Werynia

Z almanach wrocławski
Przejdź do nawigacjiPrzejdź do wyszukiwania
1. Werynia, Chrystus z blachy na krzyżu przydrożnym (fot. 2019)

Werynia, wieś w gminie Kolbuszowa, w powiecie kolbuszowskim, województwie podkarpackim.

Na terenie byłego zaboru austriackiego krzyże z wyciętym z blachy Chrystusem nie były tak popularne jak na pruskim Śląsku ale w południowej części regionu występowały dosyć często. Było to związane z wpływami z Górnych Węgier (Słowacji) gdzie były powszechne, zwłaszcza wśród zamieszkujących obie strony granicy Rusinów karpackich (na terenie Polski Łemków, Rusinów Szlachtowskich, Wenhrinów, Zamieszańców, Bojków). Im dalej na północ tym niej takich krzyży, a za linią podkarpackiej części dawnej Via Regia (Droga Królewska - Kraków, Tarnów, Rzeszów, Przemyśl, Lwów), czyli szlaku, którym biegnie autostrada A2 i linia kolejowa 91 (kolej galicyjska im. Karola Ludwika), stanowiące odcinek paneuropejskiego szlaku transportowego E-30, występowały już incydentalnie, a zachowały się tylko pojedyncze. Chodzi o większość powierzchni dzisiejszych powiatów tarnobrzeskiego, stalowowolskiego, niżańskiego, mieleckiego i kolbuszowskiego czyli zamieszkaną przez grupę etniczną Lasowiaków Równinę Tarnobrzeską i Płaskowyż Kolbuszowski, będące częścią Kotliny Sandomierskiej.

Jeden z takich krzyży znajduje się w Weryni (50°15'16.1"N 21°48'36.7"E). Opis w spisie krzyży i kapliczek diecezji tarnowskiej z 1983 r. brzmi: Werynia, parc. J.Rozmusa. Wzniesiony w 1977, w miejsce starszego z 1850. Z wizerunkiem Chrystusa wyciętym z blachy, pochodzącym z poprzedniego krzyża, polichromowanym, dwukrotnie ostatnio odnawianym. Ogrodzenie drewniane. W tomie ilustracje zamieszczona jest jego fotografia (fot 4). Otoczenie krzyża zmieniło się przez 40 lat. Powstał za nim dom. Chrystus był w tym czasie odnawiany ale znowu wymaga odmalowania (2019).

Jak wynika z przytoczonego opisu pamięć mieszkańców o krzyżu sięgała do połowy XIX w. Trudno jednak przypuszczać, że od tego czasu postać Chrystusa była ta sama. Blaszane figury Jezusa w takiej jak w Weryni formie pojawiły się raczej bliżej końca niż połowy XIX w., a największą popularnością cieszyły się w pierwszych dziesięcioleciach XX w. Z wtedy też najprawdopodobniej pochodzi widoczna na zdjęciach postać Ukrzyżowanego. Wizerunek musiał być przywieziony z jakiejś podróży w okolice, gdzie wycięte z blachy postacie Chrystusa były popularne. Według wspomnienia mieszkańca wsi: To była bogata rodzina więc pewnie skądś przywieźli.


Literatura

  • Kapliczki, figury i krzyże przydrożne na terenie diecezji tarnowskiej ; tekst. Red. Rzepa, Jan. Kraków: Kuria Diecezjalna w Tarnowie, 1983, s. 239.
  • Kapliczki, figury i krzyże przydrożne na terenie diecezji tarnowskiej ; ilustracje. Red. Rzepa, Jan. Kraków: Kuria Diecezjalna w Tarnowie, 1983, fot. 427.