Herby mieszczan: Różnice pomiędzy wersjami

Wersja z 21:18, 10 mar 2024

Wrocław

Herby wrocławskich mieszczan, herby wrocławskich rodzin mieszczańskich.

Każda osoba, każda rodzina, każda grupa i społeczność mogła i może przyjąć herb według własnego uznania, z wyjątkiem herbów już istniejących, i używać go tak jak chce.

Są tu herby rodzin związanych z Wrocławiem w okresie przedpruskim. Na stronie Herby mieszkańców Wrocławia uzupełnienie czyli pojawiające się we Wrocławiu herby osób, które z miastem związały się osobiście, ale ich rodziny nie są "wrocławskie".

W sensie ścisłym herb mieszczański (Bürgerliche Wappen) to herb mieszczanina (obywatela miasta), a więc osoby nieposiadającej szlachectwa. Jednak wiele rodzin mających obywatelstwo Wrocławia należało też do stanu szlacheckiego. Działo się tak, gdy nabycie nieruchomości w mieście uzależnione było od ubiegania się o jego obywatelstwo i przyjęcia go. Część szlacheckich rodzin przenosiła się tak do miasta całkowicie, stając się realnymi mieszczanami i wtapiając się w miejskie środowisko. Z drugiej strony wiele rodzin wrocławskiego patrycjatu, czy to za zasługi, czy też za pieniądze, uzyskiwało nobilitacje^[1]. Pokazane są więc herby mieszczan wrocławskich zarówno w sensie herbów mieszczańskich sensu stricto, jak i szlacheckie herby rodzin mających wrocławskie obywatelstwo. Są pewne różnice w wyglądzie herbów mieszczańskich w sensie ścisłym i herbów rodowych (szlacheckich), zwłaszcza w wersji pełnej. Herb mieszczański nie był zasadniczo zwieńczany koroną rangową. Pozostaje pytaniem czy turniejowy herb z XV w. tzw. "żabi pysk" został później charakterystycznym dla herbów mieszczańskich, a hełmem szlachetnym stał się w XVI w. ówczesny herb turniejowy - hełm prętowy. Nie są to cechy bezwzględnie przestrzegane nawet w Niemczech, gdzie rodzaje herbów regulowały przepisy, a zdarzały się herby mieszczańskie z koroną rangową.

Acoluth

Acoluth, Accoluth, Acoluth von Folgersberg

Herb rodziny Acoluth von Folgersberg (Stein 1963, t. XXX)

Althoff

Althoff genannt Scholtz

Herb rodziny Althoff zwanej Scholtz; plakieta pod epitafium Krappów, ok. 1580

Artzat

Artzat, Arzat, Arzt, von Artzat

Pierwszy herb od lewej u góry na fragmencie epitafium z 1588 r. zmarłego 3 lata wcześniej Petera Haunolda. Herb reprezentuje córkę Petera Annę (1552-1589), od 1574 r. żonę Johanna Artzata.
Artzat na epitafium Josefa Rindfleischa (1534-1598) i jego żon w farze elżbietańskiej. Dotyczy zm. w 1584 Magdaleny von Artzat, II żony Josefa.
Artzat; herb na sklepieniu nawy zachodniej (część południowa) Sali Wielkiej wrocławskiego Ratusza (1935)
Herb rodziny Artzat (Stein 1963, t. XIX)

Ashelm

Ashelm, Asshelm, von Ashelm

Herb na epitafium Simona Ashelma (zm. 1559) w farze elżbietańskiej
Ashelm; herb na sklepieniu nawy zachodniej (część środkowa) Sali Wielkiej wrocławskiego Ratusza (1935)
Herb rodziny Ashelm (Stein 1963, t. XVI)

Attelmayer

Attelmayer, von Attelmayer

Herb rodziny Attelmayer (Stein 1963, t. XXIII)

Bankau

von Bankau, Banke II

Gmerk (Hausmarke, Hauszeichen, Hofzeichen, Handgemal) rodziny von Bankau (Stein 1963, 147)

Banke

Banke, Bancke, Bank, Bankau, Bankaw, von Banck, von Bank, von Banke

Gmerk rodziny von Banke (Stein 1963, 54)
Banke na epitafium zm. w 1496 r. Urszuli Hemmerdey z domu Rindfleisch, żony zm. w 1500 r. Henryka.
Herb Apolonii Jenkwitz-Posadowski z domu Bancke na epitafium Mikołaja Jenkwitz-Posadowskiego z 1537 r.
Bank na epitafium Josefa Rindfleischa (1534-1598) i jego żon w farze elżbietańskiej. Dotyczy babki ojczystej Josefa Kathariny von Bank (1429-1484).
Herb rodziny von Banke (Stein 1963, t. VII )

Baumgarten

von Baumgarten, de Pomerio

Herb rodziny von Baumgarten (Stein 1963, 54)

Becherer

Becherer, Becher, Pecher

Herb rodziny Becherer (Stein 1963, t. XIV)

Beer

Beer, Ber, Beyer

Herb na Kamienicy Pod Dzikiem, potem nazywanej Kamienicą Pod Starą Szubienicą (Rynek 19)
Herb rodziny Beer (Stein 1963, t. VI)

Bennewitz

Bennewitz, Benewicz

Gmerk rodziny Bennewitz (Stein 1963, 140)

Berlin

Berlin, Berlyn, von Berlin

Płyta z nagrobka Marty Berlin z domu Krappe zm. 1508, żony Hansa Berlina zm. 1532.
Herb rodziny von Berlin (Stein 1963, t. XXX)

Beyer

Beyer, Beyr, Bavarus

Beyer na epitafium zm. w 1496 r. Urszuli Hemmerdey z domu Rindfleisch, żony zm. w 1500 r. Henryka
Herb rodziny Beyer (Stein 1963, t. VI)

Biedau

von Biedau, Beda

Herb rodziny von Biedau (Stein 1963, t. IX)

Błędne herby

Herb Pucher omyłkowo namalowany na epitafium Josefa Rindfleischa (1534-1598) i jego żon w farze elżbietańskiej. To miejsce herbu III żony Josefa, poślubionej w 1586 r. dwukrotnej wdowy Justyny Lindner zm. 1601. Stało się to prawdopodobnie w 1860 r. Luchs 1860, 78 opisując epitafium stwierdza, że pomnik jest mocno zniszczony, a w medalionach brakuje herbów. Dodaje jednak, że w tym roku dokonano starannej restauracji. Luchs podaje wcześniej prawidłowo jakie herby powinny być w medalionach, a więc pomyłka nie wynikła z braku dostępnej wiedzy.

Bock

Bock, Bogkh, Bok, Pak, Pockow, Pock, von Bock und Polach

Herb rodziny von Bock (Stein 1963, t. XI)

Böck und Greissau

von Böck und Greissau, von Boeck und Greissau

Herb rodziny Böck und Greissau (Siebmacher 1996, 6. 93)

Bockwitz

Bockwitz, Buckowicz, Pockwicz, von Bockwitz,

Herb rodziny von Bockwitz (Stein 1963, t. XIII)

Boner

Boner, Boner von Landau, Bonar

Boner (Schellenberg 1938, t. 10)
Boner II, Bonar II (Siebmacher 1887, t. 9)

Braun

von Braun, Bruno von Oels, Brunonis, von Brun

Herb rodziny von Braun (Stein 1963, t. I)

Brecher

Brecher na pomniku nagrobnym Friedricha Wilhelma Brechera (1700-1775) w farze elżbietańskiej

Bressler

Bressler, von Bressler, Bressler von Aschenburg, Breßler, von Breßler, Breßler von Aschenburg, Reichsgrafen von Bressler

Bressler; herb na sklepieniu nawy zachodniej (część środkowa) Sali Wielkiej wrocławskiego Ratusza (1935)
Herb rodziny Breßler von Aschenburg (Stein 1963, t. XXVII)

Bruck

von der Bruck zwanej Angermund

Herb rodziny von der Bruck zwanej Angermund (Stein 1963, t. XVI)

Burg

von Burg, Borg, Bork

Herb rodziny von Burg (Stein 1963, t. III)

Burkhart

Burckhardt, Burkhart, Burkhart von Loewenburg

Herb rodziny Burkhart von Loewenburg (Stein 1963, t. XXIII)

Büttner

Büttner II, Buthner, von Büttner

Herb rodziny wrocławskiej Büttner (Stein 1963, t. X)

Cölln

von Cölln

Herb rodziny von Cölln (Stein 1963, t. II)

Conrad

Conrad, Cunradi, Konrad

Herb rodziny Conrad (Stein 1963, t. VII)

Crato

Crato von Krafftheim (Krato, Crafftheim)
29 IX 1563 r. cesarz i m.in. król Czech Ferdynand I podniósł swojego lekarza Johannesa Crato do rangi dziedzicznego szlachcica czeskiego. 18 IX 1567 r. cesarz Maksymilian II podniósł go do rangi rycerza z tytułem "von Krafftheim", a 11 XII 1568 nadał mu tytuł hrabiego palatyna (Pfalzgraf, comes palatinus).

Herb Johannesa Crato von Krafftheim na jego epitafium

Dompnig

Dompnig, Dombnig, Dominici, Dominicus, Domnick, Domnig

1. Herb rodziny Dompnig na zworniku sklepienia kaplicy Dompnigów (Trzech Króli) w kościele pw. św. Elżbiety we Wrocławiu
2. Znak użyty przez Dominika Dompniga w 1483 w prywatnym liście^[2].
3. Dompnig na sklepieniu Izby Seniora Rady (1484-1485), reprezentuje Heinza Dompniga
4. Dompnig na epitafium Hernigów (1553), druga tablica na lewo od wejścia do północno-zachodniej kruchty kościoła pw. św. Elżbiety we Wrocławiu, od strony ul. św. Elżbiety: 2. od lewej
5. Herb rodziny Dompnig (Stein 1963, t. IV)

Dobschütz

von Dobschütz, Dopschitz

Herb rodziny von Dobschütz (Stein 1963, t. XIX)

Domelau

von Domelau, von Domslau, von Domlav

Herb rodziny von Domelau (Siebmacher 1890, 26 (t. XVII)

Döring

von Döring, Dorynk, Thuringus

Herb rodziny von Döring (Stein 1963, t. V)

Dumlose

Daumlose, Dumlose, Dumeloze, (die Daumenlosen)

Zwornik sklepienia (1380-1390) kaplicy Dumlose (św. Wawrzyńca, współcześnie (2021) Najświętszego Sakramentu); herb Dumlose - para skrzyżowanych ramion, ręce bez kciuków
Zwornik sklepienia (1380-1390) kaplicy Dumlosych; herb Dumlose - hełm garnczkowy ukazany od przodu, z labrami i klejnotem analogicznym do przedstawienia na tarczy (para skrzyżowanych ramion, ręce bez kciuków)

Eben

Eben, Ebenn, Ebenstein, von Eben, von Eben und Brunnen, Freiherren von Eben und Brunnen

Herb na balustradzie chóru nad południową nawą fary elżbietańskiej; umieszczony prawdopodobnie w związku ze współudziałem w finasowaniu budowy "wielkich organów" i przebudowy chóru (1750-1761)
Herb na sklepieniu nawy zachodniej Sali Wielkiej Ratusza (1935)
Herb rodziny von Eben und Brunnen (Stein 1963, t. XXI)

Eichheuser

Eichheuser, Eichheuser von Leonhardwitz, Aichheuser von Leonhardwitz

Herb rodziny Eichheuser von Leonhardwitz (Stein 1963, XXI)

Eisenreich

von Eisenreich, Eysenreich, Ysenreich

Eisenreich I (Siebmacher 1887, T. 20); herb na sklepieniu nawy zachodniej (część południowa) Sali Wielkiej wrocławskiego Ratusza (1935)
Herb Eisenreich na sklepieniu Izby Seniora Rady w ratuszu, Wrocław (1484-1485); reprezentuje Seniora Rady Lukasa Eisenreicha
Herb rodziny Eisenreich (Stein 1963, t. XI)

Elssner

Elßner, von Elßner, Elssner, von Elsner, Oelssner

Herb rodziny von Elßner (Stein^[3])

Engelhart von Schnellenstein

Engelhart von Schnellenstein, von Engelhart, Engilhart

Herb rodziny Engelhart von Schnellenstein (Stein^[3])

Erfort

von Erfort

Herb rodziny Erfort (Stein^[3])

Eyler

Gmerk Eyler

Falkenhayn

von Falkenhayn, von Falckenhein
To przykład rodu szlacheckiego, którego jedna z rodzin osiadła we Wrocławiu i uzyskała jego prawa miejskie. Jej przedstawicie nie afiszowali się z tym (nie ubiegali się o urzędy w radzie), ale zawierali małżeństwa z przedstawicielami miejskiego patrycjatu. Rodziny takie, zajmujące się handlem, ich szlacheckie środowisko ironicznie nazywało Pfeffersäcke.

Herb rodziny von Falkenhayn pod postacią Katrzyny Krapff z domu Falkenhayn na epitafium Krappów w kościele św. Elżbiety.

Flandrin

Flandrin, von Flandrin

Flandrin; herb na sklepieniu nawy zachodniej (część środkowa) Sali Wielkiej wrocławskiego Ratusza (1935)
Herb rodziny Flandrin (Stein 1963, t. XXII)

Foyt

Foyt, Foit, Vogt, Voyt,

Gmerk na sklepieniu Izby Seniora Rady (1484-1485) reprezentuje ławnika Mathiasa Foyta
Gmerk rodziny Foyt na kapliczce Foyta z 1491 r. błędnie nazywanej kapliczką Dompniga
Gmerk wrocławskiej rodziny Foyt (Stein 1963, 165)

Frankenstein

von Frankenstein, Franckensteyn

Herb rodziny Frankenstein; plakieta pod epitafium Krappów, ok. 1580
Herb rodziny von Frankenstein (Stein^[3])

Freitag

Freitag, von Freytag, Freitag von Kupferberg, Freitag von Sapratschine

Freitag; herb na sklepieniu nawy zachodniej (część środkowa) Sali Wielkiej wrocławskiego Ratusza (1935)
Herb rodziny Freitag (Stein 1963, 259-269 (t. XXIV))

Froelich

Froelich, von Fröhlich, Fröhlich von Freudenfels

Herb rodziny Froelich (Stein^[3])

Fürst

Fürst, von Fürst, Fürst von Kupferberg

Herb rodziny Fürst von Kupferberg (Stein^[3])

Gartz

Gartz, von Gartz und Rietzau

Herb rodziny Gartz (Stein^[3])

Gellhorn

von Gellhorn, Gelhor

Herb rodziny von Gellhorn (Stein^[3])

Gleissenberg

Gleissenberg, von Gleissenberg, Gleißenberg, von Gleißenberg

Herb rodziny von Gleißenberg (Stein^[3])

Goldbach

Goldbach, von Goldbach

Goldbach; herb na sklepieniu nawy zachodniej Sali Wielkiej wrocławskiego Ratusza (1935)
Herb rodziny von Goldbach (Stein 1963, 265, t. XXV 4)

Gossinger

Herb rodziny Gossinger, Wrocław (Stein^[3])

Görlitz

Herb rodziny Görlitz (Stein^[3])

Götz

Götz, Göz, Goetz, von Götz und Schwanenflies, von Götz und Schwanenfliess, von Götz und Schwanenfließ, Götz von Schwanenfließ

Götz na epitafium z 1670 r. w farze elżbietańskiej
Herb rodziny Götz von Schwanenfließ (Stein^[3])

Nobilitacja w 1662 r. Johann Götz (1600-1677) podniesiony do dziedzicznej szlachty czeskiej (dyplom 13 VI 1662) z tytułem von Schwanenfliess .

Gremmel

Gremmel, Gremil

Herb Elżebiety (Elizabeth) Scholz z domu Gremmel na epitafium męża; Fara elżbietańska, pocz. XVI w.
Herb na sklepieniu Izby Seniora Rady (1484-1485) reprezentuje radnego Hansa Gremmela
Herb rodziny Gremmel (Stein^[3])

Grundmann

Grundmann, von Grundmann

Herb rodziny Grundmann (Stein^[3])

Halmann

Halmann, Halmann von Halmenfeld

Herb rodziny Halmann von Halmenfeld (Stein^[3])

Haunold

von Haunold, Haunolt, Hawnold, Hawnolt, Ritter von Haunold, Haunold I

Herb na sklepieniu Izby Seniora Rady (1484-1485) reprezentuje radnego Hansa Haunolda
Achacy Haunold (zm. 1532); fara elżbietańska
Herb Haunoldów na epitafium Konrada Saurmanna zm. 1561 znajdującym się w kaplicy Saurmannów w kościele św. Elżbiety; odnosi się do pierwszej żony Konrada Anny
Herb rodziny von Haunold (Stein^[3])

Haunold II

Haunold II, Haunold-Sacherwitz

Herb Haunold II na fragmencie epitafium z 1588 r. zmarłego 3 lata wcześniej Petera Haunolda. Peter z lewej, a przed nim trzej synowie.
Tarcza herbowa; według inskrypcji Johanna von Haunoldt und Rumberg; fara elżbietańska, I poł. XVII w.
Herb Haunold (dla patrzącego z prawej) związany z Zuzanną Schnabel z domu Haunold (1566-1621); epitafium w farze elbietańskiej, 1652
Herb rodziny Haunold-Sacherwitz (Stein^[3])

Haupt

Haupt, von Haupt

Haupt; herb na sklepieniu nawy zachodniej (część środkowa) Sali Wielkiej wrocławskiego Ratusza (1935)
Herb rodziny von Haupt (Stein 1963, 271, t. XXVII)

Heide

von Heide, de Heyda, von Heydebrand, und der Lasa

Herb rodziny von Heide (Stein^[3])

Hemmerdey

Hemmerdey, von Hemmerdey

Hemmerdey na epitafium zm. w 1496 r. Urszuli Hemmerdey z domu Rindfleisch, żony zm. w 1500 r. Henryka
Hemmerdey (górny herb) na Epitafium Hieronima von Uthmann und Rathen zm. 1580 i jego żony Ewy z domu Morenberg zm. 1583
Herb rodziny Hemmerdey (Stein^[3])

Hertwig

Hertwig, von Hertwig, Hertwigk

Herb reprezentujący Małgorzatę von Hertwig, trzecią żonę Mikołaja von Uthmann und Schmolz na epitafium z 1545 r. w farze elżbietańskiej
Herb na epitafium z 1560 r. Andreasa Hertwiga (zm. 1575).Andreas otrzymał w 1557 r. potwierdzenie szlachectwa i udostojnienie herbu (nobilitację do czeskiej szlachty dziedzicznej uzyskał w 1632 r. jego ojciec Tilemann). Z porównania z herbem z 1545 widać, że zmienił się hełm z mieszczańskiego "żabiego pyska" oraz pojawiła się korona.
Piąty herb od lewej na fragmencie epitafium z 1588 r. zmarłego 3 lata wcześniej Petera Haunolda przedstawiającym jego córki z drugą żoną Marthą z d. von Holtz (zm. 1582). Herb reprezentuje Katharinę (1558-1596), od 1584 żonę Tilemanna Hertwiga (1553-1605).
Mosiężna płyta z nagrobka z niezidentyfikowanym herbem, możliwe Hertwig. Być może XVII w. Fara elżbietańska.
Herb rodziny Hertwig (Stein^[3])

Heseler

Heseler, Hesler, Hessler, Hezeler, Heyzeler, Hewseler, Hezler, von Hessler, Hesler von Waldau, Hessler von Waldau

Herb Heslerów używany w Turyngii (Mülverstedt 1908, 14 (t. IX))
Hessler; herb na sklepieniu nawy zachodniej (część południowa) Sali Wielkiej wrocławskiego Ratusza (1935)
Herb rodziny Heseler (Stein 1963, t. XVII)

Hesse

Herb rodziny Hesse (Stein^[3])

Heilandt

Heilandt, von Heilandt

Herb rodziny Heilandt (Stein^[3])

Herdegen

Herdeni, Herdein, Herdan von Teichenau

Herb rodziny Herdegen (Stein^[3])

Herbst

Herbst, von Herbst

Drugi herb od lewej na fragmencie epitafium z 1588 r. zmarłego 3 lata wcześniej Petera Haunolda przedstawiającym jego córki z drugą żoną Marthą z d. von Holtz (zm. 1582). Herb reprezentuje Barbarę (1570-1602), od 1588 żonę Bartholomäusa Herbsta (1554-1617).
Herb rodziny Herbst (Stein^[3])

Herrgott

Herrgott, Hergott

Czwarty herb od lewej na fragmencie epitafium z 1588 r. zmarłego 3 lata wcześniej Petera Haunolda przedstawiającym jego córki z drugą żoną Marthą z d. von Holtz (zm. 1582). Herb reprezentuje Magdalenę (1562-1626), od 1583 żonę Paula Herrgotta (zm. 1597), wrocławskiego kupca.

Heugel

Heugel, von Heugel, Hewgil, Hewgel, Heygel, von Heugel und Polockwitz

Herb na sklepieniu Izby Seniora Rady (1484-1485) reprezentuje ławnika Wawrzyńca Heugela
Heugel (dolny herb) na epitafium Hieronima von Uthmann und Rathen zm. 1580 i jego żony Ewy z domu Morenberg zm. 1583 w farze elżbietańskiej
Herb Heugel na epitafium Kaspara Heselera (1501-1577) i jego żony Elisabeth von Domelau (1514-1589) w farze elżbietańskiej. Herb dotyczy matki Elżbiety - Margarethe von Heugel und Pollogwitz (zm. 1576).
Herb rodziny von Heugel (Stein^[3])

Hildebrand von Mylnow

Hildebrand von Mylnow, Hildebrandus, Hyltenbrandt

Herb rodziny Hildebrand von Mylnow (Stein^[3])

Hirsch

Hirsch, Hirsch von Kaltenbrunn

Herb rodziny Hirsch; plakieta pod epitafium Krappów, ok. 1580

Hoffmann

Hoffmann, Hoffmann von Hoffmannswaldau

Herb Hoffmann na tarczy herbowej w farze elżbietańskiej. Dotyczy poety, kupca, starszego rady i namiestnika księstwa wrocławskiego Christiana Hoffmanna von Hoffmannswaldau (1616-1679).
Herb rodziny Hoffmann von Hoffmannswaldau (Stein 1963, t. XXIII)

Holczel

Holczel, Holczell, Holtzell, Hölezel, Hölczel, Höltzel, Hölczels

Herb Jana Holczela (Hanz Holeczell) z. 1512 na jego obrazowym epitafium

Holtz

von Holtz

U dołu z lewej herb rodziny von Holtz na fragmencie epitafium z 1588 r. zmarłego 3 lata wcześniej Petera Haunolda; Martha Haunold z d. von Holtz pierwsza z lewej

Holtzbecher

Holtzbecher, Holtzbecher von Grunau

Herb rodziny Holtzbecher von Grunau (Stein^[3])

Hörnig

Hörnig, von Hornig, Harnig, Hoernig, Hornick, Horning

Gmerk Hornigów (Stein^[3])
Na epitafium Hernigów (1553), druga tablica na lewo od wejścia do północno-zachodniej kruchty kościoła pw. św. Elżbiety we Wrocławiu, od strony ul. św. Elżbiety: 1,3,5 i 7
Herb rodziny von Hornig (Stein^[3])

Hubrig

Hubrig, von Hubrig

Hubrig; herb na sklepieniu nawy zachodniej (część środkowa) Sali Wielkiej wrocławskiego Ratusza (1935)
Herb rodziny Hubrig (Stein 1963, 269-270 (t. XXVI))

Gutteter

Gutteter, von Gutteter

Herb rodziny Gutteter (Stein^[3])

Huber

Herb Sebalda Hubera (zm. 1504) na płycie z jego nagrobka w farze elżbietańskiej

Jaeger

Jaeger, Jäger, Jaeger von Jaegersburg

Herb rodziny Jaeger von Jaegersburg (Stein^[3])

Jenkwitz

Jenkwitz, Jenckewitz, Jancowicz, Jencowicz, von Jenkwitz

Płyta nagrobna Dypranda von Reibnitz w Wierzbnej pow. wrocławski; herb matki Christine Jenkwitz
Herb rodziny Jenkwitz (Stein^[3])
(Siebmacher, 1890, tablica 35^[4])

Jenkwitz-Posadovsky

Jenkwitz, Jenckwitz, Jenckewitz, Jenckewitch, Jenckewicz, Jenkwitz genannt Posadowsky

Herb na epitafium Piotra i Apolonii Jenkwitzów, ok 1515
Jenkwitz-Posadowski na epitafium Mikołaja Mikołaja Jenkwitz-Posadowskiego (1537)
Herb Jenkwitzów Posadowskich (z prawej) na nieistniejącym portalu kamienicy przy ul. Rzeźniczej 3 (2. poł. XVI lub 1. poł. XVII)
Herb rodziny Jenkwitz (Stein^[3])

Jentsch

Jentsch, Jentsche, Jentcz, Gencz

Herb na sklepieniu Izby Seniora Rady w wrocławskim ratuszu (1484-1485) reprezentuje radnego Davida Jentscha
Herb reprezentujący zmarłą w 1515 r. Barbarę Jentsch, pierwszą żonę Mikołaja von Uthmann und Schmolz na epitafium z 1545 r. w farze elżbietańskiej
Herb na sklepieniu nawy zachodniej Sali Wielkiej Ratusza (1935)
Herb (gmerk) rodziny Jentsch (Stein^[3])

John I

John, von John

Herb rodziny von John (Stein^[3])

John II

John, von John, John von Cosel, John von Wilkau

John; herb na sklepieniu nawy zachodniej (część środkowa) Sali Wielkiej wrocławskiego Ratusza (1935)
Herb rodziny John (Stein, 1963, 279 (XXIX))

Kanth

von Kanth, Sechsbecher, Ganczke

Herb rodziny von Kanth (Stein^[3])

Keltsch

Keltsch, Költsch, Költsch von Pruck

Herb Keltsch w zwieńczeniu portalu Kamienicy pod Gryfami (Rynek 2) zbudowanej 1587-1589. Dotyczy Konrada Keltscha, kupca futrami, który zbudował tę kamienicę (1587-1589). Obok herb jego żony, Apolonii z domu Tarnau.

Kemmerer

Kemmerer, von Rasselwitz

Herb rodziny Kemmerer (Stein^[3])

Kirchpauer

Kirchpauer, Kirchenpauer, Kirchenpaur, Kirchpauer von Kirchdorff

Kirchpauer w zwieńczeniu epitafium Jerzego Kirchenpauera (zm. 1605); fara elżbietańska
Kirchpauer na obrazie przedstawiającym rodzinę będącym częścią epitafium Jerzego Kirchenpauera (zm. 1605); fara elżbietańska

Kirsten

Kirstein, Kirstan

Gmerk przypisywany ze znakiem zapytania rodzinie Kirsten przez Schellenberg 1938, 66-67 i tabl. 31/40
Herb Kirsten na płycie nagrobnej w kaplicy Uthamnnów w farze elżbietańskiej
Herb rodziny Kirstein (Stein^[3])

Klose

Klose, Kloss, von Klose

Herb rodziny Klose (Stein^[3]); według listu herbowego z 1570 (Siebmacher opr. Blážek 1894, 24)
Herb na płycie z nagrobka, XVI w. (Luchs 1860, 63); kaplica Dumlosych w farze elżbietańskiej; Siebmacher opr. Blážek (1894, 24) podaje, że taki herb Klose w 1697.

Kober von Kobersberg

Kober, Kober von Kobersberg

Herb rodziny Kober (Stein^[3])

Knebel

Knebel, Knebil

Herb na sklepieniu nawy zachodniej Sali Wielkiej Ratusza (1935)
Herb rodziny Knebel (Stein^[3])

Koeßler

Koessler, Koseler, Koeßler, Kösler, von Koessler

Herb rodziny Koeßler (Stein^[3])

Kolhas

Kolhas, von Kolhas

Herb rodziny von Kolhas (Stein^[3])

Kottwitz

von Kottwitz

Herb rodziny von Kottwitz (Stein^[3])

Krakau

von Krakau, de Cracovia, także Wirsink

Herb rodziny von Krakau (Stein^[3])

Krapff

Krapff, Krappe, Crapff, Cruyff, Crapp, Krapp, Krappe, Krapph, Krapphe

Gmerk (Hausmarke)

Na sklepieniu Izby Seniora Rady (1484-1485) reprezentuje radnego Hansa Krappe starszego
Gotycka konsola z końca XV w. z gmerkiem Krapff; kaplica Dumlosych w farze elżbietańskiej
Gmerk na epitafium Krapffów (Krappów) w farze elżbietańskiej pod postacią Hansa Krapffa starszego (pierwsza postać od lewej); ok. 1515
Krappe (Krapph) gmerk (Schellenberg^[5])
Gmerk Krapffów (Stein^[3])

Herb

Krappe na mosiężnej tablicy z nagrobka Hansa Krappe (zm. 1497); kaplica Dumlosych
Tarcza w kaplicy Dumlosych w farze elżbietańskiej. Pochodzi z nieistniejącej kaplicy Krappów i jest związana z Hansem Krappe (zm. 1517) jako fundatorem ołtarza. Napis na szarfie: 1505 lub 1507 hans krap.
Herb na epitafium Krapffów (Krappów) w farze elżbietańskiej pod postacią Hansa Krapffa młodszego (druga postać od lewej); ok. 1515.
Herb na plakiecie herbowej z ok. 1580 r. znajdującej się pod epitafium z ok. 1515 r.; związany z Kathariną Krappe.
Herb na sklepieniu nawy zachodniej Sali Wielkiej Ratusza (1935)
Herb mieszczański Krappe (Siebmacher, Blážek, 1890^[4])
Herb rodziny Krapff (Stein^[3])

Krebel

Krebil, Crebel, Crebil, Crevil, Knebil, Kribel, Kriebel

Herb na sklepieniu Izby Seniora Rady we wrocławskim Ratuszu (1484-1485) reprezentujący rajcę Petera Krebela
Herb na epitafium Hieronimusa Krebela, 1509
Herb na portrecie Petera Krebela jako starosty księstwa wrocławskiego (obraz I poł. XVII w.)
Herb rodziny Krebel (Stein^[3])

Kretschmer I

Herb rodziny Kretschmer (Stein^[3])

Kretschmer II

Kretschmer, Kretschmar, Kretzschmar, von Kretzschmar

Kretschmer; herb na sklepieniu nawy zachodniej (część środkowa) Sali Wielkiej Ratusza. Namalował w 1935 r. Otto Kalina.

Krieg

Crickow, Crigk, Crikow, Krig, Krieg, Krickau, von Krickau

Herb rodziny von Krickau (Stein^[3])

Kromayer

von Kromayer, Cromer, Cromair, Krameir

Herb rodziny von Kromayer (Stein^[3])

Kühn

Kühn, Kühn von Kühnheim

Herb rodziny Kühn von Kühnheim (Stein^[3])

Kurn

Kurn, Kürn

Gmerk (Hausmarke) rodziny Kurn (Stein^[3])

Landshutter

Landshutter, von Landshutter

Herb rodziny Landshutter (Stein^[3])

Lausnitz

von Lausnitz, Lausitz

Herb rodziny von Lausnitz (Stein^[3])

Lebe

Gmerk na sklepieniu Izby Seniora Rady we wrocławskim Ratuszu ( 1484-1485) reprezentujący rajcę Mathiasa Lebe
Gmerk rodziny wrocławskiej Lebe (Stein^[3])
Lebe (Siebemacher 1894, 166, T. 105); herb na sklepieniu nawy zachodniej (część południowa) Sali Wielkiej Ratusza. Namalował w 1935 r. Otto Kalina.

Lemberg

Lemberg, Lewenberg, Löwenberg, Lewenberk, von Löwenberg, Lewinberk

Herb mieszczański (Hausmarke, gmerk) na sklepieniu Izby Seniora Rady we wrocławskim Ratuszu ( 1484-1485) reprezentujący ławnika Witche Lemberga
Herb (gmerk) rodziny Lemberg (Stein^[3])
Herb rodziny Löwenberg (Stein^[3]

Leubel

Leubel, Leubelius, von Loeben

Herb rodziny Leubel (Stein^[3])

Liebentantz

Liebentantz, von Liebentanz, Liebentanz von Liebenau

Liebentanzt (Siebemacher 1894, T. 17); herb na sklepieniu nawy zachodniej (część środkowa) Sali Wielkiej Ratusza. Namalował w 1935 r. Otto Kalina.
Herb rodziny Liebentanz von Liebenau (Stein^[3])

Lindner I

Lindner, Lindener, von Lindner

U dołu z prawej herb Lindner na fragmencie epitafium z 1588 r. zmarłego 3 lata wcześniej Petera Haunolda; reprezentuje pierwszą żona Petera Ursulę z d. Lindner (zm. 1552) - pierwsza z prawej.
Lindner; herb na sklepieniu nawy zachodniej (część środkowa) Sali Wielkiej wrocławskiego Ratusza (1935)
Herb rodziny Lindner (Stein 1963, t. XIX)

Lindner II

Lindner, Lindener

Herb Mikołaja Lindnera (zm. 1511) na jego epitafium

Maurer

Maurer, Mewerer, Maurerus

Herb mieszczański rodziny Maurer (Stein^[3])

Mehl

Mehl von Strehlitz, Melh

Herb rodziny Mehl von Strehlitz (Stein^[3])

Meisner

Meisner, Meissner, Meisener, Meißner, Meysener

Gmerk

Herb (Hausmarke - znak domu, gmerk) na sklepieniu Izby Seniora Rady we wrocławskim Ratuszu ( 1484-1485) reprezentujący ławnika Hieronimusa Meisnera
Gmerk (Hausmarke) wrocławskiej rodziny mieszczańskiej Meissner (Stein^[3])

Herb

Herb rodziny Meisner pod czwartą od prawej postacią kobiecą na Epitafium Krappów. To Beatrix Meisner, żona Hansa II Krapffa (postać męska druga od lewej). Między nimi ich dzieci.
Herb rodziny Meisner (Stein^[3])

Merboth

Merboth, Merbotho, von Merboth

Herb rodziny Merboth (Stein^[3])

Metzler

Metzler, Metzler von Feldkirch

Metzler; herb na sklepieniu nawy zachodniej (część środkowa) Sali Wielkiej wrocławskiego Ratusza (1935)
Herb rodziny Metzler von Feldkirch (Stein< 1963, t. XV 4)

Michelsdorf

von Michelsdorf, Michilstorff

Herb rodziny von Michelsdorf (Stein^[3])

Miltner

Miltner, Miltner von Miltenberg

Herb na sklepieniu nawy zachodniej (część południowa) Sali Wielkiej Ratusza. Namalował w 1935 r. Otto Kalina.
Herb rodziny Miltner von Miltenberg (Stein 1963, 263, t. XXV 1))

Mittelstrass

Mittelstrass, Mittelstras

Pierwszy herb od prawej u góry na fragmencie epitafium z 1588 r. zmarłego 3 lata wcześniej Petera Haunolda. Herb reprezentuje najstarszą córkę Petera Ursulę (1549-1604), od 1574 żona Matthiasa Mittelstrassa.

Mollensdorf

von Mollensdorf, Molstorf, Möllendorff

Herb rodziny von Mollensdorf (Stein^[3])

Monau

Monau, Monaw, von Monau

Monau na epitafium zm. w 1535 r. Piotra Rindfleischa
Monau (lewa strona herbowa) na epitafium Josefa Rindfleischa (1534-1598) i jego żon w farze elżbietańskiej. Katharina von Monau (1500-1578) była matką Josefa.
Herb rodziny von Monau (Stein 1963, t. 15)

Morenberg

Morenberg (Schwab), Morenberger, Morenbergk, Mörnberg von Morenberg

Morenberg na epitafium Hieronima von Uthmann und Rathen zm. 1580 i jego żony Ewy z domu Morenberg zm. 1583 w farze elżbietańskiej.
Morenberg (górny herb) na epitafium Hieronima von Uthmann und Rathen zm. 1580 i jego żony Ewy z domu Morenberg zm. 1583 w farze elżbietańskiej.
Morenberg na epitafium Josefa Rindfleischa (1534-1598) i jego żon w farze elżbietańskiej. Dotyczy Magdalene von Morenberg, zm. w 1567, I żony Josefa (od 1559).
Herb rodziny Morenberg (Stein 1963, t. XV)

Mudrach

Mudrach, von Mudrach, Modrach, Freiherrn von Mudrach

Mudrach; herb na sklepieniu nawy zachodniej (część środkowa) Sali Wielkiej wrocławskiego Ratusza (1935)
Herb rodziny Mudrach (Stein 1963, t. XXII)

Mühlheim

von Mühlheim, Mulheym, Molheim

Herb rodziny von Mühlheim (Stein^[3])

Müller

Müller, Müller von Malkwitz

Herb rodziny Müller von Malkwitz (Stein^[3])

Münsterberg

von Münsterberg, Munstirberg, Monsterbergk

Herb rodziny Münsterberg (Stein^[3])

Neumann

Herb Jana Krzysztofa Neumanna (zm. 1734) na jego epitafium w farze elżbietańskiej.

NN

Herby i gmerki niezidentyfikowane

Gmerk (herb, Hausmarke) na płycie nagrobnej Petera Rothe młodszego zm. 1464
Gmerk (herb, Hausmarke); nieznanego pochodzenia zwornik w kształcie tonda w Muzeum Narodowym we Wrocławiu, XV w.?
Gmerk (herb, Hausmarke); gotycka konsola na 2. filarze w farze elżbietańskiej
Herb na lewej konsoli epitafium Sebalda Saurmana z 1508 r. w farze elżbietańskiej
Herb na epitafium Piotra i Apolonii Jenkwitzów, ok 1515
Mężczyzna z buławą, pod nim 3 drabiny pionowo. Niezidentyfikowany mosiężny herb z kamiennej płyty nagrobnej, być może XVI w.; fara elżbietańska.
Gmerk (Hausmarke) w tympanonie portalu kamienicy Rynek 3, II poł. XVI w.
Herb na epitafium Kaspara Heselera (1501-1577) i jego żony Elisabeth von Domelau (1514-1589) w farze elżbietańskiej
Mosiężna płyta z nagrobka z niezidentyfikowanym herbem, możliwe Hertwig. Być może XVII w. Fara elżbietańska.
Herby NN i Jenkwitz Posadowsky na portalu (nieistniejącym) kamienicy przy ul. Rzeźniczej 3 we Wrocławiu. Ikonografia Wrocławia (II, 187) podaje, że to herb Pachalych ale herbem Pachalych nie jest koń lecz jeleń. Może Hiekart?.

NN związane z Götz

Nieidentyfikowane herby na epitafium Johanna Götz und Schwanenfliess (1600-1677) powstałym w 1670 r. w w farze elżbietańskiej. Herby związane są w jakiś sposób z nobilitacją rodziny w 1662 r., w większości nawiązują do nadanego wówczas rodzinie Götz herbu.

Rosarius von Rosenberg? Żona Magnusa Antona syna Johanna - Anna Margarethe Rosarius von Rosenberg.

Nostwitz

Nostwitz na epitafium Jerzego Kirchenpauera (zm. 1605) w farze elżbietańskiej. Czwarty herb od lewej, drugi w parze pod postacią Magdaleny (1569-1609), córki bohatera epitafium. Jerzy (Georg) Nostwitz, sekretarz rady miejskiej Wrocławia, był jej drugim mężem.

Oelhafen

Oelhafen, Oelhafen von Schöllenbach, Olhaff, Olhaffen, Ölhafen

Herb na sklepieniu nawy zachodniej (część południowa) Sali Wielkiej Ratusza. Namalował w 1935 r. Otto Kalina. Siebemacher (1894, t. 21) podaje jako - Oelhafen I..
Herb rodziny Oelhafen von Schöllenbach (Stein 1963, t. XX). Siebemacher (1894, t. 21) podaje jako - Oelhafen II.
Siebemacher (1894, t. 21) podaje jako - Oelhafen III.

Ohlen

Ohle, von Ohl, von Ohlen und Adlerscron

Herb rodziny von Ohlen und Adlerscron (Stein^[3])

Oppeln

von Oppeln, Opoln, Opul

Herb rodziny von Oppeln (Stein^[3])

Pachaly

Pachaly, von Pachaly

Pachaly; herb na sklepieniu nawy zachodniej (część południowa) Sali Wielkiej wrocławskiego Ratusza (1935)
Herb rodziny von Pachaly (Stein 1963, 278-279, t. XXIX)

Pasterwitz

Pasteriz, von Pasterwitz

Herb rodziny Pasterwitz (Stein^[3])

Paueswang

Paueswang, Pausewange

Pierwszy herb od prawej na fragmencie epitafium z 1588 r. zmarłego 3 lata wcześniej Petera Haunolda przedstawiającym jego córki z drugą żoną Marthą z d. von Holtz (zm. 1582). Herb reprezentuje Marthę (1555-1630), od 1577 drugą żonę kupca Hansa Pausewanga (1552-1605).

Pein

von Pein, von Pein und Wechmar

Herb na sklepieniu nawy zachodniej (część południowa) Sali Wielkiej Ratusza (1935)
Herb rodziny Pein und Wechmar (Stein 1963, 258-259 t. XXIV 2)

Pfintzing

Pfintzig, Pfintzing, von Pfintzing, Pfitnzig von Lichtenhof, Pfinzig

Zwornik na sklepieniu kaplicy Pfinzingów w farze elżbietańskiej
Herb rodziny Pfintzing stosowany do 1560 r. (Stein^[3])
Herb rodziny Pfintzing stosowany od 1560 r. (Stein^[3])

Pförtner

Pförtner, Pfortner, Pförtner von der Hölle

Herb rodziny Pförtner von der Hölle (Stein^[3])

Poley

Poley, von Poley

Poley; herb na sklepieniu nawy zachodniej (południowa) Sali Wielkiej wrocławskiego Ratusza (1935)
Herb rodziny Poley (Stein 1963, t. XX)

Popplau

Popplau, Popelow, Poppel, Poppelau, Popplaw, Popplow, von Popplau

Gmerk

Płyta nagrobna Alexiusa Popplau zm. 1429; kościół św. Piotra i Pawła w Legnicy
Gmerk na sakramentarium w farze elżbietańskiej (1453-1455); związany prawdopodobnie z Hansem Popplau (zm. 1455)

Herb

Herb na sklepieniu Izby Seniora Rady we wrocławskim Ratuszu ( 1484-1485) reprezentujący ławnika Caspara Poppela
Popplau na epitafium zm. w 1535 r. Piotra Rindfleischa
Herb Anny Jenkwitz-Posadowski z domu Popplau na epitafium Mikołaja Jenkwitz-Posadowskiego z 1537 r.
Popplau (dolny herb) na Epitafium Hieronima von Uthmann und Rathen zm. 1580 i jego żony Ewy z domu Morenberg zm. 1583
Herb na sklepieniu nawy zachodniej Sali Wielkiej Ratusza (1935)
Herb rodziny Popplau (Stein^[3])

Preuße

Preuße (Preusse), Prewsse

Herb mieszczański rodziny Preuße (Stein^[3])

Prockendorff

Brockendorff, von Brockendorff, Prockendorf, Prockendorff, von Prockendorff

Herb Thomasa Prockendorffa na konsoli figury św. Wincentego z 1470 r., znajdującej się na południowej ścianie wrocławskiej katedry
Herb Hansa Prockendorffa na tablicy inskrypcyjnej z w kościele Podwyższenia Krzyża Świętego w Sośnicy informującej o rozbudowie w 1487 r.
Herb Hansa Prockendorffa na tablicy na wieży kościoła Podwyższenia Krzyża Świętego w Sośnicy koło Kątów Wrocławskich informującej o budowie wieży w 1504 r.
Herb Prockendorffów na podstawie ołtarza z 1517 r.; kaplica Rehdigerów w kościele św. Elżbiety
Herb Hieronima Prockendorffa (zm. 1567) na jego płycie nagrobnej w kościele Trójcy Świętej w Żórawinie.
Herb rodziny von Brockendorff (Stein^[3])

Promnitz

1. Promnitz na epitafium Hernigów (1553), druga tablica na lewo od wejścia do północno-zachodniej kruchty kościoła pw. św. Elżbiety we Wrocławiu, od strony ul. św. Elżbiety; 4. od lewej

Protschky

Protschky, Pratschke, Proczky, Pratzky, Protzky

Gmerk na sklepieniu Izby Seniora Rady we wrocławskim Ratuszu ( 1484-1485) reprezentujący rajcę Staschke Protschky'ego
Gmerk rodziny Protschky (Stein^[3])

Pucher

Pucher, Pucher von der Puch

Pucher na epitafium Jerzego Kirchenpauera (zm. 1605) w farze elżbietańskiej; Maria Pucher von der Puche (zm. 1623) to druga żona Jerzego.
Pucher na epitafium Jerzego Kirchenpauera (zm. 1605) w farze elżbietańskiej; drugi herb od lewej pod postacią Marii Pucher von der Puche (zm. 1623), drugiej żony Jerzego.
Drewniana tarcza herbowa wisząca na lewo od drzwi wyjściowych z nawy południowej do kruchty w farze elżbietańskiej. Herb Pucher oraz inskrypcja: "16 Ehrenged. Herren Sigmund von Pucher 62". Dotyczy Siegmunda Puchera (zm. 1662).
Herb rodziny Pucher (Stein 1963, t. XVI)

Pusch

Pusch, Pusch von Gemsefld

Pusch na epitafium Evy von Pusch, fara magdaleńska

Rampusch

Rampusch, von Rampusch und Rommenstein, Rampusch von Rommenstein

Herb rodziny Rampusch von Rommenstein (Stein^[3])

Rehdiger

Rehdiger, von Rehidger, Rehdinger, Rhediger, Rhödinger, Rudinger, Witzendorff-Rehdiger

Rehdiger reprezentujący Hedwig Schilling z domu Rehdiger (zm. 1557) na epitafium w farze elżbietańskiej
Herb mieszczański rodziny Rehdiger (Stein^[3])
Herb gałęzi Witzendorff-Rehdiger (Stein^[3])

Reichel

Reichel, Reichell, Reychell, Richil, von Reichel, von Reicheil, Freiherren von Reichell

Gmerk

Pierwotny herb (gmerk) mieszczański (Hausmarke, Hauszeichen, znak domu) rodziny Reichel na sklepieniu Izby Seniora Rady we wrocławskim Ratuszu (1484-1485) reprezentuje ławnika Wenzela Reichela
Gmerk (Hausmarke) rodziny Reichel (Stein 1963, 128)

Herb

Reichel reprezentujący Apolonię Schilling z domu Reichel na epitafium z 1565 r. w farze elżbietańskiej
Tarcza herbowa Adama Wentzela von Reichell und Schmoltz (1627-1668); 8 filar w farze elżbietańskiej
Herb rodziny von Reichel (Stein 1963, t. VI)

Reichenbach

von Reichenbach, Richinbach

Herb rodziny von Reichenbach (Stein^[3])

Reusner

Reußner, Reusner, Reussner, von Reussner

Herb rodziny Reusner (Stein^[3])

Reuss

Herb Reussów

Riedel

Riedel, von Riedel, Riedel von Loewenstern

Riedel; herb na sklepieniu nawy zachodniej (część środkowa) Sali Wielkiej wrocławskiego Ratusza (1935)
Herb rodziny Riedel von Loewenstern (Stein 1963, 260, t. XXV)

Riemer

Riemer, Riemberg, Riemer von Riemberg

Riemberg (Siebmacher 1894, T. 26); herb na sklepieniu nawy zachodniej (część środkowa) Sali Wielkiej wrocławskiego Ratusza (1935)
Herb rodziny Riemer von Riemberg (Stein^[3])

Rindfleisch

Gmerk

Gmerk Ridndfleisch

Herb

Rindfleisch na epitafium zm. w 1496 r. Urszuli Hemmerdey z domu Rindfleisch, żony zm. w 1500 r. Henryka
Rindlfeisch na epitafium zm. w 1535 r. Piotra Rindfleischa
Rindfleisch na pomniku nagrobnym Henryka Rybischa; 1534
Rindfleisch (herb dolny) na epitafium Hieronima von Uthmann und Rathen zm. 1580 i jego żony Ewy z domu Morenberg zm. 1583
Rindfleisch (prawa strona herbowa) na epitafium Josefa Rindfleischa (1534-1598) i jego żon w farze elżbietańskiej.
Herb na stronie tytułowej rękopisu Theatrum Vitae at Mortis z ok. 1635 r.; inspiratorem był Theodor Rindfleisch (1599-1632), humanista, burmistrz Nysy (przeszedł na katolicyzm)

Rohn

Rohn, von Rohn, von Rohnau

Trzeci herb od lewej na fragmencie epitafium z 1588 r. zmarłego 3 lata wcześniej Petera Haunolda przedstawiającym jego córki z drugą żoną Marthą z d. von Holtz (zm. 1582). Herb reprezentuje Suzannę (1566-1621), od 1586 żona Hansa von Rohn (1562-1610).
Herb rodziny Rohn (Stein^[3])

Rösler

Rösler, Röseler, Röẞler, Rössler, Rösler von der Rosen,

Herb nadany braciom Rösler 28 kwietnia 1546 przez cesarza Karola V przy nobilitacji.

Rötel

Rötel, Rötel von Reichenau

Herb rodziny Rötel von Reichenau (Stein^[3])

Roth

Roth, von Roth

Herb rodziny von Roth (Stein^[3])

Rothe

Rothe, von Rothe, Rote, Roth, Ruffus, von Rotenhan gen. Rothe, Rothchen, Rotenhan

Rothe na epitafium Jerzego Kirchenpauera (zm. 1605) w farze elżbietańskiej; Maria Rothe (zm. 1578) to pierwsza żona Jerzego
Rothe na epitafium Jerzego Kirchenpauera (zm. 1605) w farze elżbietańskiej; pierwszy herb od prawej pod postacią Magdaleny Rothe (zm. 1578), pierwszej żony Jerzego
Herb rodziny Rothe (Stein^[3])
Herb na płycie nagrobnej Petera Rothe młodszego zm. 1464
Herb rodziny von Rothe (Stein^[3])

Rulke

von Rulke, Rulconis, Ruelcke

Herb rodziny von Rulke (Stein^[3])

Rybisch

Rybisch, Ribisch, Riebisch

Herb Rybischów w zwieńczeniu portalu pałacu Rybischów (ok. 1530)
Herb na elewacji pałacu Rybischów (ok. 1530)
Rybisch na pomniku nagrobnym Henryka Rybischa; 1534
Rybisch na pomniku nagrobnym Henryka Rybischa; 1539
Rybisch na epitafium Katarzyny Rybisch z domu von Czechau (zm. 1572), żony Zygfryda Rybischa (1530-1584) w farze elżbietańskiej
Hełm herbu Rybisch na epitafium Katarzyny Rybisch z domu von Czechau (zm. 1572), żony Zygfryda Rybischa (1530-1584) w farze elżbietańskiej

Sachs

Herb rodziny Sachs von Loewenheim (Stein^[3])

Sachse

Sachse, Saxo

Herb Sachse na tablicy na wieży kościoła Podwyższenia Krzyża Świętego w Sośnicy koło Kątów Wrocławskich informującej o budowie wieży w 1504 r.
Herb matki Katarzyny Prockendorff Elżbiety (Elisabeth) Sachse na podstawie ołtarza z 1517 r.; kaplica Rehdigerów w kościele św. Elżbiety
Herb Sachse na płycie nagrobnej Hieronima Prockendorffa (zm. 1567) w kościele Trójcy Świętej w Żórawinie.
Herb rodziny Sachse (Stein^[3])

Sachwitz

Sachwitz, Zachewicz

Gmerk rodziny Sachwitz (Stein^[3])

Saffran

Herb rodziny Saffran (Stein^[3])

Salmon

von Salomo, von Salmon

Herb rodziny Salmon (Stein^[3])

Sauermann

Saurmann, Saurman, Sauermann, Sauerman, von Sauermann, Sawermann, Sawormann, von Sauerma, von Saurma, Freiherren oder Grafen von Sauerma (Saurma)

Herb Sauermann na płycie z nagrobka Sebalda Hubera (zm. 1504)
Herb na epitafium Sebalda Saurmana z 1508 r. w farze elżbietańskiej
Herb reprezentujący zmarłą w 1529 r. Barbarę Sauermann, drugą żonę Mikołaja von Uthmann und Schmolz na epitafium z 1545 r. w farze elżbietańskiej
Saurman na epitafium Hernigów (1553), druga tablica na lewo od wejścia do północno-zachodniej kruchty kościoła pw. św. Elżbiety we Wrocławiu, od strony ul. św. Elżbiety; 8. od lewej
Herb na epitafium Konrada Saurmanna (zm. 1561) znajdującym się w kaplicy Saurmannów w kościele św. Elżbiety
Herb rodziny von Sauermann (Stein 1963, t. XII)

Schachmann

Schachmann, Tschachman, von Schachmann

Herb rodziny Schachmann (Stein^[3])

Schaf

Schaf, Schaaf

Płyta z herbem Schaf; kaplica Dumlosych w farze elżbietańskiej

Schaff

Schaff, Schaf von Weistritz, von Schaf

Herb rodziny Schaff (Stein^[3])

Scharf

Scharf von Werd, Scharff von Werth

Scharf von Werd na epitafium Johanna Crato von Krafftheim w farze elżbeitańskiej; reprezentuje żonę Johanna Marię

Schebitz

von Schebitz, Schewitz

Herb rodziny von Schebitz (Stein^[3])

Scheuerlein

Scheuerlein, , Scheurlein, Scheurlin, Schewirlin, Scheurl von Defersdorf, Scheuerl von Scheuerlin, Scheurl

Scheurelein na sakramentarium w farze elżbietańskiej (1453-1455); herb związany z Albrechtem Scheureleinem zwanym Pięknym (zm. 1462)
Herb Scheuerlein przed Bartłomiejem Scheuerleinem (1470-1498) na jego epitafium
Scheuerlein (górny herb) na Epitafium Hieronima von Uthmann und Rathen zm. 1580 i jego żony Ewy z domu Morenberg zm. 1583
Herb rodziny Scheuerlein z Wrocławia (Stein^[3])

Schilling

Schilling, von Schilling

Schilling; mosiężny herb z płyty nagrobnej (koniec XV?) w farze elżbietańskiej
Herb na epitafium Simona Ashelma (zm. 1559) w farze elżbietańskiej. Dotyczy jego żony Elisabeth von Schilling, urodzonej w Krakowie, a zmarłej we Wrocławiu w 1559 r.
Herb Daniela Schillinga na jego epitafium z 1565 r. w farze elżbietańskiej
Schilling; herb na sklepieniu nawy zachodniej (część środkowa) Sali Wielkiej wrocławskiego Ratusza (1935)
Herb rodziny Schilling (Stein 1963, t. XVIII)

Schmidt

Schmidt, von Schmidt, Schmidt von Schmiedefeld, Schmidt von Schmiedefeldt

Tarcza herbowa Johanna Heinricha Schmidta von Schmiedefeldt (zm. 1673); fara elżbietańska
Herb na sklepieniu nawy zachodniej Sali Wielkiej Ratusza (1935)
Herb rodziny Schmidt von Schmiedefeld (Stein^[3])

Schnabel

Herb Schnabel (w środku); epitafium Baltazara Schnabela (1558 - 15 III 1631) i jego żon w farze elżbietańskiej

Scholtz

Scholtz, von Scholtz, von Scholtzen, Scholz

Scholz; herb na sklepieniu nawy zachodniej (część środkowa) Sali Wielkiej wrocławskiego Ratusza (1935)
Herb rodziny von Scholtz (Stein 1963, 264 (t. XXV))

Scholz

Scholz von Rosenthal, Scholcz, Scholz, Scholze, Schultis

Herb Hansa Scholze (zm. w 1505) r. na jego epitafium; wrocławska fara elżbietańska
Scholz von Rosenthal (dolny herb) na epitafium Hieronima von Uthmann und Rathen zm. 1580 i jego żony Ewy z domu Morenberg zm. 1583
Scholzen (Scharffenberg^[6])
Herb rodziny Scholz von Rosenthal (Stein^[3])

Schreiter

Schreiter, von Schreiter

Herb Schreiter (dla patrzącego z lewej) związany z Zuzanną Schnabel z domu Schreiter (1549-1612); epitafium w farze elbietańskiej

Schwab

Schwab, Schwab von Buchen, Schwab von Puchen, Schwob, Schwop

Schwab; herb na sklepieniu nawy zachodniej (część środkowa) Sali Wielkiej wrocławskiego Ratusza (1935)
Herb rodziny Schwab von Buchen (Stein 1963, t. XIX)

Schwarz

von Schwarz, Schwartz, zwany Niger

Herb rodziny von Schwarz (Stein^[3])

Schweidnitz

von Schweidnitz, Swidenicz

Herb rodziny von Schweidnitz (Stein^[3])

Schwobisdorf

von Schwobisdorf, Schwobisdrorff, Swobsdorff, Schwosdorf

Herb rodziny von Schwobisdor (Stein^[3])

Sebisch

Sebisch, von Sebisch, Saebisch, Sebysch

Sebisch na epitafium Jerzego Kirchenpauera (zm. 1605) w farze elżbietańskiej; pierwszy herb od lewej pod postacią Reginy (zm. 1598), córki Jerzego i Marii, pierwszej żony Adama von Sebischa (1571-1638)
Herb rodziny Sebisch używany do 1650 r. (Stein^[3])
Herb rodziny Sebisch używany po 1650 r. (Stein^[3])

Seidel

Seidel, von Seidel

Herb rodziny von Seidel (Stein^[3])

Senitz

von Senitz, Senicz

Herb rodziny von Senitz (Stein^[3])

Seiler

Seiler, von Seyller

Herb rodziny von Seyller (Stein^[3])

Seyfert

Seyfert, Seifart, Seifert,Seyffert, von Seyfert

Seifert; herb na sklepieniu nawy zachodniej (część środkowa) Sali Wielkiej wrocławskiego Ratusza (1935)
Herb rodziny von Seyfert (Stein 1963, 261, t. XXIV 5)

Sitten

Sitten, von Sittin, Setten, Siczhen, de Zitschen

Herb rodziny Sitten (Stein^[3])

Skal

von Skal, Scal

Herb rodziny von Skal (Stein^[3])

Skopp

von Skopp, Scoppo, Schkop, Schkopp

Herb rodziny von Skopp (Stein^[3])

Sommer

Sommer, Sommer von Sommersberg

Ashelm; herb na sklepieniu nawy zachodniej (południowa) Sali Wielkiej wrocławskiego Ratusza (1935)
Herb rodziny Sommer von Sommersberg (Stein 1963, 277, t. XXVIII)

Steinkeller

von Steinkeller, Steynkelir

Herb rodziny von Steinkeller (Stein^[3])

Stengel

Stengel, Stengil

Herb rodziny Stengel (Stein^[3])

Stillevogt

Stillevoit, Stillvogt, von Waldau

Herb w Stein, Der Rat und die Ratsgeschlechter ...^[3]

Znaczący ród w początkach Wrocławia jako miasta powstającego na prawie niemieckim i kształtowania się jego samorządowego zarządu (XIII, XIV w.). Jego protoplasta Godinus był pierwszym "burmistrzem" wrocławskich niemieckich osadników już w 1214, a Heinrich zasadźcą podczas lokacji miasta w 1242 r. i został wójtem. Jeden z wrocławskich Stillevogtów (Gedko) był też zasadźcą Krakowa (1257) i jego wójtem. Samo nazwisko jest właściwie przydomkiem związanym z tymi zdarzeniami. Stillevogt oznacza zastępcę wójta (dialekt średnio-górno-niemiecki^[7]. Kojeni Stillvogtowie w II poł. XIII i XIV w. zasiadali często w Radzie i ławie Wrocławia. Jeszcze w XIII w. jeden z synów wójta Heinricha, również Heinrich, był właścicielem Waldau w regionie Brzegu. Ta gałąź rodziny pod nazwą von Waldau istniała do 1841 r., mając posiadłości głównie w okolicach Brzegu i Ząbkowic Śląskich.

Stolz

von Stolz, Stolcz

Herb rodziny von Stolz (Stein^[3])

Stosch

Stosh

Stosch na epitafium Hernigów (1553), druga tablica na lewo od wejścia do północno-zachodniej kruchty kościoła pw. św. Elżbiety we Wrocławiu, od strony ul. św. Elżbiety; 6. od lewej

Strachwitz

von Strachwitz

Herb rodziny von Strachwitz (Stein^[3])

Stronchen

von Stronchen, Stränchin, Strönichen

Herb Strönichen na tablicy na wieży kościoła Podwyższenia Krzyża Świętego w Sośnicy koło Kątów Wrocławskich informującej o budowie wieży w 1504 r.
Herb ojca Katarzyny Prockendorff Piotra (Petera) Strönichena na podstawie ołtarza z 1517 r.; kaplica Rehdigerów w kościele św. Elżbiety
Herb Strönichen na płycie nagrobnej Hieronima Prockendorffa (zm. 1567) w kościele Trójcy Świętej w Żórawinie
Herb rodziny von Stronchen (Stein^[3])

Sydenberg

Sydenberg, von Seidenberg, Zydinberg.

Herb rodziny Sydenberg (Stein^[3])

Tarnau

Tarnau, Tarnaw, von Tarnau und Kueschmalz, von Tarnau und Kuehschmaltz. Herb taki jak polski herb Leliwa, którym pieczętowali się m.in. Tarnowscy.

Herb na epitafium Piotra i Apolonii Jenkwitzów, ok 1515
Herb Tarnau w zwieńczeniu portalu Kamienicy pod Gryfami (Rynek 2) zbudowanej 1587-1589. Dotyczy Apolonii Keltsch z domu Tarnau, żony kupca futrami Konrada Keltscha (obok jego herb).
Von Tarnau und Kuehschmaltz; herb na sklepieniu nawy zachodniej (część środkowa) Sali Wielkiej Ratusza (1935)
Herb rodziny Tarnau (Stein, 1963, 256, t XXIII 5)

Tauchen

Tauchen, Tauch, Tawchen

Sakramentarium Tauchena w farze elżbietańskiej; na tarczy z lewej znak identyfikowany z gmerkiem (znakiem kamieniarskim) Josta Tauchena

Themmritz

Themmritz, von Temritz

Herb rodziny Themmritz (Stein^[3])

Thiele

Thiele, Thyl, Thyle, Tyle. Tilo

Pierwszy herb od lewej na fragmencie epitafium z 1588 r. zmarłego 3 lata wcześniej Petera Haunolda przedstawiającym jego córki z drugą żoną Marthą z d. von Holtz (zm. 1582). Herb reprezentuje Marię (1571-1604), od 1588 żonę Nicolausa Thiele (zm. 1595).
Herb rodziny Thiele (Stein^[3])

Thielisch

Thielisch, von Thielisch, Tilesius von Tilenau

Herb rodziny Thielisch (Stein^[3])

Tinczmann

Tinczmann, von Tinzmann

Herb na sklepieniu Izby Seniora Rady (1484-1485) radnego reprezentuje Nicolausa Tinczmanna
Herb wrocławskiej rodziny Tinczmann (Stein^[3])
Herb wrocławskiej rodziny von Tinzmann (Stein^[3])

Titzen

Titzen, Titius, von Titzen, von Titzenhofen, Titz von Titzenhofen

Titzen; herb na sklepieniu nawy zachodniej (część środkowa) Sali Wielkiej wrocławskiego Ratusza (1935)
Herb wrocławskiej rodziny von Titzen (Stein 1963, 278, t. XXIX)

Ulmer

Ulmer, Ulmer von Ulmenheim

Ulmer na epitafium Evy Pusch, fara magdaleńska

Ungeraten

Ungeraten, Ungerathen, Ungerotin

Herb Ungeraten na epitafium Josefa Rindfleischa (1534-1598) i jego żon w farze elżbietańskiej. Dotyczy babki macierzystej Josefa Ottilie von Ungeraten.
Herb rodziny Ungeraten (Stein 1963, t X)

Uthmann von Ransern

Herb rodziny Uthmann von Ransern (Stein^[3])

Uthmann und Rathen

Epitafium Hieronima von Uthmann und Rathen zm. 1580 i jego żony Ewy z domu Morenberg zm. 1583
Uthmann und Rathen (górny herb) na epitafium Hieronima von Uthmann und Rathen zm. 1580 i jego żony Ewy z domu Morenberg zm. 1583
Herb rodziny Uthmann von Rathen (Stein^[3])

Uthmann und Schmolz

von Uthmann und Schmolz, von Uthmann III, Uthmann von Schmolz

Herb na epitafium Mikołaja von Uthmann und Schmolz (zm. 1550) na jego epitafium z 1545 r. w farze elżbietańskiej
Herb rodziny Uthmann von Schmolz (Stein^[3])

Vogt

Vogt, Vogtt, von Vogten, Vogt und Westerbach

Herb rodziny Vogt und Westerbach (Stein 1963, t. XVIII)

Vollgnad

Vollgnad, Vilgnad, von Vollgnad

Herb na sklepieniu nawy zachodniej (część południowa) Sali Wielkiej Ratusza (1935)
Herb rodziny Vollgnad (Stein 1963, 275-276, t. XXVIII 2)

Wazenrode

von Wazenrode, Goblo

Herb rodziny von Wazenrode (Stein^[3])

Weber

Herb Ananiasza Webera (zm. 1665) na szczycie jego epitafium w farze elżbietańskiej

Wehner

Wehner, von Wehner, von Posadowsky-Wehner

Herb rodziny von Wehner (Stein^[3])

Willusch

Willusch, Willichius

Herb rodziny Willusch (Stein^[3])

Wolf

Wolf, Wolf von Wolfsburg

Herb rodziny Wolf von Wolfsburg (Stein^[3])

Wolff

Wolff, von Wolff

Herb rodziny von Wolff (Stein^[3])

Yban

Iban, Yban

Gmerk na sklepieniu Izby Seniora Rady (1484-1485) radnego reprezentuje Andreasa Ybana
Gmerk (Hausmarke) rodziny Yban (Stein^[3])

Zacharias

von Zacharias, von Sachenkirch, von Czachris, von Czacheris, von Sacherwitz

Herb żony Mikołaja Lindnera (zm. 1511) na jego epitafium
Herb rodziny Zacharias (Stein^[3])

Zang

Zang, von Zangen, von Zange und Oberlahnstein, von Zangen und Oberlahnstein

Herb rodziny von Zangen und Oberlahnstein (Stein^[3])

Zindel

von Zindel, von Zindal, Zindalski, Cyndato

Herb rodziny von Zindel (Stein^[3])

Przypisy

↑ Należy mieć na uwadze, że Wrocław był od lokacji po połowie XIII w. miastem faktycznie niemieckim zarówno pod względem językowym jak i niedługo potem przynależności państwowej. Mieszkała w nim trudna do określenia ilościowego grupa ludności polskiej. Był to jednak plebs niemający w ogóle praw miejskich, a wśród mieszczan Polacy stanowili głównie pospólstwo, czyli warstwę rzemieślników, drobnych kupców, kramarzy. Zajmowanie się niektórymi z tych zajęć groziło utratą szlachectwa (Adelsverlust). Władze miejskie zdominowane były przez praktycznie jednolicie niemiecki patrycjat, czyli warstwę najbogatszą, a więc wielcy kupcy (hurtowi, międzynarodowi), najbogatsi rzemieślnicy, bankierzy, właściciele gruntów miejskich. I to niemieckiego patrycjatu dotyczą herby szlacheckie. Mamy więc do czynienia z niemieckim prawem stanowym, w którym stan szlachecki nie był jednolity jak w Polsce, lecz składał się z wielu warstw.
↑ Według Hermanna Luchsa w Heraldik eine Hülfswissenschaft der Kunstgeschichte. W: Jahresbericht der höheren Töchterschule am Ritterplatz zu Breslau 1864. Breslau: 1864, s. 15 jest to znak użyty przez Dominika Dompniga (Dominicus Domnick) w prywatnym liście (skrypcie dłużnym). Autor listu stwierdza, że jest to jego "prawa pieczęć". List pochodzi z 1483 r. i był w Elisabeth-Kirchen-Archiv Nr. 466. Luchs uważa, że jest to starszy herb Dompnigów, którego rodzina nadal nieraz używała. Dominik (zm. 1526) jest bratem straconego później seniora rady Heinza, który używał w tym samym czasie innego herbu (fot. 3). Drugą hipotezą Luchsa jest, że być może dwie linie miały inne znaki (linia pochodząca od Heinza i linia pochodząca od Dominika), stwierdzając: "albo ten drugi był przyznany tylko pewnej linii rodu, mianowicie linii późniejszego starosty księstwa wrocławskiego (Heinza)". Herb w formie używanej przez Heinza (krokiew) istniał jednak już co najmniej w początku XV w. Jest np. na zworniku sklepienia kaplicy Dompnigów w farze elżbietańskiej (fot. 1), a musiał tam powstać przed 1415 r., bo wtedy patronat kaplicy przestał należeć do Dompnigów.
↑ ^3,000 ^3,001 ^3,002 ^3,003 ^3,004 ^3,005 ^3,006 ^3,007 ^3,008 ^3,009 ^3,010 ^3,011 ^3,012 ^3,013 ^3,014 ^3,015 ^3,016 ^3,017 ^3,018 ^3,019 ^3,020 ^3,021 ^3,022 ^3,023 ^3,024 ^3,025 ^3,026 ^3,027 ^3,028 ^3,029 ^3,030 ^3,031 ^3,032 ^3,033 ^3,034 ^3,035 ^3,036 ^3,037 ^3,038 ^3,039 ^3,040 ^3,041 ^3,042 ^3,043 ^3,044 ^3,045 ^3,046 ^3,047 ^3,048 ^3,049 ^3,050 ^3,051 ^3,052 ^3,053 ^3,054 ^3,055 ^3,056 ^3,057 ^3,058 ^3,059 ^3,060 ^3,061 ^3,062 ^3,063 ^3,064 ^3,065 ^3,066 ^3,067 ^3,068 ^3,069 ^3,070 ^3,071 ^3,072 ^3,073 ^3,074 ^3,075 ^3,076 ^3,077 ^3,078 ^3,079 ^3,080 ^3,081 ^3,082 ^3,083 ^3,084 ^3,085 ^3,086 ^3,087 ^3,088 ^3,089 ^3,090 ^3,091 ^3,092 ^3,093 ^3,094 ^3,095 ^3,096 ^3,097 ^3,098 ^3,099 ^3,100 ^3,101 ^3,102 ^3,103 ^3,104 ^3,105 ^3,106 ^3,107 ^3,108 ^3,109 ^3,110 ^3,111 ^3,112 ^3,113 ^3,114 ^3,115 ^3,116 ^3,117 ^3,118 ^3,119 ^3,120 ^3,121 ^3,122 ^3,123 ^3,124 ^3,125 ^3,126 ^3,127 ^3,128 ^3,129 ^3,130 ^3,131 ^3,132 ^3,133 ^3,134 ^3,135 ^3,136 ^3,137 Stein Rudolf. Der Rat und die Ratsgeschlechter des alten Breslau. Würzburg: Holzner-Verlag, 1963.
↑ ^4,0 ^4,1 Johann Siebmacher. Der abgestorbene Adel der Preussischen Provinz Schlesien. Zweiter Theil. oprac. Konrad Blážek. Nürnberg: 1890.
↑ Alfred Schellenberg. Schlesisches Wappenbuch Bd 1. Görlitz: 1938.
↑ Römischer Kayserlichen auch zu Hungern vnd Behaimb Königlichen Majestat etc. Wappen czyli Schlesisches Wappenbuch lub Scharffenberg'sches Wappenbuch.
↑ Gedko Stilvogt w Polski Słownik Biograficzny, t. 7. 1948

Literatura

Dworzaczek Włodzimierz. Przenikanie szlachty do stanu mieszczańskiego w Wielkopolsce w XVII i XVIII w. Przegląd Historyczny 1956, 47/4, s. 656-684.
Gmerki i herby mieszczańskie. W: Encyklopedia Wrocławia. Wrocław: 2006, s. 239.
Mülversted George Adalbert von. Ausgestorbener Adel der Fürstenthümer Schwarzburg, zugleich als Entwurf eines Lexicons des früheren Schwarzburgischen Adels (J. Siebmachers's großes Wappenbuch, Band 6, Abt. 13). Nürnberg: 1908.
Siebmacher Johann, opracowanie Blážek Konrad. Der abgestorbene Adel der preussischen Provinz Schlesien und der Oberlausitz. Teil 2. Nürnberg 1890.
Wrocław Bibliografia

[1] Należy mieć na uwadze, że Wrocław był od lokacji po połowie XIII w. miastem faktycznie niemieckim zarówno pod względem językowym jak i niedługo potem przynależności państwowej. Mieszkała w nim trudna do określenia ilościowego grupa ludności polskiej. Był to jednak plebs niemający w ogóle praw miejskich, a wśród mieszczan Polacy stanowili głównie pospólstwo, czyli warstwę rzemieślników, drobnych kupców, kramarzy. Zajmowanie się niektórymi z tych zajęć groziło utratą szlachectwa (Adelsverlust). Władze miejskie zdominowane były przez praktycznie jednolicie niemiecki patrycjat, czyli warstwę najbogatszą, a więc wielcy kupcy (hurtowi, międzynarodowi), najbogatsi rzemieślnicy, bankierzy, właściciele gruntów miejskich. I to niemieckiego patrycjatu dotyczą herby szlacheckie. Mamy więc do czynienia z niemieckim prawem stanowym, w którym stan szlachecki nie był jednolity jak w Polsce, lecz składał się z wielu warstw.

[2] Według Hermanna Luchsa w Heraldik eine Hülfswissenschaft der Kunstgeschichte. W: Jahresbericht der höheren Töchterschule am Ritterplatz zu Breslau 1864. Breslau: 1864, s. 15 jest to znak użyty przez Dominika Dompniga (Dominicus Domnick) w prywatnym liście (skrypcie dłużnym). Autor listu stwierdza, że jest to jego "prawa pieczęć". List pochodzi z 1483 r. i był w Elisabeth-Kirchen-Archiv Nr. 466. Luchs uważa, że jest to starszy herb Dompnigów, którego rodzina nadal nieraz używała. Dominik (zm. 1526) jest bratem straconego później seniora rady Heinza, który używał w tym samym czasie innego herbu (fot. 3). Drugą hipotezą Luchsa jest, że być może dwie linie miały inne znaki (linia pochodząca od Heinza i linia pochodząca od Dominika), stwierdzając: "albo ten drugi był przyznany tylko pewnej linii rodu, mianowicie linii późniejszego starosty księstwa wrocławskiego (Heinza)". Herb w formie używanej przez Heinza (krokiew) istniał jednak już co najmniej w początku XV w. Jest np. na zworniku sklepienia kaplicy Dompnigów w farze elżbietańskiej (fot. 1), a musiał tam powstać przed 1415 r., bo wtedy patronat kaplicy przestał należeć do Dompnigów.

[Stein-3] 3,000 ^3,001 ^3,002 ^3,003 ^3,004 ^3,005 ^3,006 ^3,007 ^3,008 ^3,009 ^3,010 ^3,011 ^3,012 ^3,013 ^3,014 ^3,015 ^3,016 ^3,017 ^3,018 ^3,019 ^3,020 ^3,021 ^3,022 ^3,023 ^3,024 ^3,025 ^3,026 ^3,027 ^3,028 ^3,029 ^3,030 ^3,031 ^3,032 ^3,033 ^3,034 ^3,035 ^3,036 ^3,037 ^3,038 ^3,039 ^3,040 ^3,041 ^3,042 ^3,043 ^3,044 ^3,045 ^3,046 ^3,047 ^3,048 ^3,049 ^3,050 ^3,051 ^3,052 ^3,053 ^3,054 ^3,055 ^3,056 ^3,057 ^3,058 ^3,059 ^3,060 ^3,061 ^3,062 ^3,063 ^3,064 ^3,065 ^3,066 ^3,067 ^3,068 ^3,069 ^3,070 ^3,071 ^3,072 ^3,073 ^3,074 ^3,075 ^3,076 ^3,077 ^3,078 ^3,079 ^3,080 ^3,081 ^3,082 ^3,083 ^3,084 ^3,085 ^3,086 ^3,087 ^3,088 ^3,089 ^3,090 ^3,091 ^3,092 ^3,093 ^3,094 ^3,095 ^3,096 ^3,097 ^3,098 ^3,099 ^3,100 ^3,101 ^3,102 ^3,103 ^3,104 ^3,105 ^3,106 ^3,107 ^3,108 ^3,109 ^3,110 ^3,111 ^3,112 ^3,113 ^3,114 ^3,115 ^3,116 ^3,117 ^3,118 ^3,119 ^3,120 ^3,121 ^3,122 ^3,123 ^3,124 ^3,125 ^3,126 ^3,127 ^3,128 ^3,129 ^3,130 ^3,131 ^3,132 ^3,133 ^3,134 ^3,135 ^3,136 ^3,137 Stein Rudolf. Der Rat und die Ratsgeschlechter des alten Breslau. Würzburg: Holzner-Verlag, 1963.

[Blazek_1890-4] 4,0 ^4,1 Johann Siebmacher. Der abgestorbene Adel der Preussischen Provinz Schlesien. Zweiter Theil. oprac. Konrad Blážek. Nürnberg: 1890.

[Schellenberg-5] Alfred Schellenberg. Schlesisches Wappenbuch Bd 1. Görlitz: 1938.

[Scharffenberg-6] Römischer Kayserlichen auch zu Hungern vnd Behaimb Königlichen Majestat etc. Wappen czyli Schlesisches Wappenbuch lub Scharffenberg'sches Wappenbuch.

[7] Gedko Stilvogt w Polski Słownik Biograficzny, t. 7. 1948

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

@@ Linia 75: / Linia 75: @@
 == Beer ==
-Beer, Ber
+Beer, Ber, Beyer
 <gallery mode=packed heights=230px>
+Plik:Beer Rynek 19.jpg|<div style='text-align:justify;>[[Herby na kamienicach i innych zabytkach#Kamienica Pod Dzikiem (Pod Starą Szubienicą)|Herb na Kamienicy Pod Dzikiem, potem nazywanej Kamienicą Pod Starą Szubienicą (Rynek 19)]]</div>
 Plik:Beer, Stein.jpg|alt=Herb mieszczański Beer, Wrocław|Herb rodziny Beer (<small>Stein 1963, t. VI</small>)
 </gallery>
@@ Linia 189: / Linia 190: @@
 <gallery mode=packed heights=230px>
 Plik:Conrad, Stein.jpg|alt=Herbik Conrad, Wrocław|Herb rodziny  Conrad <small>(Stein 1963, t. VII)</small>
+</gallery>
+== Crato ==
+Crato von Krafftheim (Krato, Crafftheim)<br>
+IX 1563 r.  cesarz i m.in. król Czech Ferdynand I  podniósł swojego lekarza Johannesa Crato do rangi dziedzicznego szlachcica czeskiego. 18 IX 1567 r. cesarz Maksymilian II podniósł go do rangi rycerza z tytułem "von Krafftheim", a  11 XII 1568 nadał mu tytuł hrabiego palatyna (Pfalzgraf, comes palatinus).
+<gallery mode=packed heights=230px>
+Plik:Crato von Krafftheim.jpg|Herb Johannesa Crato von Krafftheim na [[Epitafia i płyty nagrobne we wrocławskiej farze elżbietańskiej#Epitafium Johanna Crato von Krafftheim|jego epitafium]]
 </gallery>
@@ Linia 198: / Linia 206: @@
 Plik:Izba Seniora Dompnig.jpg|<div style='text-align:justify;>3. [[Herby wrocławskich rajców i ławników na sklepieniu Izby Seniora Rady w Ratuszu|Dompnig na sklepieniu Izby Seniora Rady]] (1484-1485), reprezentuje [[Kapliczka Dompniga|Heinza Dompniga]]</div>
 Plik:Dompnig herb epitafium.jpg|<div style='text-align:justify;>4. Dompnig na epitafium Hernigów (1553), druga tablica na lewo od wejścia do północno-zachodniej kruchty kościoła pw. św. Elżbiety we Wrocławiu, od strony ul. św. Elżbiety: 2. od lewej</div>
-Plik:Dompnig, Stein.jpg|alt=Herb domowy Dompnig|<div style='text-align:justify;>5. Herb rodziny Dompnig <small>(Stein1963, t. IV)</small></div>
+Plik:Dompnig, Stein.jpg|alt=Herb domowy Dompnig|<div style='text-align:justify;>5. Herb rodziny Dompnig <small>(Stein 1963, t. IV)</small></div>
 </gallery>
@@ Linia 204: / Linia 212: @@
 von Dobschütz, Dopschitz
 <gallery mode=packed heights=230px>
-Plik:Dobschutz, Stein.jpg|alt=Herb domowy Dobschütz|Herb rodziny von Dobschütz <small>(Stein1963, t. XIX)</small>
+Plik:Dobschutz, Stein.jpg|alt=Herb domowy Dobschütz|Herb rodziny von Dobschütz <small>(Stein 1963, t. XIX)</small>
+</gallery>
+== Domelau ==
+von Domelau, von Domslau, von Domlav
+<gallery mode=packed heights=230px>
+Plik:Domelau Siebmacher 1890.jpg|Herb rodziny von Domelau <small>(Siebmacher 1890, 26 (t. XVII)</small>
 </gallery>
@@ Linia 258: / Linia 272: @@
 <gallery mode=packed heights=230px>
 Plik:Erfort, Stein.jpg|Herb rodziny Erfort (Stein<ref name="Stein"/>)
+</gallery>
+== Eyler ==
+Eyler
+<gallery mode=packed heights=230px>
+Plik:Eyler rys.jpg|Gmerk Eyler
 </gallery>
@@ Linia 422: / Linia 442: @@
 == Heseler ==
-Heseler, Hessler, Hezeler, von Hessler, Hesler von Waldau, Hessler von Waldau
+Heseler, Hesler, Hessler, Hezeler, Heyzeler, Hewseler, Hezler, von Hessler, Hesler von Waldau, Hessler von Waldau
 <gallery mode=packed heights=230px>
+Plik:Hesler Mülverstedt 1908.jpg|Herb Heslerów używany w Turyngii <small>(Mülverstedt 1908, 14 (t. IX))</small>
 Plik:Hessler Kalina.jpg|Hessler; herb na sklepieniu nawy zachodniej (część południowa) Sali Wielkiej wrocławskiego Ratusza (1935)
 Plik:Heseler, Stein.jpg|alt=Herb mieszczański Hesse|Herb rodziny Heseler <small>(Stein 1963, t. XVII)</small>
@@ Linia 461: / Linia 482: @@
 Heugel, von Heugel, Hewgil, Hewgel, Heygel, von Heugel und Polockwitz
 <gallery mode=packed heights=230px>
-Plik:Izba Seniora 4S.jpg|Herb na  [[Herby wrocławskich rajców i ławników na sklepieniu Izby Seniora Rady w Ratuszu|sklepieniu Izby Seniora Rady]] (1484-1485) reprezentuje ławnika  Wawrzyńca Heugela
+Plik:Izba Seniora 4S.jpg|<div style='text-align:justify;>Herb na  [[Herby wrocławskich rajców i ławników na sklepieniu Izby Seniora Rady w Ratuszu|sklepieniu Izby Seniora Rady]] (1484-1485) reprezentuje ławnika  Wawrzyńca Heugela</div>
-Plik:Morenberg i Heugel.jpg|Heugel (dolny herb) na [[epitafium Hieronima von Uthmann und Rathen zm. 1580 i jego żony Ewy z domu Morenberg zm. 1583]] w [[Epitafia i płyty nagrobne we wrocławskiej farze elżbietańskiej|farze elżbietańskiej]]
+Plik:Morenberg i Heugel.jpg|<div style='text-align:justify;>Heugel (dolny herb) na [[epitafium Hieronima von Uthmann und Rathen zm. 1580 i jego żony Ewy z domu Morenberg zm. 1583]] w [[Epitafia i płyty nagrobne we wrocławskiej farze elżbietańskiej|farze elżbietańskiej]]</div>
+Plik:Heugel na epitafium Kaspara Heselera.jpg|<div style='text-align:justify;>Herb Heugel na [[Epitafia i płyty nagrobne we wrocławskiej farze elżbietańskiej#Epitafium Kaspara Heselera i jego żony|epitafium  Kaspara Heselera (1501-1577) i jego żony Elisabeth von Domelau (1514-1589) w farze elżbietańskiej]]. Herb dotyczy matki Elżbiety - Margarethe von Heugel und Pollogwitz (zm. 1576).</div>
 Plik:Heugel, Stein.jpg|alt=Herbik mieszczański, Wrocław|Herb rodziny von Heugel (Stein<ref name="Stein"/>)
 </gallery>
@@ Linia 504: / Linia 526: @@
 == Hörnig ==
-Hörnig, von Hornig, Harnig, Hoernig, Horning
+Hörnig, von Hornig, Harnig, Hoernig, Hornick,  Horning
 <gallery mode=packed heights=230px>
 Plik:Hornig gmerk, Stein.jpg|alt=Hofzeichen Hornig|Gmerk Hornigów (Stein<ref name="Stein"/>)
@@ Linia 893: / Linia 915: @@
 Plik:NN kaplica Uthmann.jpg|Mężczyzna z buławą, pod nim 3 drabiny pionowo. Niezidentyfikowany mosiężny herb z [[Epitafia_i_płyty_nagrobne_we_wrocławskiej_farze_elżbietańskiej#Ściana południowa (VIII)|kamiennej płyty nagrobnej, być może XVI w.; fara elżbietańska]].
 Plik:NN Rynek 3.jpg|Gmerk (Hausmarke) w tympanonie portalu kamienicy Rynek 3, II poł. XVI w.
+Plik:NN na epitafium Kaspara Heselera.jpg|Herb na [[Epitafia i płyty nagrobne we wrocławskiej farze elżbietańskiej#Epitafium Kaspara Heselera i jego żony|epitafium  Kaspara Heselera (1501-1577) i jego żony Elisabeth von Domelau (1514-1589) w farze elżbietańskiej]]
 Plik:Hertwig.jpg|Mosiężna płyta z nagrobka z niezidentyfikowanym herbem, możliwe Hertwig. Być może XVII w. [[Epitafia_i_płyty_nagrobne_we_wrocławskiej_farze_elżbietańskiej#Ściana południowa (VIII)|Fara elżbietańska]].
 Plik:Jenkwitz.jpg|Herby NN i [[#Jenkwitz_Posadowsky|Jenkwitz Posadowsky]] na portalu (nieistniejącym) kamienicy przy ul. Rzeźniczej 3 we Wrocławiu. Ikonografia Wrocławia (II, 187) podaje, że to herb Pachalych ale [[#Pachaly|herbem Pachalych]] nie jest koń lecz jeleń. Może [[:Plik:Hiekart Paritius.jpg|Hiekart?]].
@@ Linia 984: / Linia 1007: @@
 == Popplau ==
 Popplau,  Popelow, Poppel, Poppelau, Popplaw, Popplow, von Popplau
+=== Gmerk ===
+<gallery mode=packed heights=230px>
+Plik:Popplau Alexius 1429.jpg|<div style='text-align:justify;>Płyta nagrobna Alexiusa Popplau zm. 1429; kościół św. Piotra i Pawła w Legnicy</div>
+Plik:Popplau sakramentarium.jpg|<div style='text-align:justify;>Gmerk na [[Jost Tauchen|sakramentarium]] w farze elżbietańskiej (1453-1455); związany prawdopodobnie z Hansem Popplau (zm. 1455)</div>
+</gallery>
+=== Herb ===
 <gallery mode=packed heights=230px>
-Plik:Izba Seniora Popplau.jpg|Herb na [[Herby wrocławskich rajców i ławników na sklepieniu Izby Seniora Rady w Ratuszu|sklepieniu Izby Seniora Rady we wrocławskim Ratuszu]] ( 1484-1485) reprezentujący ławnika Caspara Poppela
+Plik:Izba Seniora Popplau.jpg|<div style='text-align:justify;>Herb na [[Herby wrocławskich rajców i ławników na sklepieniu Izby Seniora Rady w Ratuszu|sklepieniu Izby Seniora Rady we wrocławskim Ratuszu]] ( 1484-1485) reprezentujący ławnika Caspara Poppela</div>
 Plik:Popplau 1535.jpg|Popplau na [[Epitafia i płyty nagrobne we wrocławskiej farze elżbietańskiej#Elewacja wschodnia|epitafium zm. w 1535 r. Piotra Rindfleischa]]
-Plik:Popplau Anna 1537.jpg|Herb Anny Jenkwitz-Posadowski z domu Popplau na [[Herby na epitafiach#Epitafium Mikołaja Jenkwitz-Posadowskiego|epitafium Mikołaja Jenkwitz-Posadowskiego z 1537 r.]]
+Plik:Popplau Anna 1537.jpg|<div style='text-align:justify;>Herb Anny Jenkwitz-Posadowski z domu Popplau na [[Herby na epitafiach#Epitafium Mikołaja Jenkwitz-Posadowskiego|epitafium Mikołaja Jenkwitz-Posadowskiego z 1537 r.]]</div>
-Plik:Hemmerdey i Popplau.jpg|Popplau (dolny herb) na [[Epitafium Hieronima von Uthmann und Rathen zm. 1580 i jego żony Ewy z domu Morenberg zm. 1583]]
+Plik:Hemmerdey i Popplau.jpg|<div style='text-align:justify;>Popplau (dolny herb) na [[Epitafium Hieronima von Uthmann und Rathen zm. 1580 i jego żony Ewy z domu Morenberg zm. 1583]]</div>
 Plik:Popplau Kalina.jpg|Herb na sklepieniu nawy zachodniej Sali Wielkiej Ratusza (1935)
 Plik:Popplau, Stein.jpg|alt=Hausmarke in Bresalu|Herb rodziny Popplau (Stein<ref name="Stein"/>)
@@ Linia 1029: / Linia 1058: @@
 Plik:Pucher 1662.jpg|<div style='text-align:justify;>Drewniana tarcza herbowa wisząca na lewo od drzwi wyjściowych [[Epitafia i płyty nagrobne we wrocławskiej farze elżbietańskiej#W nawie południowej|z nawy południowej do kruchty w farze elżbietańskiej]]. Herb Pucher oraz inskrypcja: "16 Ehrenged. Herren Sigmund von Pucher 62". Dotyczy Siegmunda Puchera (zm. 1662).</div>
 Plik:Pucher, Stein.jpg|alt=Herb mieszczański, Wrocław Pucher|Herb  rodziny Pucher (Stein 1963, t. XVI)
+</gallery>
+== Pusch ==
+Pusch, Pusch von Gemsefld
+<gallery mode=packed heights=230px>
+Plik:Pusch epitafium Ewy Pusch.jpg|Pusch na [[Epitafium Evy Pusch|epitafium Evy von Pusch]], fara magdaleńska
 </gallery>
@@ Linia 1069: / Linia 1104: @@
 <gallery mode=packed heights=230px>
 Plik:Reusner, stein.jpg|alt=Herb mieszczański, Wrocław|Herb rodziny Reusner (Stein<ref name="Stein"/>)
+</gallery>
+== Reuss ==
+Reuss
+<gallery mode=packed heights=230px>
+Plik:Reuss.jpg|Herb Reussów
 </gallery>
@@ Linia 1087: / Linia 1128: @@
 == Rindfleisch ==
 Rindfleisch
+=== Gmerk ===
+<gallery mode=packed heights=230px>
+Plik:Rindfleisch gmerk rys.jpg|Gmerk Ridndfleisch
+</gallery>
+=== Herb ===
 <gallery mode=packed heights=230px>
 Plik:Rindfleisch 1496.jpg|Rindfleisch na [[Epitafia i płyty nagrobne we wrocławskiej farze elżbietańskiej#Elewacja wschodnia|epitafium zm. w 1496 r. Urszuli Hemmerdey z domu Rindfleisch]], żony zm. w 1500 r. Henryka
@@ Linia 1093: / Linia 1139: @@
 Plik:Uthmann von Rathen i Rindfleisch.jpg|Rindfleisch (herb dolny) na [[epitafium Hieronima von Uthmann und Rathen zm. 1580 i jego żony Ewy z domu Morenberg zm. 1583]]
 Plik:Rindfleisch i Monau.jpg|Rindfleisch (prawa strona herbowa) na [[Epitafia i płyty nagrobne we wrocławskiej farze elżbietańskiej#Filar 7|epitafium Josefa Rindfleischa (1534-1598) i jego żon w farze elżbietańskiej]].
+Plik:Rindfleisch Teatrum.jpg|Herb na stronie tytułowej rękopisu Theatrum Vitae at Mortis z ok. 1635 r.; inspiratorem był Theodor Rindfleisch (1599-1632), humanista, burmistrz Nysy (przeszedł na katolicyzm)
 </gallery>
@@ Linia 1206: / Linia 1253: @@
 <gallery mode=packed heights=230px>
 Plik:Schaff, Stein.jpg|Herb rodziny Schaff (Stein<ref name="Stein"/>)
+</gallery>
+== Scharf ==
+Scharf von Werd, Scharff von Werth
+<gallery mode=packed heights=230px>
+Plik:Scharf.jpg|<div style='text-align:justify;>Scharf von Werd na [[Epitafia i płyty nagrobne we wrocławskiej farze elżbietańskiej#Epitafium Johanna Crato von Krafftheim|epitafium Johanna Crato von  Krafftheim w farze elżbeitańskiej]]; reprezentuje żonę Johanna Marię</div>
 </gallery>
@@ Linia 1217: / Linia 1270: @@
 Scheuerlein, , Scheurlein, Scheurlin, Schewirlin, Scheurl von Defersdorf, Scheuerl von Scheuerlin, Scheurl
 <gallery mode=packed heights=230px>
-Plik:Scheurlein Bartłomiej na swoim epitafium.jpg|Herb Scheuerlein przed [[Herby na epitafiach#Epitafium Bartłomieja Scheuerleina młodszego|Bartłomiejem Scheuerleinem (1470-1498) na jego epitafium]]
+Plik:Scheuerlein sakramentarium.jpg|<div style='text-align:justify;>Scheurelein na [[Jost Tauchen|sakramentarium]] w farze elżbietańskiej (1453-1455); herb związany z   Albrechtem Scheureleinem zwanym Pięknym (zm. 1462)</div>
-Plik:Scheurlein i Scholz.jpg|Scheuerlein (górny herb) na [[Epitafium Hieronima von Uthmann und Rathen zm. 1580 i jego żony Ewy z domu Morenberg zm. 1583]]
+Plik:Scheurlein Bartłomiej na swoim epitafium.jpg|<div style='text-align:justify;>Herb Scheuerlein przed [[Herby na epitafiach#Epitafium Bartłomieja Scheuerleina młodszego|Bartłomiejem Scheuerleinem (1470-1498) na jego epitafium]]</div>
+Plik:Scheurlein i Scholz.jpg|<div style='text-align:justify;>Scheuerlein (górny herb) na [[Epitafium Hieronima von Uthmann und Rathen zm. 1580 i jego żony Ewy z domu Morenberg zm. 1583]]</div>
 Plik:Scheuerlein, Stein.jpg|alt=Gmerk mieszczński Wrocław|Herb  rodziny Scheuerlein z Wrocławia (Stein<ref name="Stein"/>)
 </gallery>
@@ Linia 1409: / Linia 1463: @@
 Plik:Tarnau Kalina.jpg|<div style='text-align:justify;>Von Tarnau und Kuehschmaltz; herb na sklepieniu nawy zachodniej (część środkowa) Sali Wielkiej Ratusza (1935)</div>
 Plik:Tarnau, Stein.jpg|alt=Porvarisvaakuna Tarnau|<div style='text-align:justify;>Herb rodziny Tarnau <small>(Stein, 1963, 256, t XXIII 5)</small></div>
+</gallery>
+== Tauchen ==
+Tauchen,  Tauch, Tawchen
+<gallery mode=packed heights=230px>
+Plik:Tauchen gmerk.jpg|<div style='text-align:justify;>Sakramentarium Tauchena w farze elżbietańskiej; na tarczy z lewej znak identyfikowany z gmerkiem (znakiem kamieniarskim) [[Jost Tauchen|Josta Tauchena]]</div>
 </gallery>
@@ Linia 1443: / Linia 1503: @@
 Plik:Titzen Kalina.jpg|Titzen; herb na sklepieniu nawy zachodniej (część środkowa) Sali Wielkiej wrocławskiego Ratusza (1935)
 Plik:Titzen, Stein.jpg|Herb wrocławskiej rodziny von Titzen <small>(Stein 1963, 278, t. XXIX)</small>
+</gallery>
+== Ulmer ==
+Ulmer, Ulmer von Ulmenheim
+<gallery mode=packed heights=230px>
+Plik:Ulmer na epitafium Ewy Pusch.jpg|Ulmer na [[Epitafium Evy Pusch|epitafium Evy Pusch]], fara magdaleńska
 </gallery>
@@ Linia 1551: / Linia 1617: @@
 == Literatura ==
 * Dworzaczek Włodzimierz. [https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Przeglad_Historyczny/Przeglad_Historyczny-r1956-t47-n4/Przeglad_Historyczny-r1956-t47-n4-s656-684/Przeglad_Historyczny-r1956-t47-n4-s656-684.pdf ''Przenikanie szlachty do stanu mieszczańskiego w Wielkopolsce w XVII i XVIII w.''] Przegląd Historyczny 1956, 47/4, s. 656-684.
+* ''Gmerki i herby mieszczańskie.'' W: Encyklopedia Wrocławia. Wrocław: 2006, s. 239.
+* Mülversted George Adalbert von. ''Ausgestorbener Adel der Fürstenthümer Schwarzburg, zugleich als Entwurf eines Lexicons des früheren Schwarzburgischen Adels (J. Siebmachers's großes Wappenbuch, Band 6, Abt. 13).'' Nürnberg: 1908.
+* Siebmacher Johann, opracowanie Blážek Konrad. Der abgestorbene Adel der preussischen Provinz Schlesien und der Oberlausitz. Teil 2. Nürnberg 1890.
 *[[Wrocław Bibliografia]]
 [[Kategoria:Herby mieszczan wrocławskich]]
 [[Kategoria:Wrocław]]