Herby mieszczan

Z almanach wrocławski
Przejdź do nawigacjiPrzejdź do wyszukiwania

Herby wrocławskich rodzin mieszczańskich. W sensie ścisłym herby mieszczańskie (Bürgerliche Wappen) to herby mieszczan (obywateli miast), a więc rodzin nieposiadających szlachectwa. Jednak wiele rodzin mających obywatelstwo Wrocławia należało też do stanu szlacheckiego. Działo się tak, gdy nabycie nieruchomości w mieście uzależnione było od ubiegania się o obywatelstwo miasta i przyjęcia go. Część szlacheckich rodzin przenosiła się do miasta całkowicie, stając się realnymi mieszczanami i wtapiając się w środowisko miasta. Również wiele rodzin wrocławskiego patrycjatu, czy to za zasługi, czy też za pieniądze, uzyskiwało nobilitacje i herby[1]. Pokazane są więc herby mieszczan wrocławskich zarówno w sensie herbów mieszczańskich sensu stricto, jak i szlacheckie herby rodzin mających wrocławskie obywatelstwo. Są pewne różnice w wyglądzie herbów mieszczańskich w sensie ścisłym i herbów rodowych (szlacheckich), zwłaszcza w wersji pełnej. W herbie mieszczańskim stosowano herb turniejowy, czyli zamknięty (bez przyłbicy) tzw. żabi pysk. Herb taki nie był też zwieńczany koroną rangową. Nie są to cechy bezwzględnie wymagane nawet w Niemczech, gdzie rodzaje herbów regulowały przepisy, i zdarzały się herby mieszczańskie nawet z koroną rangową.

Baumgarten

von Baumgarten, de Pomerio

Braun

von Braun, Bruno von Oels, Brunonis, von Brun

Burg

von Burg, Borg, Bork

Cölln

von Cölln

Dompnig

Dombnig, Dominici, Domnig

Eisenreich

Eysenreich

Erfort

von Erfort

Foyt

Görlitz

Gremmel

Haunold

Herdegen

Herdeni, Herdein, Herdan von Teichenau

Heugel

Hörnig

Jentsch

Krapff

Crapff, Crapp, Krapp, Krappe

Krapff II

Crapff, Crapp, Krapp, Krappe

Krebel

Crebel, Crebil, Krebil

Lebe

Lemberg

Lewenberg

Löwenberg

von Löwenberg

Meisner

Meisener, Meißner

Mollensdorf

von Mollensdorf, Molstorf, Möllendorff

Mühlheim

von Mühlheim, Mulheym, Molheim

Pasterwitz

Pasteriz, von Pasterwitz

Poppel

Poppelau, Popplau

Promnitz

Protschky

Reichel

Salmon

von Salomo, von Salmon

Saurman

Schweidnitz

von Schweidnitz, Swidenicz

Senitz

von Senitz, Senicz

Stillevogt

Stillevoit, Stillvogt, von Waldau

Znaczący ród w początkach Wrocławia jako miasta powstającego na prawie niemieckim i kształtowania się jego samorządowego zarządu (XIII, XIV) w. Jego protoplasta Godinus był pierwszym "burmistrzem" wrocławskich niemieckich osadników już w 1214, a Heinrich zasadźcą podczas lokacji miasta w 1242 r. i został wójtem. Jeden z wrocławskich Stillevogtów (Gedko) był też zasadźcą Krakowa (1257) i jego wójtem. Samo nazwisko jest właściwie przydomkiem związanym z tymi zdarzeniami. Stillevogt oznacza zastępcę wójta (dialekt średnio-górno-niemiecki[3]. Kojeni Stillvogtowie w II poł. XIII i XIV w. zasiadali często w Radzie i ławie Wrocławia. Jeszcze w XIII w. jeden z synów wójta Heinricha, również Heinrich był właścicielem Waldau w regionie Brzegu. Ta gałąź rodziny pod nazwą von Waldau istniała do 1841 r., mając posiadłości głównie w okolicach Brzegu i Ząbkowic Śląskich.

Stosch

Stosh

Strachwitz

von Strachwitz

Thiele

Tinczmann

Yban

Iban

Zacharias

von Zacharias, von Sachenkirch

Zindel

von Zindel, von Zindal, Zindalski, Cyndato

Przypisy

  1. Należy mieć na uwadze, że Wrocław był miastem faktycznie niemieckim. Mieszkała w nim trudna do określenia ilościowego grupa ludności polskiej. Był to jednak plebs niemający w ogóle praw miejskich, a wśród mieszczan Polacy stanowili głównie pospólstwo, czyli warstwę rzemieślników, drobnych kupców, kramarzy. Zajmowanie się niektórymi z tych zajęć groziło utratą szlachectwa (Adelsverlust). Władze miejskie zdominowane były przez praktycznie jednolicie niemiecki patrycjat, czyli warstwę najbogatszą, a więc wielcy kupcy (hurtowi, międzynarodowi), najbogatsi rzemieślnicy, bankierzy, właściciele gruntów miejskich. I to niemieckiego patrycjatu dotyczą herby mieszczańskie jak i szlacheckie. Mamy do czynienia również z niemieckim prawem stanowym (Wrocław był praktycznie przez cały czas od ukształtowania się stanów do ich zniesienia w państwach niemieckich), w którym stan szlachecki nie był jednolity jak w Polsce, lecz składał się z wielu warstw.
  2. 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 2,15 2,16 2,17 2,18 2,19 Stein Rudolf. Der Rat und die Ratsgeschlechter des alten Breslau. Würzburg: Holzner-Verlag, 1963.
  3. Gedko Stilvogt w Polski Słownik Biograficzny, t. 7. 1948

Literatura