Kamienne krzyże w Galowicach

Z almanach wrocławski
Wersja z dnia 22:44, 30 mar 2021 autorstwa Michał Zalewski (dyskusja | edycje)
(różn.) ← poprzednia wersja | przejdź do aktualnej wersji (różn.) | następna wersja → (różn.)
Przejdź do nawigacjiPrzejdź do wyszukiwania
krzyż pokutny w Galowicach
Rys. M. Hellmich 1923, tab. 1(8)

Galowice (niem. Gallowitz od 1937 Gallen) gmina Żórawina, powiat wrocławski.

Przy drodze z Żórawiny (Rothsürben) do Księginic (Polnisch Kniegnitz), na wysokości wsi Galowice stały trzy kamienne krzyże, zaliczane przez niemieckich badaczy do zabytków średniowiecznego prawa jako tzw. krzyże pokutne (Sühnekreuze) czy też pojednania[1][2][3].

Max Hellmich w swojej pracy z 1923 r. podaje, że dwa z krzyży zaginęły, a jeden stoi na skrzyżowaniu drogi z Żórawiny do Księginic z polną drogą[1]. Zamieszcza też schematyczny rysunek istniejącego krzyża. Podaje również jego wymiary: 62x69x12. W wydanym we Frankfurcie nad Menem w 1965 r., ale opartym na inwentaryzacji w latach 1936-1937 katalogu zabytków byłego powiatu wrocławskiego, Kurt Degen informuje, że miejsce, w którym stały krzyże, nazywane jest przez mieszkańców Dreikreuzgewende i znajduje się na przecięciu drogi z Żórawiny do Księginic z polną drogą. W 1936 r. nie było tam już żadnego krzyża. Według informacji Degena w 1914 r. był tylko jeden krzyż, który został prawdopodobnie użyty w 1931 r. do prac przy regulacji Ślęzy. Informacje od mieszkańców, że krzyż był widziany przy moście na Ślęzy na południowy wschód od wsi nie potwierdziły się[3]. Dziś ten most nie istnieje.

Jak wynika z rysunku Maxa Hellmicha, ostatni krzyż przed swym zaginięciem był mocno zniszczony. Poziome ramiona są ledwie zarysowane. Górna część pionowego ramienia była słabo zarysowana. Przypuszczenie, że zaginione krzyże z Galowic były krzyżami pokutnymi, czyli fundowanymi przez zabójców jako realizacja jednego z postanowień umów ugodowych pomiędzy nimi a rodzinami zabitych, jest tylko hipotezą. Opiera się ona na tym, że rzeczywiście część umów kompozycyjnych zawierała postanowienia o postawieniu kamiennego krzyża, nieraz nawet na miejscu zabójstwa. Intrygujące, archaiczne w formie, monolitowe kamienne krzyże zostały przypisane tej funkcji, chociaż mogły też być stawiane z innych powodów. Nie wiadomo, czy było to pierwotne miejsce fundacji krzyży. Bardzo możliwe, że zostały one zgromadzone w jednym miejscu kilka wieków po swym powstaniu.

Przypisy

  1. 1,0 1,1 Max Hellmich. Steinerne Zeugen mittelalterlichen Rechtes in Schlesien. Steinkreuze, Bildstöcke, Staupsäulen, Galgen, Gerichtsstische. Liegnitz: 1923, s. 25(10).
  2. Walther Steller. Steinkreuze und Erinnerungsmale in Niederschlesien. Mitteilungen der Schlesischen Gesellschaft für Volkskunde. Breslau: 1934.
  3. 3,0 3,1 Kurt Degen. Die Bau- und Kunstdenkmäler des Landkreises Breslau. Frankfurt: Weidlich, 1965 s. 53 (zestawienie dotyczy inwentaryzacji przeprowadzonej w latach 1936-1937).
Publikacja - 2013 r.
Aktualizacja - 2013 r.