Hans Prockendorff: Różnice pomiędzy wersjami

Z almanach wrocławski
Przejdź do nawigacjiPrzejdź do wyszukiwania
m
Linia 1: Linia 1:
 
Wrocławski patrycjusz '''Hans Prockendorff''' (zm. 15 lipca 1507 r.) -  kupiec i przedsiębiorca górniczy, członek władz miasta jako rajca  w 1515 i 1516 r. oraz ławnik w latach 1510, 1514 i 1517.  Był też członkiem (''Königlicher Mann''),  królewskiego sądu ziemskiego księstwa wrocławskiego (''Manngericht'').  Właściciel podwrocławskich wsi: Sadków ''(Groß Schottgau)'', Sadkówek ''(Klein Schottgau)'' i połowy Sośnicy ''(Schosnitz)'' w gminie Kąty Wrocławskie, Żórawina ''(Rothsürben)'' oraz połowy Kobierzyc ''(Koberwitz)''<ref name>Stan własności na rok 1488.</ref>.
 
Wrocławski patrycjusz '''Hans Prockendorff''' (zm. 15 lipca 1507 r.) -  kupiec i przedsiębiorca górniczy, członek władz miasta jako rajca  w 1515 i 1516 r. oraz ławnik w latach 1510, 1514 i 1517.  Był też członkiem (''Königlicher Mann''),  królewskiego sądu ziemskiego księstwa wrocławskiego (''Manngericht'').  Właściciel podwrocławskich wsi: Sadków ''(Groß Schottgau)'', Sadkówek ''(Klein Schottgau)'' i połowy Sośnicy ''(Schosnitz)'' w gminie Kąty Wrocławskie, Żórawina ''(Rothsürben)'' oraz połowy Kobierzyc ''(Koberwitz)''<ref name>Stan własności na rok 1488.</ref>.
  
Karierę w Ratuszu rozpoczął od 9 miejsca (Hansz Brockendorff) w ławie w 1510 r. Było to ostatnie miejsce patrycjuszowskie. Za nim zasiadało tylko dwóch przedstawicieli cechów. 10 kramarz Jeronimus Ditterich  i 11 rzemieślnik Thomas Sponsberg. W 1514 r. był już 6 ławnikiem (Hannsz Brockendorff). 1517 - 2 (Hannsz Brockendorff). 1515- 3 rajca (Hannsz Prockendorff). W roku 1516 Hans był piątym rajcą (Hansz Brockendorff) czyli miejskim skarbnikiem gdyż do tego miejsca w radzie była przypisany ten urząd. Niemiecka nazwa ''Kämmerer'' ''(z łac. camerarius, questor)'' tłumaczona jest często jako komornik ale bardziej pasuje skarbnik. W dawnej Polsce używano też w miastach (gł. Wielkopolska od XV w.) spolszczonego ''Kämmerer'' w formie kamlarz, kamelarz. Wrocławski ''Kämmerer'' zarządzał miejskimi podatkami, ich poborem. Obciążenia podatkowe i budżet miasta ciągle rosły, więc w XV w. do pomocy skarbnik otrzymał zastępców rekrutujących się z grona ławników<ref>W późniejszych czasach - od 1549 r. tworzyli oni wspólnie urząd kameralny ''(Kammeramt)'', a jeszcze później Miejski Urząd Rentowy ''(Rentamt)''.</ref>. Ważną funkcją Hansa była zasiadanie jako asesor (sędzia) w sądzie ziemskim księstwa wrocławskiego ''(Manngericht)''. Był to sąd dla posiadaczy ziemskich na prawie rycerskim czyli sąd lenników (sąd manów<ref>Man to staropolska nazwa lennika. Maństwo to ziemia posiadana na prawie lennym lub też posiadanie tej ziemi. Słowem maństwo określano też powinności lennicze i samą zależność lenną. Własność lenna w  Polsce poza Śląskiem i księstwem siewierskim  była praktycznie nieznana stąd nazwy te dotyczyły tej dzielnicy. Polska szlachta dzierżąca ziemię na prawie pełnej własności (alodium)  nie uważała manów za równych sobie.  "Siewierzanie bojarowie są i manowie biskupi, nie szlachta polska" pisał w  ''Liber generationis plebeanorum'' ''(Liber Chamorum)'' Walerian Nekanda Trepka.</ref>). Wywodził się z sądu nadwornego książąt wrocławskich i był najwyższym sądem księstwa. W czasach książęcych zasiadali w nim rycerze pod przewodnictwem księcia lub jego pełnomocnika.  Po 1335 r., gdy księstwo stało się własnością królów czeskich, przewodniczącym był starosta. Asesorami nazywanymi ''Königlicher Mann''  byli  w odróżnieniu od innych księstw nie tylko rycerze (szlachta) księstwa ale również obywatele Wrocławia posiadający nieruchomości ziemskie w weichbildach wrocławskim i średzkim. Czterech  ''Königliche Manne'' mieszczan wybierali rycerze, a czterech ''Königliche Manne'' rycerzy wybierali mieszczanie. Sąd ten rozstrzygał  w sprawach lenn i dóbr rycerskich. Do jego właściwości należały  sprawy rycerzy (szlachty) księstwa, sprawy osób różnych stanów, sprawy pomiędzy mieszkańcami księstwa i osobami z zewnątrz, a także sprawy między komunami (np. miastami). Przed sądem manów stawał też król.   
+
Karierę w Ratuszu rozpoczął od 9. miejsca (Hansz Brockendorff) w ławie w 1510 r. Było to ostatnie miejsce patrycjuszowskie. Za nim zasiadało tylko dwóch przedstawicieli cechów: 10. kramarz Jeronimus Ditterich  i 11. rzemieślnik Thomas Sponsberg. W 1514 r. był już 6. ławnikiem (Hannsz Brockendorff). 1517 - 2. (Hannsz Brockendorff). 1515 - 3. rajca (Hannsz Prockendorff). W roku 1516 Hans był piątym rajcą (Hansz Brockendorff), czyli miejskim skarbnikiem, gdyż do tego miejsca w radzie był przypisany ten urząd. Niemiecka nazwa ''Kämmerer'' ''(z łac. camerarius, questor)'' tłumaczona jest często jako komornik, ale bardziej pasuje skarbnik. W dawnej Polsce używano też w miastach (gł. Wielkopolska od XV w.) spolszczonego ''Kämmerer'' w formie kamlarz, kamelarz. Wrocławski ''Kämmerer'' zarządzał miejskimi podatkami, ich poborem. Obciążenia podatkowe i budżet miasta ciągle rosły, więc w XV w. do pomocy skarbnik otrzymał zastępców rekrutujących się z grona ławników<ref>W późniejszych czasach - od 1549 r. tworzyli oni wspólnie urząd kameralny ''(Kammeramt)'', a jeszcze później Miejski Urząd Rentowy ''(Rentamt)''.</ref>. Ważną funkcją Hansa było zasiadanie jako asesor (sędzia) w sądzie ziemskim księstwa wrocławskiego ''(Manngericht)''. Był to sąd dla posiadaczy ziemskich na prawie rycerskim, czyli sąd lenników (sąd manów<ref>Man to staropolska nazwa lennika. Maństwo to ziemia posiadana na prawie lennym lub też posiadanie tej ziemi. Słowem maństwo określano też powinności lennicze i samą zależność lenną. Własność lenna w  Polsce poza Śląskiem i księstwem siewierskim  była praktycznie nieznana, stąd nazwy te dotyczyły tej dzielnicy. Polska szlachta dzierżąca ziemię na prawie pełnej własności (alodium)  nie uważała manów za równych sobie.  "Siewierzanie bojarowie są i manowie biskupi, nie szlachta polska" pisał w  ''Liber generationis plebeanorum'' ''(Liber Chamorum)'' Walerian Nekanda Trepka.</ref>). Wywodził się z sądu nadwornego książąt wrocławskich i był najwyższym sądem księstwa. W czasach książęcych zasiadali w nim rycerze pod przewodnictwem księcia lub jego pełnomocnika.  Po 1335 r., gdy księstwo stało się własnością królów czeskich, przewodniczącym był starosta. Asesorami nazywanymi ''Königlicher Mann''  byli  w odróżnieniu od innych księstw nie tylko rycerze (szlachta) księstwa, ale również obywatele Wrocławia posiadający nieruchomości ziemskie w weichbildach wrocławskim i średzkim. Czterech  ''Königliche Manne'' mieszczan wybierali rycerze, a czterech ''Königliche Manne'' rycerzy wybierali mieszczanie. Sąd ten rozstrzygał  w sprawach lenn i dóbr rycerskich. Do jego właściwości należały  sprawy rycerzy (szlachty) księstwa, sprawy osób różnych stanów, sprawy pomiędzy mieszkańcami księstwa i osobami z zewnątrz, a także sprawy między komunami (np. miastami). Przed sądem manów stawał też król.   
  
 
{{Przypisy}}
 
{{Przypisy}}

Wersja z 09:11, 7 maj 2022

Wrocławski patrycjusz Hans Prockendorff (zm. 15 lipca 1507 r.) - kupiec i przedsiębiorca górniczy, członek władz miasta jako rajca w 1515 i 1516 r. oraz ławnik w latach 1510, 1514 i 1517. Był też członkiem (Königlicher Mann), królewskiego sądu ziemskiego księstwa wrocławskiego (Manngericht). Właściciel podwrocławskich wsi: Sadków (Groß Schottgau), Sadkówek (Klein Schottgau) i połowy Sośnicy (Schosnitz) w gminie Kąty Wrocławskie, Żórawina (Rothsürben) oraz połowy Kobierzyc (Koberwitz)[1].

Karierę w Ratuszu rozpoczął od 9. miejsca (Hansz Brockendorff) w ławie w 1510 r. Było to ostatnie miejsce patrycjuszowskie. Za nim zasiadało tylko dwóch przedstawicieli cechów: 10. kramarz Jeronimus Ditterich i 11. rzemieślnik Thomas Sponsberg. W 1514 r. był już 6. ławnikiem (Hannsz Brockendorff). 1517 - 2. (Hannsz Brockendorff). 1515 - 3. rajca (Hannsz Prockendorff). W roku 1516 Hans był piątym rajcą (Hansz Brockendorff), czyli miejskim skarbnikiem, gdyż do tego miejsca w radzie był przypisany ten urząd. Niemiecka nazwa Kämmerer (z łac. camerarius, questor) tłumaczona jest często jako komornik, ale bardziej pasuje skarbnik. W dawnej Polsce używano też w miastach (gł. Wielkopolska od XV w.) spolszczonego Kämmerer w formie kamlarz, kamelarz. Wrocławski Kämmerer zarządzał miejskimi podatkami, ich poborem. Obciążenia podatkowe i budżet miasta ciągle rosły, więc w XV w. do pomocy skarbnik otrzymał zastępców rekrutujących się z grona ławników[2]. Ważną funkcją Hansa było zasiadanie jako asesor (sędzia) w sądzie ziemskim księstwa wrocławskiego (Manngericht). Był to sąd dla posiadaczy ziemskich na prawie rycerskim, czyli sąd lenników (sąd manów[3]). Wywodził się z sądu nadwornego książąt wrocławskich i był najwyższym sądem księstwa. W czasach książęcych zasiadali w nim rycerze pod przewodnictwem księcia lub jego pełnomocnika. Po 1335 r., gdy księstwo stało się własnością królów czeskich, przewodniczącym był starosta. Asesorami nazywanymi Königlicher Mann byli w odróżnieniu od innych księstw nie tylko rycerze (szlachta) księstwa, ale również obywatele Wrocławia posiadający nieruchomości ziemskie w weichbildach wrocławskim i średzkim. Czterech Königliche Manne mieszczan wybierali rycerze, a czterech Königliche Manne rycerzy wybierali mieszczanie. Sąd ten rozstrzygał w sprawach lenn i dóbr rycerskich. Do jego właściwości należały sprawy rycerzy (szlachty) księstwa, sprawy osób różnych stanów, sprawy pomiędzy mieszkańcami księstwa i osobami z zewnątrz, a także sprawy między komunami (np. miastami). Przed sądem manów stawał też król.

Przypisy

  1. Stan własności na rok 1488.
  2. W późniejszych czasach - od 1549 r. tworzyli oni wspólnie urząd kameralny (Kammeramt), a jeszcze później Miejski Urząd Rentowy (Rentamt).
  3. Man to staropolska nazwa lennika. Maństwo to ziemia posiadana na prawie lennym lub też posiadanie tej ziemi. Słowem maństwo określano też powinności lennicze i samą zależność lenną. Własność lenna w Polsce poza Śląskiem i księstwem siewierskim była praktycznie nieznana, stąd nazwy te dotyczyły tej dzielnicy. Polska szlachta dzierżąca ziemię na prawie pełnej własności (alodium) nie uważała manów za równych sobie. "Siewierzanie bojarowie są i manowie biskupi, nie szlachta polska" pisał w Liber generationis plebeanorum (Liber Chamorum) Walerian Nekanda Trepka.

Literatura

  • Codex Diplomaticus Silesiae T.11 Breslauer Stadtbuch enthaltend die Rathslinie von 1287 ab und Urkunden zur Verfassungsgeschichte der Stadt. Breslau: 1882.
  • Heck Roman. Struktura społeczna średniowiecznego Wrocławia na przełomie XIV/XV wieku. Sobótka vol. 7 (1952) s. 57-94.
  • Polaczkówna Helena. Szlachta na Siewierzu Biskupim w latach 1442-1790 : z mapą rozsiedlenia Siewierza i z trzema tablicami w tekście. Lwów: 1913.
  • Pusch Oskar. Die Breslauer Rats- und Stadtgeschlechter in der Zeit von 1241 bis 1741. Bd 3 (L-R). Dortmund: 1988.
  • Słownik staropolski. Tom IV, L-M. Wrocław–Warszawa–Kraków 1963–1965.