Szablon:Artykuł miesiąca: Różnice pomiędzy wersjami

Z almanach wrocławski
Przejdź do nawigacjiPrzejdź do wyszukiwania
(Nie pokazano 12 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika)
Linia 1: Linia 1:
<div style="float:right;margin-left:0.9em">[[Plik:Maniów Wielki figura św. Jana Nepomucena 2.jpeg|220px]]</div>
+
[[Plik:Sumiężne karawaka.jpg|left|220px]]
Bardziej imponująca z dwóch figur [[święty Jan Nepomucen|św. Jana Nepomucena]] w [[Maniów Wielki|Maniowie Wielkim]] stoi  na placu w północno-wschodniej części wsi przy ul Okulickiej, w pobliżu kościoła).
+
Karawaka, karawika, karawik, karawinka, krzyż choleryczny, krzyż morowy, krzyż św. Zachariasza, krzyż św. Benedykta - krzyż o dwóch poprzecznych belkach, z których górna jest krótsza. Uznawany za chroniący przed "morowym powietrzem" czyli epidemiami dżumy, czarnej ospy, cholery, tyfusu i in., a także gruźlicą, przed anomaliami pogody, nieszczęściami i nagłymi zgonami. W Polsce często ramiona poprzeczne są równe. W regionie Biłgoraja, krzyż morowy, nazywany tam karawiką, ma aż trzy poprzeczne ramiona.
  
Naturalnej wielkości (170 cm) figura Świętego stoi na małej, prostokątnej, dziesięciocentymetrowej grubości [[plinta|plincie]],  ułożonej na dwustrefowym [[cokół|cokole]] o wysokości 270 cm i przekroju prostokąta o bokach u dołu 130x90cm. Górna część cokołu ujęta jest dwoma [[spływ wolutowy|spływami wolutowymi]] zdobionymi [[kampanula]]mi i ożywiona wieńczącą cokół szeroką profilowaną pokrywą. Na czołowej i tylnej stronie górnej części widnieją łacińskie inskrypcje zawierające [[chronostych]] z datą fundacji, którą należy odczytać jako rok 1752, oraz wzmianką o fundatorze. Święty Jan Nepomucen przedstawiony jest zgodnie  ze swoją [[Nepomuk|klasyczną barokową ikonografią]] w ubraniu wyższego duchownego zgodnym z kontrreformacyjną modą kościelną. Oprócz charakterystycznej dla niego adoracji krucyfiksu, trzymanego tu na prawym ramieniu, autor rzeźby nie przedstawił żadnych związanych z czeskim Świętym [[atrybuty świętych|atrybutów]]. Lekki[[kontrapost]] i skłon głowy w kierunku krzyża i drapowanie szat nadają postaci zwiewny wygląd, podkreślony też rysującym się na twarzy uśmiechem. Rzeźbie brakuje dużego fragmentu lewej ręki oraz podtrzymywanej nią części belki krzyża. Całość wykonana jest z piaskowca. Pomnik otacza, również piaskowcowa, ażurowa balustrada na obwodzie zbliżonym do kwadratu o ściętych narożach (boki 275 i 260cm, wysokość 76 cm, szerokość 22 cm). Charakterystyczne dla figur o rozbudowanych cokołach balustrady często ulegały zniszczeniu. W powiecie wrocławskim zachowała się jeszcze w [[Tyniec nad Ślęzą - figura św. Jana Nepomucena|Tyńcu nad Ślęzą]], a szczątkowe fragmenty w [[Kamionna - figura św. Jana Nepomucena|Kamionnej]]. Pomnik jest w złym stanie i wymaga pilnej renowacji.
+
Nazwa związana jest z miejscowością Caravaca de la Cruz w hiszpańskiej Murcji. Miasto słynie z relikwii, którą są drzazgi z krzyża ukrzyżowania. Przechowywane one były w relikwiarzu mającym kształt krzyża patriarchalnego, czyli mającego dwie poprzeczne belki. Wyższa, krótsza belka symbolizuje deskę z literami INRI (Iesus Nazarenus Rex Iudaeorum) umieszczoną na krzyżu nad głową Jezusa. To właśnie ten relikwiarz (fot. 2) jest pierwowzorem dla krzyża zwanego karawaką.
  
Frontowa inskrypcja w niezbyt udanym przekładzie: ''Przykład miłuj męża, który żył na świecie. Jeśli będziesz [go] naśladował wiesz, że prawą pójdziesz drogą'' i w lepszym osoby znającej, używającej łaciny i czującej ducha sakralnych inskrypcji: ''Wzór czcigodnego męża, który zwycięża w świecie, skoro kroczy przez ciemność prostą drogą wiary''.
+
Pojawienie się relikwiarza z fragmentami krzyża świętego w Murcji tłumaczy następująca legenda. W I połowie XIII w. południowa część Półwyspu Iberyjskiego była jeszcze w posiadaniu Maurów (nazwa muzułmańskich mieszkańców Półwyspu). Gubernator prowincji Walencja z ramienia Almohadów Zayd Abu Zayd, skłócony ze swoim afrykańskim kalifem i szukający oparcia u króla Aragonii Jakuba I Zdobywcy, był zaintrygowany chrześcijaństwem. Przebywając w Caravaca poprosił czy też nakazał znajdującemu się na jego dworze kapłanowi odprawić mszę. Zebrano jakoś potrzebne do ceremonii przybory i naczynia, jednak już w jej trakcie celebrans dostrzegł, że brakuje najważniejszego elementu czyli symbolu krzyża. Zmieszanemu kapłanowi muzułmański gubernator'''[[Karawaka |... czytaj dalej]]'''  
 
+
<div align="right"> Poprzednie artykuły: [[Kapliczki słupowe]] * [[ Typy krzyża]] * [[Drewniane kapliczki słupowe w Dobrzyniówce na Podlasiu]] * [[Drewniane rzeźby św. Jana Nepomucena]] *  [[Barokowa kapliczka z II poł. XVIII w. w Ostrowie Lubelskim]] * [[Andrzej Kaczyński]]
Tylna inskrypcja w tym samym jak wyżej układzie i z podobnym  zastrzeżeniem: ''Na cześć i dla uczczenia św. Jana Nepomucena wzniosła [statuę] pobożność i na wieki wieków słudzy oddani'' i ''Ku chwale i czci świętego Jana Nepomucena wzniosła pobożność przy wsparciu niezmiennie wiernego sługi''.  
 
'''[[Maniów Wielki - figura św. Jana Nepomucena przy ul. Okulickiej|... czytaj dalej]]'''  
 
<div align="right"> Poprzednie artykuły: [[Smreczyna - grupa Piety]] * [[Czernica - kolumna maryjna]] *  [[Grodzisk Mazowiecki - kapliczka Matki Boskiej przy ul. 1 Maja|Grodzisk Mazowiecki]] * [[Piotrowice (powiat proszowicki)|Piotrowice]]
 
 
[[Specjalna:Nowe_strony|Więcej nowych artykułów]]  
 
[[Specjalna:Nowe_strony|Więcej nowych artykułów]]  
 
</div>
 
</div>
 
<noinclude>[[Kategoria:Szablony strony głównej]]</noinclude>
 
<noinclude>[[Kategoria:Szablony strony głównej]]</noinclude>

Wersja z 12:24, 17 maj 2020

Sumiężne karawaka.jpg

Karawaka, karawika, karawik, karawinka, krzyż choleryczny, krzyż morowy, krzyż św. Zachariasza, krzyż św. Benedykta - krzyż o dwóch poprzecznych belkach, z których górna jest krótsza. Uznawany za chroniący przed "morowym powietrzem" czyli epidemiami dżumy, czarnej ospy, cholery, tyfusu i in., a także gruźlicą, przed anomaliami pogody, nieszczęściami i nagłymi zgonami. W Polsce często ramiona poprzeczne są równe. W regionie Biłgoraja, krzyż morowy, nazywany tam karawiką, ma aż trzy poprzeczne ramiona.

Nazwa związana jest z miejscowością Caravaca de la Cruz w hiszpańskiej Murcji. Miasto słynie z relikwii, którą są drzazgi z krzyża ukrzyżowania. Przechowywane one były w relikwiarzu mającym kształt krzyża patriarchalnego, czyli mającego dwie poprzeczne belki. Wyższa, krótsza belka symbolizuje deskę z literami INRI (Iesus Nazarenus Rex Iudaeorum) umieszczoną na krzyżu nad głową Jezusa. To właśnie ten relikwiarz (fot. 2) jest pierwowzorem dla krzyża zwanego karawaką.

Pojawienie się relikwiarza z fragmentami krzyża świętego w Murcji tłumaczy następująca legenda. W I połowie XIII w. południowa część Półwyspu Iberyjskiego była jeszcze w posiadaniu Maurów (nazwa muzułmańskich mieszkańców Półwyspu). Gubernator prowincji Walencja z ramienia Almohadów Zayd Abu Zayd, skłócony ze swoim afrykańskim kalifem i szukający oparcia u króla Aragonii Jakuba I Zdobywcy, był zaintrygowany chrześcijaństwem. Przebywając w Caravaca poprosił czy też nakazał znajdującemu się na jego dworze kapłanowi odprawić mszę. Zebrano jakoś potrzebne do ceremonii przybory i naczynia, jednak już w jej trakcie celebrans dostrzegł, że brakuje najważniejszego elementu czyli symbolu krzyża. Zmieszanemu kapłanowi muzułmański gubernator... czytaj dalej