Hans Prockendorff: Różnice pomiędzy wersjami
Linia 1: | Linia 1: | ||
Wrocławski patrycjusz '''Hans Prockendorff''' (zm. 15 lipca 1507 r.) - kupiec i przedsiębiorca górniczy, członek władz miasta jako rajca w 1515 i 1516 r. oraz ławnik w latach 1510, 1514 i 1517. Był też członkiem (''Königlicher Mann''), królewskiego sądu ziemskiego księstwa wrocławskiego (''Manngericht''). Właściciel podwrocławskich wsi: Sadków ''(Groß Schottgau)'', Sadkówek ''(Klein Schottgau)'' i połowy Sośnicy ''(Schosnitz)'' w gminie Kąty Wrocławskie, Żórawina ''(Rothsürben)'' oraz połowy Kobierzyc ''(Koberwitz)''<ref name>Stan własności na rok 1488.</ref>. | Wrocławski patrycjusz '''Hans Prockendorff''' (zm. 15 lipca 1507 r.) - kupiec i przedsiębiorca górniczy, członek władz miasta jako rajca w 1515 i 1516 r. oraz ławnik w latach 1510, 1514 i 1517. Był też członkiem (''Königlicher Mann''), królewskiego sądu ziemskiego księstwa wrocławskiego (''Manngericht''). Właściciel podwrocławskich wsi: Sadków ''(Groß Schottgau)'', Sadkówek ''(Klein Schottgau)'' i połowy Sośnicy ''(Schosnitz)'' w gminie Kąty Wrocławskie, Żórawina ''(Rothsürben)'' oraz połowy Kobierzyc ''(Koberwitz)''<ref name>Stan własności na rok 1488.</ref>. | ||
− | Karierę w Ratuszu rozpoczął od 9 miejsca (Hansz Brockendorff) w ławie w 1510 r. Było to ostatnie miejsce patrycjuszowskie. Za nim zasiadało tylko dwóch przedstawicieli cechów. 10 kramarz Jeronimus Ditterich i 11 rzemieślnik Thomas Sponsberg. W 1514 r. był już 6 ławnikiem (Hannsz Brockendorff). 1517 - 2 (Hannsz Brockendorff). 1515- 3 rajca (Hannsz Prockendorff). W roku 1516 Hans był piątym rajcą (Hansz Brockendorff) czyli miejskim skarbnikiem gdyż do tego miejsca w radzie była przypisany ten urząd. Niemiecka nazwa ''Kämmerer'' ''(z łac. camerarius, questor)'' tłumaczona jest często jako komornik ale bardziej pasuje skarbnik. W dawnej Polsce używano też w miastach (gł. Wielkopolska od XV w.) spolszczonego ''Kämmerer'' w formie kamlarz, kamelarz. Wrocławski ''Kämmerer'' zarządzał miejskimi podatkami, ich poborem. Obciążenia podatkowe i budżet miasta ciągle rosły, więc w XV w. do pomocy skarbnik otrzymał zastępców rekrutujących się z grona ławników<ref>W późniejszych czasach - od 1549 r. tworzyli oni wspólnie urząd kameralny ''(Kammeramt)'', a jeszcze później Miejski Urząd Rentowy ''(Rentamt)''.</ref>. Ważną funkcją Hansa była zasiadanie jako asesor (sędzia) w sądzie ziemskim księstwa wrocławskiego ''(Manngericht)''. Był to sąd dla posiadaczy ziemskich na prawie rycerskim czyli sąd lenników (sąd manów<ref>Man to staropolska nazwa lennika. Maństwo to ziemia posiadana na prawie lennym lub też posiadanie tej ziemi. Słowem maństwo określano też powinności lennicze i samą zależność lenną. Własność lenna w Polsce poza Śląskiem i była praktycznie nieznana stąd nazwy te dotyczyły tej dzielnicy. Polska szlachta dzierżąca ziemię na prawie pełnej własności (alodium) nie uważała manów za równych sobie. "Siewierzanie bojarowie są i manowie biskupi, nie szlachta polska" pisał w ''Liber generationis plebeanorum'' ''(Liber Chamorum)'' Walerian Nekanda Trepka.</ref>). Wywodził się z sądu nadwornego książąt wrocławskich i był najwyższym sądem księstwa. W czasach książęcych zasiadali w nim rycerze pod przewodnictwem księcia lub jego pełnomocnika. Po 1335 r., gdy księstwo stało się własnością królów czeskich, przewodniczącym był starosta. Asesorami nazywanymi ''Königlicher Mann'' byli w odróżnieniu od innych księstw nie tylko rycerze (szlachta) księstwa ale również obywatele Wrocławia posiadający nieruchomości ziemskie w weichbildach wrocławskim i średzkim. Czterech ''Königliche Manne'' mieszczan wybierali rycerze, a czterech ''Königliche Manne'' rycerzy wybierali mieszczanie. Sąd ten rozstrzygał w sprawach lenn i dóbr rycerskich. Do jego właściwości należały sprawy rycerzy (szlachty) księstwa, sprawy osób różnych stanów, sprawy pomiędzy mieszkańcami księstwa i osobami z zewnątrz, a także sprawy między komunami (np. miastami). Przed sądem manów stawał też król. | + | Karierę w Ratuszu rozpoczął od 9 miejsca (Hansz Brockendorff) w ławie w 1510 r. Było to ostatnie miejsce patrycjuszowskie. Za nim zasiadało tylko dwóch przedstawicieli cechów. 10 kramarz Jeronimus Ditterich i 11 rzemieślnik Thomas Sponsberg. W 1514 r. był już 6 ławnikiem (Hannsz Brockendorff). 1517 - 2 (Hannsz Brockendorff). 1515- 3 rajca (Hannsz Prockendorff). W roku 1516 Hans był piątym rajcą (Hansz Brockendorff) czyli miejskim skarbnikiem gdyż do tego miejsca w radzie była przypisany ten urząd. Niemiecka nazwa ''Kämmerer'' ''(z łac. camerarius, questor)'' tłumaczona jest często jako komornik ale bardziej pasuje skarbnik. W dawnej Polsce używano też w miastach (gł. Wielkopolska od XV w.) spolszczonego ''Kämmerer'' w formie kamlarz, kamelarz. Wrocławski ''Kämmerer'' zarządzał miejskimi podatkami, ich poborem. Obciążenia podatkowe i budżet miasta ciągle rosły, więc w XV w. do pomocy skarbnik otrzymał zastępców rekrutujących się z grona ławników<ref>W późniejszych czasach - od 1549 r. tworzyli oni wspólnie urząd kameralny ''(Kammeramt)'', a jeszcze później Miejski Urząd Rentowy ''(Rentamt)''.</ref>. Ważną funkcją Hansa była zasiadanie jako asesor (sędzia) w sądzie ziemskim księstwa wrocławskiego ''(Manngericht)''. Był to sąd dla posiadaczy ziemskich na prawie rycerskim czyli sąd lenników (sąd manów<ref>Man to staropolska nazwa lennika. Maństwo to ziemia posiadana na prawie lennym lub też posiadanie tej ziemi. Słowem maństwo określano też powinności lennicze i samą zależność lenną. Własność lenna w Polsce poza Śląskiem i księstwem siewierskim była praktycznie nieznana stąd nazwy te dotyczyły tej dzielnicy. Polska szlachta dzierżąca ziemię na prawie pełnej własności (alodium) nie uważała manów za równych sobie. "Siewierzanie bojarowie są i manowie biskupi, nie szlachta polska" pisał w ''Liber generationis plebeanorum'' ''(Liber Chamorum)'' Walerian Nekanda Trepka.</ref>). Wywodził się z sądu nadwornego książąt wrocławskich i był najwyższym sądem księstwa. W czasach książęcych zasiadali w nim rycerze pod przewodnictwem księcia lub jego pełnomocnika. Po 1335 r., gdy księstwo stało się własnością królów czeskich, przewodniczącym był starosta. Asesorami nazywanymi ''Königlicher Mann'' byli w odróżnieniu od innych księstw nie tylko rycerze (szlachta) księstwa ale również obywatele Wrocławia posiadający nieruchomości ziemskie w weichbildach wrocławskim i średzkim. Czterech ''Königliche Manne'' mieszczan wybierali rycerze, a czterech ''Königliche Manne'' rycerzy wybierali mieszczanie. Sąd ten rozstrzygał w sprawach lenn i dóbr rycerskich. Do jego właściwości należały sprawy rycerzy (szlachty) księstwa, sprawy osób różnych stanów, sprawy pomiędzy mieszkańcami księstwa i osobami z zewnątrz, a także sprawy między komunami (np. miastami). Przed sądem manów stawał też król. |
{{Przypisy}} | {{Przypisy}} |
Wersja z 01:29, 6 maj 2022
Wrocławski patrycjusz Hans Prockendorff (zm. 15 lipca 1507 r.) - kupiec i przedsiębiorca górniczy, członek władz miasta jako rajca w 1515 i 1516 r. oraz ławnik w latach 1510, 1514 i 1517. Był też członkiem (Königlicher Mann), królewskiego sądu ziemskiego księstwa wrocławskiego (Manngericht). Właściciel podwrocławskich wsi: Sadków (Groß Schottgau), Sadkówek (Klein Schottgau) i połowy Sośnicy (Schosnitz) w gminie Kąty Wrocławskie, Żórawina (Rothsürben) oraz połowy Kobierzyc (Koberwitz)[1].
Karierę w Ratuszu rozpoczął od 9 miejsca (Hansz Brockendorff) w ławie w 1510 r. Było to ostatnie miejsce patrycjuszowskie. Za nim zasiadało tylko dwóch przedstawicieli cechów. 10 kramarz Jeronimus Ditterich i 11 rzemieślnik Thomas Sponsberg. W 1514 r. był już 6 ławnikiem (Hannsz Brockendorff). 1517 - 2 (Hannsz Brockendorff). 1515- 3 rajca (Hannsz Prockendorff). W roku 1516 Hans był piątym rajcą (Hansz Brockendorff) czyli miejskim skarbnikiem gdyż do tego miejsca w radzie była przypisany ten urząd. Niemiecka nazwa Kämmerer (z łac. camerarius, questor) tłumaczona jest często jako komornik ale bardziej pasuje skarbnik. W dawnej Polsce używano też w miastach (gł. Wielkopolska od XV w.) spolszczonego Kämmerer w formie kamlarz, kamelarz. Wrocławski Kämmerer zarządzał miejskimi podatkami, ich poborem. Obciążenia podatkowe i budżet miasta ciągle rosły, więc w XV w. do pomocy skarbnik otrzymał zastępców rekrutujących się z grona ławników[2]. Ważną funkcją Hansa była zasiadanie jako asesor (sędzia) w sądzie ziemskim księstwa wrocławskiego (Manngericht). Był to sąd dla posiadaczy ziemskich na prawie rycerskim czyli sąd lenników (sąd manów[3]). Wywodził się z sądu nadwornego książąt wrocławskich i był najwyższym sądem księstwa. W czasach książęcych zasiadali w nim rycerze pod przewodnictwem księcia lub jego pełnomocnika. Po 1335 r., gdy księstwo stało się własnością królów czeskich, przewodniczącym był starosta. Asesorami nazywanymi Königlicher Mann byli w odróżnieniu od innych księstw nie tylko rycerze (szlachta) księstwa ale również obywatele Wrocławia posiadający nieruchomości ziemskie w weichbildach wrocławskim i średzkim. Czterech Königliche Manne mieszczan wybierali rycerze, a czterech Königliche Manne rycerzy wybierali mieszczanie. Sąd ten rozstrzygał w sprawach lenn i dóbr rycerskich. Do jego właściwości należały sprawy rycerzy (szlachty) księstwa, sprawy osób różnych stanów, sprawy pomiędzy mieszkańcami księstwa i osobami z zewnątrz, a także sprawy między komunami (np. miastami). Przed sądem manów stawał też król.
Przypisy
- ↑ Stan własności na rok 1488.
- ↑ W późniejszych czasach - od 1549 r. tworzyli oni wspólnie urząd kameralny (Kammeramt), a jeszcze później Miejski Urząd Rentowy (Rentamt).
- ↑ Man to staropolska nazwa lennika. Maństwo to ziemia posiadana na prawie lennym lub też posiadanie tej ziemi. Słowem maństwo określano też powinności lennicze i samą zależność lenną. Własność lenna w Polsce poza Śląskiem i księstwem siewierskim była praktycznie nieznana stąd nazwy te dotyczyły tej dzielnicy. Polska szlachta dzierżąca ziemię na prawie pełnej własności (alodium) nie uważała manów za równych sobie. "Siewierzanie bojarowie są i manowie biskupi, nie szlachta polska" pisał w Liber generationis plebeanorum (Liber Chamorum) Walerian Nekanda Trepka.
Literatura
- Codex Diplomaticus Silesiae T.11 Breslauer Stadtbuch enthaltend die Rathslinie von 1287 ab und Urkunden zur Verfassungsgeschichte der Stadt. Breslau: 1882.
- Heck Roman. Struktura społeczna średniowiecznego Wrocławia na przełomie XIV/XV wieku. Sobótka vol. 7 (1952) s. 57-94.
- Polaczkówna Helena. Szlachta na Siewierzu Biskupim w latach 1442-1790 : z mapą rozsiedlenia Siewierza i z trzema tablicami w tekście. Lwów: 1913.
- Pusch Oskar. Die Breslauer Rats- und Stadtgeschlechter in der Zeit von 1241 bis 1741. Bd 3 (L-R). Dortmund: 1988.
- Słownik staropolski. Tom IV, L-M. Wrocław–Warszawa–Kraków 1963–1965.