Kamienna kapliczka słupowa z Krzyżowic w Muzeum Ślężańskim w Sobótce: Różnice pomiędzy wersjami

Z almanach wrocławski
Przejdź do nawigacjiPrzejdź do wyszukiwania
Linia 1: Linia 1:
 +
<div style="float: right;">[[Plik:Information icon.svg|left|16px]] ''[[Sobótka|Artykuły o innych kapliczkach w Sobótce]]''</div>
 
[[Plik:Sobótka kapliczka w lapidarium.jpg|thumb|400px|alt=Kapliczka kamienna, Sobótka, Krzyżowice|1. Monolitowa kapliczka kamienna w lapidarium Muzeum Ślężańskiego w Sobótce, fot. 2012]]
 
[[Plik:Sobótka kapliczka w lapidarium.jpg|thumb|400px|alt=Kapliczka kamienna, Sobótka, Krzyżowice|1. Monolitowa kapliczka kamienna w lapidarium Muzeum Ślężańskiego w Sobótce, fot. 2012]]
 
W lapidarium Muzeum Ślężańskiego przy ul. św. Jakuba 18 w [[Sobótka|Sobótce]] znajduje się wykonana z jednego bloku piaskowca późnogotycka kapliczka słupowa z XVI w., przeniesiona tu z parku przypałacowego w '''Krzyżowicach''' (''Schlanz'') w gminie Kobierzyce, pow. wrocławski (nie wiadomo czy było to pierwotne miejsce postawienia kapliczki).  Wysoki na 2 m czworoboczny słup, w około 2/3 wysokości rozszerza się tworząc dwuspadowo zakończoną głowicę. Z jej trzech stron są wykute płaskorzeźby. Z przodu grupa ukrzyżowania z Marią i Janem Apostołem (fot. 2), z prawej św. Anna Samotrzecia (fot. 3), z lewej nieokreślona święta (fot. 4) z uniesionym w ręku krzyżem (być może św. Jadwiga). Poniżej głowicy znajduje się trudna dziś do odczytania data, którą odcyfrowano przed II wojną światową jako 1528, z zastrzeżeniem, że ostatnia cyfra jest niepewna<ref name="Degen">Kurt Degen. ''Die Bau- und Kunstdenkmäler des Landkreises Breslau.'' Frankfurt: 1965 s. 277 (zestawienie dotyczy inwentaryzacji przeprowadzonej w latach 1936-1937).</ref>. Z kolei autorzy ''Katalogu zabytków sztuki w Polsce'' mają problem z przedostatnią cyfrą przypuszczając, że jest to 0, natomiast ostatnią cyfrę odczytują jako 2 czyli byłaby to data 1502<ref name="Katalog">''Katalog zabytków sztuki w Polsce, Tom IV Zeszyt 2 Sobótka, Kąty Wrocławskie i okolice''. Warszawa: 1991, s. 107.</ref>.
 
W lapidarium Muzeum Ślężańskiego przy ul. św. Jakuba 18 w [[Sobótka|Sobótce]] znajduje się wykonana z jednego bloku piaskowca późnogotycka kapliczka słupowa z XVI w., przeniesiona tu z parku przypałacowego w '''Krzyżowicach''' (''Schlanz'') w gminie Kobierzyce, pow. wrocławski (nie wiadomo czy było to pierwotne miejsce postawienia kapliczki).  Wysoki na 2 m czworoboczny słup, w około 2/3 wysokości rozszerza się tworząc dwuspadowo zakończoną głowicę. Z jej trzech stron są wykute płaskorzeźby. Z przodu grupa ukrzyżowania z Marią i Janem Apostołem (fot. 2), z prawej św. Anna Samotrzecia (fot. 3), z lewej nieokreślona święta (fot. 4) z uniesionym w ręku krzyżem (być może św. Jadwiga). Poniżej głowicy znajduje się trudna dziś do odczytania data, którą odcyfrowano przed II wojną światową jako 1528, z zastrzeżeniem, że ostatnia cyfra jest niepewna<ref name="Degen">Kurt Degen. ''Die Bau- und Kunstdenkmäler des Landkreises Breslau.'' Frankfurt: 1965 s. 277 (zestawienie dotyczy inwentaryzacji przeprowadzonej w latach 1936-1937).</ref>. Z kolei autorzy ''Katalogu zabytków sztuki w Polsce'' mają problem z przedostatnią cyfrą przypuszczając, że jest to 0, natomiast ostatnią cyfrę odczytują jako 2 czyli byłaby to data 1502<ref name="Katalog">''Katalog zabytków sztuki w Polsce, Tom IV Zeszyt 2 Sobótka, Kąty Wrocławskie i okolice''. Warszawa: 1991, s. 107.</ref>.

Wersja z 07:26, 4 kwi 2021

Plik:Sobótka kapliczka w lapidarium.jpg
1. Monolitowa kapliczka kamienna w lapidarium Muzeum Ślężańskiego w Sobótce, fot. 2012

W lapidarium Muzeum Ślężańskiego przy ul. św. Jakuba 18 w Sobótce znajduje się wykonana z jednego bloku piaskowca późnogotycka kapliczka słupowa z XVI w., przeniesiona tu z parku przypałacowego w Krzyżowicach (Schlanz) w gminie Kobierzyce, pow. wrocławski (nie wiadomo czy było to pierwotne miejsce postawienia kapliczki). Wysoki na 2 m czworoboczny słup, w około 2/3 wysokości rozszerza się tworząc dwuspadowo zakończoną głowicę. Z jej trzech stron są wykute płaskorzeźby. Z przodu grupa ukrzyżowania z Marią i Janem Apostołem (fot. 2), z prawej św. Anna Samotrzecia (fot. 3), z lewej nieokreślona święta (fot. 4) z uniesionym w ręku krzyżem (być może św. Jadwiga). Poniżej głowicy znajduje się trudna dziś do odczytania data, którą odcyfrowano przed II wojną światową jako 1528, z zastrzeżeniem, że ostatnia cyfra jest niepewna[1]. Z kolei autorzy Katalogu zabytków sztuki w Polsce mają problem z przedostatnią cyfrą przypuszczając, że jest to 0, natomiast ostatnią cyfrę odczytują jako 2 czyli byłaby to data 1502[2].

Kapliczka została odnaleziona w 1923 r. Podczas prac przy poszerzaniu i zmianie profilu parku przy pałacu z XVIII w. w Krzyżowicach wydobyto ją z wału otaczającego stary dwór[1], mający swój początek w XIV w. jako wieża mieszkalna, a w XVI w. rozbudowany w formie częstego na Śląsku tzw. dworu (pałacu, zamku) na wodzie[3] czyli obronnego dworu otoczonego fosą i często wałem. Kapliczkę ustawiono w południowo-wschodnim rogu parku, w którym znajdowało się kilkanaście rzeźb, głównie pomników poświęconych członkom rodu von Reichell, właścicieli Krzyżowic od XVII w. do 1908 r. Po II wojnie światowej w pałacu ulokowała się szkoła rolnicza, a kapliczka trafiła w 1960 r. do Muzeum Ślężańskiego w Sobótce[2]. Na swojej stronie internetowej Muzeum mylnie podaje, że jest to kapliczka z Wierzbic. Być może pomyłka wzięła się z pomieszania nazw miejscowości. Przysiółkiem Krzyżowic jest osada o nazwie Wierzbica (niem. Kreiselwitz od 1937 Kiefernberg) ale kapliczka nie znajdowała się w niej.

Kapliczka reprezentuje liczną w późnym średniowieczu na terenie Dolnego Śląska grupę kamiennych kapliczek słupowych, bardzo często monolitowych, powstałych dla upamiętnienia zdarzeń lub osób, w intencji dziękczynnej, wotywnej, a czasem w wyniku umowy ugodowej zabójcy z rodziną zabitego (kapliczka pokutna). Ta ostatnia przyczyna fundacji zdominowała masową wyobraźnię i praktycznie większość tego typu obiektów podobnie jak kamiennych średniowiecznych krzyży "pokutuje" jako tzw. kapliczki i krzyże pokutne czy też według zwolenników innej nazwy - pojednania. Niektóre przewodniki także kapliczkę z Krzyżowic nazywają pokutną. Jest to jednak błąd gdyż na temat powodu jej powstania nic nie wiemy. Większość zachowanych kamiennych gotyckich kapliczek słupowych ma w głowicy wnękę na figurkę. W powiecie wrocławskim są takie w Tyńcu Małym, Tyńcu nad Ślęzą, Pełcznicy, Glinicy, Garncarsku. Płaskorzeźby na ścianach głowicy mają pochodzące, tak jak kapliczka z Krzyżowic, z końca XV i początków XVI w: kapliczka Dompniga we Wrocławiu, zachowana w muzeum głowica kapliczki z okolic dawnego opactwa Benedyktynów (później Norbertanów) na Ołbinie i kapliczka w Świętej Katarzynie.

Przypisy

  1. 1,0 1,1 Kurt Degen. Die Bau- und Kunstdenkmäler des Landkreises Breslau. Frankfurt: 1965 s. 277 (zestawienie dotyczy inwentaryzacji przeprowadzonej w latach 1936-1937).
  2. 2,0 2,1 Katalog zabytków sztuki w Polsce, Tom IV Zeszyt 2 Sobótka, Kąty Wrocławskie i okolice. Warszawa: 1991, s. 107.
  3. Katalog zabytków sztuki w Polsce, Tom IV Zeszyt 2 Sobótka, Kąty Wrocławskie i okolice. Warszawa: 1991, s. 50.
Publikacja - 2012 r.
Aktualizacja - 2012 r.