Herby mieszczan
Spis treści
- 1 Baumgarten
- 2 Braun
- 3 Burg
- 4 Cölln
- 5 Dompnig
- 6 Eisenreich
- 7 Erfort
- 8 Foyt
- 9 Görlitz
- 10 Gremmel
- 11 Haunold
- 12 Herdegen
- 13 Heugel
- 14 Hörnig
- 15 Jentsch
- 16 Krapff
- 17 Krapff II
- 18 Krebel
- 19 Lebe
- 20 Lemberg
- 21 Löwenberg
- 22 Meisner
- 23 Mollensdorf
- 24 Mühlheim
- 25 Pasterwitz
- 26 Poppel
- 27 Promnitz
- 28 Protschky
- 29 Reichel
- 30 Salmon
- 31 Saurman
- 32 Schweidnitz
- 33 Senitz
- 34 Stillevogt
- 35 Stosch
- 36 Strachwitz
- 37 Thiele
- 38 Tinczmann
- 39 Yban
- 40 Zacharias
- 41 Zindel
- 42 Przypisy
- 43 Literatura
Herby wrocławskich rodzin mieszczańskich. W sensie ścisłym herby mieszczańskie (Bürgerliche Wappen) to herby mieszczan (obywateli miast), a więc rodzin nieposiadających szlachectwa. Jednak wiele rodzin mających obywatelstwo Wrocławia należało też do stanu szlacheckiego. Działo się tak, gdy nabycie nieruchomości w mieście uzależnione było od ubiegania się o obywatelstwo miasta i przyjęcia go. Część szlacheckich rodzin przenosiła się do miasta całkowicie, stając się realnymi mieszczanami i wtapiając się w środowisko miasta. Również wiele rodzin wrocławskiego patrycjatu, czy to za zasługi, czy też za pieniądze, uzyskiwało nobilitacje i herby[1]. Pokazane są więc herby mieszczan wrocławskich zarówno w sensie herbów mieszczańskich sensu stricto, jak i szlacheckie herby rodzin mających wrocławskie obywatelstwo. Są pewne różnice w wyglądzie herbów mieszczańskich w sensie ścisłym i herbów rodowych (szlacheckich), zwłaszcza w wersji pełnej. W herbie mieszczańskim stosowano herb turniejowy, czyli zamknięty (bez przyłbicy) tzw. żabi pysk. Herb taki nie był też zwieńczany koroną rangową. Nie są to cechy bezwzględnie wymagane nawet w Niemczech, gdzie rodzaje herbów regulowały przepisy, i zdarzały się herby mieszczańskie nawet z koroną rangową.
Baumgarten
von Baumgarten, de Pomerio
Herb rodziny von Baumgarten (Stein[2])
Braun
von Braun, Bruno von Oels, Brunonis, von Brun
Herb rodziny von Braun (Stein[2])
Burg
von Burg, Borg, Bork
Herb rodziny von Burg (Stein[2])
Cölln
von Cölln
Herb rodziny von Cölln (Stein[2])
Dompnig
Dombnig, Dominici, Domnig
1. Herb rodziny Dompnig na zworniku sklepienia kaplicy Dompnigów (Trzech Króli) w kościele pw. św. Elżbiety we Wrocławiu
2. Dompnig na sklepieniu Izby Seniora Rady (1484-1485), reprezentuje Heinza Dompniga
Eisenreich
Eysenreich
1. Eisenreich na sklepieniu Izby Seniora Rady (1484-1485) reprezentuje Seniora Rady Lukasa Eisenreicha
Erfort
von Erfort
Herb rodziny Erfort (Stein[2])
Foyt
Herb na sklepieniu Izby Seniora Rady (1484-1485) reprezentuje ławnika Mathiasa Foyta
Görlitz
Herb rodziny Görlitz (Stein[2])
Gremmel
Herb na sklepieniu Izby Seniora Rady (1484-1485) reprezentuje radnego Hansa Gremmela
Haunold
Herb na sklepieniu Izby Seniora Rady (1484-1485) reprezentuje radnego Hansa Haunolda
Herdegen
Herdeni, Herdein, Herdan von Teichenau
Herb rodziny Herdegen (Stein[2])
Heugel
Herb na sklepieniu Izby Seniora Rady (1484-1485) reprezentuje ławnika Laurenciusa Heugela
Hörnig
Jentsch
Herb na sklepieniu Izby Seniora Rady (1484-1485) reprezentuje radnego Davida Jentscha
Krapff
Crapff, Crapp, Krapp, Krappe
Na sklepieniu Izby Seniora Rady (1484-1485) reprezentuje radnego Hansa Krappe
Herb na epitafium Krapffów (Krappów) w farze elżbietańskiej pod postacią Hansa Krapffa starszego (pierwsza postać od lewej)
Krapff II
Crapff, Crapp, Krapp, Krappe
Herb na epitafium Krapffów (Krappów) w farze elżbietańskiej pod postacią Hansa Krapffa (druga postać od lewej).
Krebel
Crebel, Crebil, Krebil
Herb na sklepieniu Izby Seniora Rady we wrocławskim Ratuszu ( 1484-1485) reprezentujący rajcę Petera Krebela
Herb na epitafium Hieronimusa Krebela, 1509
Herb na obrazie Petera Krebela jako starosty księstwa wrocławskiego (obraz I poł. XVII w.)
Lebe
Herb na sklepieniu Izby Seniora Rady we wrocławskim Ratuszu ( 1484-1485) reprezentujący rajcę Mathiasa Lebe
Lemberg
Lewenberg
Herb na sklepieniu Izby Seniora Rady we wrocławskim Ratuszu ( 1484-1485) reprezentujący ławnika Witche Lemberga
Herb rodziny Lemberg (Stein[2])
Löwenberg
von Löwenberg
Herb rodziny Löwenberg (Stein[2])
Meisner
Meisener, Meißner
Herb na sklepieniu Izby Seniora Rady we wrocławskim Ratuszu ( 1484-1485) reprezentujący ławnika Hieronimusa Meisnera
Mollensdorf
von Mollensdorf, Molstorf, Möllendorff
Herb rodziny von Mollensdorf (Stein[2])
Mühlheim
von Mühlheim, Mulheym, Molheim
Herb rodziny von Mühlheim (Stein[2])
Pasterwitz
Pasteriz, von Pasterwitz
Herb rodziny Pasterwitz w Stein (Stein[2])
Poppel
Poppelau, Popplau
Herb na sklepieniu Izby Seniora Rady we wrocławskim Ratuszu ( 1484-1485) reprezentujący ławnika Caspara Poppela
Promnitz
Protschky
Herb na sklepieniu Izby Seniora Rady we wrocławskim Ratuszu ( 1484-1485) reprezentujący rajcę Staschke Protschky'ego
Reichel
Herb na sklepieniu Izby Seniora Rady we wrocławskim Ratuszu (1484-1485) reprezentujący ławnika Wenzela Reichela.
Salmon
von Salomo, von Salmon
Herb rodziny Salmon (Stein[2])
Saurman
Schweidnitz
von Schweidnitz, Swidenicz
Herb rodziny von Schweidnitz (Stein[2])
Senitz
von Senitz, Senicz
Herb rodziny von Senitz (Stein[2])
Stillevogt
Stillevoit, Stillvogt, von Waldau
Herb w Stein, Der Rat und die Ratsgeschlechter ...[2]
Znaczący ród w początkach Wrocławia jako miasta powstającego na prawie niemieckim i kształtowania się jego samorządowego zarządu (XIII, XIV) w. Jego protoplasta Godinus był pierwszym "burmistrzem" wrocławskich niemieckich osadników już w 1214, a Heinrich zasadźcą podczas lokacji miasta w 1242 r. i został wójtem. Jeden z wrocławskich Stillevogtów (Gedko) był też zasadźcą Krakowa (1257) i jego wójtem. Samo nazwisko jest właściwie przydomkiem związanym z tymi zdarzeniami. Stillevogt oznacza zastępcę wójta (dialekt średnio-górno-niemiecki[3]. Kojeni Stillvogtowie w II poł. XIII i XIV w. zasiadali często w Radzie i ławie Wrocławia. Jeszcze w XIII w. jeden z synów wójta Heinricha, również Heinrich był właścicielem Waldau w regionie Brzegu. Ta gałąź rodziny pod nazwą von Waldau istniała do 1841 r., mając posiadłości głównie w okolicach Brzegu i Ząbkowic Śląskich.
Stosch
Stosh
Strachwitz
von Strachwitz
Herb rodziny Strachwitz (Stein[2])
Thiele
Herb rodziny Thiele (Stein[2])
Tinczmann
Herb na sklepieniu Izby Seniora Rady (1484-1485) radnego reprezentuje Nicolausa Tinczmanna
Yban
Iban
Herb na sklepieniu Izby Seniora Rady (1484-1485) radnego reprezentuje Andreasa Ybana
Zacharias
von Zacharias, von Sachenkirch
Herb rodziny Zacharias (Stein[2])
Zindel
von Zindel, von Zindal, Zindalski, Cyndato
Herb rodziny von Zindel (Stein[2])
Przypisy
- ↑ Należy mieć na uwadze, że Wrocław był miastem faktycznie niemieckim. Mieszkała w nim trudna do określenia ilościowego grupa ludności polskiej. Był to jednak plebs niemający w ogóle praw miejskich, a wśród mieszczan Polacy stanowili głównie pospólstwo, czyli warstwę rzemieślników, drobnych kupców, kramarzy. Zajmowanie się niektórymi z tych zajęć groziło utratą szlachectwa (Adelsverlust). Władze miejskie zdominowane były przez praktycznie jednolicie niemiecki patrycjat, czyli warstwę najbogatszą, a więc wielcy kupcy (hurtowi, międzynarodowi), najbogatsi rzemieślnicy, bankierzy, właściciele gruntów miejskich. I to niemieckiego patrycjatu dotyczą herby mieszczańskie jak i szlacheckie. Mamy do czynienia również z niemieckim prawem stanowym (Wrocław był praktycznie przez cały czas od ukształtowania się stanów do ich zniesienia w państwach niemieckich), w którym stan szlachecki nie był jednolity jak w Polsce, lecz składał się z wielu warstw.
- ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 2,15 2,16 2,17 2,18 2,19 Stein Rudolf. Der Rat und die Ratsgeschlechter des alten Breslau. Würzburg: Holzner-Verlag, 1963.
- ↑ Gedko Stilvogt w Polski Słownik Biograficzny, t. 7. 1948
Literatura
- Dworzaczek Włodzimierz. Przenikanie szlachty do stanu mieszczańskiego w Wielkopolsce w XVII i XVIII w. Przegląd Historyczny 1956, 47/4, s. 656-684.
- Wrocław Bibliografia