Drewniane kapliczki słupowe w Dobrzyniówce na Podlasiu

Z almanach wrocławski
Przejdź do nawigacjiPrzejdź do wyszukiwania
fot. 2001
fot. 2001

Dobrzyniówka, wieś w gminie Jasionówka, w powiecie monieckim, w województwie podlaskim.

W miejscowości znajdują się dwie drewniane kapliczki słupowe. W wieńczących je wnękach znajdowały się kiedyś rzeźbione świątki. Tego typu archaiczne kapliczki są jeszcze stosunkowo częste na północnym Podlasiu (powiaty moniecki, sokólski, północna część białostockiego). Trudno jest określić ich dokładny wiek, ale wszystko wskazuje, że najstarsze zachowane pochodzą z końca XIX i początków XX w. Niektóre z nowszych stoją w miejscu swoich zniszczonych poprzedniczek. Kapliczki takie spotkać można też we wsiach prawosławnych, co mogłoby sugerować, że sięgają czasów funkcjonowania na Podlasiu kościoła greckokatolickiego. Możliwe też, że w takich wsiach powstały w wyniku fundacji właściciela wsi lub mieszkającego wśród prawosławnych katolickiego gospodarza.

Często są to kapliczki kłodowe, czyli wykonane z jednej kłody drzewa sosnowego, rzadziej dębowego. Górny koniec kłody mieszczący wnękę na na figurę jest najczęściej szerszy. Wnękę wieńczy dwu- lub czterospadowy daszek, który obijano dranicami, gontem lub blachą i wieńczono kowalskiej roboty krzyżykiem. Taki sam wygląd mają kapliczki robione z kilku kloców drewna. Na słup mocowana jest wydrążona kapliczka z wnęką lub nawet skrzynka robiona z kilku kawałków drewna. Słupy podlaskich kapliczek nie były zasadniczo zdobione dekoracją snycerską. Kapliczki z Podlasia mają w większości wnękę otwartą z boków. Zajmowały ją świątki. Najczęściej Święty Jan Nepomucen lub Chrystus Frasobliwy. Z dużej liczby kapliczek rzeźby poznikały. Niektóre znajdują się w muzeach, część nie ostała się czasowi, niemało zostało po prostu skradzionych.

Kapliczki w Dobrzyniówce nie są kapliczkami kłodowymi. Nie ma już w nich świątków. W skrzynkach znajdują się obrazki, w jednej również gipsowa figurka Matki Boskiej. Kapliczka stojąca przy drodze (zdjęcie z prawej) jest bardziej zadbana. Otwory skrzynki ma osłonione szybkami. Jako nieliczna z drewnianych podlaskich kapliczek słupowych ma elementy zdobienia słupa w postaci zaokrąglenia krawędzi i ich sfazowania (opis stanu na 2001 r.).

Drewniane kapliczki kłodowe lub podobne do nich słupowe spotkać można m.in. w Peńskim, Zastoczu, Kalinówce Kościelnej, Brzozówce Koronnej, Brzozówce Strzeleckiej, Łapczynie, Knyszynie, Bohonikach, Kraśnianach, w niektórych wsiach nawet po dwie.

Publikacja - 2011 r.
Aktualizacja - 2011 r.