Drewniana kapliczka słupowa ze św. Janem Nepomucenem w Knyszynie: Różnice pomiędzy wersjami
Linia 1: | Linia 1: | ||
[[Plik:Knyszyn_Nepomucen_2001.jpg|alt=Przydrożna kapliczka słupowa, Knyszyn|thumb|left|420px|1. Knyszyn, stara kapliczka przydrożna (fot. 2001)]] | [[Plik:Knyszyn_Nepomucen_2001.jpg|alt=Przydrożna kapliczka słupowa, Knyszyn|thumb|left|420px|1. Knyszyn, stara kapliczka przydrożna (fot. 2001)]] | ||
[[Plik:Knyszyn Nepomucen 2004.jpg|alt=Kapliczka przydrożna w Knyszynie|thumb|280px|2. Knyszyn, nowa kapliczka przydrożna (fot. 2004)]] | [[Plik:Knyszyn Nepomucen 2004.jpg|alt=Kapliczka przydrożna w Knyszynie|thumb|280px|2. Knyszyn, nowa kapliczka przydrożna (fot. 2004)]] | ||
− | + | Na wyjeździe z podlaskiego miasteczka '''Knyszyn''' (pow. moniecki, woj. podlaskie) w kierunku Korycina, stoi drewniana kapliczka słupowa z rzeźbą [[Święty Jan Nepomucen|św. Jana Nepomucena]]. Do początku XXI stulecia była to [[kapliczka kłodowa]] (fot. 1, 3, 4, 5) z trudnego do ustalenie okresu. Być może jej historia sięga początków XX w. Kapliczki wykonane z dębowych, modrzewiowych lub sosnowych kłód obrabianych na kształt czworobocznych słupów, były do niedawna charakterystycznym elementem krajobrazu północnego Podlasia, chociaż zawsze część drewnianych kapliczek słupowych nie było kapliczkami kłodowymi . W wydrążonych u góry wnękach znajdowały schronienie ludowe świątki, najczęściej św. Jan Nepomucen i [[Chrystus Frasobliwy]]. | |
− | W okolicy ulubionego niegdyś przez króla Zygmunta Augusta Knyszyna takie kapliczki znajdowały się lub jeszcze można je spotkać m.in. w Peńskich, Zastoczu, Kalinówce Kościelnej, Brzozówce Koronnej, Brzozówce Strzeleckiej, Łapczynie, [[Drewniane kapliczki słupowe w Dobrzyniówce na Podlasiu|Dobrzyniówce]], w niektórych wsiach nawet po dwie. Podobne kapliczki | + | W okolicy ulubionego niegdyś przez króla Zygmunta Augusta Knyszyna takie kapliczki znajdowały się lub jeszcze można je spotkać m.in. w Peńskich (fot. 7), Zastoczu (fot. 8), Kalinówce Kościelnej (fot. 6), Brzozówce Koronnej, Brzozówce Strzeleckiej, Łapczynie, [[Drewniane kapliczki słupowe w Dobrzyniówce na Podlasiu|Dobrzyniówce]] (fot. 9), w niektórych wsiach nawet po dwie. Podobne kapliczki występują na nieodległych Kurpiach (np. Dudy Puszczańskie - fot. 10). Kapliczki z Podlasia, w odróżnieniu od kurpiowskich, mają najczęściej wnękę otwartą arkadowo z boków. To w tych regionach najdłużej przetrwały bardzo popularne niegdyś drewniane kapliczki słupowe. Niegdyś spotkać je można było w całej Polsce. |
− | Większość z tych kapliczek jest mocno zniszczona przez upływ czasu. Niektóre się rozpadają lub już się przewróciły. Czas nie oszczędził także znajdujących się w nich świątków. Mierzące od 30 do 45 cm figury znajdują się już tylko w nielicznych i są w większości w stanie szczątkowym (fot 4, 5, 7, 8). Część trafiła do zbiorów muzeów (tak jak św. Jan Nepomucen, razem z kapliczką, z Kalinówki Kościelnej do Muzeum Podlaskiego w Białymstoku - fot. 6), niektóre znajdują się w zbiorach prywatnych (fot. 7 i 8) ale wiele zostało niestety skradzionych. Pomimo znacznego zniszczenia i kapliczek i rzeźb, obiekty te mają niewiele ponad 100 lat. | + | Większość z tych kapliczek jest mocno zniszczona przez upływ czasu. Niektóre się rozpadają lub już się przewróciły. Czas nie oszczędził także znajdujących się w nich świątków. Mierzące od 30 do 45 cm figury znajdują się już tylko w nielicznych i są w większości w stanie szczątkowym (fot 4, 5, 7, 8). Część trafiła do zbiorów muzeów (tak jak św. Jan Nepomucen, razem z kapliczką, z Kalinówki Kościelnej do Muzeum Podlaskiego w Białymstoku - fot. 6), niektóre znajdują się w zbiorach prywatnych (fot. 7 i 8) ale wiele zostało niestety skradzionych. Pomimo znacznego zniszczenia i kapliczek i rzeźb, obiekty te w większości mają niewiele ponad 100 lat. najczęściej datowane są na początek XX wieku. Z tego czasu podchodzi również najprawdopodobniej stara kapliczka i rzeźba w Knyszynie. Można zakładać jednak, że w wielu przypadkach nie są to pierwsze kapliczki w tych lokalizacjach. Uświęcone już miejsce nie mogło pozostać puste. W miejsce zniszczonej przez czas kapliczki czy świątka zamawiano u któregoś z okolicznych bogorobów nową rzeźbę. Artysta starał się wykonać ją na podobieństwo starej, ''obmodlonej''. Na szczęście zdarza się jeszcze tak i teraz i to, w porównaniu z ostatnim półwieczem, coraz częściej. |
− | Zniszczona kapliczka pod Knyszynem i znajdujący się w niej św. Jan Nepomucen zostały zastąpione nowymi wykonanymi na ich podobieństwo. Nowa kapliczka nie jest zrobiona z jednej kłody drewna i ma formę latarni otwartej z czterech stron. Nepomucen z ogromną palmą męczeńską zachowuje formalnie ludowy styl chociaż trudno współcześnie wykonanej rzeźbie przypisać ludowy charakter w sensie nie tylko nawiązania do formy ale i treści, w postaci wyrażanej przez sztukę ludową świadomości i podświadomości kulturowej społeczności wiejskiej. | + | Zniszczona kapliczka pod Knyszynem i znajdujący się w niej św. Jan Nepomucen zostały zastąpione nowymi wykonanymi na ich podobieństwo. Nowa kapliczka (fot. 2) nie jest zrobiona z jednej kłody drewna i ma formę latarni otwartej z czterech stron. Nepomucen z ogromną palmą męczeńską zachowuje formalnie ludowy styl, chociaż trudno współcześnie wykonanej rzeźbie przypisać ludowy charakter w sensie nie tylko nawiązania do formy ale i treści, w postaci wyrażanej przez sztukę ludową świadomości i podświadomości kulturowej społeczności wiejskiej. |
<center> | <center> | ||
<gallery widths=220 heights=200 mode=nolines> | <gallery widths=220 heights=200 mode=nolines> |
Wersja z 18:42, 15 mar 2020
Na wyjeździe z podlaskiego miasteczka Knyszyn (pow. moniecki, woj. podlaskie) w kierunku Korycina, stoi drewniana kapliczka słupowa z rzeźbą św. Jana Nepomucena. Do początku XXI stulecia była to kapliczka kłodowa (fot. 1, 3, 4, 5) z trudnego do ustalenie okresu. Być może jej historia sięga początków XX w. Kapliczki wykonane z dębowych, modrzewiowych lub sosnowych kłód obrabianych na kształt czworobocznych słupów, były do niedawna charakterystycznym elementem krajobrazu północnego Podlasia, chociaż zawsze część drewnianych kapliczek słupowych nie było kapliczkami kłodowymi . W wydrążonych u góry wnękach znajdowały schronienie ludowe świątki, najczęściej św. Jan Nepomucen i Chrystus Frasobliwy.
W okolicy ulubionego niegdyś przez króla Zygmunta Augusta Knyszyna takie kapliczki znajdowały się lub jeszcze można je spotkać m.in. w Peńskich (fot. 7), Zastoczu (fot. 8), Kalinówce Kościelnej (fot. 6), Brzozówce Koronnej, Brzozówce Strzeleckiej, Łapczynie, Dobrzyniówce (fot. 9), w niektórych wsiach nawet po dwie. Podobne kapliczki występują na nieodległych Kurpiach (np. Dudy Puszczańskie - fot. 10). Kapliczki z Podlasia, w odróżnieniu od kurpiowskich, mają najczęściej wnękę otwartą arkadowo z boków. To w tych regionach najdłużej przetrwały bardzo popularne niegdyś drewniane kapliczki słupowe. Niegdyś spotkać je można było w całej Polsce.
Większość z tych kapliczek jest mocno zniszczona przez upływ czasu. Niektóre się rozpadają lub już się przewróciły. Czas nie oszczędził także znajdujących się w nich świątków. Mierzące od 30 do 45 cm figury znajdują się już tylko w nielicznych i są w większości w stanie szczątkowym (fot 4, 5, 7, 8). Część trafiła do zbiorów muzeów (tak jak św. Jan Nepomucen, razem z kapliczką, z Kalinówki Kościelnej do Muzeum Podlaskiego w Białymstoku - fot. 6), niektóre znajdują się w zbiorach prywatnych (fot. 7 i 8) ale wiele zostało niestety skradzionych. Pomimo znacznego zniszczenia i kapliczek i rzeźb, obiekty te w większości mają niewiele ponad 100 lat. najczęściej datowane są na początek XX wieku. Z tego czasu podchodzi również najprawdopodobniej stara kapliczka i rzeźba w Knyszynie. Można zakładać jednak, że w wielu przypadkach nie są to pierwsze kapliczki w tych lokalizacjach. Uświęcone już miejsce nie mogło pozostać puste. W miejsce zniszczonej przez czas kapliczki czy świątka zamawiano u któregoś z okolicznych bogorobów nową rzeźbę. Artysta starał się wykonać ją na podobieństwo starej, obmodlonej. Na szczęście zdarza się jeszcze tak i teraz i to, w porównaniu z ostatnim półwieczem, coraz częściej.
Zniszczona kapliczka pod Knyszynem i znajdujący się w niej św. Jan Nepomucen zostały zastąpione nowymi wykonanymi na ich podobieństwo. Nowa kapliczka (fot. 2) nie jest zrobiona z jednej kłody drewna i ma formę latarni otwartej z czterech stron. Nepomucen z ogromną palmą męczeńską zachowuje formalnie ludowy styl, chociaż trudno współcześnie wykonanej rzeźbie przypisać ludowy charakter w sensie nie tylko nawiązania do formy ale i treści, w postaci wyrażanej przez sztukę ludową świadomości i podświadomości kulturowej społeczności wiejskiej.