Herby mieszczan: Różnice pomiędzy wersjami

Z almanach wrocławski
Przejdź do nawigacjiPrzejdź do wyszukiwania
m (Michał Zalewski przeniósł stronę Herby mieszczan do Herby mieszczan wrocławskich)
Linia 173: Linia 173:
 
<gallery mode=packed heights=230px>
 
<gallery mode=packed heights=230px>
 
Plik:Dumlose zwornik kaplicy.jpg|alt=Herb mieszczan wrocławskich Dumlose|Zwornik sklepienia (1380-1390) kaplicy Dumlose (św. Wawrzyńca, współcześnie (2021) Najświętszego Sakramentu); herb Dumlose - para skrzyżowanych ramion, ręce bez kciuków
 
Plik:Dumlose zwornik kaplicy.jpg|alt=Herb mieszczan wrocławskich Dumlose|Zwornik sklepienia (1380-1390) kaplicy Dumlose (św. Wawrzyńca, współcześnie (2021) Najświętszego Sakramentu); herb Dumlose - para skrzyżowanych ramion, ręce bez kciuków
Plik:Dumlose z klejnotem zwornik kaplicy.jpg|alt=Herb mieszczański Dumlose|Zwornik sklepienia (1380-1390) kaplicy Dumlosych (św. Wawrzyńca, współcześnie (2021) Najświętszego Sakramentu); herb Dumlose - hełm garnczkowy ukazany od przodu, z labrami i klejnotem analogicznym do przedstawienia na tarczy (para skrzyżowanych ramion, ręce bez kciuków)  
+
Plik:Dumlose z klejnotem zwornik kaplicy.jpg|alt=Herb mieszczański Dumlose|Zwornik sklepienia (1380-1390) kaplicy Dumlosych; herb Dumlose - hełm garnczkowy ukazany od przodu, z labrami i klejnotem analogicznym do przedstawienia na tarczy (para skrzyżowanych ramion, ręce bez kciuków)  
 
</gallery>
 
</gallery>
  

Wersja z 21:27, 22 maj 2022

Spis treści

Każda osoba, każda rodzina, każda grupa i społeczność mogła i może przyjąć herb według własnego uznania, z wyjątkiem herbów już istniejących, i używać go tak jak chce.

Herby wrocławskich mieszczan.

W sensie ścisłym herb mieszczański (Bürgerliche Wappen) to herb mieszczanina (obywatela miasta), a więc osoby nieposiadającej szlachectwa. Jednak wiele rodzin mających obywatelstwo Wrocławia należało też do stanu szlacheckiego. Działo się tak, gdy nabycie nieruchomości w mieście uzależnione było od ubiegania się o jego obywatelstwo i przyjęcia go. Część szlacheckich rodzin przenosiła się do miasta całkowicie, stając się realnymi mieszczanami i wtapiając się w miejskie środwisko. Z drugiej strony wiele rodzin wrocławskiego patrycjatu, czy to za zasługi, czy też za pieniądze, uzyskiwało nobilitacje[1]. Pokazane są więc herby mieszczan wrocławskich zarówno w sensie herbów mieszczańskich sensu stricto, jak i szlacheckie herby rodzin mających wrocławskie obywatelstwo. Są pewne różnice w wyglądzie herbów mieszczańskich w sensie ścisłym i herbów rodowych (szlacheckich), zwłaszcza w wersji pełnej. W herbie mieszczańskim stosowano hełm turniejowy, czyli zamknięty (bez przyłbicy) tzw. żabi pysk. Herb taki nie był też zwieńczany koroną rangową. Nie są to cechy bezwzględnie wymagane nawet w Niemczech, gdzie rodzaje herbów regulowały przepisy, i zdarzały się herby mieszczańskie nawet z koroną rangową.

Acoluth

Acoluth, Accoluth, Acoluth von Folgersberg

Artzat

Artzat, von Artzat

Ashelm

Ashelm, von Ashelm

Attelmayer

Attelmayer, von Attelmayer

Bankau

von Bankau, Banke II

Banke

von Banke, Bancke, Bank, Bankaw

Baumgarten

von Baumgarten, de Pomerio

Becherer

Becherer, Becher, Pecher

Beer

Beer, Ber

Bennewitz

Bennewitz, Benewicz

Berlin

Berlin, Berlyn, von Berlin

Beyer

Beyer, Bavarus

Biedau

von Biedau, Beda

Bock

von Bock, Bok, Bogkh, Pockow, Pock, Pak, von Bock und Polach

Bockwitz

von Bockwitz, Buckowicz, Pockwicz

Braun

von Braun, Bruno von Oels, Brunonis, von Brun

Bressler

Bressler, von Bressler Bressler von Aschenburg, Breßler, von Breßler, Breßler von Aschenburg

Bruck

von der Bruck zwanej Angermund

Burg

von Burg, Borg, Bork

Burkhart

Burckhardt, Burkhart, Burkhart von Loewenburg

Büttner

Büttner II, Buthner, von Büttner

Cölln

von Cölln

Conrad

Conrad, Cunradi, Konrad

Dompnig

Dompnig, Dombnig, Dominici, Dominicus, Domnig

Dobschütz

von Dobschütz, Dopschitz

Döring

von Döring, Dorynk, Thuringus

Dumlose

Dumlose, Dumeloze, (die Daumenlosen)

Eben

von Eben, Ebenn, von Eben und Brunnen

Eichheuser

Eichheuser, Eichheuser von Leonhardwitz, Aichheuser von Leonhardwitz

Eisenreich

von Eisenreich, Eysenreich, Ysenreich

Elssner

Elßner, von Elßner, Elssner, von Elsner, Oelssner

Engelhart von Schnellenstein

Engelhart von Schnellenstein, von Engelhart, Engilhart

Erfort

von Erfort

Falkenhayn

von Falkenhayn, von Falckenhein
To przykład rodu szlacheckiego, którego jedna z rodzin osiadła we Wrocławiu i uzyskała jego prawa miejskie. Jej przedstawicie nie afiszowali się z tym (nie ubiegali się o urzędy w radzie) ale zawierali małżeństwa z przedstawicielami miejskiego patrycjatu. Rodziny takie, zajmujące się handlem, ich szlacheckie środowisko ironicznie nazywało Pfeffersäcke.

Flandrin

Flandrin, von Flandrin

Foyt

Vogt, Foyt, Foit, Voyt, Vogt und Westerbach

Frankenstein

von Frankenstein, Franckensteyn

Freitag

Freitag, von Freytag, Freitag von Kupferberg, Freitag von Sapratschine

Froelich

Froelich, von Fröhlich, Fröhlich von Freudenfels

Fürst

Fürst, von Fürst, Fürst von Kupferberg

Gartz

Gartz, von Gartz und Rietzau

Gellhorn

von Gellhorn, Gelhor

Gleissenberg

Gleissenberg, von Gleissenberg, Gleißenberg, von Gleißenberg

Goldbach

Goldbach, von Goldbach

Gossinger

Gossinger

Görlitz

Götz

Götz, Göz, von Götz und Schwanenfliess, von Götz und Schwanenfließ, Götz von Schwanenfließ

Gremmel

Gremmel, Gremil

Grundmann

Grundmann, von Grundmann

Halmann

Halmann, Halmann von Halmenfeld

Haunold

von Haunold I, Hawnold, Hawnolt, Ritter von Haunold

Haunold-Sacherwitz

Haunold (II), Haunold-Sacherwitz

Haupt

Haupt, von Haupt

Heide

von Heide, de Heyda, von Heydebrand, und der Lasa

Hemmerdey

Hemmerdey, von Hemmerdey

Hertwig

Hertwig, von Hertwig

Heseler

Heseler, von Hessler, Hesler von Waldau

Hesse

Heugel

von Heugel, Hewgil, Hewgel, Heygel, von Heugel und Polockwitz

Heilandt

Heilandt, von Heilandt

Herdegen

Herdeni, Herdein, Herdan von Teichenau

Heugel

Herbst

Herbst, von Herbst

Hildebrand von Mylnow

Hildebrand von Mylnow, Hildebrandus, Hyltenbrandt

Hirsch

Hirsch, Hirscha von Kaltenbrunn

Hoffmann

Hoffmann, Hoffmann von Hoffmannswaldau

Holtzbecher

Holtzbecher, Holtzbecher von Grunau

Hörnig

Hörnig, von Hornig, Harnig, Hoernig, Horning

Hubrig

Hubrig, von Hubrig

Gutteter

Gutteter, von Gutteter

Jaeger

Jaeger, Jäger, Jaeger von Jaegersburg

Jenkwitz

Jenkwitz, Jenckewitz, Jancowicz, von Jenkwitz

Jenkwitz-Posadovsky

Posadowsky

Jentsch

Jentsch, Jentsche, Jentcz, Gencz

John I

John, von John, Kosel

John II

John (II), von John, John von Wilkau

von

Kanth

von Kanth, Sechsbecher, Ganczke

Kemmerer

Kemmerer, von Rasselwitz

Kirsten

Kirstein, Kirstan

Klose

Knebel

Knebel, Knebil

Kober von Kobersberg

Kober, Kober von Kobersberg

Koeßler

Koessler, Koseler, Koeßler, Kösler, von Koessler

Kolhas

Kolhas, von Kolhas

Kottwitz

von Kottwitz

Krakau

von Krakau, de Cracovia, także Wirsink

Krapff

Krapff, Krappe, Crapff, Cruyff, Crapp, Krapp, Krappe, Krapph, Krapphe

Gmerk (Hausmarke)
Herb

Krebel

Crebel, Crebil, Krebil, Krebel

Kretschmer I

Kretschmer II

Kretschmer, von Kretzschmar

Krickau

von Krickau, Crigk, Crikow, Krieg

Kromayer

von Kromayer, Cromer, Cromair, Krameir

Kühn

Kühn, Kühn von Kühnheim

Kurn

Kurn, Kürn

Landshutter

Landshutter, von Landshutter

Lausnitz

von Lausnitz, Lausitz

Lebe

Lemberg

Lemberg, Lewenberg, Löwenberg, Lewenberk, von Löwenberg, Lewinberk

Leubel

Leubel, Leubelius, von Loeben

Liebentantz

Liebentantz, von Liebentanz, Liebentanz von Liebenau

Lindner

Lindner, Lindener, von Lindner

Maurer

Maurer, Mewerer, Maurerus

Mehl

Mehl von Strehlitz, Melh

Meisner

Meisner, Meissner, Meisener, Meißner, Meysener

Merboth

Merboth, Merbotho, von Merboth

Metzler

Metzler von Feldkirch, Metzler

Michelsdorf

von Michelsdorf, Michilstorff

Miltner

Miltner, Miltner von Miltenberg

Mollensdorf

von Mollensdorf, Molstorf, Möllendorff

Monau

von Monau, Monaw.

Morenberg

Morenberg (Schwab), von Morenberg

Mudrach

Mudrach, von Mudrach

Mühlheim

von Mühlheim, Mulheym, Molheim

Müller

Müller, Müller von Malkwitz

Münsterberg

von Münsterberg, Munstirberg, Monsterbergk

Oelhafen

Oelhafen, Oelhafen von Schöllenbach, Olhaff, Ölhafen

Ohlen

Ohle, von Ohl, von Ohlen und Adlerscron

Oppeln

von Oppeln, Opoln, Opul

Pachaly

Pachaly, von Pachaly

Pasterwitz

Pasteriz, von Pasterwitz

Pein

Pein, von Pein und Wechmar

Pfintzing

Pfintzig, Pfintzing, von Pfintzing, Pfitnzig von Lichtenhof

Pförtner

Pförtner, Pfortner, Pförtner von der Hölle

Poley

Poley, von Poley

Poppel

Poppel, von Popplau, Poppelau, Popplow

Preuße

Preuße (Preusse), Prewsse

Prockendorff

Brockendorff, von Brockendorff, Prockendorf, Prockendorff, von Prockendorff

Promnitz

Protschky

Protschky, Pratschke, Proczky, Pratzky, Protzky

Pucher

Pucher, Pucher von der Puch

Rampusch

Rampusch, von Rampusch und Rommenstein, Rampusch von Rommenstein

Rehdiger

Rehdiger, Rudinger, Rhödinger, von Rehidger, Rhediger, Witzendorff-Rehdiger

Reichel

von Reichel, Reychell, Richil

Reichenbach

von Reichenbach, Richinbach

Reusner

Reußner, Reusner, Reussner, von Reussner

Riedel

Riedel, von Riedel, Riedel von Loewenstern

Riemer

Riemer, Riemer von Riemberg

Rohn

Rohn, von Rohn, von Rohnau

Rötel

Rötel, Rötel von Reichenau

Roth

Roth, von Roth

Rothe

Rothe, von Rothe, Rote, Roth, Ruffus, von Rotenhan gen. Rothe, Rothchen, Rotenhan

Rulke

von Rulke, Rulconis, Ruelcke

Sachs

Sachse

Sachse, Saxo

Sachwitz

Sachwitz, Zachewicz

Saffran

Saffran

Salmon

von Salomo, von Salmon

Saurman

Saurman, von Sauermann, Sawormann, von Sauerma, von Saurma

Schachmann

Schachmann, Tschachman, von Schachmann

Schaff

Schaff, Schaf von Weistritz, von Schaf

Schebitz

von Schebitz, Schewitz

Scheuerlein

Scheuerlein, Schewirlin, Scheurl von Defersdorf

Schilling

Schilling, von Schilling

Schmidt

Schmidt, von Schmidt, Schmidt von Schmiedefeld

Scholtz

Althoff genannt Scholtz

Scholz

Scholz von Rosentahl, Scholz, Schultis

Schwab

Schwab, Schwab von Buchen, Schwab von Puchen

Schwarz

von Schwarz, Schwartz, zwany Niger

Schweidnitz

von Schweidnitz, Swidenicz

Scholtz

Scholtz, von Scholtz, von Scholtzen

Schwobisdorf

von Schwobisdorf, Schwobisdrorff, Swobsdorff, Schwosdorf

Sebisch

Sebisch, von Sebisch, Saebisch

Seidel

Seidel, von Seidel

Senitz

von Senitz, Senicz

Seiler

Seiler, von Seyller

Seyfert

Seifert, von Seyfert

Sitten

Sitten, von Sittin, Setten, Siczhen, de Zitschen

Skal

von Skal, Scal

Skopp

von Skopp, Scoppo, Schkop, Schkopp

Sommer

Sommer, Sommer von Sommersberg

Steinkeller

von Steinkeller, Steynkelir

Stengel

Stengel, Stengil

Stillevogt

Stillevoit, Stillvogt, von Waldau

Znaczący ród w początkach Wrocławia jako miasta powstającego na prawie niemieckim i kształtowania się jego samorządowego zarządu (XIII, XIV) w. Jego protoplasta Godinus był pierwszym "burmistrzem" wrocławskich niemieckich osadników już w 1214, a Heinrich zasadźcą podczas lokacji miasta w 1242 r. i został wójtem. Jeden z wrocławskich Stillevogtów (Gedko) był też zasadźcą Krakowa (1257) i jego wójtem. Samo nazwisko jest właściwie przydomkiem związanym z tymi zdarzeniami. Stillevogt oznacza zastępcę wójta (dialekt średnio-górno-niemiecki[5]. Kojeni Stillvogtowie w II poł. XIII i XIV w. zasiadali często w Radzie i ławie Wrocławia. Jeszcze w XIII w. jeden z synów wójta Heinricha, również Heinrich był właścicielem Waldau w regionie Brzegu. Ta gałąź rodziny pod nazwą von Waldau istniała do 1841 r., mając posiadłości głównie w okolicach Brzegu i Ząbkowic Śląskich.

Stolz

von Stolz, Stolcz

Stosch

Stosh

Strachwitz

von Strachwitz

Stronchen

von Stronchen, Stränchin, Strönichen

Sydenberg

Sydenberg, von Seidenberg, Zydinberg.

Tarnau

Tarnau, Tarnaw, von Tarnau und Kueschmalz

Themmritz

Themmritz, von Temritz

Thiele

Thiele, Thyl, Tyle. Tilo

Thielisch

Thielisch, von Thielisch, Tilesius von Tilenau

Tinczmann

Tinczmann, von Tinzmann

Titzen

Titius, von Titzen, von Titzenhofen, Titz von Titzenhofen

Ungeraten

Ungeraten, Ungerathen, Ungerotin

Uthmann von Ransern

Uthmann von Ransern

Uthmann von Rathen

Uthmann von Schmolz

Vollgnad

Vollgnad, von Vollgnad

Wazenrode

von Wazenrode, Goblo

Wehner

Wehner, von Wehner, von Posadowsky-Wehner

Willusch

Willusch, Willichius

Wolf

Wolf, Wolf von Wolfsburg

Wolff

Wolff, von Wolff

Yban

Iban, Yban

Zacharias

von Zacharias, von Sachenkirch

Zang

Zang, von Zangen, von Zange und Oberlahnstein, von Zangen und Oberlahnstein

Zindel

von Zindel, von Zindal, Zindalski, Cyndato

Przypisy

  1. Należy mieć na uwadze, że Wrocław był od lokacji po połowie XIII w. miastem faktycznie niemieckim zarówno pod względem językowym jak i niedługo potem przynależności państwowej. Mieszkała w nim trudna do określenia ilościowego grupa ludności polskiej. Był to jednak plebs niemający w ogóle praw miejskich, a wśród mieszczan Polacy stanowili głównie pospólstwo, czyli warstwę rzemieślników, drobnych kupców, kramarzy. Zajmowanie się niektórymi z tych zajęć groziło utratą szlachectwa (Adelsverlust). Władze miejskie zdominowane były przez praktycznie jednolicie niemiecki patrycjat, czyli warstwę najbogatszą, a więc wielcy kupcy (hurtowi, międzynarodowi), najbogatsi rzemieślnicy, bankierzy, właściciele gruntów miejskich. I to niemieckiego patrycjatu dotyczą herby szlacheckie. Mamy więc do czynienia z niemieckim prawem stanowym, w którym stan szlachecki nie był jednolity jak w Polsce, lecz składał się z wielu warstw.
  2. 2,000 2,001 2,002 2,003 2,004 2,005 2,006 2,007 2,008 2,009 2,010 2,011 2,012 2,013 2,014 2,015 2,016 2,017 2,018 2,019 2,020 2,021 2,022 2,023 2,024 2,025 2,026 2,027 2,028 2,029 2,030 2,031 2,032 2,033 2,034 2,035 2,036 2,037 2,038 2,039 2,040 2,041 2,042 2,043 2,044 2,045 2,046 2,047 2,048 2,049 2,050 2,051 2,052 2,053 2,054 2,055 2,056 2,057 2,058 2,059 2,060 2,061 2,062 2,063 2,064 2,065 2,066 2,067 2,068 2,069 2,070 2,071 2,072 2,073 2,074 2,075 2,076 2,077 2,078 2,079 2,080 2,081 2,082 2,083 2,084 2,085 2,086 2,087 2,088 2,089 2,090 2,091 2,092 2,093 2,094 2,095 2,096 2,097 2,098 2,099 2,100 2,101 2,102 2,103 2,104 2,105 2,106 2,107 2,108 2,109 2,110 2,111 2,112 2,113 2,114 2,115 2,116 2,117 2,118 2,119 2,120 2,121 2,122 2,123 2,124 2,125 2,126 2,127 2,128 2,129 2,130 2,131 2,132 2,133 2,134 2,135 2,136 2,137 2,138 2,139 2,140 2,141 2,142 2,143 2,144 2,145 2,146 2,147 2,148 2,149 2,150 2,151 2,152 2,153 2,154 2,155 2,156 2,157 2,158 2,159 2,160 2,161 2,162 2,163 2,164 2,165 2,166 2,167 2,168 2,169 2,170 2,171 2,172 2,173 2,174 2,175 2,176 2,177 2,178 2,179 2,180 2,181 2,182 2,183 2,184 2,185 2,186 2,187 2,188 2,189 2,190 2,191 2,192 2,193 2,194 2,195 2,196 2,197 2,198 2,199 2,200 2,201 Stein Rudolf. Der Rat und die Ratsgeschlechter des alten Breslau. Würzburg: Holzner-Verlag, 1963.
  3. Alfred Schellenberg. Schlesisches Wappenbuch Bd 1. Görlitz: 1938.
  4. Johann Siebmacher. Der abgestorbene Adel der Preussischen Provinz Schlesien. Zweiter Theil. oprac. Konrad Blážek. Nürnberg: 1890.
  5. Gedko Stilvogt w Polski Słownik Biograficzny, t. 7. 1948

Literatura