Brogowe kapliczki św. Jana Nepomucena w Tarnowie i Nowogrodzie: Różnice pomiędzy wersjami

Z almanach wrocławski
Przejdź do nawigacjiPrzejdź do wyszukiwania
m
 
(Nie pokazano 8 wersji utworzonych przez 2 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
[[Plik:Nowogród kapliczka brogowa.jpeg|thumb|320px|left|1. Przydrożna kapliczka brogowa w Nowogrodzie (fot. 2001).]]
+
[[Plik:Nowogród kapliczka brogowa.jpeg|thumb|330px|left|1. Przydrożna kapliczka brogowa w Nowogrodzie (fot. 2001).]]
[[Plik:Tarnowo Nepomuceny.jpg|thumb|340px|2. Rzeźby św. Jana Nepomucena z kapliczek w Tarnowie i Nowogrodzie.]]
+
[[Plik:Tarnowo Nepomuceny.jpg|thumb|360px|2. Rzeźby św. Jana Nepomucena z kapliczek w Tarnowie i Nowogrodzie.]]
We wsi Tarnowo, w gm. Miastkowo, w pow. łomżyńskim, znajduje się [[kapliczka brogowa]] z figurą św. Jana Nepomucena (fot. 3), ufundowana w 1839 r. przez miejscowych dziedziców Ciemieniewskich<ref name="KZS">''Łomża i okolice''. Oprac. Kałamajska-Saeed, Maria. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1982. Katalog zabytków sztuki w Polsce. Seria Nowa; t. 9 z. 1, s. 69.</ref>. Stoi naprzeciw stawu, nad strugą, nazywaną przez mieszkańców Wrzerzecz, będącą dopływem rzeki Ruż <small>(53°06'37.9"N 21°51'57.9"E)</small>. Jest to droga z dworu w kierunku wsi Uśnik.  Drewniana brogowa kapliczka, oparta jest na czterech słupach.  Z trzech stron otwarta dwuczłonowymi arkadami wyciętymi w belkach, czwarta strona (tył) jest oszalowana.  Oczywiście kapliczka była wielokrotnie odnawiana i zmieniała swój wygląd, np. poprzedni namiotowy dach był blaszany (fot. 4), wcześniej był kryty papą a dawniej, tak jak dziś (2001), gontem. Pierwotnie być może pokrycie stanowiła słoma.  Przydrożna kapliczka i rzeźba z Tarnowa stały się wzorem dla kapliczki i figury św. Jana Nepomucena w Skansenie Kurpiowskim w Nowogrodzie.  
+
We wsi Tarnowo w gm. Miastkowo, w pow. łomżyńskim znajduje się [[kapliczka brogowa]] z figurą [[Święty Jan Nepomucen|św. Jana Nepomucena]] (fot. 3, 4, 6), ufundowana w 1839 r. przez miejscowych dziedziców Ciemieniewskich<ref name="KZS">''Łomża i okolice''. Oprac. Kałamajska-Saeed, Maria. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1982. Katalog zabytków sztuki w Polsce. Seria Nowa; t. 9 z. 1, s. 69.</ref>. Stoi naprzeciw stawu, nad strugą, nazywaną przez mieszkańców Wrzerzecz, będącą dopływem rzeki Ruż <small>(53°06'37.9"N 21°51'57.9"E)</small>. Jest to droga z dworu w kierunku wsi Uśnik.  Drewniana brogowa kapliczka oparta jest na czterech słupach.  Z trzech stron otwarta dwuczłonowymi arkadami wyciętymi w belkach, czwarta strona (tył) jest oszalowana.  Oczywiście kapliczka była wielokrotnie odnawiana i zmieniała swój wygląd, np. poprzedni [[dach namiotowy|namiotowy dach]] był blaszany (fot. 4), wcześniej był kryty papą, a dawniej gontem. Pierwotnie być może pokrycie stanowiła słoma.  Przydrożna kapliczka i rzeźba z Tarnowa stały się wzorem dla kapliczki i rzeźby św. Jana Nepomucena w Skansenie Kurpiowskim w Nowogrodzie (fot. 1).  
  
Możliwe, że figura św. Jana jest starsza od kapliczki gdyż ma cechy barokowe i jest to barok historyczny, o którego przykłady trudno już w XIX w., a nie tzw. barok ludowy, naśladujący stylowe rzeźby. Na zdjęciu nr 2, pierwsze dwie rzeźby od lewej to św. Jana Nepomucen w brogowej kapliczce przydrożnej w Tarnowie (przed 1982 i 2001), a figura z prawej to rzeźba  w kapliczce brogowej w Skansenie Kurpiowskim w Nowogrodzie.  Jest to klasyczna późnobarokowa, warsztatowa drewniana rzeźba św. Jana Nepomucena, w najbardziej najpopularniejszym dla niego typie (wywodzącym się z figury na Moście Karola w Pradze) i można ją z dużym prawdopodobieństwem datować na drugą połowę XVIII w. Zagadkę jej pojawienia się w Tarnowie próbuje wyjaśnić legenda, wg której święty przypłynął rzeczką Wszerzecz do Tarnowa i został wyłowiony przez mieszkańców. Jest to typowa Nepomucka legenda dotycząca wielu rzeźb św. Jana Nepomucena. W tym wypadku ziarna prawdy można doszukiwać się w tym, że kapliczka i rzeźba prawdopodobnie nie postały w tym samym czasie lecz fundowano kapliczkę pod przywiezioną skądś przez właściciela wsi rzeźbę. Mieszkańcy wsi opowiadają też, że podczas I wojny światowej wrzucony do wody przez żołnierzy rosyjskich św. Jan, w cudowny sposób przypłynął z powrotem. Podobno też kilkadziesiąt lat temu figurę zmyła do rzeki powódź ale święty nie chciał opuścić Tarnowa i nie odpłynął. Można też usłyszeć we wsi powiedzenie: "Odsunął się jak św. Jan od Tarnowa". Wzięło się ono stąd, że niegdyś blisko kapliczki nie było zabudowań i stała ona jakby w oddali od wsi. Jest to również spotykane powiedzenie w innych miejscach, w wypadku kapliczek z Janem Nepomucenem. Mówią tak mieszkańcy okolic Sadownego Węgrowskiego o Nepomucenie z Zalesia. Mieszkańcy Mierzynówki na Podlasiu mówią z kolei: Wypiął się jak Jan na Mierzynówkę", gdyż ich święty stoi tyłem do wsi.
+
Możliwe, że figura św. Jana w Tarnowie jest starsza od kapliczki, gdyż ma cechy barokowe i jest to barok historyczny, o którego przykłady trudno już w XIX w., a nie tzw. barok ludowy, naśladujący stylowe rzeźby. Na zdjęciu nr 2 pierwsze dwie rzeźby od lewej to św. Jan Nepomucen w brogowej kapliczce przydrożnej w Tarnowie (przed 1982 i 2001), a figura z prawej to rzeźba  w kapliczce brogowej w Skansenie Kurpiowskim w Nowogrodzie.  Jest to klasyczna późnobarokowa, warsztatowa drewniana rzeźba św. Jana Nepomucena, w najpopularniejszym dla niego typie (wywodzącym się z figury na Moście Karola w Pradze) i można ją z dużym prawdopodobieństwem datować na drugą połowę XVIII w. Zagadkę jej pojawienia się w Tarnowie próbuje wyjaśnić legenda, wg której święty przypłynął rzeczką Wszerzecz do Tarnowa i został wyłowiony przez mieszkańców. Jest to typowa nepomucka legenda dotycząca wielu rzeźb św. Jana Nepomucena. W tym wypadku ziarna prawdy można doszukiwać się w tym, że kapliczka i rzeźba prawdopodobnie nie powstały w tym samym czasie, lecz fundowano kapliczkę pod przywiezioną skądś przez właściciela wsi rzeźbę. Mieszkańcy opowiadają też, że podczas I wojny światowej wrzucony do wody przez żołnierzy rosyjskich św. Jan w cudowny sposób przypłynął z powrotem. Podobno też kilkadziesiąt lat temu figurę zmyła do rzeki powódź, ale święty nie chciał opuścić Tarnowa i nie odpłynął. Można też usłyszeć we wsi powiedzenie: ''Odsunął się jak św. Jan od Tarnowa.'' Wzięło się ono stąd, że niegdyś blisko kapliczki nie było zabudowań i stała ona jakby w oddali od wsi. Jest to również spotykane powiedzenie w wypadku kapliczek z Janem Nepomucenem. Mówią tak mieszkańcy okolic Sadownego Węgrowskiego o Nepomucenie z Zalesia. W Mierzynówce na Podlasiu mówią z kolei: ''Wypiął się jak Jan na Mierzynówkę'', gdyż ich święty stoi tyłem do wsi.
  
 
<center><gallery widths=360 heights=240>
 
<center><gallery widths=360 heights=240>
Linia 13: Linia 13:
  
 
<html>
 
<html>
<iframe src="https://www.google.com/maps/embed?pb=!4v1576161208719!6m8!1m7!1s-8kRERLHv2e4mhZpYfad0w!2m2!1d53.11038499167902!2d21.86626526961761!3f248.6071060093903!4f2.886540578791184!5f0.7820865974627469" width="450" height="300" frameborder="0" style="border:0;" allowfullscreen=""></iframe>
+
<iframe src="https://www.google.com/maps/embed?pb=!4v1576161208719!6m8!1m7!1s-8kRERLHv2e4mhZpYfad0w!2m2!1d53.11038499167902!2d21.86626526961761!3f248.6071060093903!4f2.886540578791184!5f0.7820865974627469" width="400" height="260" frameborder="0" style="border:0;" allowfullscreen=""></iframe>
 
</html>
 
</html>
 
== Przypisy ==
 
== Przypisy ==
 
<references />
 
<references />
  
[[Kategoria:Kapliczki w województwie podlaskim|Nowogród]]
 
[[Kategoria:Mazowieckie kapliczki|Nowogród]]
 
 
[[Kategoria:Kapliczki brogowe|Nowogród]]
 
[[Kategoria:Kapliczki brogowe|Nowogród]]
 
[[Kategoria:Drewniane Nepomuki|Nowogród]]
 
[[Kategoria:Drewniane Nepomuki|Nowogród]]
 
[[Kategoria:Mazowieckie Nepomuki|Nowogród]]
 
[[Kategoria:Mazowieckie Nepomuki|Nowogród]]
 
[[Kategoria:Nepomuki w województwie podlaskim|Nowogród]]
 
[[Kategoria:Nepomuki w województwie podlaskim|Nowogród]]
 +
[[Kategoria:Kapliczki z I poł. XIX w.]]

Aktualna wersja na dzień 05:19, 7 wrz 2021

1. Przydrożna kapliczka brogowa w Nowogrodzie (fot. 2001).
2. Rzeźby św. Jana Nepomucena z kapliczek w Tarnowie i Nowogrodzie.

We wsi Tarnowo w gm. Miastkowo, w pow. łomżyńskim znajduje się kapliczka brogowa z figurą św. Jana Nepomucena (fot. 3, 4, 6), ufundowana w 1839 r. przez miejscowych dziedziców Ciemieniewskich[1]. Stoi naprzeciw stawu, nad strugą, nazywaną przez mieszkańców Wrzerzecz, będącą dopływem rzeki Ruż (53°06'37.9"N 21°51'57.9"E). Jest to droga z dworu w kierunku wsi Uśnik. Drewniana brogowa kapliczka oparta jest na czterech słupach. Z trzech stron otwarta dwuczłonowymi arkadami wyciętymi w belkach, czwarta strona (tył) jest oszalowana. Oczywiście kapliczka była wielokrotnie odnawiana i zmieniała swój wygląd, np. poprzedni namiotowy dach był blaszany (fot. 4), wcześniej był kryty papą, a dawniej gontem. Pierwotnie być może pokrycie stanowiła słoma. Przydrożna kapliczka i rzeźba z Tarnowa stały się wzorem dla kapliczki i rzeźby św. Jana Nepomucena w Skansenie Kurpiowskim w Nowogrodzie (fot. 1).

Możliwe, że figura św. Jana w Tarnowie jest starsza od kapliczki, gdyż ma cechy barokowe i jest to barok historyczny, o którego przykłady trudno już w XIX w., a nie tzw. barok ludowy, naśladujący stylowe rzeźby. Na zdjęciu nr 2 pierwsze dwie rzeźby od lewej to św. Jan Nepomucen w brogowej kapliczce przydrożnej w Tarnowie (przed 1982 i 2001), a figura z prawej to rzeźba w kapliczce brogowej w Skansenie Kurpiowskim w Nowogrodzie. Jest to klasyczna późnobarokowa, warsztatowa drewniana rzeźba św. Jana Nepomucena, w najpopularniejszym dla niego typie (wywodzącym się z figury na Moście Karola w Pradze) i można ją z dużym prawdopodobieństwem datować na drugą połowę XVIII w. Zagadkę jej pojawienia się w Tarnowie próbuje wyjaśnić legenda, wg której święty przypłynął rzeczką Wszerzecz do Tarnowa i został wyłowiony przez mieszkańców. Jest to typowa nepomucka legenda dotycząca wielu rzeźb św. Jana Nepomucena. W tym wypadku ziarna prawdy można doszukiwać się w tym, że kapliczka i rzeźba prawdopodobnie nie powstały w tym samym czasie, lecz fundowano kapliczkę pod przywiezioną skądś przez właściciela wsi rzeźbę. Mieszkańcy opowiadają też, że podczas I wojny światowej wrzucony do wody przez żołnierzy rosyjskich św. Jan w cudowny sposób przypłynął z powrotem. Podobno też kilkadziesiąt lat temu figurę zmyła do rzeki powódź, ale święty nie chciał opuścić Tarnowa i nie odpłynął. Można też usłyszeć we wsi powiedzenie: Odsunął się jak św. Jan od Tarnowa. Wzięło się ono stąd, że niegdyś blisko kapliczki nie było zabudowań i stała ona jakby w oddali od wsi. Jest to również spotykane powiedzenie w wypadku kapliczek z Janem Nepomucenem. Mówią tak mieszkańcy okolic Sadownego Węgrowskiego o Nepomucenie z Zalesia. W Mierzynówce na Podlasiu mówią z kolei: Wypiął się jak Jan na Mierzynówkę, gdyż ich święty stoi tyłem do wsi.

6. Street View (2013)

Przypisy

  1. Łomża i okolice. Oprac. Kałamajska-Saeed, Maria. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1982. Katalog zabytków sztuki w Polsce. Seria Nowa; t. 9 z. 1, s. 69.