Krzyże w Pełcznicy

Z almanach wrocławski
Wersja z dnia 06:12, 26 maj 2021 autorstwa Anna Kowalczewska (dyskusja | edycje)
(różn.) ← poprzednia wersja | przejdź do aktualnej wersji (różn.) | następna wersja → (różn.)
Przejdź do nawigacjiPrzejdź do wyszukiwania
1. Rokokowa Grupa Ukrzyżowania (fot. 2017)
2. Krzyże przy drodze na Chmielów (fot. 2013)

Pełcznica (niem. Polsnitz, od 1937 Brückenfelde) gmina Kąty Wrocławskie, powiat wrocławski.

W liczącej niewiele ponad 300 mieszkańców Pełcznicy (przed II wojną światową w 1937 r. - 512[1]) znajduje się kilkanaście kapliczek i krzyży, w tym 4 kapliczki domkowe, co nawet w wyróżniających się pod względem liczby takich obiektów na tle pozostałej części powiatu wrocławskiego okolicach Kątów Wrocławskich jest ewenementem. Charakterystyczne jest też, że nowe krzyże i kapliczki spotykane są rzadko.

Najstarszym zachowanym krzyżem w Pełcznicy jest murowana figura przydrożna na zachodnim krańcu wsi przed domem nr 64 (nr 17 według przedwojennej numeracji, należącym w latach 30. XX w. do rodziny Kuhnert[2]) (fot. 2). Wykonana z piaskowca rokokowa grupa ukrzyżowania z Maryją, św. Janem Apostołem i św. Marią Magdaleną (fot. 1 i 3) pochodzi z 1817 r., kiedy to została ufundowana przez Jossepha Carla Urbana. Rzeźby umieszczone są na wysokim, dwustrefowym, zdobionym postumencie z inskrypcją, w górnej strefie brzmiącą: Ich dancke es meinen Gott das er mir so viel Glick und Segen gegeben hat das ich diese Wiertschaft erbaut. W dolnej części: Dencke dran o Mensch was Gott der Sohn hat für uns gedan. Dieses Kreutz hat erbauth Joseph Carl Urban 1817. Częściowo zasłonięta drzewem figura ma wysokość 4,25 m.

Pozostałe krzyże we wsi to wysokie drewniane konstrukcje z Chrystusem wyciętym z blachy. Tego typu krzyże były bardzo charakterystyczne dla całego Śląska i pochodzą z początku XX w. (wiele z lat 20. i 30.). Po II wojnie światowej zadbali o nie nowi mieszkańcy wsi. Trzy ustawione są na wyjazdach, a dwa znajdują się w miejscowości.

1. Kilkadziesiąt metrów za rokokową figurą opisaną wyżej, na rozjeździe głównej drogi w kierunku Środy Śląskiej i Kostomłotów, znajduje się drewniany krzyż z blaszanym Chrystusem (fot. 4, 5 i 6).

2. Kolejny stoi przed domem w ogrodzie posesji 41 (fot. 6). W 1994 r. właściciel domu wymienił zniszczone już mocno drewniane ramiona krzyża i odnowił malowanego na blasze Ukrzyżowanego. W 2015 r. zdecydował się na wymianę blaszanego Chrystusa na typową postać ze sztucznego tworzywa (fot. 7). Na szczęście wycięta z blachy postać zachowała się.

3. Następny krzyż z Chrystusem wyciętym z blachy znajduje się przed domem nr 35, na południe od kościoła (fot. 8, 9).

4. Przy drewnianym krzyżu stojącym na północnym wyjeździe ze wsi w kierunku Chmielowa (fot. 10) ustawiono ok. 2010 r. nowy krzyż murowany (fot 2 i 11). Niestety po kilku latach, gdy na murowanym krzyżu pojawiła się typowa figura Chrystusa, drewniany krzyż z Ukrzyżowanym malowanym na blasze został usunięty (fot. 12 z 2017).

5. Podobny los spotkał drewniany krzyż stojący na wschodnim krańcu wsi, przy rozjeździe dróg na Kąty Wrocławskie i Wszemiłowice. Krzyż różnił się od pozostałych brakiem charakterystycznego daszku nad Chrystusem. Blaszana postać Ukrzyżowanego była na nim większa, a niżej znajdowała się, również wycięta z blachy, Matka Boska Bolesna przebita siedmioma mieczami boleści (fot. 13). W jego miejsce postawiono nowoczesny krzyż murowany (fot. 14), identyczny jak przy drodze do Chmielowa.

Przypisy

  1. Kurt Degen, Die Bau- und Kunstdenkmäler des Landkreises Breslau, Frankfurt, Weidlich, 1965 s. 209 (zestawienie dotyczy inwentaryzacji przeprowadzonej w latach 1936-1937)
  2. Kurt Degen, Die Bau- und Kunstdenkmäler des Landkreises Breslau, Frankfurt, Weidlich, 1965 s. 213-214 (zestawienie dotyczy inwentaryzacji przeprowadzonej w latach 1936-1937)

Literatura

  • Kurt Degen, Die Bau- und Kunstdenkmäler des Landkreises Breslau, Frankfurt, Weidlich, 1965 s. 213-214 (zestawienie dotyczy inwentaryzacji przeprowadzonej w latach 1936-1937)
  • Katalog zabytków sztuki w Polsce, Tom IV Zeszyt 2 Sobótka, Kąty Wrocławskie i okolice, Warszawa 1991, s. 78
Publikacja - 2012 r.
Aktualizacja - 2019 r.