Kamienna kapliczka słupowa w Studnicy w powiecie legnickim: Różnice pomiędzy wersjami

Z almanach wrocławski
Przejdź do nawigacjiPrzejdź do wyszukiwania
Linia 27: Linia 27:
 
Plik:Studnica Hellmich.jpg|15. Rysunek z 1923 r. z kapliczkami i krzyżami w Studnicy
 
Plik:Studnica Hellmich.jpg|15. Rysunek z 1923 r. z kapliczkami i krzyżami w Studnicy
 
Plik:Lubnów kapliczka 2.jpg|16. Kapliczka cmentarna z I poł. XVI w. w Lubnowie, pow. trzebnicki (fot. 2016)
 
Plik:Lubnów kapliczka 2.jpg|16. Kapliczka cmentarna z I poł. XVI w. w Lubnowie, pow. trzebnicki (fot. 2016)
Plik:Modliszów sakramentarium.jpg|17.Sakramentarium w Modliszowie
+
Plik:Modliszów sakramentarium.jpg|17. Sakramentarium w Modliszowie
 
Plik:Srudnica kaplica grobowa 2.jpg|alt=Kaplica grobowa z sarkofagiem Studnicy|18. Sarkofag z końca XVIII w. w kaplicy grobowej północnej
 
Plik:Srudnica kaplica grobowa 2.jpg|alt=Kaplica grobowa z sarkofagiem Studnicy|18. Sarkofag z końca XVIII w. w kaplicy grobowej północnej
 
Plik:Studnica kaplica grobowa 1.jpg|alt=Płyty nagrobne i sarkofagi , Studnica|19. Płyty nagrobne i sarkofagi, w południowej kaplicy grobowej
 
Plik:Studnica kaplica grobowa 1.jpg|alt=Płyty nagrobne i sarkofagi , Studnica|19. Płyty nagrobne i sarkofagi, w południowej kaplicy grobowej

Wersja z 19:46, 21 sty 2021

Roboty.jpg Ten artykuł jest w trakcie tworzenia i może przejściowo zawierać niepełne, niezweryfikowane lub błędne informacje.

1. Monolitowa kapliczka kamienna koło Studnicy, fot. lata 50. XX w.
2. Monolitowa kamienna kapliczka koło Studnicy, fot. 2018

Kapliczki monolitowe budzą podziw prostotą formy. Prastara, w kamieniu wykuta kapliczka z XIV w. w Bolesławcu na Dolnym Śląsku jest to niski słup kamienny, rozszerzający się u góry w kapliczkę z jedną wnęką, wywierający wrażenie archaicznego zabytku, nad którym przepłynęły wieki. To opis z książki Andrzeja Seweryna o kapliczkach przydrożnych z 1958 r., dotyczący zdjęcia nr 1[1].

Autor jako miejsce położenia kapliczki wymienia Bolesławiec, ale w rzeczywistości stoi ona pod wsią Studnica (fot. 2, 14), po prawej stronie szosy do Legnicy (51°14'01.6"N 16°02'42.4"E). Przypisywane jej jest pochodzenie pokutne, czyli związane z umową pomiędzy zabójcą a rodziną zabitego. Taka hipoteza jest bardzo luźnym domysłem, niemającym żadnych konkretnych podstaw. W rzeczywistości nie znamy ani czasu, ani przyczyny fundacji i fundatora kapliczki. Okolica, w której stoi, była jednolicie protestancka. Można więc ostrożnie stwierdzić, że kapliczka pochodzi sprzed zwycięstwa w Legnicy i Chojnowie zwolenników Marcina Lutra, czyli sprzed lat 30. XV w. Jest to więc prawdopodobnie kilkusetletnia, być może aż średniowieczna, kapliczka przydrożna. Nie wiemy nic o jej fundatorze ani przyczynie fundacji. Nieznany też jest jej wykonawca.

W murze cmentarza kościelnego kościoła pw. Matki Boskiej Ostrobramskiej i Świętego Kazimierza, będącego aktualnie kościołem filialnym w parafii w Miłkowicach, umieszczona jest jeszcze jedna kamienna kapliczka monolitowa (fot. 3, 4). Mur ten jest swoistym lapidarium. Oprócz kapliczki wmurowane jest w niego co najmniej 7 kamiennych monolitowych krzyży (fot. 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 14). Kościół w Studnicy wzmiankowany był już na początku XIV w. i co najmniej od tego czasu istniał przy nim cmentarz grzebalny. Tu należy szukać źródła tych artefaktów. Popularna, jak w przypadku kapliczki przy szosie, teza, że są to obiekty związane z prawem i powstałe w wyniku wykonania umów ugodowych pomiędzy zabójcą a rodziną zabitego (krzyże i kapliczki pokutne czy też pojednania), nie ma tak samo realnych podstaw. Inaczej jednak niż tam, można postawić bardzo prawdopodobną szczegółową tezę o pochodzeniu i funkcji obiektów z muru. Są to po prostu krzyże cmentarne, nagrobne. Podobnie kapliczka. Przy budowie czy też remoncie muru, wykorzystano kamienne elementy, z zapomnianych i nie mających opiekunów grobów. W kilkusetletniej historii cmentarza takie mogiły zawsze się pojawiały. Kapliczki cmentarne tego typu zachowały się na cmentarzu w Lubnowie koło Obornik Śląskich (fot. 16). Ich przeznaczanie zostało potwierdzone przez badania Dagmary Adamskiej[2]. Istnienie krzyży na cmentarzu nie wymaga dowodu. Natomiast karkołomną koncepcją jest pomysł, że ściągano je z całej okolicy po to, żeby umieścić w cmentarnym murze. Jak przy każdym śledztwie należy zastanowić się nad motywem działania. Być może w murze cmentarnym jest więcej krzyży Oprócz krzyży w murze we wsi był jeszcze kamienny krzyż w pobliżu kamiennej kapliczki przy szosie. Przez kilka leżał uszkodzony, aż w 2010 r. został naprawiony (połączono dwie części) i ustawiony przy kościele w niedalekim od Studnicy Pątnowie (fot. 14, na rysunku z 1923 r. - fot. 15. - to krzyż pierwszy od lewej strony).

Lista kamiennych kapliczek i krzyży w Studnicy

  1. Kapliczka przy szosie

Przypisy

  1. Seweryn Tadeusz. Kapliczki i krzyże przydrożne w Polsce. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1958, s. 135.
  2. Adamska Dagmara. O wołowskim staroście Janie von Debitsch w świetle źródeł archeologicznych, ikonograficznych i pisanych. W: Mundis hominis - cywilizacja, kultura, natura. Wokół interdyscyplinarności badań historycznych. Wrocław: 2006, s. 515-526.