Herby mieszczan: Różnice pomiędzy wersjami
Linia 2: | Linia 2: | ||
__TOC__ | __TOC__ | ||
</div> | </div> | ||
− | Herby wrocławskich rodzin mieszczańskich. | + | '''Herby wrocławskich rodzin mieszczańskich.''' W sensie ścisłym herby mieszczańskie (''Bürgerliche Wappen'') to herby mieszczan (obywateli miast), a więc rodzin nie posiadających szlachectwa. Jednak wiele rodzin mających obywatelstwo Wrocławia należało też do stanu szlacheckiego. Działo się tak gdy nabycie nieruchomości w mieście uzależnione było od ubiegania się i przyjęcia obywatelstwa miasta. Część szlacheckich rodzin przenosiła się do miasta całkowicie stając się realnymi mieszczanami wtapiając się w środowisko miasta. Również wiele rodzin wrocławskiego patrycjatu, czy to za zasługi czy też za pieniądze, uzyskiwało nobilitacje i herby<ref>Należy mieć na uwadze, że Wrocław był miastem faktycznie niemieckim. Mieszkała w nim trudna do określania ilościowego grupa ludności polskiej. Był to jednak plebs nie mający w ogóle praw miejskich, a wśród mieszczan Polacy stanowili głownie pospólstwo czyli warstwę rzemieślników, drobnych kupców, kramarzy. Zajmowanie się niektórymi z tych zajęć groziło utratą szlachectwa (''Adelsverlust''). Władze miejskie zdominowane były przez praktycznie jednolicie niemiecki patrycjat czyli warstwę najbogatszą, a więc wielcy kupcy (hurtowi, międzynarodowi), najbogatsi rzemieślnicy, bankierzy, właściciele gruntów miejskich. I to niemieckiego patrycjatu dotyczą herby mieszczańskie jak szlacheckie. Mamy do czynienia również z niemieckim prawem stanowym (Wrocław był praktycznie przez cały czas od ukształtowania się stanów do ich zniesienia w państwach niemieckich), w którym stan szlachecki nie był jednolity jak w Polsce lecz składał się z wielu warstw.</ref> |
+ | |||
+ | Herby mieszczańskie to herby obywateli nie posiadających szlachectwa. Preferowanym typem herbu jest hełm kłujący (bez przyłbicy), zwykle z wybrzuszeniem hełmu, choć istnieją liczne kontrprzykłady herbów mieszczańskich z hełmem dziobowym, a nawet z koroną hełmową. | ||
== Braun == | == Braun == | ||
Linia 87: | Linia 89: | ||
Crapff, Crapp, Krapp, Krappe | Crapff, Crapp, Krapp, Krappe | ||
<gallery mode=packed heights=230px> | <gallery mode=packed heights=230px> | ||
− | Plik:Krappe II herb z epitafium rodzinny Krapff.jpg||Herb na [[:Plik:Krappe epitafium.jpg|epitafium Krapffów (Krappów) w farze elżbietańskiej]] pod postacią Hansa Krapffa (druga postać od lewej). | + | Plik:Krappe II herb z epitafium rodzinny Krapff.jpg|Bürgerliche Wappen, Breslau|Herb na [[:Plik:Krappe epitafium.jpg|epitafium Krapffów (Krappów) w farze elżbietańskiej]] pod postacią Hansa Krapffa (druga postać od lewej). |
</gallery> | </gallery> | ||
Linia 100: | Linia 102: | ||
== Lebe == | == Lebe == | ||
<gallery mode=packed heights=230px> | <gallery mode=packed heights=230px> | ||
− | Plik:Izba Seniora 3SE.jpg|Herb na [[Herby wrocławskich rajców i ławników na sklepieniu Izby Seniora Rady w Ratuszu|sklepieniu Izby Seniora Rady we wrocławskim Ratuszu]] ( 1484-1485) reprezentujący rajcę Mathiasa Lebe | + | Plik:Izba Seniora 3SE.jpg|Handgemal, Breslau|Herb na [[Herby wrocławskich rajców i ławników na sklepieniu Izby Seniora Rady w Ratuszu|sklepieniu Izby Seniora Rady we wrocławskim Ratuszu]] ( 1484-1485) reprezentujący rajcę Mathiasa Lebe |
</gallery> | </gallery> | ||
Linia 113: | Linia 115: | ||
von Löwenberg | von Löwenberg | ||
<gallery mode=packed heights=230px> | <gallery mode=packed heights=230px> | ||
− | Plik:Löwenberg, Stein.jpg|Herb rodziny Löwenberg<ref name="Stein"/> | + | Plik:Löwenberg, Stein.jpg|Hofzeichen, Breslau|Herb rodziny Löwenberg<ref name="Stein"/> |
</gallery> | </gallery> | ||
Linia 119: | Linia 121: | ||
Meisener, Meißner | Meisener, Meißner | ||
<gallery mode=packed heights=230px> | <gallery mode=packed heights=230px> | ||
− | Plik:Izba Seniora 4W.jpg|Herb na [[Herby wrocławskich rajców i ławników na sklepieniu Izby Seniora Rady w Ratuszu|sklepieniu Izby Seniora Rady we wrocławskim Ratuszu]] ( 1484-1485) reprezentujący ławnika Hieronimusa Meisnera | + | Plik:Izba Seniora 4W.jpg|Hauszeichen, Breslau|Herb na [[Herby wrocławskich rajców i ławników na sklepieniu Izby Seniora Rady w Ratuszu|sklepieniu Izby Seniora Rady we wrocławskim Ratuszu]] ( 1484-1485) reprezentujący ławnika Hieronimusa Meisnera |
</gallery> | </gallery> | ||
Linia 125: | Linia 127: | ||
Pasteriz, von Pasterwitz | Pasteriz, von Pasterwitz | ||
<gallery mode=packed heights=230px> | <gallery mode=packed heights=230px> | ||
− | Plik:Pasterwitz, Stein.jpg|Herb rodziny Pasterwitz w Stein<ref name="Stein"/> | + | Plik:Pasterwitz, Stein.jpg|Hausmarke in Bresalu|Herb rodziny Pasterwitz w Stein<ref name="Stein"/> |
</gallery> | </gallery> | ||
Linia 141: | Linia 143: | ||
== Protschky == | == Protschky == | ||
<gallery mode=packed heights=230px> | <gallery mode=packed heights=230px> | ||
− | Plik:Izba Seniora 3S.jpg|Herb na [[Herby wrocławskich rajców i ławników na sklepieniu Izby Seniora Rady w Ratuszu|sklepieniu Izby Seniora Rady we wrocławskim Ratuszu]] ( 1484-1485) reprezentujący rajcę Staschke Protschky'ego | + | Plik:Izba Seniora 3S.jpg|alt=Gmerki miesczenskie we Wrocławiu|Herb na [[Herby wrocławskich rajców i ławników na sklepieniu Izby Seniora Rady w Ratuszu|sklepieniu Izby Seniora Rady we wrocławskim Ratuszu]] ( 1484-1485) reprezentujący rajcę Staschke Protschky'ego |
</gallery> | </gallery> | ||
== Reichel == | == Reichel == | ||
<gallery mode=packed heights=230px> | <gallery mode=packed heights=230px> | ||
− | Plik:Izba Seniora 4N.jpg|Herb na [[Herby wrocławskich rajców i ławników na sklepieniu Izby Seniora Rady w Ratuszu|sklepieniu Izby Seniora Rady we wrocławskim Ratuszu]] ( 1484-1485) reprezentujący ławnika Wenzela Reichela. | + | Plik:Izba Seniora 4N.jpg|Herb mieszczański, Wrocław|Herb na [[Herby wrocławskich rajców i ławników na sklepieniu Izby Seniora Rady w Ratuszu|sklepieniu Izby Seniora Rady we wrocławskim Ratuszu]] ( 1484-1485) reprezentujący ławnika Wenzela Reichela. |
</gallery> | </gallery> | ||
Linia 152: | Linia 154: | ||
von Salomo, von Salmon | von Salomo, von Salmon | ||
<gallery mode=packed heights=230px> | <gallery mode=packed heights=230px> | ||
− | Plik:Salmon, Stein.jpg|Herb rodzinySalmon<ref name="Stein"/> | + | Plik:Salmon, Stein.jpg|alt=Gmerk mieszczański, Wrocław|Herb rodzinySalmon<ref name="Stein"/> |
</gallery> | </gallery> | ||
Linia 163: | Linia 165: | ||
Stillevoit, Stillvogt, von Waldau | Stillevoit, Stillvogt, von Waldau | ||
<gallery mode=packed heights=230px> | <gallery mode=packed heights=230px> | ||
− | Plik:Stillevogt Waldau, Stein.jpg|Herb w Stein, Der Rat und die Ratsgeschlechter ...<ref name="Stein">Stein Rudolf. ''Der Rat und die Ratsgeschlechter des alten Breslau.'' Würzburg: Holzner-Verlag, 1963.</ref> | + | Plik:Stillevogt Waldau, Stein.jpg|alt=Wrocław, herb rodziny mieszczańskiej|Herb w Stein, Der Rat und die Ratsgeschlechter ...<ref name="Stein">Stein Rudolf. ''Der Rat und die Ratsgeschlechter des alten Breslau.'' Würzburg: Holzner-Verlag, 1963.</ref> |
</gallery> | </gallery> | ||
Znaczący ród w początkach Wrocławia jako miasta powstającego na prawie niemieckim i kształtowania się jego samorządowego zarządu (XIII, XIV) w. Jego protoplasta Godinus był pierwszym "burmistrzem" wrocławskich niemieckich osadników już w 1214, a Heinrich zasadźcą podczas lokacji miasta w 1242 r. i został wójtem. Jeden z wrocławskich Stillevogtów (Gedko) był też zasadźcą Krakowa (1257) i jego wójtem. Samo nazwisko jest właściwie przydomkiem związanym z tymi zdarzeniami. Stillevogt oznacza zastępcę wójta (dialekt średnio-górno-niemiecki<ref>''Gedko Stilvogt'' w Polski Słownik Biograficzny, t. 7. 1948</ref>. Kojeni Stillvogtowie w II poł. XIII i XIV w. zasiadali często w Radzie i ławie Wrocławia. Jeszcze w XIII w. jeden z synów wójta Heinricha, również Heinrich był właścicielem Waldau w regionie Brzegu. Ta gałąź rodziny pod nazwą von Waldau istniała do 1841 r. mając posiadłości głównie w okolicach Brzegu i Ząbkowic Śląskich. | Znaczący ród w początkach Wrocławia jako miasta powstającego na prawie niemieckim i kształtowania się jego samorządowego zarządu (XIII, XIV) w. Jego protoplasta Godinus był pierwszym "burmistrzem" wrocławskich niemieckich osadników już w 1214, a Heinrich zasadźcą podczas lokacji miasta w 1242 r. i został wójtem. Jeden z wrocławskich Stillevogtów (Gedko) był też zasadźcą Krakowa (1257) i jego wójtem. Samo nazwisko jest właściwie przydomkiem związanym z tymi zdarzeniami. Stillevogt oznacza zastępcę wójta (dialekt średnio-górno-niemiecki<ref>''Gedko Stilvogt'' w Polski Słownik Biograficzny, t. 7. 1948</ref>. Kojeni Stillvogtowie w II poł. XIII i XIV w. zasiadali często w Radzie i ławie Wrocławia. Jeszcze w XIII w. jeden z synów wójta Heinricha, również Heinrich był właścicielem Waldau w regionie Brzegu. Ta gałąź rodziny pod nazwą von Waldau istniała do 1841 r. mając posiadłości głównie w okolicach Brzegu i Ząbkowic Śląskich. | ||
Linia 170: | Linia 172: | ||
Stosh | Stosh | ||
<gallery mode=packed heights=230px> | <gallery mode=packed heights=230px> | ||
− | Plik:Stosch herb epitafium 1553.jpg|alt=Herb rodziny Stoschów|1. Stosch na epitafium Hernigów (1533), druga tablica na lewo od wejścia do północno-zachodniej kruchty kościoła pw. św. Elżbiety we Wrocławiu, od strony ul. św. Elżbiety; 6. od lewej | + | Plik:Stosch herb epitafium 1553.jpg|Mieszczenie wrocławscy, herb|alt=Herb rodziny Stoschów|1. Stosch na epitafium Hernigów (1533), druga tablica na lewo od wejścia do północno-zachodniej kruchty kościoła pw. św. Elżbiety we Wrocławiu, od strony ul. św. Elżbiety; 6. od lewej |
</gallery> | </gallery> | ||
Linia 176: | Linia 178: | ||
von Strachwitz | von Strachwitz | ||
<gallery mode=packed heights=230px> | <gallery mode=packed heights=230px> | ||
− | Plik:Strachwitz.jpg|Herb rodziny Strachwitz<ref name="Stein"/> | + | Plik:Strachwitz.jpg|alt=Herb mieszczan wrocławskich|Herb rodziny Strachwitz<ref name="Stein"/> |
</gallery> | </gallery> | ||
Linia 186: | Linia 188: | ||
== Tinczmann == | == Tinczmann == | ||
<gallery mode=packed heights=230px> | <gallery mode=packed heights=230px> | ||
− | Plik:Izba Seniora 2S.jpg|Herb na [[Herby wrocławskich rajców i ławników na sklepieniu Izby Seniora Rady w Ratuszu|sklepieniu Izby Seniora Rady]] (1484-1485) radnego reprezentuje Nicolausa Tinczmanna | + | Plik:Izba Seniora 2S.jpg|alt=Herb mieszczan wrocławskich|Herb na [[Herby wrocławskich rajców i ławników na sklepieniu Izby Seniora Rady w Ratuszu|sklepieniu Izby Seniora Rady]] (1484-1485) radnego reprezentuje Nicolausa Tinczmanna |
</gallery> | </gallery> | ||
Linia 192: | Linia 194: | ||
Iban | Iban | ||
<gallery mode=packed heights=230px> | <gallery mode=packed heights=230px> | ||
− | Plik:Izba Seniora 3SW.jpg|Herb na [[Herby wrocławskich rajców i ławników na sklepieniu Izby Seniora Rady w Ratuszu|sklepieniu Izby Seniora Rady]] (1484-1485) radnego reprezentuje Andreasa Ybana | + | Plik:Izba Seniora 3SW.jpg|alt=Herb mieszczan wrocławskich|Herb na [[Herby wrocławskich rajców i ławników na sklepieniu Izby Seniora Rady w Ratuszu|sklepieniu Izby Seniora Rady]] (1484-1485) radnego reprezentuje Andreasa Ybana |
</gallery> | </gallery> | ||
Linia 198: | Linia 200: | ||
von Sachenkirch | von Sachenkirch | ||
<gallery mode=packed heights=230px> | <gallery mode=packed heights=230px> | ||
− | Plik:Zacharias Sachenkirch, Stein.jpg|Herb rodziny Zacharias<ref name="Stein"/> | + | Plik:Zacharias Sachenkirch, Stein.jpg|Herby wrocławskich mieszczan||Herb rodziny Zacharias<ref name="Stein"/> |
</gallery> | </gallery> | ||
Linia 204: | Linia 206: | ||
== Literatura == | == Literatura == | ||
+ | * Dworzaczek Włodzimierz. [https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Przeglad_Historyczny/Przeglad_Historyczny-r1956-t47-n4/Przeglad_Historyczny-r1956-t47-n4-s656-684/Przeglad_Historyczny-r1956-t47-n4-s656-684.pdf ''Przenikanie szlachty do stanu mieszczańskiego w Wielkopolsce w XVII i XVIII w.''] Przegląd Historyczny 1956, 47/4, s. 656-684. | ||
*[[Wrocław Bibliografia]] | *[[Wrocław Bibliografia]] | ||
[[Kategoria:Herby mieszczan wrocławskich]] | [[Kategoria:Herby mieszczan wrocławskich]] | ||
[[Kategoria:Wrocław]] | [[Kategoria:Wrocław]] |
Wersja z 17:56, 22 sty 2022
Spis treści
- 1 Braun
- 2 Cölln
- 3 Dompnig
- 4 Eisenreich
- 5 Erfort
- 6 Foyt
- 7 Görlitz
- 8 Gremmel
- 9 Haunold
- 10 Herdegen
- 11 Heugel
- 12 Hörnig
- 13 Jentsch
- 14 Krapff
- 15 Krapff II
- 16 Krebel
- 17 Lebe
- 18 Lemberg
- 19 Löwenberg
- 20 Meisner
- 21 Pasterwitz
- 22 Poppel
- 23 Promnitz
- 24 Protschky
- 25 Reichel
- 26 Salmon
- 27 Saurman
- 28 Stillevogt
- 29 Stosch
- 30 Strachwitz
- 31 Thiele
- 32 Tinczmann
- 33 Yban
- 34 Zacharias
- 35 Przypisy
- 36 Literatura
Herby wrocławskich rodzin mieszczańskich. W sensie ścisłym herby mieszczańskie (Bürgerliche Wappen) to herby mieszczan (obywateli miast), a więc rodzin nie posiadających szlachectwa. Jednak wiele rodzin mających obywatelstwo Wrocławia należało też do stanu szlacheckiego. Działo się tak gdy nabycie nieruchomości w mieście uzależnione było od ubiegania się i przyjęcia obywatelstwa miasta. Część szlacheckich rodzin przenosiła się do miasta całkowicie stając się realnymi mieszczanami wtapiając się w środowisko miasta. Również wiele rodzin wrocławskiego patrycjatu, czy to za zasługi czy też za pieniądze, uzyskiwało nobilitacje i herby[1]
Herby mieszczańskie to herby obywateli nie posiadających szlachectwa. Preferowanym typem herbu jest hełm kłujący (bez przyłbicy), zwykle z wybrzuszeniem hełmu, choć istnieją liczne kontrprzykłady herbów mieszczańskich z hełmem dziobowym, a nawet z koroną hełmową.
Braun
Von Braun, Bruno von Oels, Brunonis, von Brun
Herb von Braun w Stein, Der Rat und die Ratsgeschlechter ...[2]
Cölln
von Cölln
Herb rodziny von Görlitz[2]
Dompnig
Dombnig, Dominici, Domnig
1. Herb rodziny Dompnig na zworniku sklepienia kaplicy Dompnigów (Trzech Króli) w kościele pw. św. Elżbiety we Wrocławiu
2. Dompnig na sklepieniu Izby Seniora Rady (1484-1485), reprezentuje Heinza Dompniga
Eisenreich
Eysenreich
1. Eisenreich na sklepieniu Izby Seniora Rady (1484-1485) reprezentuje Seniora Rady Lukasa Eisenreicha
Erfort
von Erfort
Herb rodziny Erfort[2]
Foyt
Herb na sklepieniu Izby Seniora Rady (1484-1485) reprezentuje ławnika Mathiasa Foyta
Görlitz
Herb rodziny Görlitz[2]
Gremmel
Herb na sklepieniu Izby Seniora Rady (1484-1485) reprezentuje radnego Hansa Gremmela
Haunold
Herb na sklepieniu Izby Seniora Rady (1484-1485) reprezentuje radnego Hansa Haunolda
Herdegen
Herdeni, Herdein, Herdan von Teichenau
Herb w Stein, Der Rat und die Ratsgeschlechter ...[2]
Heugel
Herb na sklepieniu Izby Seniora Rady (1484-1485) reprezentuje ławnika Laurenciusa Heugela
Hörnig
Jentsch
Herb na sklepieniu Izby Seniora Rady (1484-1485) reprezentuje radnego Davida Jentscha
Krapff
Crapff, Crapp, Krapp, Krappe
Na sklepieniu Izby Seniora Rady (1484-1485) reprezentuje radnego Hansa Krappe
Herb na epitafium Krapffów (Krappów) w farze elżbietańskiej pod postacią Hansa Krapffa starszego (pierwsza postać od lewej)
Krapff II
Crapff, Crapp, Krapp, Krappe
Herb na epitafium Krapffów (Krappów) w farze elżbietańskiej pod postacią Hansa Krapffa (druga postać od lewej).
Krebel
Crebel, Crebil, Krebil
Herb na sklepieniu Izby Seniora Rady we wrocławskim Ratuszu ( 1484-1485) reprezentujący rajcę Petera Krebela
Herb na epitafium Hieronimusa Krebela, 1509
Herb na obrazie Petera Krebela jako starosty księstwa wrocławskiego (obraz I poł. XVII w.)
Lebe
Herb na sklepieniu Izby Seniora Rady we wrocławskim Ratuszu ( 1484-1485) reprezentujący rajcę Mathiasa Lebe
Lemberg
Lewenberg
Herb na sklepieniu Izby Seniora Rady we wrocławskim Ratuszu ( 1484-1485) reprezentujący ławnika Witche Lemberga
Herb rodziny Lemberg[2]
Löwenberg
von Löwenberg
Herb rodziny Löwenberg[2]
Meisner
Meisener, Meißner
Herb na sklepieniu Izby Seniora Rady we wrocławskim Ratuszu ( 1484-1485) reprezentujący ławnika Hieronimusa Meisnera
Pasterwitz
Pasteriz, von Pasterwitz
Herb rodziny Pasterwitz w Stein[2]
Poppel
Poppelau, Popplau
Herb na sklepieniu Izby Seniora Rady we wrocławskim Ratuszu ( 1484-1485) reprezentujący ławnika Caspara Poppela
Promnitz
Protschky
Herb na sklepieniu Izby Seniora Rady we wrocławskim Ratuszu ( 1484-1485) reprezentujący rajcę Staschke Protschky'ego
Reichel
Herb na sklepieniu Izby Seniora Rady we wrocławskim Ratuszu ( 1484-1485) reprezentujący ławnika Wenzela Reichela.
Salmon
von Salomo, von Salmon
Herb rodzinySalmon[2]
Saurman
Stillevogt
Stillevoit, Stillvogt, von Waldau
Herb w Stein, Der Rat und die Ratsgeschlechter ...[2]
Znaczący ród w początkach Wrocławia jako miasta powstającego na prawie niemieckim i kształtowania się jego samorządowego zarządu (XIII, XIV) w. Jego protoplasta Godinus był pierwszym "burmistrzem" wrocławskich niemieckich osadników już w 1214, a Heinrich zasadźcą podczas lokacji miasta w 1242 r. i został wójtem. Jeden z wrocławskich Stillevogtów (Gedko) był też zasadźcą Krakowa (1257) i jego wójtem. Samo nazwisko jest właściwie przydomkiem związanym z tymi zdarzeniami. Stillevogt oznacza zastępcę wójta (dialekt średnio-górno-niemiecki[3]. Kojeni Stillvogtowie w II poł. XIII i XIV w. zasiadali często w Radzie i ławie Wrocławia. Jeszcze w XIII w. jeden z synów wójta Heinricha, również Heinrich był właścicielem Waldau w regionie Brzegu. Ta gałąź rodziny pod nazwą von Waldau istniała do 1841 r. mając posiadłości głównie w okolicach Brzegu i Ząbkowic Śląskich.
Stosch
Stosh
Strachwitz
von Strachwitz
Herb rodziny Strachwitz[2]
Thiele
Herb rodziny Thiele[2]
Tinczmann
Herb na sklepieniu Izby Seniora Rady (1484-1485) radnego reprezentuje Nicolausa Tinczmanna
Yban
Iban
Herb na sklepieniu Izby Seniora Rady (1484-1485) radnego reprezentuje Andreasa Ybana
Zacharias
von Sachenkirch
Herb rodziny Zacharias[2]
Przypisy
- ↑ Należy mieć na uwadze, że Wrocław był miastem faktycznie niemieckim. Mieszkała w nim trudna do określania ilościowego grupa ludności polskiej. Był to jednak plebs nie mający w ogóle praw miejskich, a wśród mieszczan Polacy stanowili głownie pospólstwo czyli warstwę rzemieślników, drobnych kupców, kramarzy. Zajmowanie się niektórymi z tych zajęć groziło utratą szlachectwa (Adelsverlust). Władze miejskie zdominowane były przez praktycznie jednolicie niemiecki patrycjat czyli warstwę najbogatszą, a więc wielcy kupcy (hurtowi, międzynarodowi), najbogatsi rzemieślnicy, bankierzy, właściciele gruntów miejskich. I to niemieckiego patrycjatu dotyczą herby mieszczańskie jak szlacheckie. Mamy do czynienia również z niemieckim prawem stanowym (Wrocław był praktycznie przez cały czas od ukształtowania się stanów do ich zniesienia w państwach niemieckich), w którym stan szlachecki nie był jednolity jak w Polsce lecz składał się z wielu warstw.
- ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 Stein Rudolf. Der Rat und die Ratsgeschlechter des alten Breslau. Würzburg: Holzner-Verlag, 1963.
- ↑ Gedko Stilvogt w Polski Słownik Biograficzny, t. 7. 1948
Literatura
- Dworzaczek Włodzimierz. Przenikanie szlachty do stanu mieszczańskiego w Wielkopolsce w XVII i XVIII w. Przegląd Historyczny 1956, 47/4, s. 656-684.
- Wrocław Bibliografia