Figura Matki Boskiej przy ul. Traugutta

Z almanach wrocławski
Przejdź do nawigacjiPrzejdź do wyszukiwania
1. Matka Boska z Dzieciątkiem, Przedmieście Oławskie

Statua Matki Boskiej z Dzieciątkiem przy ul. generała Romualda Traugutta przed kościołem św. Maurycego we Wrocławiu.

W 1727 r. została ustawiona przed kościołem św. Maurycego na Przedmieściu Oławskim statua Najświętszej Maryi Panny z Dzieciątkiem. Figura była zwieńczeniem barokowych zmian XIII-wiecznego kościoła, zakończonych dobudowaniem wieży (1723). II połowa XVII i I połowa XVIII w. to okres szczególny dla pomników Maryi, których pojawiło się wówczas bardzo dużo, często w formie tzw. kolumn maryjnych, w ramach kontrreformacyjnego programu oddziaływania sztuką na wiernych i odszczepieńców.

Inicjatorem budowy był ówczesny proboszcz parafii Dysmas (Dismas) Tychy (Tichy)[1], a wykonawcą Anton Metzke[1][2]. Figura jest niezłej klasy późnobarokową rzeźbą, może nawet bardziej interesującą od stojącej kilkanaście metrów obok figury św. Jana Nepomucena z 1729 r., która wyszła prawdopodobnie z warsztatu Johanna Georga Urbanskyego z udziałem w pracy przy niej tego uznanego wrocławskiego mistrza. Jednak zaledwie poprawne rzemiosło nie zdobyło uznania u ówczesnych, głównie kościelnych mecenasów i rzeźbiarz znany jest wyłącznie z tego dzieła. Należy wspomnieć, że Urbańskiemu przypisywana była też Matka Boska[3], co wobec całkowitej odmienności stylistycznej było ewidentną pomyłką[4].

Rzeźba ustawiona jest na dwuczęściowym masywnym cokole na planie czworokąta (fot. 4). Górna część jest uproszczonym i zmniejszonym powtórzeniem dolnej. Naroża obu części ujęte są typowymi dla okresu wolutami (ślimacznicami), w dolnej części ozdobionymi pasami kampanul. Z przodu w ozdobnym kartuszu umieszczono łacińską inskrypcję modlitewną (fot. 6). Z tyłu znajduje się chronostych z zakodowaną datą fundacji oraz daty dwóch renowacji (fot. 5).

  • Przód cokołu: AVE DICTURIS SIS O SANCTA VIRGO PATRONA ET MORITURIS
  • Tył cokołu: PROLE PIA BENEDICATVR VRATISLAVIA ORANTE VIRGINE MARIA i daty renowacji RENOVATUM MDCCCLIV MCMXCIV

Wyróżnione litery w chronostychu to: L I D I C V V I L V I V I I M I czyli 50+1+500+1+100+5+5+1+50+5+1+V+1+1+1000+1 co daje datę 1727, a daty renowacji to 1854 i 1994 (fot. 5).

Ponadnaturalnej wielkości postać Bogarodzicy trzyma prawą ręką Jezusa pod jego prawą nogą, gdy lewa jest spuszczona. Lewą ręką przytrzymuje dziecko, które siedzi dosyć sztywno, udzielając prawą ręką błogosławieństwa a w lewej trzyma kulę ziemską z krzyżykiem. Obie postaci są w koronach. Płaszcz Maryi opada u dołu swobodnym fałdami, spod niego wystają stopy. Przedstawiona frontalnie i z boków grupa ma ciężki, solidny zarys. Twarz Maryi to wizerunek poważnej matrony (fot. 1, 3), współgrający z masywną formą całej rzeźby. Płaski tył ożywiony jest przestrzennymi napomknieniami, zagięciami szaty. Całość wykonana jest z piaskowca.

Jak podaje wspomniany wyżej napis, statua była odnawiana w latach 1854 (MDCCCLIV) i 1994 (MCMXCIV). Podczas II wojny światowej kościół i plebania znajdująca się z lewej strony zostały znacznie zniszczone. Uszkodzeniu uległ również pomnik, zwłaszcza cokół i głowa Jezusa. Napraw dokonano w latach 50. XX[5]. Ostatnią renowację w 1994 r. przeprowadziła Jolanta Marosik, wykonawczyni wielu takich prac na Dolnym Śląsku, m.in. pomników św. Jana Nepomucena w Kamionnej i na wrocławskich Osobowicach, a także, stojącego w pobliżu opisywanej figury, w murze cmentarza kościelnego kościoła pw. św. Maurycego.

Przypisy

  1. 1,0 1,1 Kurt Engelbert, Geschichte der Pfarrei St. Mauritius in Breslau, Breslau 1935, s. 46-47.
  2. Lydia Baruchsen, Die schlesische Mariensäule : Ursprung, Wesen und Beziehungen zu Verwandten Denkmalgruppen, Breslau 1931, s. 120.
  3. Hans Lutsch, Die Kunstdenkmäler der Stadt Breslau, Breslau 1886, s. 128.
  4. Adam Więcek, Jan Jerzy Urbański. Studium o rzeźbie wrocławskiej pierwszej połowy XVIII stulecia, Wrocław 1963, s. 153.
  5. Zygmunt Antkowiak, Pomniki Wrocławia, Wrocław 1985, ss. 24-25.

Literatura

  • Burak Marek. Cmentarze parafii Św. Maurycego we Wrocławiu. W: Dzieje Parafii Św. Maurycego na Przedmieściu Oławskim we Wrocławiu. Wrocław. 2007, s. 56.