Mantolet

Z almanach wrocławski
Przejdź do nawigacjiPrzejdź do wyszukiwania
Św. Jan Nepomucen w mantolecie, barokowa rzeźba w Boćkach
Św. Jan Nepomucen w mantolecie, kurpiowska rzeźba ludowa z XIX w.

Mantolet (z wł. mantelletta - płaszczyk, mantylka; prawdop. ze średniowiecznej łac. mantelletum, zdrobniale od mantellum) - peleryna (narzuta) bez rękawów sięgająca kolan i wykończona pod szyją kołnierzem. Przysługuje wyższym duchownym, poczynając od kanonika.

Jest elementem stroju chórowego, czyli noszonego przez kapłana podczas liturgii niesprawowanej przez niego i wskazującego na pełnione funkcje i posiadane godności. Zakładany jest na komżę lub rokietę. Najczęściej ma kolor fioletowy, ale np. księża nienależący do kapituły, a odznaczeni przez biskupa przywilejem rokiety i mantoletu, noszą go w kolorze czarnym.

Kiedyś częściej był używany reprezentacyjnie jako oznaka wyższej godności kapłańskiej i przybierał ozdobny i kosztowny charakter. W takiej formie jest charakterystycznym elementem kanonu ikonograficznego św. Jana Nepomucena, przedstawianego w strojnym, futrzanym, barokowym mantolecie. W rzeźbie ludowej, np. kurpiowskiej, ten właśnie element ubioru świętego, jako najbardziej imponujący, uważany był za najważniejszy i był pieczołowicie odtwarzany rytmicznymi, schodkowo ułożonymi nacięciami, mającymi oddać wygląd prałackich gronostajów (fot. z prawej).