Latarnia umarłych sprzed szpitala dla trędowatych kobiet na Kleparzu

Z almanach wrocławski
Przejdź do nawigacjiPrzejdź do wyszukiwania
Kraków, latarnia umarłych sprzed szpitala trędowatych.jpeg

Kraków, cmentarz kościoła pw. św. Mikołaja przy ul. Kopernika 9.

Na cmentarzu kościoła pw. św. Mikołaja przy ul. Kopernika 9 stoi datowana na XIV w. gotycka latarnia umarłych. Do 1871 r. stała na dzisiejszym placu słowiańskim i była pozostałością po rozebranym ok. poł. XIX w. kościółku pw. św. Walentego z poł. XV w. i starszym o ponad wiek (wzmianka w 1327 r.) szpitalem św. Walentego dla trędowatych kobiet.

Widok sprzed rozbiórki uchwycił Teodor Baltazar Stachowicz (1800-1873) na obrazie z 1845 r. przedstawiającym to miejsce (fot. ). Z lewej strony widać kościół św. Krzyża ufundowany w 1390 r. przez królową Jadwigę i Władysława II Jagiełłę dla benedyktynów obrządku słowiańskiego zwanych głagolaszami, których sprowadzono z Pragi. Klasztor wkrótce podupadł i kościół stał się filialnym dla kolegiaty św. Floriana na Kleparzu. Z prawej strony znajduje się kościół św. Walentego, za nim były drewniane zabudowania byłego szpitala dla trędowatych, później przytułku dla biednych. Przy drodze po prawej stronie widoczna jest latarnia umarłych. Podczas porządkowania zabudowy miasta na początku XIX w. opuszczone już od kilkudziesięciu lat kościoły sprzedano w 1818 r. w ręce prywatne, a później właściciel rozebrał je i zostały na ich miejscu wybudowane kamienice. Latarnia umarłych znajdowała się w miejscu dzisiejszego placu Słowiańskiego. W związku kolejnymi pracami budowlanym latarnia została przeniesiona w 1871 r. jako zabytek na dzisiejsze miejsce.

Dziewiętnastowieczny obraz pomaga wyobrazić sobie funkcję, jaką pełniła latarnia umarłych w mieście pozbawionym oświetlenia.

Źródła i literatura

  • Władysław Łuszczkiewicz, Stare cmentarze krakowskie, ich zabytki sztuki i obyczaju kościelnego, [w:] Rocznik Krakowski, t. I, Kraków 1898, s. 9-36
  • Genowefa Zań-Ograbek, Historia Krakowa kapliczkami pisana, [w:] Święci przydrożni patroni przyuliczni, Warszawa 2000, s. 236-251
  • Latarnie umarłych [w:] Encyklopedia Krakowa, Kraków 2000, s. 537
  • Andrzej Ruchałowski, Latarnie umarłych, [w:] Kraków - Miesięcznik społeczno-kulturalny, nr 11(13)/2005, Kraków 2005, s. 26-27
  • Piotr Hapanowicz, Kościoły Kleparza, [w:] Kraków - Miesięcznik społeczno-kulturalny, nr 7-8(21-22)/2006, Kraków 2006, s. 12-13
  • LANTERNS OF THE DEAD IN KRAKÓW. FROM THE SING OF “SUDDEN DEATH” TO A SYMBOL OF THE TOWN’S HISTORY