Golanka: Różnice pomiędzy wersjami
(Nie pokazano 4 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika) | |||
Linia 1: | Linia 1: | ||
[[Plik:Golanka_nepomucen_glowa.jpeg|thumb|300px|Św. Jan Nepomucen z kapliczki nad wodą w Golance (XIX w.)]] | [[Plik:Golanka_nepomucen_glowa.jpeg|thumb|300px|Św. Jan Nepomucen z kapliczki nad wodą w Golance (XIX w.)]] | ||
− | Położona w sercu [[:Kategoria:Kurpiowskie kapliczki|Kurpi]], w trójkącie pomiędzy | + | Położona w sercu [[:Kategoria:Kurpiowskie kapliczki|Kurpi]], w trójkącie pomiędzy Kadzidłem, Łysem i Myszyńcem, '''Golanka''' (pow. ostrołęcki, gm. Kadzidło), podobnie jak okoliczne wsie okraszona była gęsto kapliczkami i krzyżami. W większości dziełami miejscowych twórców. ''Katalog zabytków sztuki w Polsce'' w 1983 r. (t. 10, zeszyt 11) uznawał za godne wyróżnienia w miejscowości cztery kapliczki. |
# Drewniana kapliczka domkowa nad rzeką (właściwie nad kanałem prowadzącym do rzeczki Rozłogi), oszalowana, prostokątna, kryta dachem dwuspadowym. | # Drewniana kapliczka domkowa nad rzeką (właściwie nad kanałem prowadzącym do rzeczki Rozłogi), oszalowana, prostokątna, kryta dachem dwuspadowym. | ||
# Drewniana kapliczka domkowa, czworoboczna, oszalowana, z wnęką zwieńczoną krzyżem mauretańskim | # Drewniana kapliczka domkowa, czworoboczna, oszalowana, z wnęką zwieńczoną krzyżem mauretańskim | ||
# Figura kłodowa, zwieńczona [[sterczyna|sterczyną]] | # Figura kłodowa, zwieńczona [[sterczyna|sterczyną]] | ||
− | # W formie krzyża, z ludową figurką [[Chrystus | + | # W formie krzyża, z ludową figurką [[:Kategoria:Jezus Chrystus|ukrzyżowanego Chrystusa]]<ref>''Katalog zabytków sztuki w Polsce, Tom 10 Zeszyt 11, Ostrołęka i okolice,'' PAN, Warszawa 1983</ref> |
− | Kapliczki domkowe miały swoich mieszkańców. Ta nad rzeką [[Święty Jan Nepomucen|św. Jana Nepomucena]], który znajduje się (2004 r.) w Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce. Jest to dębowa, [[polichromia|polichromowana]] rzeźba o wys. 145 cm nieznanego autora z II poł. XIX w. Nie wiadomo jaki święty znajdował się w drugiej kapliczce (są tam współczesne dewocjonalia - 2001 r.). | + | Kapliczki domkowe miały swoich mieszkańców. Ta nad rzeką [[:Kategoria:Święty Jan Nepomucen|św. Jana Nepomucena]], który znajduje się (2004 r.) w Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce. Jest to dębowa, [[polichromia|polichromowana]] rzeźba o wys. 145 cm nieznanego autora z II poł. XIX w. Nie wiadomo jaki święty znajdował się w drugiej kapliczce (są tam współczesne dewocjonalia - 2001 r.). |
− | W lutym 2008 r. przy nepomuceńskiej kapliczce nad Rozłogą (nr 1) stanął nowy św. Jan Nepomucen w [[kapliczka kłodowa|kłodowej kapliczce]]. Twórcą jest rzeźbiarz Stanisław Bacławski<ref>[http://www.kadzidlo.pl/tworcy/baclawski_stanislaw/baclawski_stanislaw/index.html Prace Stanisława Bacławskiego]</ref> z | + | W lutym 2008 r. przy nepomuceńskiej kapliczce nad Rozłogą (nr 1) stanął nowy [[Święty Jan Nepomucen|św. Jan Nepomucen]] w [[kapliczka kłodowa|kłodowej kapliczce]]. Twórcą jest rzeźbiarz Stanisław Bacławski<ref>[http://www.kadzidlo.pl/tworcy/baclawski_stanislaw/baclawski_stanislaw/index.html Prace Stanisława Bacławskiego]</ref> z Czarni. Obok starej drewnianej kapliczki ufundowana została też nowa murowana, starająca się stylem nawiązać do zabytkowej sąsiadki. |
− | Dla badającego w latach 50. i 60. XX w. życie Kurpi i ich kulturę etnografa | + | Dla badającego w latach 50. i 60. XX w. życie Kurpi i ich kulturę etnografa Jacka Olędzkiego mieszkańcy wsi byli źródłem informacji o rzeźbiarzach, cieślach - twórcach kapliczek i świątków w XIX w<ref name="sk">Jacek Olędzki, ''Sztuka Kurpiów'', Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydawnictwo, Wrocław 1970</ref>. |
Z Golanki pochodził i w niej mieszkał rzeźbiarz świątków, również do kapliczek, Franciszek Golan, tworzący po II wojnie światowej. Był członkiem, jak wielu kurpiowskich twórców, Spółdzielni CPLiA "Kurpianka" w Kadzidle<ref name="sk"/>, która walnie przyczyniła się do odrodzenia kurpiowskiej rzeźby ludowej, praktycznie zanikłej w okresie międzywojennym z powodu braku popytu. Kurpie przestali się lubować wtedy w dziełach swoich utalentowanych ziomków, a nabrali smaku na figury odlewane z gipsu, nabywane na jarmarkach lub przywożone z dalekiego świata, często z pielgrzymki na Jasną Górę. Na szczęście prace miejscowych rzeźbiarzy zostały odkryte przez "miastowych" i członkowie Spółdzielni z trudem nadążali za zapotrzebowaniem. Nazwiska wcześniejszych twórców z tej wsi się nie zachowały. | Z Golanki pochodził i w niej mieszkał rzeźbiarz świątków, również do kapliczek, Franciszek Golan, tworzący po II wojnie światowej. Był członkiem, jak wielu kurpiowskich twórców, Spółdzielni CPLiA "Kurpianka" w Kadzidle<ref name="sk"/>, która walnie przyczyniła się do odrodzenia kurpiowskiej rzeźby ludowej, praktycznie zanikłej w okresie międzywojennym z powodu braku popytu. Kurpie przestali się lubować wtedy w dziełach swoich utalentowanych ziomków, a nabrali smaku na figury odlewane z gipsu, nabywane na jarmarkach lub przywożone z dalekiego świata, często z pielgrzymki na Jasną Górę. Na szczęście prace miejscowych rzeźbiarzy zostały odkryte przez "miastowych" i członkowie Spółdzielni z trudem nadążali za zapotrzebowaniem. Nazwiska wcześniejszych twórców z tej wsi się nie zachowały. | ||
Linia 21: | Linia 21: | ||
</gallery> | </gallery> | ||
− | + | === Przypisy === | |
[[Kategoria:Kurpiowskie kapliczki]] | [[Kategoria:Kurpiowskie kapliczki]] |
Wersja z 17:21, 16 sty 2020
Położona w sercu Kurpi, w trójkącie pomiędzy Kadzidłem, Łysem i Myszyńcem, Golanka (pow. ostrołęcki, gm. Kadzidło), podobnie jak okoliczne wsie okraszona była gęsto kapliczkami i krzyżami. W większości dziełami miejscowych twórców. Katalog zabytków sztuki w Polsce w 1983 r. (t. 10, zeszyt 11) uznawał za godne wyróżnienia w miejscowości cztery kapliczki.
- Drewniana kapliczka domkowa nad rzeką (właściwie nad kanałem prowadzącym do rzeczki Rozłogi), oszalowana, prostokątna, kryta dachem dwuspadowym.
- Drewniana kapliczka domkowa, czworoboczna, oszalowana, z wnęką zwieńczoną krzyżem mauretańskim
- Figura kłodowa, zwieńczona sterczyną
- W formie krzyża, z ludową figurką ukrzyżowanego Chrystusa[1]
Kapliczki domkowe miały swoich mieszkańców. Ta nad rzeką św. Jana Nepomucena, który znajduje się (2004 r.) w Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce. Jest to dębowa, polichromowana rzeźba o wys. 145 cm nieznanego autora z II poł. XIX w. Nie wiadomo jaki święty znajdował się w drugiej kapliczce (są tam współczesne dewocjonalia - 2001 r.).
W lutym 2008 r. przy nepomuceńskiej kapliczce nad Rozłogą (nr 1) stanął nowy św. Jan Nepomucen w kłodowej kapliczce. Twórcą jest rzeźbiarz Stanisław Bacławski[2] z Czarni. Obok starej drewnianej kapliczki ufundowana została też nowa murowana, starająca się stylem nawiązać do zabytkowej sąsiadki.
Dla badającego w latach 50. i 60. XX w. życie Kurpi i ich kulturę etnografa Jacka Olędzkiego mieszkańcy wsi byli źródłem informacji o rzeźbiarzach, cieślach - twórcach kapliczek i świątków w XIX w[3].
Z Golanki pochodził i w niej mieszkał rzeźbiarz świątków, również do kapliczek, Franciszek Golan, tworzący po II wojnie światowej. Był członkiem, jak wielu kurpiowskich twórców, Spółdzielni CPLiA "Kurpianka" w Kadzidle[3], która walnie przyczyniła się do odrodzenia kurpiowskiej rzeźby ludowej, praktycznie zanikłej w okresie międzywojennym z powodu braku popytu. Kurpie przestali się lubować wtedy w dziełach swoich utalentowanych ziomków, a nabrali smaku na figury odlewane z gipsu, nabywane na jarmarkach lub przywożone z dalekiego świata, często z pielgrzymki na Jasną Górę. Na szczęście prace miejscowych rzeźbiarzy zostały odkryte przez "miastowych" i członkowie Spółdzielni z trudem nadążali za zapotrzebowaniem. Nazwiska wcześniejszych twórców z tej wsi się nie zachowały.
Historia powtórzyła się pod koniec XX w. Kurpie, jak i inne regiony Polski, zalały bezstylowe ceglane kapliczki z gipsowymi seryjnymi figurami oraz krzyże z kątownika lub lastrykowe. Na szczęście, jeszcze na przełomie wieków, zapomniane i zaniedbane kapliczki ludowe wyraźnie stają się atrakcyjne w oczach mieszkańców i lokalnych władz. Obok zniszczonych starych stają, odwiecznym kurpiowskim zwyczajem, nowe, nawiązujące do swoich poprzedników. Prywatni fundatorzy i lokalne władze znowu korzystają z możliwości ludowych twórców. Wkrótce przydrożne kapliczki powrócą, jak zapowiada wójt Dariusz Łukaszewski, do pozostałych wsi gminy Kadzidło[4].
Przypisy
- ↑ Katalog zabytków sztuki w Polsce, Tom 10 Zeszyt 11, Ostrołęka i okolice, PAN, Warszawa 1983
- ↑ Prace Stanisława Bacławskiego
- ↑ 3,0 3,1 Jacek Olędzki, Sztuka Kurpiów, Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydawnictwo, Wrocław 1970
- ↑ Golanka pod opieką Świętego Jana