Tekst źródłowy strony Renesansowa kapliczka słupowa z 1593 r. w Sobótce Strzeblowie

Z almanach wrocławski

← Renesansowa kapliczka słupowa z 1593 r. w Sobótce Strzeblowie

Nie masz uprawnień do edytowania tej strony z następującego powodu:

---

Tekst źródłowy strony można podejrzeć i skopiować.

[[Plik:Sobótka Strzeblów kapliczka renesansowa.jpg|alt=Kapliczka renesansowa w Sobótce|400px|thumb|left|1. Renesansowa kapliczka przydrożna w Sobótce, fot. 2013]] <div style="float: right;">[[Plik:Information icon.svg|left|16px]] ''[[Sobótka|Artykuły o innych kapliczkach w Sobótce]]''</div> [[Plik:Sobótka Strzeblów kapliczka renesansowa b.jpg|alt=Kapliczka renesansowa w Sobótce|260px|thumb|2. Renesansowa kapliczka przydrożna w Sobótce, fot. 2013]] '''Strzeblów''' (niem. ''Ströbel''), dawna wieś, od lat 70. XX w. część [[Sobótka|Sobótki]] w powiecie wrocławskim. Na północno-zachodnim skraju miejscowości znajduje się mało znana kapliczka, cenny późnorenesansowy zabytek z końca XVI w. Pozornie typowa przydrożna kapliczka jest w rzeczywistości dużej miary dziełem sztuki. Przyczyną jej zapomnienia jest praktyczne oddzielenie jej od miejscowości kamieniołomem. Stoi na nieuczęszczanej współcześnie polnej drodze do [[Strzelce|Strzelc]] (''Strehlitz''), na jej rozstaju z również nieuczęszczaną polną drogą do Chwałkowa (''Qualkau''), przy dawnym "młynie Kipsera" (''Kipser Mühle''). Dotrzeć do niej można ulicą Torową i jej przedłużeniem na terenie zakładu Strzeblowskich Kopalni Surowców Mineralnych (<small>50°54'28.2"N 16°41'33.1"E</small>). Mierząca ok. 6,30 m figura składa się z wysokiego czworobocznego, oblicowanego piaskowcem filaru z kamienia polnego i umieszczonej na nim piaskowcowej edikuli w postaci czterech narożnych, smukłych czworobocznych filarków, nakrytych piaskowcowym [[dach namiotowy|namiotowym daszkiem]] zwieńczonym ciosową kostką i metalowym krzyżykiem. W jej wnętrzu, chronionym miedzianymi kratkami, znajduje się ustawiona po przekątnej piaskowcowa płyta (ścianka działowa), która tworzy dwa analogiczne trójścienne pomieszczenia. W obu znajdują się identyczne płaskorzeźbione krucyfiksy na działowej płycie. Obok nich wykute są antykwą inskrypcje łacińskie o religijnym charakterze. Na jednej stronie modlitewne westchnienie: ''O Deus humani generis qui passus maore'' (=amore) ''es vulneribus dele vulnera nostra tuis V.E.P G FF Anno 1593'', na drugiej nabożna dewiza: ''Hoc Deus est quod imago docet sed non Deus ipsa hanc recolas sed mente colas quod cernis in villa V.E.P G FF Anno 1593''<ref name ="Degen">Kurt Degen. ''Die Bau- und Kunstdenkmäler des Landkreises Breslau.'' Frankfurt na Menem: 1965, s. 295 (zestawienie dotyczy inwentaryzacji przeprowadzonej w latach 1936-1937).</ref>. Proponowane rozszyfrowanie inicjałów: ''Valentinus Eschius Praepositus Gorkensis Fieri Fecit''<ref name="Krzywanska">Anna Krzywańska. ''Sobótka i okolice.'' Wrocław: 1972, s. 154-155.</ref><ref name="Katalog">''Katalog zabytków sztuki w Polsce''. ''Tom IV Zeszyt 2 Sobótka, Kąty Wrocławskie i okolice.'' Warszawa: 1991, s. 118.</ref>. Prawdopodobny fundator Valentin Äschius był proboszczem augustiańskiego probostwa w Górce, będącego zarazem ośrodkiem administracyjnym posiadłości wrocławskich augustianów w okolicy Ślęży. Rozbudował zabudowania o budynki gospodarcze, a przede wszystkim remontował kościół, doprowadzając w 1589 r. do jego ponownej konsekracji (kościół został zniszczony przez husytów w 1428 i 1435 r.)<ref name="Katalog2">''Katalog zabytków sztuki w Polsce. Tom IV Zeszyt 2 Sobótka, Kąty Wrocławskie i okolice.'' Warszawa: 1991, s. 114.</ref>. Epitafium jego fundacji z 1588 r. jest jedyną pozostałością po dawnym wystroju świątyni<ref name="Krzywanska/>. Górka razem ze Strzeblowem są dziś zachodnią częścią Sobótki, a dawny zespół klasztorny, sekularyzowany w 1810 r. i w II połowie XIX w. gruntownie przebudowany, jest teraz hotelem (sam kościół/kaplica przestał pełnić funkcje religijne po wybudowaniu nowego kościoła w Górce w latach 1931-1932 i jest częścią hotelu). Typ krucyfiksu (układ ciała, głowy, uformowanie fałd perizonium) potwierdza daty wyryte na tablicy (1593), a rzeźba wykazuje doskonałość formy plastycznej. Całość jest uznawana za dzieło o wybitnych walorach artystycznych<ref name="Krzywanska/>. Miejsce wybudowania kapliczki świadczy, że zanikająca dziś droga była wtedy ważnym lokalnym traktem. Nieznana jest przyczyna fundacji, ale prawdopodobnie jest to kapliczka ekspiacyjna, być może związana z jakimś dramatycznym wydarzeniem albo z nabożną intencją. Jej poziom artystyczny jest pochodną osoby fundatora, rzutkiego prepozyta, zarządcy dóbr augustianów i jednocześnie mecenasa. Ostatni remont kapliczka przeszła w latach 1933-1934. Wykonał go rzeźbiarz J. Henneck z [[Ziębice|Ziębic]] (Münsterberg)<ref name="Degen"/><ref name="Schle">''Schlesische Heimatpflege. 1. Veröffentlichung Kunst und Denkmalpflege.'' Wrocław: 1935, s. 144.</ref>. Oprócz renowacji płaskorzeźb i inskrypcji dotychczasowa kolumna została zastąpiona (możliwe, że poprzez obmurowanie) aktualnie trzymającym kapliczkę filarem. Wtedy też zamknięto wnęki miedzianymi kratkami<ref name="Degen"/><ref name="Katalog"/><ref name="Schle"/>. Po II wojnie światowej drogi zmieniły przebieg. Kapliczka poszła w zapomnienie, czego wyrazem jest aktualny stan, zwłaszcza górnej piaskowcowej części i daszku. Pajęczyny na kratkach i płaskorzeźbach świadczą, że nie ma nawet okazjonalnego opiekuna. {{Przypisy}} {{Publikacja|2013|2013}} [[Kategoria:Powiat wrocławski|Sobótka Strzeblów]] [[Kategoria:Kapliczki słupowe|Sobótka Strzeblów]] [[Kategoria:Renesansowe kapliczki|Sobótka Strzeblów]] [[Kategoria:Kapliczki z XVI w.|Sobótka Strzeblów]]

Wróć do Renesansowa kapliczka słupowa z 1593 r. w Sobótce Strzeblowie.