http://kapliczki.org.pl/kapliczki/index.php?title=%C5%9Awi%C4%99ty_Erazm_z_Formii&feed=atom&action=historyŚwięty Erazm z Formii - Historia wersji2024-03-29T02:33:59ZHistoria wersji tej strony wikiMediaWiki 1.33.1http://kapliczki.org.pl/kapliczki/index.php?title=%C5%9Awi%C4%99ty_Erazm_z_Formii&diff=9046&oldid=prevMichał Zalewski o 09:26, 12 kwi 20212021-04-12T09:26:00Z<p></p>
<table class="diff diff-contentalign-left" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr class="diff-title" lang="pl">
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">← poprzednia wersja</td>
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">Wersja z 09:26, 12 kwi 2021</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l25" >Linia 25:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 25:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Trudno spotkać św. Erazma w polskich kapliczkach. Jedną z nielicznych jest XVIII-wieczna [[Figura św. Erazma w Majdanie Królewskim|barokowa figura w Majdanie Królewskim]]. </div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Trudno spotkać św. Erazma w polskich kapliczkach. Jedną z nielicznych jest XVIII-wieczna [[Figura św. Erazma w Majdanie Królewskim|barokowa figura w Majdanie Królewskim]]. </div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del style="font-weight: bold; text-decoration: none;"></del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del style="font-weight: bold; text-decoration: none;"></del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>== Uwagi ==</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>== Uwagi ==</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><references group ="<del class="diffchange diffchange-inline">Uwagi</del>"/></div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><references group ="<ins class="diffchange diffchange-inline">Uwaga</ins>"/></div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>== Bibliografia ==</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>== Bibliografia ==</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del style="font-weight: bold; text-decoration: none;"></del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>*Luigi Fiore,Vita dei santi Erasmo e Marciano vescovi e martiri, principali patroni della citta e diocesi di Gaeta; Brevi cenni storici di Gaeta, Roma 1950</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>*Luigi Fiore,Vita dei santi Erasmo e Marciano vescovi e martiri, principali patroni della citta e diocesi di Gaeta; Brevi cenni storici di Gaeta, Roma 1950</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>*Antoni Bazielich, Maria Jacniacka, Erazm św [w:] Encyklopedia katolicka, Tom IV, Lublin 1995</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>*Antoni Bazielich, Maria Jacniacka, Erazm św [w:] Encyklopedia katolicka, Tom IV, Lublin 1995</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:<del class="diffchange diffchange-inline">Święty </del>Erazm<del class="diffchange diffchange-inline">]] [[Kategoria:Święci</del>]]</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div> </div></td></tr>
<tr><td colspan="2"> </td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:<ins class="diffchange diffchange-inline">Patroni kapliczek|</ins>Erazm]]</div></td></tr>
</table>Michał Zalewskihttp://kapliczki.org.pl/kapliczki/index.php?title=%C5%9Awi%C4%99ty_Erazm_z_Formii&diff=9028&oldid=prevAnna Kowalczewska: Utworzono nową stronę "Dieric Bouts, ''Męczeństwo św. Erazma'' (1458) Plik:Święty erazm malarz nieznany.jpeg|thumb|200px|..."2021-04-12T06:48:31Z<p>Utworzono nową stronę "<a href="/kapliczki/Plik:Dieric_bouts_m%C4%99cze%C5%84stwo_%C5%9Bw._erazma.jpeg" title="Plik:Dieric bouts męczeństwo św. erazma.jpeg">thumb|200px|Dieric Bouts, ''Męczeństwo św. Erazma'' (1458)</a> Plik:Święty erazm malarz nieznany.jpeg|thumb|200px|..."</p>
<p><b>Nowa strona</b></p><div>[[Plik:Dieric bouts męczeństwo św. erazma.jpeg|thumb|200px|Dieric Bouts, ''Męczeństwo św. Erazma'' (1458)]]<br />
[[Plik:Święty erazm malarz nieznany.jpeg|thumb|200px|Święty Erazm, nieznany malarz (ok. 1530)]]<br />
[[Plik:Nicolas poussin martyrdom of st erasmus.jpeg|thumb|200px|Nicolas Poussin, ''Męczeństwo św. Erazma'' (1638-39)]]<br />
'''Święty Erazm''', inaczej Elm (zniekształcenie poprzez włoskie Ermo), a także Ramus, Eramus, Ermo, Telmo - zmarły pod koniec II lub na początku III w. (możliwe, że ok. 303 r.) w Formii - biskup wczesnych chrześcijan, męczennik, święty Kościoła katolickiego i prawosławnego. Święto 2 czerwca, w cerkwi prawosławnej 2 maja, czyli 17 według kalendarza gregoriańskiego.<br />
<br />
Praktycznie nie są znane żadne fakty z życia świętego. Możliwe, że był biskupem w Formii (miasto pomiędzy Rzymem a Neapolem) i zginął podczas prześladowań chrześcijan za panowania cesarza Dioklecjana na przełomie III i IV w. Najwcześniejsze informacje pochodzą z legendarnej ''Passio''<ref group="Uwaga" name="U1">''Passiones'' to żywoty świętych z pierwszego okresu chrześcijaństwa, zawierające opisy życia i męki. Często powstawały długo po śmierci świętego i miały legendarną formę.</ref> świętego z VI w., powołującej się na fikcyjne akta męczeństwa (''acta martyrum'')<ref group="Uwaga" name="U2">''Acta martyrum'', czyli akta męczeństwa, to dokumenty opisujące okoliczności aresztowania i męczeńskiej śmierci chrześcijan. Miały formę listów, które kierowały do siebie gminy chrześcijańskie, protokołów sądowych, wyciągów z akt urzędowych czy relacji świadków. Często powstawały długo po śmierci męczennika w celu uprawdopodobnienia czy upiększenia jego legendy</ref>. Miał pochodzić z Antiochii i być jej biskupem. W czasie prześladowań schronił się w górach Libanu. Schwytany i poddany torturom zniósł je w cudowny sposób i został uwolniony przez św. Michała Archanioła. Archanioł przeprowadził go do Kampanii, gdzie Erazm został biskupem Formii. Podczas podróży statkiem i w Formii biskup dokonał wielu cudów. M.in. miał na statku głosić kazanie, podczas którego w pokład uderzył piorun. Święty nie zwrócił na to uwagi i kontynuował kazanie. Z tego powodu ogniami świętego Elma marynarze nazywali zjawisko niepełnych wyładowań elektrycznych na masztach okrętów podczas burzy. Jeszcze później powstała legenda o męczeńskiej śmierci poniesionej w wyniku wyprucia wnętrzności za pomocą korby (kołowrotu).<br />
<br />
Bardzo możliwe, że legenda powstała z częściowego pomylenia świętego ze świętym Erazmem z Antiochii. Niektórzy badacze sądzą jednak, że obaj święci to ta sama osoba.<br />
<br />
Grób Erazma w Formii stał się ośrodkiem jego kultu. Na Monte Celio w Rzymie i w okolicy Neapolu wzniesiono klasztory benedyktyńskie pod wezwaniem świętego. Gdy w 842 r. miasto zniszczyli Arabowie, relikwie zostały przeniesione do niedalekiej Gaety, która odtąd stała się centrum kultu św. Erazma. W 1106 r. papież Paschalis II konsekrował tu istniejącą do dziś katedrę pod wezwaniem świętego. <br />
<br />
==Patronat==<br />
<br />
W krajach śródziemnomorskich św. Erazm jest patronem żeglarzy i marynarzy. Patronuje też tokarzom oraz miastom Formii i Gaecie. Chroni przed burzami i piorunami. Ze względu na śmierć poniesioną wskutek wyprucia wnętrzności opiekuje się cierpiącymi na dolegliwości jelitowe, kolki, bóle brzucha. Chroni też przed zarazą. Pod koniec XIII w. pojawił się, początkowo w południowych Niemczech, kult czternastu wspomożycieli, czyli świętych, którym przypisywano szczególny patronat i skuteczność w niesieniu pomocy. Do tego grona zaliczono św. Erazma, którego wstawiennictwo było bardzo skuteczne w przypadku wszelkich bólów.<br />
<br />
==Ikonografia i atrybuty== <br />
<br />
W sztuce najstarsze przedstawienia legendarnych scen męczeństwa świętego są na freskach z VIII w. w kościele Santa Maria in Via Lata w Rzymie oraz w serii 24 reliefów marmurowego kandelabra w Gaecie. Od XII w. kształtował się też typ ikonograficzny św. Erazma jako biskupa. [[Atrybuty świętych|Atrybutami]] świętego stały się strój biskupi z mitrą i pastorałem, palma męczeńska, księga i jako atrybut indywidualny korba (kołowrót) z nawiniętymi na nią wnętrznościami oraz czasami szydła wepchnięte pod paznokcie.<br />
<br />
W renesansie i później Erazm występował często w malarstwie oraz był przedstawiany w rzeźbie kościelnej.<br />
<br />
==Polska==<br />
<br />
W Polsce święty nigdy nie zdobył znacznej popularności. Pojawiały się jego wizerunki na związanym z kulturą niemiecką Śląsku, np. wspólnie ze św. Sebastianem na skrzydle ołtarza z ok. 1470 r. w kościele farnym pw. Elżbiety we Wrocławiu (Muzeum Narodowe w Warszawie) czy na polichromii z ok. połowy XV w. na ścianie zakrystii kościoła pw. św. Mikołaja w Brzegu (z kołowrotem w ręku). Na ziemiach I Rzeczypospolitej spośród nielicznych przedstawień św. Erazma należy wymienić najciekawsze: scena męczeństwa na skrzydle tryptyku z ok. 1585 r. w kościele cmentarnym pw. św. Marcina w Witowie koło Piotrkowa i rokokowy obraz Erazma jako biskupa z 1750 r. z kościoła w Domaradzu.<br />
<br />
Trudno spotkać św. Erazma w polskich kapliczkach. Jedną z nielicznych jest XVIII-wieczna [[Figura św. Erazma w Majdanie Królewskim|barokowa figura w Majdanie Królewskim]]. <br />
<br />
<br />
<br />
== Uwagi ==<br />
<references group ="Uwagi"/><br />
== Bibliografia ==<br />
<br />
*Luigi Fiore,Vita dei santi Erasmo e Marciano vescovi e martiri, principali patroni della citta e diocesi di Gaeta; Brevi cenni storici di Gaeta, Roma 1950<br />
*Antoni Bazielich, Maria Jacniacka, Erazm św [w:] Encyklopedia katolicka, Tom IV, Lublin 1995<br />
[[Kategoria:Święty Erazm]] [[Kategoria:Święci]]</div>Anna Kowalczewska