Herby mieszczan: Różnice pomiędzy wersjami

Z almanach wrocławski
Przejdź do nawigacjiPrzejdź do wyszukiwania
Linia 2: Linia 2:
 
__TOC__
 
__TOC__
 
</div>
 
</div>
Herby wrocławskich rodzin mieszczańskich.  
+
'''Herby wrocławskich rodzin mieszczańskich.''' W sensie ścisłym herby mieszczańskie (''Bürgerliche Wappen'') to herby mieszczan (obywateli miast), a więc rodzin nie posiadających szlachectwa. Jednak wiele rodzin mających obywatelstwo Wrocławia należało też do stanu szlacheckiego. Działo się tak gdy nabycie nieruchomości w mieście uzależnione było od ubiegania się i przyjęcia obywatelstwa miasta. Część szlacheckich rodzin przenosiła się do miasta całkowicie stając się realnymi mieszczanami wtapiając się w środowisko miasta. Również wiele rodzin wrocławskiego patrycjatu, czy to za zasługi czy też za pieniądze, uzyskiwało nobilitacje i herby<ref>Należy mieć na uwadze, że  Wrocław był miastem faktycznie niemieckim. Mieszkała w nim trudna do określania ilościowego grupa ludności polskiej. Był to jednak plebs nie mający w ogóle praw miejskich, a wśród mieszczan Polacy stanowili głownie pospólstwo czyli warstwę rzemieślników, drobnych kupców, kramarzy. Zajmowanie się niektórymi z tych zajęć groziło utratą szlachectwa (''Adelsverlust''). Władze miejskie zdominowane były przez praktycznie jednolicie niemiecki patrycjat czyli warstwę najbogatszą, a więc wielcy kupcy (hurtowi, międzynarodowi), najbogatsi rzemieślnicy, bankierzy, właściciele gruntów miejskich. I to niemieckiego patrycjatu dotyczą herby mieszczańskie jak szlacheckie. Mamy do czynienia również z niemieckim prawem stanowym (Wrocław był praktycznie przez cały czas od ukształtowania się stanów do ich zniesienia w państwach niemieckich), w którym stan szlachecki nie był jednolity jak w Polsce lecz składał się z wielu warstw.</ref>
 +
 
 +
Herby mieszczańskie to herby obywateli nie posiadających szlachectwa. Preferowanym typem herbu jest hełm kłujący (bez przyłbicy), zwykle z wybrzuszeniem hełmu, choć istnieją liczne kontrprzykłady herbów mieszczańskich z hełmem dziobowym, a nawet z koroną hełmową.
  
 
== Braun ==
 
== Braun ==
Linia 87: Linia 89:
 
Crapff, Crapp, Krapp, Krappe
 
Crapff, Crapp, Krapp, Krappe
 
<gallery mode=packed heights=230px>
 
<gallery mode=packed heights=230px>
Plik:Krappe II herb z epitafium rodzinny Krapff.jpg||Herb na [[:Plik:Krappe epitafium.jpg|epitafium Krapffów (Krappów) w farze elżbietańskiej]] pod postacią Hansa Krapffa (druga postać od lewej).
+
Plik:Krappe II herb z epitafium rodzinny Krapff.jpg|Bürgerliche Wappen, Breslau|Herb na [[:Plik:Krappe epitafium.jpg|epitafium Krapffów (Krappów) w farze elżbietańskiej]] pod postacią Hansa Krapffa (druga postać od lewej).
 
</gallery>
 
</gallery>
  
Linia 100: Linia 102:
 
== Lebe ==
 
== Lebe ==
 
<gallery mode=packed heights=230px>
 
<gallery mode=packed heights=230px>
Plik:Izba Seniora 3SE.jpg|Herb na [[Herby wrocławskich rajców i ławników na sklepieniu Izby Seniora Rady w Ratuszu|sklepieniu Izby Seniora Rady we wrocławskim Ratuszu]] ( 1484-1485) reprezentujący rajcę Mathiasa Lebe
+
Plik:Izba Seniora 3SE.jpg|Handgemal, Breslau|Herb na [[Herby wrocławskich rajców i ławników na sklepieniu Izby Seniora Rady w Ratuszu|sklepieniu Izby Seniora Rady we wrocławskim Ratuszu]] ( 1484-1485) reprezentujący rajcę Mathiasa Lebe
 
</gallery>
 
</gallery>
  
Linia 113: Linia 115:
 
von Löwenberg
 
von Löwenberg
 
<gallery mode=packed heights=230px>
 
<gallery mode=packed heights=230px>
Plik:Löwenberg, Stein.jpg|Herb rodziny Löwenberg<ref name="Stein"/>
+
Plik:Löwenberg, Stein.jpg|Hofzeichen, Breslau|Herb rodziny Löwenberg<ref name="Stein"/>
 
</gallery>
 
</gallery>
  
Linia 119: Linia 121:
 
Meisener, Meißner
 
Meisener, Meißner
 
<gallery mode=packed heights=230px>
 
<gallery mode=packed heights=230px>
Plik:Izba Seniora 4W.jpg|Herb na [[Herby wrocławskich rajców i ławników na sklepieniu Izby Seniora Rady w Ratuszu|sklepieniu Izby Seniora Rady we wrocławskim Ratuszu]] ( 1484-1485) reprezentujący ławnika Hieronimusa Meisnera  
+
Plik:Izba Seniora 4W.jpg|Hauszeichen, Breslau|Herb na [[Herby wrocławskich rajców i ławników na sklepieniu Izby Seniora Rady w Ratuszu|sklepieniu Izby Seniora Rady we wrocławskim Ratuszu]] ( 1484-1485) reprezentujący ławnika Hieronimusa Meisnera  
 
</gallery>
 
</gallery>
  
Linia 125: Linia 127:
 
Pasteriz, von Pasterwitz  
 
Pasteriz, von Pasterwitz  
 
<gallery mode=packed heights=230px>
 
<gallery mode=packed heights=230px>
Plik:Pasterwitz, Stein.jpg|Herb rodziny Pasterwitz w Stein<ref name="Stein"/>
+
Plik:Pasterwitz, Stein.jpg|Hausmarke in Bresalu|Herb rodziny Pasterwitz w Stein<ref name="Stein"/>
 
</gallery>
 
</gallery>
  
Linia 141: Linia 143:
 
== Protschky ==
 
== Protschky ==
 
<gallery mode=packed heights=230px>
 
<gallery mode=packed heights=230px>
Plik:Izba Seniora 3S.jpg|Herb na [[Herby wrocławskich rajców i ławników na sklepieniu Izby Seniora Rady w Ratuszu|sklepieniu Izby Seniora Rady we wrocławskim Ratuszu]] ( 1484-1485) reprezentujący rajcę Staschke Protschky'ego
+
Plik:Izba Seniora 3S.jpg|alt=Gmerki miesczenskie we Wrocławiu|Herb na [[Herby wrocławskich rajców i ławników na sklepieniu Izby Seniora Rady w Ratuszu|sklepieniu Izby Seniora Rady we wrocławskim Ratuszu]] ( 1484-1485) reprezentujący rajcę Staschke Protschky'ego
 
</gallery>
 
</gallery>
  
 
== Reichel ==
 
== Reichel ==
 
<gallery mode=packed heights=230px>
 
<gallery mode=packed heights=230px>
Plik:Izba Seniora 4N.jpg|Herb na [[Herby wrocławskich rajców i ławników na sklepieniu Izby Seniora Rady w Ratuszu|sklepieniu Izby Seniora Rady we wrocławskim Ratuszu]] ( 1484-1485) reprezentujący ławnika Wenzela Reichela.   
+
Plik:Izba Seniora 4N.jpg|Herb mieszczański, Wrocław|Herb na [[Herby wrocławskich rajców i ławników na sklepieniu Izby Seniora Rady w Ratuszu|sklepieniu Izby Seniora Rady we wrocławskim Ratuszu]] ( 1484-1485) reprezentujący ławnika Wenzela Reichela.   
 
</gallery>
 
</gallery>
  
Linia 152: Linia 154:
 
von Salomo, von Salmon
 
von Salomo, von Salmon
 
<gallery mode=packed heights=230px>
 
<gallery mode=packed heights=230px>
Plik:Salmon, Stein.jpg|Herb rodzinySalmon<ref name="Stein"/>
+
Plik:Salmon, Stein.jpg|alt=Gmerk mieszczański, Wrocław|Herb rodzinySalmon<ref name="Stein"/>
 
</gallery>
 
</gallery>
  
Linia 163: Linia 165:
 
Stillevoit, Stillvogt, von Waldau
 
Stillevoit, Stillvogt, von Waldau
 
<gallery mode=packed heights=230px>
 
<gallery mode=packed heights=230px>
Plik:Stillevogt Waldau, Stein.jpg|Herb w Stein, Der Rat und die Ratsgeschlechter ...<ref name="Stein">Stein Rudolf. ''Der Rat und die Ratsgeschlechter des alten Breslau.'' Würzburg: Holzner-Verlag, 1963.</ref>  
+
Plik:Stillevogt Waldau, Stein.jpg|alt=Wrocław, herb rodziny mieszczańskiej|Herb w Stein, Der Rat und die Ratsgeschlechter ...<ref name="Stein">Stein Rudolf. ''Der Rat und die Ratsgeschlechter des alten Breslau.'' Würzburg: Holzner-Verlag, 1963.</ref>  
 
</gallery>
 
</gallery>
 
Znaczący ród w początkach Wrocławia jako miasta powstającego na prawie niemieckim i kształtowania się jego samorządowego zarządu (XIII, XIV) w. Jego protoplasta Godinus był pierwszym "burmistrzem" wrocławskich niemieckich osadników już w 1214, a Heinrich zasadźcą podczas lokacji miasta w 1242 r. i został wójtem.  Jeden z wrocławskich Stillevogtów (Gedko) był też zasadźcą Krakowa (1257) i jego wójtem. Samo nazwisko jest właściwie przydomkiem związanym z tymi zdarzeniami. Stillevogt oznacza zastępcę wójta (dialekt średnio-górno-niemiecki<ref>''Gedko Stilvogt'' w Polski Słownik Biograficzny, t. 7. 1948</ref>. Kojeni Stillvogtowie  w II poł. XIII i XIV w. zasiadali często w Radzie i ławie Wrocławia. Jeszcze w XIII w. jeden z synów wójta Heinricha, również Heinrich był właścicielem  Waldau w regionie Brzegu. Ta gałąź rodziny pod nazwą von Waldau istniała do 1841 r. mając posiadłości głównie w okolicach Brzegu i Ząbkowic Śląskich.
 
Znaczący ród w początkach Wrocławia jako miasta powstającego na prawie niemieckim i kształtowania się jego samorządowego zarządu (XIII, XIV) w. Jego protoplasta Godinus był pierwszym "burmistrzem" wrocławskich niemieckich osadników już w 1214, a Heinrich zasadźcą podczas lokacji miasta w 1242 r. i został wójtem.  Jeden z wrocławskich Stillevogtów (Gedko) był też zasadźcą Krakowa (1257) i jego wójtem. Samo nazwisko jest właściwie przydomkiem związanym z tymi zdarzeniami. Stillevogt oznacza zastępcę wójta (dialekt średnio-górno-niemiecki<ref>''Gedko Stilvogt'' w Polski Słownik Biograficzny, t. 7. 1948</ref>. Kojeni Stillvogtowie  w II poł. XIII i XIV w. zasiadali często w Radzie i ławie Wrocławia. Jeszcze w XIII w. jeden z synów wójta Heinricha, również Heinrich był właścicielem  Waldau w regionie Brzegu. Ta gałąź rodziny pod nazwą von Waldau istniała do 1841 r. mając posiadłości głównie w okolicach Brzegu i Ząbkowic Śląskich.
Linia 170: Linia 172:
 
Stosh
 
Stosh
 
<gallery mode=packed heights=230px>
 
<gallery mode=packed heights=230px>
Plik:Stosch herb epitafium 1553.jpg|alt=Herb rodziny Stoschów|1. Stosch na epitafium Hernigów (1533), druga tablica na lewo od wejścia do północno-zachodniej kruchty kościoła pw. św. Elżbiety we Wrocławiu, od strony ul. św. Elżbiety; 6. od lewej
+
Plik:Stosch herb epitafium 1553.jpg|Mieszczenie wrocławscy, herb|alt=Herb rodziny Stoschów|1. Stosch na epitafium Hernigów (1533), druga tablica na lewo od wejścia do północno-zachodniej kruchty kościoła pw. św. Elżbiety we Wrocławiu, od strony ul. św. Elżbiety; 6. od lewej
 
</gallery>
 
</gallery>
  
Linia 176: Linia 178:
 
von Strachwitz
 
von Strachwitz
 
<gallery mode=packed heights=230px>
 
<gallery mode=packed heights=230px>
Plik:Strachwitz.jpg|Herb rodziny Strachwitz<ref name="Stein"/>
+
Plik:Strachwitz.jpg|alt=Herb mieszczan wrocławskich|Herb rodziny Strachwitz<ref name="Stein"/>
 
</gallery>
 
</gallery>
  
Linia 186: Linia 188:
 
== Tinczmann ==
 
== Tinczmann ==
 
<gallery mode=packed heights=230px>
 
<gallery mode=packed heights=230px>
Plik:Izba Seniora 2S.jpg|Herb na [[Herby wrocławskich rajców i ławników na sklepieniu Izby Seniora Rady w Ratuszu|sklepieniu Izby Seniora Rady]] (1484-1485) radnego reprezentuje Nicolausa  Tinczmanna
+
Plik:Izba Seniora 2S.jpg|alt=Herb mieszczan wrocławskich|Herb na [[Herby wrocławskich rajców i ławników na sklepieniu Izby Seniora Rady w Ratuszu|sklepieniu Izby Seniora Rady]] (1484-1485) radnego reprezentuje Nicolausa  Tinczmanna
 
</gallery>
 
</gallery>
  
Linia 192: Linia 194:
 
Iban
 
Iban
 
<gallery mode=packed heights=230px>
 
<gallery mode=packed heights=230px>
Plik:Izba Seniora 3SW.jpg|Herb na [[Herby wrocławskich rajców i ławników na sklepieniu Izby Seniora Rady w Ratuszu|sklepieniu Izby Seniora Rady]] (1484-1485) radnego reprezentuje Andreasa Ybana
+
Plik:Izba Seniora 3SW.jpg|alt=Herb mieszczan wrocławskich|Herb na [[Herby wrocławskich rajców i ławników na sklepieniu Izby Seniora Rady w Ratuszu|sklepieniu Izby Seniora Rady]] (1484-1485) radnego reprezentuje Andreasa Ybana
 
</gallery>
 
</gallery>
  
Linia 198: Linia 200:
 
von Sachenkirch
 
von Sachenkirch
 
<gallery mode=packed heights=230px>
 
<gallery mode=packed heights=230px>
Plik:Zacharias Sachenkirch, Stein.jpg|Herb rodziny Zacharias<ref name="Stein"/>
+
Plik:Zacharias Sachenkirch, Stein.jpg|Herby wrocławskich mieszczan||Herb rodziny Zacharias<ref name="Stein"/>
 
</gallery>
 
</gallery>
  
Linia 204: Linia 206:
  
 
== Literatura ==
 
== Literatura ==
 +
* Dworzaczek Włodzimierz. [https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Przeglad_Historyczny/Przeglad_Historyczny-r1956-t47-n4/Przeglad_Historyczny-r1956-t47-n4-s656-684/Przeglad_Historyczny-r1956-t47-n4-s656-684.pdf ''Przenikanie szlachty do stanu mieszczańskiego w Wielkopolsce w XVII i XVIII w.''] Przegląd Historyczny 1956, 47/4, s. 656-684.
 
*[[Wrocław Bibliografia]]
 
*[[Wrocław Bibliografia]]
  
 
[[Kategoria:Herby mieszczan wrocławskich]]
 
[[Kategoria:Herby mieszczan wrocławskich]]
 
[[Kategoria:Wrocław]]
 
[[Kategoria:Wrocław]]

Wersja z 17:56, 22 sty 2022

Herby wrocławskich rodzin mieszczańskich. W sensie ścisłym herby mieszczańskie (Bürgerliche Wappen) to herby mieszczan (obywateli miast), a więc rodzin nie posiadających szlachectwa. Jednak wiele rodzin mających obywatelstwo Wrocławia należało też do stanu szlacheckiego. Działo się tak gdy nabycie nieruchomości w mieście uzależnione było od ubiegania się i przyjęcia obywatelstwa miasta. Część szlacheckich rodzin przenosiła się do miasta całkowicie stając się realnymi mieszczanami wtapiając się w środowisko miasta. Również wiele rodzin wrocławskiego patrycjatu, czy to za zasługi czy też za pieniądze, uzyskiwało nobilitacje i herby[1]

Herby mieszczańskie to herby obywateli nie posiadających szlachectwa. Preferowanym typem herbu jest hełm kłujący (bez przyłbicy), zwykle z wybrzuszeniem hełmu, choć istnieją liczne kontrprzykłady herbów mieszczańskich z hełmem dziobowym, a nawet z koroną hełmową.

Braun

Von Braun, Bruno von Oels, Brunonis, von Brun

Cölln

von Cölln

Dompnig

Dombnig, Dominici, Domnig

Eisenreich

Eysenreich

Erfort

von Erfort

Foyt

Görlitz

Gremmel

Haunold

Herdegen

Herdeni, Herdein, Herdan von Teichenau

Heugel

Hörnig

Jentsch

Krapff

Crapff, Crapp, Krapp, Krappe

Krapff II

Crapff, Crapp, Krapp, Krappe

Krebel

Crebel, Crebil, Krebil

Lebe

Lemberg

Lewenberg

Löwenberg

von Löwenberg

Meisner

Meisener, Meißner

Pasterwitz

Pasteriz, von Pasterwitz

Poppel

Poppelau, Popplau

Promnitz

Protschky

Reichel

Salmon

von Salomo, von Salmon

Saurman

Stillevogt

Stillevoit, Stillvogt, von Waldau

Znaczący ród w początkach Wrocławia jako miasta powstającego na prawie niemieckim i kształtowania się jego samorządowego zarządu (XIII, XIV) w. Jego protoplasta Godinus był pierwszym "burmistrzem" wrocławskich niemieckich osadników już w 1214, a Heinrich zasadźcą podczas lokacji miasta w 1242 r. i został wójtem. Jeden z wrocławskich Stillevogtów (Gedko) był też zasadźcą Krakowa (1257) i jego wójtem. Samo nazwisko jest właściwie przydomkiem związanym z tymi zdarzeniami. Stillevogt oznacza zastępcę wójta (dialekt średnio-górno-niemiecki[3]. Kojeni Stillvogtowie w II poł. XIII i XIV w. zasiadali często w Radzie i ławie Wrocławia. Jeszcze w XIII w. jeden z synów wójta Heinricha, również Heinrich był właścicielem Waldau w regionie Brzegu. Ta gałąź rodziny pod nazwą von Waldau istniała do 1841 r. mając posiadłości głównie w okolicach Brzegu i Ząbkowic Śląskich.

Stosch

Stosh

Strachwitz

von Strachwitz

Thiele

Tinczmann

Yban

Iban

Zacharias

von Sachenkirch

Przypisy

  1. Należy mieć na uwadze, że Wrocław był miastem faktycznie niemieckim. Mieszkała w nim trudna do określania ilościowego grupa ludności polskiej. Był to jednak plebs nie mający w ogóle praw miejskich, a wśród mieszczan Polacy stanowili głownie pospólstwo czyli warstwę rzemieślników, drobnych kupców, kramarzy. Zajmowanie się niektórymi z tych zajęć groziło utratą szlachectwa (Adelsverlust). Władze miejskie zdominowane były przez praktycznie jednolicie niemiecki patrycjat czyli warstwę najbogatszą, a więc wielcy kupcy (hurtowi, międzynarodowi), najbogatsi rzemieślnicy, bankierzy, właściciele gruntów miejskich. I to niemieckiego patrycjatu dotyczą herby mieszczańskie jak szlacheckie. Mamy do czynienia również z niemieckim prawem stanowym (Wrocław był praktycznie przez cały czas od ukształtowania się stanów do ich zniesienia w państwach niemieckich), w którym stan szlachecki nie był jednolity jak w Polsce lecz składał się z wielu warstw.
  2. 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 Stein Rudolf. Der Rat und die Ratsgeschlechter des alten Breslau. Würzburg: Holzner-Verlag, 1963.
  3. Gedko Stilvogt w Polski Słownik Biograficzny, t. 7. 1948

Literatura