Jaksonów - św. Jan Nepomucen

Z almanach wrocławski
Przejdź do nawigacjiPrzejdź do wyszukiwania
1
2

Jaksonów gm. Żórawina, pow. wrocławski.

Barokowa figura świętego Jana Nepomucena znajduje się w ogrodzie plebanii kościoła pw. Podwyższenia Krzyża Świętego. Niewysoka, finezyjna piaskowcowa rzeźba (112 cm) stoi przy płocie przy głównej ulicy wsi na trochę od niej niższym, walcowatym i wyraźnie niepierwotnym dla niej betonowym cokole.

Według Katalogu zabytków sztuki w Polsce figura została przeniesiona po 1945 r. sprzed kościoła parafialnego w pobliskich Przecławicach[1]. Przecławice były w XVIII w. własnością klarysek z Wrocławia, co może tłumaczyć pojawienie się na tym zasadniczo protestanckim terenie figury św. Jana Nepomucena. Kościół w Jaksonowie był filialnym parafii pw. św. Katarzyny w Przecławicach. W latach 90. XX w. nastąpiła zamiana i kościół w Przecławicach stał się kościołem filialnym, a w Jaksonowie parafialnym. Przeniesienie Nepomuka nie miało związku z tą zamianą, gdyż odbyło się dużo wcześniej[uwaga 1].

W Przecławicach figura stała do końca XIX w. na cokole na zewnątrz muru cmentarza przykościelnego od strony zachodniej (czyli przed bramą). Potem została przeniesiona na cmentarz przykościelny i ustawiona w jego południowej części (we wnęce?)[2], czyli na prawo od kościoła. W Przecławicach Nepomucenowi towarzyszyły rzeźby dwóch aniołków[2], prawdopodobnie u jego stóp.

Późnobarokowa figura datowana jest na drugą ćwierć XVIII w.[2][1] Już Kurt Deegen mówi o jej złym stanie (1936/37)[2]. Od tamtej pory uszkodzenia są większe (2012). Piaskowcowy kamień jest zlasowany, rzeźba ma również ubytki. W złym stanie jest zwłaszcza jej dół, bardzo prawdopodobne, że uszkodzenia powstały przy przenosinach (zmianie postumentu).

Ukazany w lekkim kontrapoście święty podtrzymuje prawą ręką duży krzyż, wsparty na jego lewym ramieniu. Nepomucen dotyka twarzą głowy ukrzyżowanego, którą ten odchyla w stronę adoratora (zdj. 2). Takie symboliczne przedstawienie wskazuje na mistyczny związek człowieka z cierpieniem Zbawiciela.

W Przecławicach na łuku drogi przy wyjeździe w stronę Jaksonowa i Szczepankowic stoi figura ustawiona na postumencie, który z pewnością nie był wykonany dla niej (patrz zdjęcie). Według informacji mieszkańca sąsiedniej posesji figura została ustawiona kilkanaście lat temu (od 2012) na postumencie z cmentarza przykościelnego. Na tylnej ścianie postumentu znajduje się słabo czytelny napis z datą 1863 (w związku z niemożnością odczytania napisu nie wiadomo, czego dotyczy data). Postument jest odnowiony. Na górnym kartuszu zachował się wizerunek świętej (prawdopodobnie św. Katarzyna z Aleksandrii). Płaskorzeźba na dolnym kartuszu jest całkowicie zatarta. Wymiarami postument pasuje do Nepomucena z Jaksonowa, nie można jednak stwierdzić z pewnością, że jest to cokół służący kiedyś świętemu Janowi.

Uwagi

  1. Inwentaryzacja do Katalogu zabytków sztuki przeprowadzana była w latach 1977-1980, a wstępna w latach 1969-1971, więc określenie z katalogu "po 1945 r." dotyczy co najmniej lat 60. XX wieku.

Przypisy

  1. 1,0 1,1 Katalog zabytków sztuki w Polsce, Tom IV Zeszyt 2 Sobótka, Kąty Wrocławskie i okolice, Warszawa 1991, s. 26 (inwentaryzacja przeprowadzana w latach 1977-1980)
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 Kurt Degen, Die Bau- und Kunstdenkmäler des Landkreises Breslau, Frankfurt, Weidlich, 1965, s. 217 (zestawienie dotyczy inwentaryzacji przeprowadzonej w latach 1936-1937)

Bibliografia

  • Kurt Degen, Die Bau- und Kunstdenkmäler des Landkreises Breslau, Frankfurt, Weidlich, 1965, s. 217 (zestawienie dotyczy inwentaryzacji przeprowadzonej w latach 1936-1937)
  • Katalog zabytków sztuki w Polsce, Tom IV Zeszyt 2 Sobótka, Kąty Wrocławskie i okolice, Warszawa 1991, s. 26 (inwentaryzacja przeprowadzana w latach 1977-1980)