Latarniowa kapliczka przydrożna w Arbasach Dużych na Podlasiu: Różnice pomiędzy wersjami

Z almanach wrocławski
Przejdź do nawigacjiPrzejdź do wyszukiwania
m (int.)
Linia 11: Linia 11:
 
=== Przypisy ===
 
=== Przypisy ===
 
<references />
 
<references />
 
+
{{Publikacja|2005|2005}}
 
[[Kategoria:Kapliczki w województwie podlaskim|Arbasy]]
 
[[Kategoria:Kapliczki w województwie podlaskim|Arbasy]]
 
[[Kategoria:Podlaskie kapliczki|Arbasy]]
 
[[Kategoria:Podlaskie kapliczki|Arbasy]]

Wersja z 19:02, 17 gru 2020

Arbasy, barokowa kapliczka latarniowa, fot. 2002
Chrystus Zmartwychwstały w kapliczce latarniowej, fot. 2002

W niewielkiej wsi Arbasy (dawniej Arbasy Duże) w ziemi drohickiej na Podlasiu, na prawym brzegu Bugu, znajduje się ciekawa murowana, latarniowa kapliczka przydrożna.

W Rejestrze zabytków kapliczka figuruje pod numerem 296 z 25.09.1966 i datowana jest na koniec XVII w.[1] Z kolei Katalog zabytków sztuki w Polsce stwierdza, że pochodzi ona z 2. poł. XVIII w.[2] Trudno zdecydować, które datowanie jest bliższe prawdy. Nie ma żadnych źródeł dotyczących przyczyny i czasu powstania, ani też fundatora. Obiekt ma niewątpliwie cechy barokowe. Podstawą murowanej, tynkowanej kapliczki jest czworoboczny cokół ożywiony prostokątnymi płycinami. Na nim znajduje się cylindryczna konstrukcja, ozdobiona przy połączeniu z cokołem czterema zarysami odwróconych wolut (zwoju, spirali). Górna kondygnacja oddzielona jest półwałkiem i kończy się zamkniętymi odcinkowo czterema przezroczami, pomiędzy którymi znajduje się figura Chrystusa Zmartwychwstałego. Całość jest nakryta stożkowym ceramicznym daszkiem z ażurowym żelaznym krzyżem.

Kapliczka znajduje się pośrodku łąki, w oddaleniu od drogi, co świadczy, że od czasu jej postawienia przebieg traktu się zmienił. Ciekawy architektonicznie i nieczęsty na Podlasiu typ kapliczki, w wykonaniu detali jest jak na okres baroku bardzo prosty. Woluty są tylko zarysowane, zamknięcia przezroczy schematyczne, występują nierówności płaszczyzn. Kapliczki przydrożne w typie latarni są wyjątkowe na Podlasiu, ale występują dosyć często na sąsiednim Mazowszu. Najstarsze pochodzą z 2. poł. XVIII w. i ten okres powstania kapliczki w Arbasach należy uznać za najbardziej prawdopodobny.

Wieś była gniazdem rodziny Harbaszewskich (Herbaszewskich) - nazwisko to występuje nadal w miejscowości - i nazywała się pierwotnie Harbasowo, później Harbasy. Można przypuszczać, że tym charakterem wsi należy tłumaczyć fundację murowanej kapliczki przydrożnej z pewnymi aspiracjami. Możliwe, że ze względu na koszty jej wykonanie zostało powierzone lokalnemu warsztatowi rzemieślniczemu, niezbyt biegłemu w oddawaniu architektonicznych detali barokowych i ich cyzelowaniu. Część detali mogła też zatracić charakter podczas remontów. Pomimo swoich niedoskonałości technicznych kapliczka przydrożna w Arbasach ma w sobie duży urok i świetnie wpisuje się w krajobraz. Była wielokrotnie remontowana.

Przypisy

  1. Arbasy. W: Rejestr zabytków nieruchomych - województwo podlaskie. Narodowy Instytut Dziedzictwa.
  2. Katalog zabytków sztuki w Polsce, Tom XII Zeszyt 1: Siemiatycze, Drohiczyn i okolice. Warszawa: 1996.
Publikacja - 2005 r.
Aktualizacja - 2005 r.