Herby na sklepieniu Izby Seniora Rady: Różnice pomiędzy wersjami

Z Silesiacum
Przejdź do nawigacjiPrzejdź do wyszukiwania
Nie podano opisu zmian
Nie podano opisu zmian
(Nie pokazano 29 wersji utworzonych przez 2 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
[[Plik:Izba Seniora sufit.jpg|thumb|Sklepienie izby Seniora rady z herbami]]
<div style="float: right;">{{Wrocław mieszczanie}}</div>
'''Izba Seniora Rady Ratusza we Wrocławiu''' otrzymała w latach 1484-1485 gwiaździste sklepienie  ze zwornikami heraldycznymi i wspornikami w postaci ludzkich popiersi. 17 zworników to '''17 tarcz herbowych z herbami i gmerkami zasiadających w tym czasie w Radzie i Ławie'''. Ośmiu rajców (panów stołowych) na czele z Seniorem Lukasem Eisenreichem i dziewięciu ławników<ref>Ławników było 11 ale 2, najniższych w hierarchii bo wskazywanych przez cechy, pominięto. Byli to kramarz Niclas Grizeling i rzeźnik Paul Fridrich.</ref>. Sklepienie jest swoistą fotografią zbiorową Rady i Ławy z lat 1484-1485. Właśnie herby radnych ułatwiły ustalenie daty powstania sklepienia<ref>Zachowały się pełne spisy wrocławskich radnych i ławników od 1287 r. ''Akta miasta Wrocławia I.H. Rada i księgi administracyjne Rady. /1287 - 1898/ Księgi Rady Miejskiej, spisy: radnych, ławników, urzędników, regulaminy, spisy członków cechów, podatki cechowe.''  Archiwum Państwowe we Wrocławiu. Wydane Codex Diplomaticus Silesiae T.11 Breslauer Stadtbuch enthaltend die Rathslinie von 1287 ab und Urkunden zur Verfassungsgeschichte der Stadt, Breslau 1882.</ref>. 


 
== Herby ==
== Senior Rady ==
=== Schemat ułożenia herbów i herb Seniora Rady ===
<gallery mode=packed heights=230px>
<gallery mode=packed heights=230px>
Plik:Izba Seniora Eisenreich.jpg|Senior Rady Lukas Eisenreich (1)
Plik:Izba Seniora sklepienie - schemat.png|thumb|alt=Wrocław Ratusz|<div style='text-align:justify;>Sklepienie Izby Seniora Rady Wrocławia - schemat rozmieszczenia herbów. R to rajca, Ł - ławnik, numery oznaczają miejsce w hierarchii; orientacja według ułożenia herbu 1R.</div>
Plik:Izba Seniora Eisenreich.jpg|1R. Senior Rady Lukas Eisenreich (Eysenreich)  
Plik:Izba Seniora Eisenreich Schellenberg.jpg|Lukas Eisenreich, fot. 1937
</gallery>
</gallery>


== Drugi krąg, rajcy==
=== Drugi krąg, rajcy===
<gallery mode=packed heights=230px>
<gallery mode=packed heights=230px>
Plik:Izba Seniora Krebil.jpg|Peter Krebil (2N)
Plik:Izba Seniora Krebil.jpg|2R. Peter Krebel (Krebil)  
Plik:Izba Seniora 2E.jpg|Johannes Crapff (Graff) (2E)
Plik:Izba Seniora 2S.jpg|3R. Nicolaus Tinczmann
Plik:Izba Seniora 2S.jpg|Nicolaus Tinczmann (2S)
Plik:Izba Seniora 2E.jpg|4R. Johannes (Hans) Crapff (Crapp, Krapp,Krappe)
Plik:Izba Seniora Jentsch.jpg|David Jentsch (2W)
Plik:Izba Seniora Jentsch.jpg|5R<ref>Piąty rajca od 1421 r. pełnił jedną z najważniejszych funkcji gdyż był skarbnikiem miasta. Niemiecka nazwa Kämmerer (kammerer, kwestor z łac. ''camerarius, questor'') tłumaczona jest często jako komornik ale bardziej pasuje skarbnik. W dawnej Polsce używano też w miastach (gł. Wielkopolska od XV w.) spolszczonego Kämmerer w formie kamlarz, kamelarz.  To on zarządzał miejskimi podatkami, ich poborem. Obciążenia podatkowe i budżet miasta ciągle rosły więc w XV w. do pomocy skarbnik otrzymał zastępców rekrutujących się z grona ławników. Od 1549 r. tworzyli oni wspólnie  urząd kameralny (''Kammeramt''), a później Miejski Urząd Rentowy (''Rentamt'').</ref> David Jentsch
</gallery>
</gallery>


== Trzeci krąg, rajcy i ławnicy ==
=== Trzeci krąg, rajcy i ławnicy ===
<gallery mode=packed heights=210px>
<gallery mode=packed heights=210px>
Plik:Izba Seniora Haunold.jpg|Rajca Hans Haunold (3N)
Plik:Izba Seniora Haunold.jpg|6R. Rajca Hans Haunold
Plik:Izba Seniora 3NE.jpg|Ławnik Whithe Lewenberg (Lemberg) (3NE)
Plik:Izba Seniora 3S.jpg|7R. Rajca Staschke Protschky
Plik:Izba Seniora Dompnig.jpg|[[Kapliczka Dompniga|Senior Ławy Heinz Dompnig (3E)]]
Plik:Izba Seniora 3SE.jpg|8R. Rajca Mathias Lebe
Plik:Izba Seniora 3SE.jpg|Rajca Mathias Lebe (3SE)
Plik:Izba Seniora Dompnig.jpg|1Ł. [[Kapliczka Dompniga|Senior Ławy Heinz Dompnig]]  
Plik:Izba Seniora 3S.jpg|Rajca Staschke Protschky (3S)
Plik:Izba Seniora 3NE.jpg|2Ł. Ławnik Witche (Witsche, Wittigo) Lewenberg (Lemberg)  
Plik:Izba Seniora 3SW.jpg|Ławnik Andreas Yban (3SW)
Plik:Izba Seniora Foyt.jpg|3Ł. [[Kapliczka Dompniga|Ławnik Mathias Foyt]]
Plik:Izba Seniora Gremmel.jpg|Ławnik Hans Gremmel (3W)
Plik:Izba Seniora Gremmel.jpg|4Ł. Ławnik Hans Gremmel  
Plik:Izba Seniora Foyt.jpg|[[Kapliczka Dompniga|Ławnik Mathias Foyt (3NW)]]
Plik:Izba Seniora 3SW.jpg|5Ł. Ławnik Andreas Yban
</gallery>
</gallery>


== Czwarty krąg, ławnicy ==
=== Czwarty krąg, ławnicy ===
<gallery mode=packed heights=230px>
<gallery mode=packed heights=230px>
Plik:Izba Seniora 4N.jpg|Wencel Reichel (4N)
Plik:Izba Seniora Popplau.jpg|6Ł. Caspar Poppel(au)
Plik:Izba Seniora Popplau.jpg|Caspar Poppel(au) (4E)
Plik:Izba Seniora 4N.jpg|7Ł. Wencel Reichel  
Plik:Izba Seniora 4S.jpg|Laurencius Heugel  (4S)
Plik:Izba Seniora 4W.jpg|8Ł. Heronimus (Jeronimus) Meis(e)ner (Meißner) (4W)
Plik:Izba Seniora 4W.jpg| Heronimus Meis(e)ner (4W)
Plik:Izba Seniora 4S.jpg|9Ł. Laurencius Heugel   
</gallery>
 
<gallery mode=packed heights=260px caption=Rajcy i ławnicy>
Plik:Krebel Peter.jpg|Portret Petera Krebela (2R) z I poł. XVII w.
Plik:Jentsch D. i Heugel W.jpg|Dawid Jentsch (5R) i Wawrzyniec Heugel (9Ł) w roku 1488<ref>Widoczna na obrazku data 1408 to najpewniej wynik zatarcia dolnej części ósemki. Ernst Kloss, z którego książki ''Die Schlesische Buchmalerei des Mittelalters'', Berlin: 1942, s. 259, pochodzi zdjęcie zastanawia się między rokiem 1488 a 1499. Bardziej prawdopodobny jest rok 1488 gdyż obaj patrycjusze zasiadali wówczas w ratuszu. Jentsch był w tym roku zastępcą seniora rady, a Heugel szóstym ławnikiem. Na początku lat 90. Wawrzyniec Heugel zniknął z władz miasta (ostatni raz zasiadał w ławie w 1493 r.), pomimo, że żył do roku 1513. Dawid Jentsch był o wiele aktywniejszym "samorządowcem", zajmował też wyższe stanowiska. W roku śmierci (1499) był ławnikiem.</ref>
</gallery>
<gallery mode=packed heights=260px caption=Rady miast>
Plik:Rada Miejska 1668.jpg|Rada Wrocławia podczas obrad; Georg Scholtz Młodszy, 1668.
Plik:Norymberga Izba Rady 1607.jpg|Norymberga; Ratusz, Izba Rady, 1607
Plik:Torunium rozprawa.jpg|Ratusz w Torubiu, rozprawa, pocz. XVII w.
Plik:Deventer.jpg|Rada miasta Deventer, Holandia;  Gerard ter Borch, ok. poł. XVII w.
</gallery>
</gallery>
{{Przypisy}}
== Literatura ==
<small>
* Schellenberg Alfred. ''Die Ratsherrwappen des Sterngewölbes im Oberbürgermeisterzimmer des Breslauer Rathaus.'' Schlesische Heimat, Jg. 1937, Heft 3, s. 139-14
</small>
[[Kategoria:Wrocław]]
[[Kategoria:Wrocław]]
[[Kategoria:Herby]]
[[Kategoria:Herby mieszczan wrocławskich]]

Wersja z 17:52, 29 lut 2024

Izba Seniora Rady Ratusza we Wrocławiu otrzymała w latach 1484-1485 gwiaździste sklepienie ze zwornikami heraldycznymi i wspornikami w postaci ludzkich popiersi. 17 zworników to 17 tarcz herbowych z herbami i gmerkami zasiadających w tym czasie w Radzie i Ławie. Ośmiu rajców (panów stołowych) na czele z Seniorem Lukasem Eisenreichem i dziewięciu ławników[1]. Sklepienie jest swoistą fotografią zbiorową Rady i Ławy z lat 1484-1485. Właśnie herby radnych ułatwiły ustalenie daty powstania sklepienia[2].

Herby

Schemat ułożenia herbów i herb Seniora Rady

  • Wrocław Ratusz
    Sklepienie Izby Seniora Rady Wrocławia - schemat rozmieszczenia herbów. R to rajca, Ł - ławnik, numery oznaczają miejsce w hierarchii; orientacja według ułożenia herbu 1R.
  • 1R. Senior Rady Lukas Eisenreich (Eysenreich)

    1R. Senior Rady Lukas Eisenreich (Eysenreich)

  • Lukas Eisenreich, fot. 1937

    Lukas Eisenreich, fot. 1937

Drugi krąg, rajcy

  • 2R. Peter Krebel (Krebil)

    2R. Peter Krebel (Krebil)

  • 3R. Nicolaus Tinczmann

    3R. Nicolaus Tinczmann

  • 4R. Johannes (Hans) Crapff (Crapp, Krapp,Krappe)

    4R. Johannes (Hans) Crapff (Crapp, Krapp,Krappe)

  • 5R[3] David Jentsch

    5R[3] David Jentsch

Trzeci krąg, rajcy i ławnicy

  • 6R. Rajca Hans Haunold

    6R. Rajca Hans Haunold

  • 7R. Rajca Staschke Protschky

    7R. Rajca Staschke Protschky

  • 8R. Rajca Mathias Lebe

    8R. Rajca Mathias Lebe

  • 1Ł. Senior Ławy Heinz Dompnig

    1Ł. Senior Ławy Heinz Dompnig

  • 2Ł. Ławnik Witche (Witsche, Wittigo) Lewenberg (Lemberg)

    2Ł. Ławnik Witche (Witsche, Wittigo) Lewenberg (Lemberg)

  • 3Ł. Ławnik Mathias Foyt

    3Ł. Ławnik Mathias Foyt

  • 4Ł. Ławnik Hans Gremmel

    4Ł. Ławnik Hans Gremmel

  • 5Ł. Ławnik Andreas Yban

    5Ł. Ławnik Andreas Yban

Czwarty krąg, ławnicy

  • 6Ł. Caspar Poppel(au)

    6Ł. Caspar Poppel(au)

  • 7Ł. Wencel Reichel

    7Ł. Wencel Reichel

  • 8Ł. Heronimus (Jeronimus) Meis(e)ner (Meißner) (4W)

    8Ł. Heronimus (Jeronimus) Meis(e)ner (Meißner) (4W)

  • 9Ł. Laurencius Heugel

    9Ł. Laurencius Heugel

  • Rajcy
  • Portret Petera Krebela (2R) z I poł. XVII w.

    Portret Petera Krebela (2R) z I poł. XVII w.

  • Dawid Jentsch (5R) i Wawrzyniec Heugel (9Ł) w roku 1488[4]

    Dawid Jentsch (5R) i Wawrzyniec Heugel (9Ł) w roku 1488[4]

  • Rady
  • Rada Wrocławia podczas obrad; Georg Scholtz Młodszy, 1668.

    Rada Wrocławia podczas obrad; Georg Scholtz Młodszy, 1668.

  • Norymberga; Ratusz, Izba Rady, 1607

    Norymberga; Ratusz, Izba Rady, 1607

  • Ratusz w Torubiu, rozprawa, pocz. XVII w.

    Ratusz w Torubiu, rozprawa, pocz. XVII w.

  • Rada miasta Deventer, Holandia; Gerard ter Borch, ok. poł. XVII w.

    Rada miasta Deventer, Holandia; Gerard ter Borch, ok. poł. XVII w.

Przypisy

  1. ↑ Ławników było 11 ale 2, najniższych w hierarchii bo wskazywanych przez cechy, pominięto. Byli to kramarz Niclas Grizeling i rzeźnik Paul Fridrich.
  2. ↑ Zachowały się pełne spisy wrocławskich radnych i ławników od 1287 r. Akta miasta Wrocławia I.H. Rada i księgi administracyjne Rady. /1287 - 1898/ Księgi Rady Miejskiej, spisy: radnych, ławników, urzędników, regulaminy, spisy członków cechów, podatki cechowe. Archiwum Państwowe we Wrocławiu. Wydane Codex Diplomaticus Silesiae T.11 Breslauer Stadtbuch enthaltend die Rathslinie von 1287 ab und Urkunden zur Verfassungsgeschichte der Stadt, Breslau 1882.
  3. ↑ Piąty rajca od 1421 r. pełnił jedną z najważniejszych funkcji gdyż był skarbnikiem miasta. Niemiecka nazwa Kämmerer (kammerer, kwestor z łac. camerarius, questor) tłumaczona jest często jako komornik ale bardziej pasuje skarbnik. W dawnej Polsce używano też w miastach (gł. Wielkopolska od XV w.) spolszczonego Kämmerer w formie kamlarz, kamelarz. To on zarządzał miejskimi podatkami, ich poborem. Obciążenia podatkowe i budżet miasta ciągle rosły więc w XV w. do pomocy skarbnik otrzymał zastępców rekrutujących się z grona ławników. Od 1549 r. tworzyli oni wspólnie urząd kameralny (Kammeramt), a później Miejski Urząd Rentowy (Rentamt).
  4. ↑ Widoczna na obrazku data 1408 to najpewniej wynik zatarcia dolnej części ósemki. Ernst Kloss, z którego książki Die Schlesische Buchmalerei des Mittelalters, Berlin: 1942, s. 259, pochodzi zdjęcie zastanawia się między rokiem 1488 a 1499. Bardziej prawdopodobny jest rok 1488 gdyż obaj patrycjusze zasiadali wówczas w ratuszu. Jentsch był w tym roku zastępcą seniora rady, a Heugel szóstym ławnikiem. Na początku lat 90. Wawrzyniec Heugel zniknął z władz miasta (ostatni raz zasiadał w ławie w 1493 r.), pomimo, że żył do roku 1513. Dawid Jentsch był o wiele aktywniejszym "samorządowcem", zajmował też wyższe stanowiska. W roku śmierci (1499) był ławnikiem.

Literatura

  • Schellenberg Alfred. Die Ratsherrwappen des Sterngewölbes im Oberbürgermeisterzimmer des Breslauer Rathaus. Schlesische Heimat, Jg. 1937, Heft 3, s. 139-14

Źródło: „http://silesiacum.pl/w/index.php?title=Herby_na_sklepieniu_Izby_Seniora_Rady&oldid=20200”