Brogowe kapliczki św. Jana Nepomucena w Tarnowie i Nowogrodzie: Różnice pomiędzy wersjami

Z almanach wrocławski
Przejdź do nawigacjiPrzejdź do wyszukiwania
m
m
 
Linia 1: Linia 1:
 
[[Plik:Nowogród kapliczka brogowa.jpeg|thumb|330px|left|1. Przydrożna kapliczka brogowa w Nowogrodzie (fot. 2001).]]
 
[[Plik:Nowogród kapliczka brogowa.jpeg|thumb|330px|left|1. Przydrożna kapliczka brogowa w Nowogrodzie (fot. 2001).]]
 
[[Plik:Tarnowo Nepomuceny.jpg|thumb|360px|2. Rzeźby św. Jana Nepomucena z kapliczek w Tarnowie i Nowogrodzie.]]
 
[[Plik:Tarnowo Nepomuceny.jpg|thumb|360px|2. Rzeźby św. Jana Nepomucena z kapliczek w Tarnowie i Nowogrodzie.]]
We wsi Tarnowo w gm. Miastkowo, w pow. łomżyńskim znajduje się [[kapliczka brogowa]] z figurą [[Święty Jan Nepomucen|św. Jana Nepomucena]] (fot. 3, 4, 6), ufundowana w 1839 r. przez miejscowych dziedziców Ciemieniewskich<ref name="KZS">''Łomża i okolice''. Oprac. Kałamajska-Saeed, Maria. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1982. Katalog zabytków sztuki w Polsce. Seria Nowa; t. 9 z. 1, s. 69.</ref>. Stoi naprzeciw stawu, nad strugą, nazywaną przez mieszkańców Wrzerzecz, będącą dopływem rzeki Ruż <small>(53°06'37.9"N 21°51'57.9"E)</small>. Jest to droga z dworu w kierunku wsi Uśnik.  Drewniana brogowa kapliczka oparta jest na czterech słupach.  Z trzech stron otwarta dwuczłonowymi arkadami wyciętymi w belkach, czwarta strona (tył) jest oszalowana.  Oczywiście kapliczka była wielokrotnie odnawiana i zmieniała swój wygląd, np. poprzedni [[dach namiotowy|namiotowy dach]] był blaszany (fot. 4), wcześniej był kryty papą, a dawniej, tak jak dziś (2001), gontem. Pierwotnie być może pokrycie stanowiła słoma.  Przydrożna kapliczka i rzeźba z Tarnowa stały się wzorem dla kapliczki i rzeźby św. Jana Nepomucena w Skansenie Kurpiowskim w Nowogrodzie (fot. 1).  
+
We wsi Tarnowo w gm. Miastkowo, w pow. łomżyńskim znajduje się [[kapliczka brogowa]] z figurą [[Święty Jan Nepomucen|św. Jana Nepomucena]] (fot. 3, 4, 6), ufundowana w 1839 r. przez miejscowych dziedziców Ciemieniewskich<ref name="KZS">''Łomża i okolice''. Oprac. Kałamajska-Saeed, Maria. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1982. Katalog zabytków sztuki w Polsce. Seria Nowa; t. 9 z. 1, s. 69.</ref>. Stoi naprzeciw stawu, nad strugą, nazywaną przez mieszkańców Wrzerzecz, będącą dopływem rzeki Ruż <small>(53°06'37.9"N 21°51'57.9"E)</small>. Jest to droga z dworu w kierunku wsi Uśnik.  Drewniana brogowa kapliczka oparta jest na czterech słupach.  Z trzech stron otwarta dwuczłonowymi arkadami wyciętymi w belkach, czwarta strona (tył) jest oszalowana.  Oczywiście kapliczka była wielokrotnie odnawiana i zmieniała swój wygląd, np. poprzedni [[dach namiotowy|namiotowy dach]] był blaszany (fot. 4), wcześniej był kryty papą, a dawniej gontem. Pierwotnie być może pokrycie stanowiła słoma.  Przydrożna kapliczka i rzeźba z Tarnowa stały się wzorem dla kapliczki i rzeźby św. Jana Nepomucena w Skansenie Kurpiowskim w Nowogrodzie (fot. 1).  
  
Możliwe, że figura św. Jana w Tarnowie jest starsza od kapliczki, gdyż ma cechy barokowe i jest to barok historyczny, o którego przykłady trudno już w XIX w., a nie tzw. barok ludowy, naśladujący stylowe rzeźby. Na zdjęciu nr 2 pierwsze dwie rzeźby od lewej to św. Jan Nepomucen w brogowej kapliczce przydrożnej w Tarnowie (przed 1982 i 2001), a figura z prawej to rzeźba  w kapliczce brogowej w Skansenie Kurpiowskim w Nowogrodzie.  Jest to klasyczna późnobarokowa, warsztatowa drewniana rzeźba św. Jana Nepomucena, w najpopularniejszym dla niego typie (wywodzącym się z figury na Moście Karola w Pradze) i można ją z dużym prawdopodobieństwem datować na drugą połowę XVIII w. Zagadkę jej pojawienia się w Tarnowie próbuje wyjaśnić legenda, wg której święty przypłynął rzeczką Wszerzecz do Tarnowa i został wyłowiony przez mieszkańców. Jest to typowa nepomucka legenda dotycząca wielu rzeźb św. Jana Nepomucena. W tym wypadku ziarna prawdy można doszukiwać się w tym, że kapliczka i rzeźba prawdopodobnie nie powstały w tym samym czasie, lecz fundowano kapliczkę pod przywiezioną skądś przez właściciela wsi rzeźbę. Mieszkańcy  opowiadają też, że podczas I wojny światowej wrzucony do wody przez żołnierzy rosyjskich św. Jan w cudowny sposób przypłynął z powrotem. Podobno też kilkadziesiąt lat temu figurę zmyła do rzeki powódź, ale święty nie chciał opuścić Tarnowa i nie odpłynął. Można też usłyszeć we wsi powiedzenie: ''Odsunął się jak św. Jan od Tarnowa.'' Wzięło się ono stąd, że niegdyś blisko kapliczki nie było zabudowań i stała ona jakby w oddali od wsi. Jest to również spotykane powiedzenie, w wypadku kapliczek z Janem Nepomucenem. Mówią tak mieszkańcy okolic Sadownego Węgrowskiego o Nepomucenie z Zalesia. W Mierzynówce na Podlasiu mówią z kolei: ''Wypiął się jak Jan na Mierzynówkę'', gdyż ich święty stoi tyłem do wsi.
+
Możliwe, że figura św. Jana w Tarnowie jest starsza od kapliczki, gdyż ma cechy barokowe i jest to barok historyczny, o którego przykłady trudno już w XIX w., a nie tzw. barok ludowy, naśladujący stylowe rzeźby. Na zdjęciu nr 2 pierwsze dwie rzeźby od lewej to św. Jan Nepomucen w brogowej kapliczce przydrożnej w Tarnowie (przed 1982 i 2001), a figura z prawej to rzeźba  w kapliczce brogowej w Skansenie Kurpiowskim w Nowogrodzie.  Jest to klasyczna późnobarokowa, warsztatowa drewniana rzeźba św. Jana Nepomucena, w najpopularniejszym dla niego typie (wywodzącym się z figury na Moście Karola w Pradze) i można ją z dużym prawdopodobieństwem datować na drugą połowę XVIII w. Zagadkę jej pojawienia się w Tarnowie próbuje wyjaśnić legenda, wg której święty przypłynął rzeczką Wszerzecz do Tarnowa i został wyłowiony przez mieszkańców. Jest to typowa nepomucka legenda dotycząca wielu rzeźb św. Jana Nepomucena. W tym wypadku ziarna prawdy można doszukiwać się w tym, że kapliczka i rzeźba prawdopodobnie nie powstały w tym samym czasie, lecz fundowano kapliczkę pod przywiezioną skądś przez właściciela wsi rzeźbę. Mieszkańcy  opowiadają też, że podczas I wojny światowej wrzucony do wody przez żołnierzy rosyjskich św. Jan w cudowny sposób przypłynął z powrotem. Podobno też kilkadziesiąt lat temu figurę zmyła do rzeki powódź, ale święty nie chciał opuścić Tarnowa i nie odpłynął. Można też usłyszeć we wsi powiedzenie: ''Odsunął się jak św. Jan od Tarnowa.'' Wzięło się ono stąd, że niegdyś blisko kapliczki nie było zabudowań i stała ona jakby w oddali od wsi. Jest to również spotykane powiedzenie w wypadku kapliczek z Janem Nepomucenem. Mówią tak mieszkańcy okolic Sadownego Węgrowskiego o Nepomucenie z Zalesia. W Mierzynówce na Podlasiu mówią z kolei: ''Wypiął się jak Jan na Mierzynówkę'', gdyż ich święty stoi tyłem do wsi.
  
 
<center><gallery widths=360 heights=240>
 
<center><gallery widths=360 heights=240>

Aktualna wersja na dzień 05:19, 7 wrz 2021

1. Przydrożna kapliczka brogowa w Nowogrodzie (fot. 2001).
2. Rzeźby św. Jana Nepomucena z kapliczek w Tarnowie i Nowogrodzie.

We wsi Tarnowo w gm. Miastkowo, w pow. łomżyńskim znajduje się kapliczka brogowa z figurą św. Jana Nepomucena (fot. 3, 4, 6), ufundowana w 1839 r. przez miejscowych dziedziców Ciemieniewskich[1]. Stoi naprzeciw stawu, nad strugą, nazywaną przez mieszkańców Wrzerzecz, będącą dopływem rzeki Ruż (53°06'37.9"N 21°51'57.9"E). Jest to droga z dworu w kierunku wsi Uśnik. Drewniana brogowa kapliczka oparta jest na czterech słupach. Z trzech stron otwarta dwuczłonowymi arkadami wyciętymi w belkach, czwarta strona (tył) jest oszalowana. Oczywiście kapliczka była wielokrotnie odnawiana i zmieniała swój wygląd, np. poprzedni namiotowy dach był blaszany (fot. 4), wcześniej był kryty papą, a dawniej gontem. Pierwotnie być może pokrycie stanowiła słoma. Przydrożna kapliczka i rzeźba z Tarnowa stały się wzorem dla kapliczki i rzeźby św. Jana Nepomucena w Skansenie Kurpiowskim w Nowogrodzie (fot. 1).

Możliwe, że figura św. Jana w Tarnowie jest starsza od kapliczki, gdyż ma cechy barokowe i jest to barok historyczny, o którego przykłady trudno już w XIX w., a nie tzw. barok ludowy, naśladujący stylowe rzeźby. Na zdjęciu nr 2 pierwsze dwie rzeźby od lewej to św. Jan Nepomucen w brogowej kapliczce przydrożnej w Tarnowie (przed 1982 i 2001), a figura z prawej to rzeźba w kapliczce brogowej w Skansenie Kurpiowskim w Nowogrodzie. Jest to klasyczna późnobarokowa, warsztatowa drewniana rzeźba św. Jana Nepomucena, w najpopularniejszym dla niego typie (wywodzącym się z figury na Moście Karola w Pradze) i można ją z dużym prawdopodobieństwem datować na drugą połowę XVIII w. Zagadkę jej pojawienia się w Tarnowie próbuje wyjaśnić legenda, wg której święty przypłynął rzeczką Wszerzecz do Tarnowa i został wyłowiony przez mieszkańców. Jest to typowa nepomucka legenda dotycząca wielu rzeźb św. Jana Nepomucena. W tym wypadku ziarna prawdy można doszukiwać się w tym, że kapliczka i rzeźba prawdopodobnie nie powstały w tym samym czasie, lecz fundowano kapliczkę pod przywiezioną skądś przez właściciela wsi rzeźbę. Mieszkańcy opowiadają też, że podczas I wojny światowej wrzucony do wody przez żołnierzy rosyjskich św. Jan w cudowny sposób przypłynął z powrotem. Podobno też kilkadziesiąt lat temu figurę zmyła do rzeki powódź, ale święty nie chciał opuścić Tarnowa i nie odpłynął. Można też usłyszeć we wsi powiedzenie: Odsunął się jak św. Jan od Tarnowa. Wzięło się ono stąd, że niegdyś blisko kapliczki nie było zabudowań i stała ona jakby w oddali od wsi. Jest to również spotykane powiedzenie w wypadku kapliczek z Janem Nepomucenem. Mówią tak mieszkańcy okolic Sadownego Węgrowskiego o Nepomucenie z Zalesia. W Mierzynówce na Podlasiu mówią z kolei: Wypiął się jak Jan na Mierzynówkę, gdyż ich święty stoi tyłem do wsi.

6. Street View (2013)

Przypisy

  1. Łomża i okolice. Oprac. Kałamajska-Saeed, Maria. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1982. Katalog zabytków sztuki w Polsce. Seria Nowa; t. 9 z. 1, s. 69.