Brogowe kapliczki św. Jana Nepomucena w Tarnowie i Nowogrodzie: Różnice pomiędzy wersjami

Z almanach wrocławski
Przejdź do nawigacjiPrzejdź do wyszukiwania
Linia 24: Linia 24:
 
[[Kategoria:Mazowieckie Nepomuki|Nowogród]]
 
[[Kategoria:Mazowieckie Nepomuki|Nowogród]]
 
[[Kategoria:Nepomuki w województwie podlaskim|Nowogród]]
 
[[Kategoria:Nepomuki w województwie podlaskim|Nowogród]]
 +
[[Kategoria:Kapliczki z I poł. XIX w.]]

Wersja z 23:19, 12 gru 2019

1. Przydrożna kapliczka brogowa w Nowogrodzie (fot. 2001).
2. Rzeźby św. Jana Nepomucena z kapliczek w Tarnowie i Nowogrodzie.

We wsi Tarnowo, w gm. Miastkowo, w pow. łomżyńskim, znajduje się kapliczka brogowa z figurą św. Jana Nepomucena (fot. 3, 4, 6), ufundowana w 1839 r. przez miejscowych dziedziców Ciemieniewskich[1]. Stoi naprzeciw stawu, nad strugą, nazywaną przez mieszkańców Wrzerzecz, będącą dopływem rzeki Ruż (53°06'37.9"N 21°51'57.9"E). Jest to droga z dworu w kierunku wsi Uśnik. Drewniana brogowa kapliczka, oparta jest na czterech słupach. Z trzech stron otwarta dwuczłonowymi arkadami wyciętymi w belkach, czwarta strona (tył) jest oszalowana. Oczywiście kapliczka była wielokrotnie odnawiana i zmieniała swój wygląd, np. poprzedni namiotowy dach był blaszany (fot. 4), wcześniej był kryty papą a dawniej, tak jak dziś (2001), gontem. Pierwotnie być może pokrycie stanowiła słoma. Przydrożna kapliczka i rzeźba z Tarnowa stały się wzorem dla kapliczki i figury św. Jana Nepomucena w Skansenie Kurpiowskim w Nowogrodzie.

Możliwe, że figura św. Jana jest starsza od kapliczki gdyż ma cechy barokowe i jest to barok historyczny, o którego przykłady trudno już w XIX w., a nie tzw. barok ludowy, naśladujący stylowe rzeźby. Na zdjęciu nr 2, pierwsze dwie rzeźby od lewej to św. Jana Nepomucen w brogowej kapliczce przydrożnej w Tarnowie (przed 1982 i 2001), a figura z prawej to rzeźba w kapliczce brogowej w Skansenie Kurpiowskim w Nowogrodzie. Jest to klasyczna późnobarokowa, warsztatowa drewniana rzeźba św. Jana Nepomucena, w najpopularniejszym dla niego typie (wywodzącym się z figury na Moście Karola w Pradze) i można ją z dużym prawdopodobieństwem datować na drugą połowę XVIII w. Zagadkę jej pojawienia się w Tarnowie próbuje wyjaśnić legenda, wg której święty przypłynął rzeczką Wszerzecz do Tarnowa i został wyłowiony przez mieszkańców. Jest to typowa Nepomucka legenda dotycząca wielu rzeźb św. Jana Nepomucena. W tym wypadku ziarna prawdy można doszukiwać się w tym, że kapliczka i rzeźba prawdopodobnie nie powstały w tym samym czasie lecz fundowano kapliczkę pod przywiezioną skądś przez właściciela wsi rzeźbę. Mieszkańcy opowiadają też, że podczas I wojny światowej wrzucony do wody przez żołnierzy rosyjskich św. Jan, w cudowny sposób przypłynął z powrotem. Podobno też kilkadziesiąt lat temu figurę zmyła do rzeki powódź ale święty nie chciał opuścić Tarnowa i nie odpłynął. Można też usłyszeć we wsi powiedzenie: Odsunął się jak św. Jan od Tarnowa. Wzięło się ono stąd, że niegdyś blisko kapliczki nie było zabudowań i stała ona jakby w oddali od wsi. Jest to również spotykane powiedzenie, w wypadku kapliczek z Janem Nepomucenem. Mówią tak mieszkańcy okolic Sadownego Węgrowskiego o Nepomucenie z Zalesia. W Mierzynówce na Podlasiu mówią z kolei: Wypiął się jak Jan na Mierzynówkę, gdyż ich święty stoi tyłem do wsi.

6. Street View (2013)

Przypisy

  1. Łomża i okolice. Oprac. Kałamajska-Saeed, Maria. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1982. Katalog zabytków sztuki w Polsce. Seria Nowa; t. 9 z. 1, s. 69.