piątek z nieba do czyśćca, by wyzwolić jedną duszę. W dzień św. Wawrzyńca odbywało się święcenie masła, które w ten sposób nabierało właściwości leczniczych dla ludzi i bydła. Na południu Polski święty uznawany jest za patrona pszczelarzy, dlatego w czasie jego wspomnienia święci się miód i podarowuje go rodzinie i przyjaciołom. Towarzyszy temu modlitwa: "Przez przyczynę Wawrzyńca męczennika chroń Boże pszczółki od szkodnika”. W dzień ten krzesano też nowy ogień z iskry, jaka padła z drewna osiki czy olchy przez silne pocieranie. Modlono się przy tym: "W imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego. Amen. Św. Wawrzyńcze przebłogosławiony, tobie oddaję ogień ten sławiony pod najświętszą twoją opiekę" albo: "Tyś jest od ognia szczególna zasłona, ciebie świat wielbi i ma za patrona. Zagaszaj pożary, kto cię z dobrej wiary zawoła". O popularności kultu świadczy wiele przysłów, które powstały w związku ze św. Wawrzyńcem: |
− | * Gdy na Wawrzyńca orzechy obrodzą - to w | + | * Gdy na Wawrzyńca orzechy obrodzą - to w zimie mrozy dogodzą. |
− | * Jak Wawrzyniec burzy, to się za bronami kurzy | + | * Jak Wawrzyniec burzy, to się za bronami kurzy. |
− | * Gdy na Wawrzyńca słota trzyma, do Gromnicznej lekka zima | + | * Gdy na Wawrzyńca słota trzyma, do Gromnicznej lekka zima. |
* Wawrzyniec pokazuje, jaka jesień następuje. | * Wawrzyniec pokazuje, jaka jesień następuje. | ||
− | Jest patronem kucharzy, piekarzy, bibliotekarzy i ubogich. Ma chronić od pożarów i poparzeń a także od chorób reumatycznych. Jego główne atrybuty to krata (ruszt) oraz palma męczeńska Ponadto księga lub zwój, miecz, otwarta szafka z widocznymi księgami, sakiewka. Przedstawiany jest w [[dalmatyka|dalmatyce]] (szacie liturgicznej przypisanej diakonowi), założonej na [[alba|albę]]. | + | Jest patronem kucharzy, piekarzy, bibliotekarzy i ubogich. Ma chronić od pożarów i poparzeń, a także od chorób reumatycznych. Jego główne atrybuty to krata (ruszt) oraz palma męczeńska. Ponadto księga lub zwój, miecz, otwarta szafka z widocznymi księgami, sakiewka. Przedstawiany jest w [[dalmatyka|dalmatyce]] (szacie liturgicznej przypisanej diakonowi), założonej na [[alba|albę]]. |
− | Najwięcej kapliczek poświęconych Wawrzyńcowi i jego figur | + | Najwięcej kapliczek poświęconych Wawrzyńcowi i jego figur znajduje się w Wielkopolsce. W niektórych jej okolicach jest praktycznie w każdej miejscowości. Wiąże się to z tym, że traktowany jest w tym regionie jako główny orędownik od pożarów, wyprzedzając w tym zakresie dominującego w innych polskich krainach św. Floriana. |
{{Publikacja|2005|2005}} | {{Publikacja|2005|2005}} | ||
[[Kategoria:Słownik|Wawrzyniec]] | [[Kategoria:Słownik|Wawrzyniec]] | ||
[[Kategoria:Kapliczki według patronów|Wawrzyniec]] | [[Kategoria:Kapliczki według patronów|Wawrzyniec]] |
Wersja z 16:53, 1 cze 2020
Świętych Kościoła katolickiego o tym imieniu jest 20, ale mówiąc św. Wawrzyniec mamy właściwie zawsze na myśli Wawrzyńca z Rzymu (z łac. Laurentius) - diakona, męczennika z III w.
Według hagiograficznego życiorysu zmarł 10 sierpnia 258 roku, zamęczony na rozżarzonej do czerwoności kracie. Data urodzenia nie jest podawana. Dzień śmierci jest dniem jego wspomnienia. Pochodził z Hiszpanii. Po przybyciu do Rzymu został zaufaną osobą i jednym z siedmiu archidiakonów papieża Sykstusa II. Podczas prześladowań Kościoła bronił dóbr przed dekretem cesarza Waleriana (253-260) i w końcu rozdał je ubogim. W konsekwencji zmarł śmiercią męczeńską; Walerian nakazał rozciągnąć go na żelaznych kratach i piec żywcem w ogniu. Wawrzyniec miał mimo tortur powiedzieć: "Widzisz, że ciało moje jest już dosyć przypieczone. Obróć je teraz na drugą stronę!". Św. Leon Wielki daje do tych słów komentarz: "Jak silny musiał być ogień miłości Chrystusowej, skoro gasił on żar ognia naturalnego!". Wawrzyniec miał być przedtem biczowany knutami z drutu, a potem powieszono go, wyrywając członki ze stawów.
W starożytności i średniowieczu Laurentius był jednym z najpopularniejszych świętych. Już w I połowie IV wieku na rzymskim cmentarzu przy Via Tributaria obchodzono jego święto. Cesarz Konstantyn wybudował tam w tym czasie bazylikę poświęconą Wawrzyńcowi, a jego grób stał się najbardziej odwiedzanym przez starożytnych pielgrzymów. Kult rozszerzył się na cały chrześcijański Zachód i dotarł też na Wschód. W X w. Niemcy przypisywali Wawrzyńcowi zwycięstwa nad Madziarami. Słynny monumentalny zespół pałacowy hiszpańskich władców - Eskurial - powstał w miasteczku San Lorenzo (Św. Wawrzyniec) i jest zbudowany w rozplanowaniu mającym przypominać kratę, na której męczono patrona. W związku z jego dniem przypadającym w szczycie aktywności Perseid (10 sierpnia), nazywane były one niegdyś łzami św. Wawrzyńca.
Kult Wawrzyńca wcześnie rozprzestrzenił się też na ziemie polskie. Ponad 30 miejscowości w Polsce bierze nazwę od jego imienia. Powstało wiele zwyczajów z nim związanych. Według legendy miał zstępować co piątek z nieba do czyśćca, by wyzwolić jedną duszę. W dzień św. Wawrzyńca odbywało się święcenie masła, które w ten sposób nabierało właściwości leczniczych dla ludzi i bydła. Na południu Polski święty uznawany jest za patrona pszczelarzy, dlatego w czasie jego wspomnienia święci się miód i podarowuje go rodzinie i przyjaciołom. Towarzyszy temu modlitwa: "Przez przyczynę Wawrzyńca męczennika chroń Boże pszczółki od szkodnika”. W dzień ten krzesano też nowy ogień z iskry, jaka padła z drewna osiki czy olchy przez silne pocieranie. Modlono się przy tym: "W imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego. Amen. Św. Wawrzyńcze przebłogosławiony, tobie oddaję ogień ten sławiony pod najświętszą twoją opiekę" albo: "Tyś jest od ognia szczególna zasłona, ciebie świat wielbi i ma za patrona. Zagaszaj pożary, kto cię z dobrej wiary zawoła". O popularności kultu świadczy wiele przysłów, które powstały w związku ze św. Wawrzyńcem:
- Gdy na Wawrzyńca orzechy obrodzą - to w zimie mrozy dogodzą.
- Jak Wawrzyniec burzy, to się za bronami kurzy.
- Gdy na Wawrzyńca słota trzyma, do Gromnicznej lekka zima.
- Wawrzyniec pokazuje, jaka jesień następuje.
Jest patronem kucharzy, piekarzy, bibliotekarzy i ubogich. Ma chronić od pożarów i poparzeń, a także od chorób reumatycznych. Jego główne atrybuty to krata (ruszt) oraz palma męczeńska. Ponadto księga lub zwój, miecz, otwarta szafka z widocznymi księgami, sakiewka. Przedstawiany jest w dalmatyce (szacie liturgicznej przypisanej diakonowi), założonej na albę.
Najwięcej kapliczek poświęconych Wawrzyńcowi i jego figur znajduje się w Wielkopolsce. W niektórych jej okolicach jest praktycznie w każdej miejscowości. Wiąże się to z tym, że traktowany jest w tym regionie jako główny orędownik od pożarów, wyprzedzając w tym zakresie dominującego w innych polskich krainach św. Floriana.
Publikacja - 2005 r. |
Aktualizacja - 2005 r. |