Epitafium Konrada Sauermanna

Z almanach wrocławski
Wersja z dnia 11:10, 10 lis 2022 autorstwa Michał Zalewski (dyskusja | edycje) (Utworzono nową stronę "Epitafium zm. w 1561 r. '''Konrada Sauermanna''' (Kunrath Saurman), właściciela Jelcza i kilku innych majątków, jest umieszczone na południowej ścianie (prawa od...")
(różn.) ← poprzednia wersja | przejdź do aktualnej wersji (różn.) | następna wersja → (różn.)
Przejdź do nawigacjiPrzejdź do wyszukiwania

Epitafium zm. w 1561 r. Konrada Sauermanna (Kunrath Saurman), właściciela Jelcza i kilku innych majątków, jest umieszczone na południowej ścianie (prawa od wejścia) kaplicy rodziny Sauermann[1]. Pomimo dziesięciorga rodzeństwa odziedziczył on po ojcu, też Konradzie, znaczny majątek, który nie zawsze powstawał w do końca uczciwy sposób. Ojciec ten przybył do Wrocławia z Gefress za wujem Sebaldem i był założycielem II głównej linii Sauermannów. Obywatelstwo miasta uzyskał w 1490 r. Zajmował się międzynarodowym handlem suknem, miał kram w Sukiennicach. Potem wszedł w interesy kredytowe. Udzielał m.in. pożyczek królowi Ludwikowi. Zajmował się też mennictwem i był związany ze świdnicką aferą psucia polskiej drobnej monety (półgroszków) poprzez bicie imitujących je tzw. Pölchen (Polaczków). Konrad syn prowadził szczęśliwe interesy w handlu i kredycie, pomnażając jeszcze majątek. Również on udzielał pożyczek władcy. M.in. za 18 000 talarów wziął w zastaw od cesarza Ferdynanda I Prudnik i 7 okolicznych wsi. Dwukrotnie żonaty. 1. W 1518 z Anną von Haunold ze starej patrycjuszowskiej rodziny wrocławskiej. 2. W 1548 r. z Kunegundą von Motschelnitz, córką Sebastiana, pana na Pełczynie koło Wołowa. Miał z pierwszego małżeństwa sześcioro dzieci (3 synów i 3 córki), a z drugiego syna Jana (Hansa) 1558-1602, który zrobił karierę na dworach habsburskich arcyksiążąt i został podniesiony przez cesarza Rudolfa II on oraz jego bracia, a także bracia stryjeczni, do godności dziedzicznego barona "von und zu der Jeltsch". Dzieci Konrada nie były już silnie związane z Wrocławiem. Najważniejszymi majątkami były Jelcz (grafowie von Saurma), Gniechowice koło Kątów Wrocławskich i Wawrzeńczyce w pow. wrocławskim. W kościele w tych ostatnich znajdują się epitafia synów Konrada Achacego (Achatz) 1536-1580 i wspomnianego już Jana. Ta gałąź rodziny Sauermannów istnieje do dziś, a jej współwłasnością jest zamek Plausdorf w Hesji.

Piaskowiec, wys.: 284 cm, szer.: 128 cm. Według daty pod łukiem epitafium powstało w 1569 r. Poniżej inskrypcja:

SEMEN MVLIERIS CONCVL
CABIT CAPVT SERPENTIS

czyli: Nasienie niewiasty zetrze głowę węża [fragm. Rdz 3.15) wg Biblii Wujka: ona zetrze głowę twoję (węża).

Niżej dwaj geniusze podtrzymują herb Saurmannów. W wolnych rękach trzymają płonące pochodnie, a pod nimi u stup herby żon. Z lewej rodziny Haunold - pierwsza żona Anna, z prawej herb rodziny Motschelnitz, z której pochodziła druga żona Kunegunda (Kunigunde)[2].

Niżej inskrypcja pomiędzy konsolami:

ANNO 1561 · IST GESTORBEN
DER · EDEL · EHRENVEST(E) · WOL
BENAMBT(E) HERR KUNRATH:
SAVRMAN(N) AVF DER IELTSCH
ALHIER WARTVND DER FRÖ
LICHEN: AVFERSTEHVNG

IN CHRISTO :

czyli: W roku 1561 zmarł szlachetny, czcigodny i wielce szanowany pan Konrad (Kunrath) Saurmann, pan na Jeltsch. Tutaj oczekuje radosnego zmartwychwstania w Chrystusie. Inskrypcje pisane rzymską majuskułą.

Niżej personifikacja wiary siedząca w elipsowatym polu.

Według Luchsa całość skomponowana w dobrym późnorenesansowym stylu. Według Mandziuka manieryzm.

(O epitafium: Luchs 1860, 41; Schlesiens 1870, I 25, II 55; Burgemeister 1933, 114; Mandziuk 1982, I 143; Gołaszewski 2016, 137)

Przypisy

  1. Pierwsza kaplica od wschodu po południowej stronie kościoła (nr I na planie.)
  2. Dotychczas literatura nie identyfikowała tego herbu. Luchs i Burgemeister stwierdzają, że to herb nieznany, Gołaszewski informuje o herbie Saurmanna i kolejnych dwóch bez ich nazwania. Z lewej strony jest herb pierwszej żony Konrada. Miał on dwie żony, więc herb z prawej powinien być godłem rodzinnym drugiej. Była nią Kunegunda Motschelnitz (Mutschelnitz) (Push 1990, 47) Potwierdza to herbarz Schellenberga, w którym tablica 20 pokazuje na miejscu 17 herb von Mutschelnitz taki jak na epitafium (Schellenberg 1938, tabl. 20,17).