http://kapliczki.org.pl/kapliczki/index.php?title=Kamienny_krzy%C5%BC_na_%C5%BBernikach_we_Wroc%C5%82awiu&feed=atom&action=historyKamienny krzyż na Żernikach we Wrocławiu - Historia wersji2024-03-28T18:31:17ZHistoria wersji tej strony wikiMediaWiki 1.33.1http://kapliczki.org.pl/kapliczki/index.php?title=Kamienny_krzy%C5%BC_na_%C5%BBernikach_we_Wroc%C5%82awiu&diff=15084&oldid=prevMichał Zalewski o 17:46, 3 sty 20232023-01-03T17:46:51Z<p></p>
<table class="diff diff-contentalign-left" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr class="diff-title" lang="pl">
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">← poprzednia wersja</td>
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">Wersja z 17:46, 3 sty 2023</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l61" >Linia 61:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 61:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>{{Publikacja|2012|2017}}</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>{{Publikacja|2012|2017}}</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>__NOTOC__</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>__NOTOC__</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:<del class="diffchange diffchange-inline">Wrocław]]</del></div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:<ins class="diffchange diffchange-inline">Krzyże we Wrocławiu</ins>]]</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">[[Kategoria:Monolitowe kamienne krzyże na Dolnym Śląsku</del>]]</div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:Monolitowe kamienne krzyże w województwie dolnośląskim]]</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:Monolitowe kamienne krzyże w województwie dolnośląskim]]</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:Średniowieczne kapliczki]]</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:Średniowieczne kapliczki]]</div></td></tr>
</table>Michał Zalewskihttp://kapliczki.org.pl/kapliczki/index.php?title=Kamienny_krzy%C5%BC_na_%C5%BBernikach_we_Wroc%C5%82awiu&diff=6977&oldid=prevAnna Kowalczewska: dr.2020-12-15T06:25:03Z<p>dr.</p>
<table class="diff diff-contentalign-left" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr class="diff-title" lang="pl">
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">← poprzednia wersja</td>
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">Wersja z 06:25, 15 gru 2020</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l8" >Linia 8:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 8:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Granitowy krzyż stoi przy polnej drodze pomiędzy Żernikami a Złotnikami, biegnącej na północ od torów kolejowych do Legnicy, od ulicy Żernickiej do Kamiennogórskiej. Wysoki na 201 cm od ziemi, stoi tyłem do aktualnej drogi. Ma obłamane prawe ramię i uszkodzony szczyt. Jest przechylony licem do przodu. Wykonany jak większość kamiennych monolitowych krzyży w rejonie Wrocławia z granitu i podobnie jak większość starych monolitowych krzyży ma obrobione tylko lico. Pomimo braku jednego ramienia i uszkodzenia góry daje się odczytać, że miał pierwotnie formę [[formy krzyża|krzyża łacińskiego]]. Jest największym z pięciu, prawdopodobnie średniowiecznych, kamiennych krzyży, które zachowały się jeszcze we Wrocławiu i jednym z trzech stojących ''in situ''. Ciekawym elementem jest umieszczony pionowo, na wysokości bocznych ramion, ryt bełtu używanego do strzelania z kuszy. Rysunek ma 39 cm długości i 3 cm szerokości w najwęższym a 8 cm w najszerszym miejscu. W okolicy Wrocławia ryt ma jeszcze tylko jeden kamienny krzyż monolitowy. Krzyż w [[Damianowice - krzyż kamienny|Damianowicach]] ma, niewidoczny współcześnie, ryt topora. </div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Granitowy krzyż stoi przy polnej drodze pomiędzy Żernikami a Złotnikami, biegnącej na północ od torów kolejowych do Legnicy, od ulicy Żernickiej do Kamiennogórskiej. Wysoki na 201 cm od ziemi, stoi tyłem do aktualnej drogi. Ma obłamane prawe ramię i uszkodzony szczyt. Jest przechylony licem do przodu. Wykonany jak większość kamiennych monolitowych krzyży w rejonie Wrocławia z granitu i podobnie jak większość starych monolitowych krzyży ma obrobione tylko lico. Pomimo braku jednego ramienia i uszkodzenia góry daje się odczytać, że miał pierwotnie formę [[formy krzyża|krzyża łacińskiego]]. Jest największym z pięciu, prawdopodobnie średniowiecznych, kamiennych krzyży, które zachowały się jeszcze we Wrocławiu i jednym z trzech stojących ''in situ''. Ciekawym elementem jest umieszczony pionowo, na wysokości bocznych ramion, ryt bełtu używanego do strzelania z kuszy. Rysunek ma 39 cm długości i 3 cm szerokości w najwęższym a 8 cm w najszerszym miejscu. W okolicy Wrocławia ryt ma jeszcze tylko jeden kamienny krzyż monolitowy. Krzyż w [[Damianowice - krzyż kamienny|Damianowicach]] ma, niewidoczny współcześnie, ryt topora. </div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Powszechnie uznawany jest za zabytek średniowiecznego prawa określany jako [[krzyż pokutny]] (pojednania).<ref name="Hellmich 1923">Hellmich Max. ''Steinerne Zeugen mittelalterlichen Rechtes in Schlesien. Steinkreuze, Bildstöcke, Staupsäulen, Galgen, Gerichtsstische.'' Liegnitz: 1923.</ref><ref name="Steiner">Steller Walther. ''Steinkreuze und Erinnerungsmale in Niederschlesien, in: Mitteilungen der Schlesischen Gesellschaft für Volkskunde.'' Breslau: 1934.</ref><ref name="Milka">Milka Józef. ''Kamienne pomniki średniowiecznego prawa.'' Wrocław: Dolnośląskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne, 1979.</ref><ref name="Encyklopedia">''Krzyże pokutne'' W: Encyklopedia Wrocławia. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006.</ref><ref>Niezliczona ilość stron internetowych, w większości bardzo amatorskich, ale też mających wagę ze względu na zasięg i przedmiot, jak polska-org.pl.</ref> Dopiero najnowsze prace naukowe i część popularnonaukowych podają w wątpliwość "oczywistość" takiej klasyfikacji i określają zabytek jako po prostu ''kamienny krzyż''<ref name="Wojtucki">Wojtucki Daniel, Zobniów Stanisław. ''Kamienne krzyże na Śląsku, Górnych Łużycach i ziemi kłodzkiej.'' Wrocław: Atut, 2017, s. 456-457.</ref> Klasyfikowanie krzyża jako pokutnego opiera się na uproszczeniach czy wręcz przekłamaniach <del class="diffchange diffchange-inline">zawiązanych </del>z instytucją średniowiecznego prawa, jaką była ugoda pomiędzy zabójcą a bolejącymi czyli rodziną zabitego (umowa kompozycyjna, umowa ugodowa)<ref name="Umowa ugodowa">[[krzyż pokutny#Umowa_ugodowa|Umowa ugodowa]]</ref>, które doprowadziły w praktyce do traktowania pojęcia "krzyż pokutny" jako synonimu starego kamiennego krzyża. Oczywiście to błąd gdyż kamienne krzyże fundowano z najróżniejszych powodów, tak samo jak krzyże z innych materiałów. Zbiory krzyży kamiennych i krzyży pokutnych nie są tożsame również z tego powodu, że krzyże pokutne nie musiały być kamienne. Często były drewniane a znany jest też przypadek metalowego. Są to zbiory mające jakąś, trudną do zdefiniowania ilościowego, część wspólną. Reasumując, wśród kamiennych krzyży są z pewnością krzyże pokutne ale jaka to ich część i które konkretnie, nie wiemy. O krzyżu na wrocławskich Żernikach nie zachowały się żadne informacje wskazujące na przyczynę jego postawienia. Ani materiał ani forma nie są przypisane do krzyży pokutnych (pojednania) i nie stanowią przesłanki do wyciągania wniosków o przyczynie postawienia krzyża. </div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Powszechnie uznawany jest za zabytek średniowiecznego prawa określany jako [[krzyż pokutny]] (pojednania).<ref name="Hellmich 1923">Hellmich Max. ''Steinerne Zeugen mittelalterlichen Rechtes in Schlesien. Steinkreuze, Bildstöcke, Staupsäulen, Galgen, Gerichtsstische.'' Liegnitz: 1923.</ref><ref name="Steiner">Steller Walther. ''Steinkreuze und Erinnerungsmale in Niederschlesien, in: Mitteilungen der Schlesischen Gesellschaft für Volkskunde.'' Breslau: 1934.</ref><ref name="Milka">Milka Józef. ''Kamienne pomniki średniowiecznego prawa.'' Wrocław: Dolnośląskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne, 1979.</ref><ref name="Encyklopedia">''Krzyże pokutne'' W: Encyklopedia Wrocławia. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006.</ref><ref>Niezliczona ilość stron internetowych, w większości bardzo amatorskich, ale też mających wagę ze względu na zasięg i przedmiot, jak polska-org.pl.</ref> Dopiero najnowsze prace naukowe i część popularnonaukowych podają w wątpliwość "oczywistość" takiej klasyfikacji i określają zabytek jako po prostu ''kamienny krzyż''<ref name="Wojtucki">Wojtucki Daniel, Zobniów Stanisław. ''Kamienne krzyże na Śląsku, Górnych Łużycach i ziemi kłodzkiej.'' Wrocław: Atut, 2017, s. 456-457.</ref> Klasyfikowanie krzyża jako pokutnego opiera się na uproszczeniach czy wręcz przekłamaniach <ins class="diffchange diffchange-inline">związanych </ins>z instytucją średniowiecznego prawa, jaką była ugoda pomiędzy zabójcą a bolejącymi<ins class="diffchange diffchange-inline">, </ins>czyli rodziną zabitego (umowa kompozycyjna, umowa ugodowa)<ref name="Umowa ugodowa">[[krzyż pokutny#Umowa_ugodowa|Umowa ugodowa]]</ref>, które doprowadziły w praktyce do traktowania pojęcia "krzyż pokutny" jako synonimu starego kamiennego krzyża. Oczywiście to błąd<ins class="diffchange diffchange-inline">, </ins>gdyż kamienne krzyże fundowano z najróżniejszych powodów, tak samo jak krzyże z innych materiałów. Zbiory krzyży kamiennych i krzyży pokutnych nie są tożsame również z tego powodu, że krzyże pokutne nie musiały być kamienne. Często były drewniane<ins class="diffchange diffchange-inline">, </ins>a znany jest też przypadek metalowego. Są to zbiory mające jakąś, trudną do zdefiniowania ilościowego, część wspólną. Reasumując, wśród kamiennych krzyży są z pewnością krzyże pokutne<ins class="diffchange diffchange-inline">, </ins>ale jaka to ich część i które konkretnie, nie wiemy. O krzyżu na wrocławskich Żernikach nie zachowały się żadne informacje wskazujące na przyczynę jego postawienia. Ani materiał<ins class="diffchange diffchange-inline">, </ins>ani forma nie są przypisane do krzyży pokutnych (pojednania) i nie stanowią przesłanki do wyciągania wniosków o przyczynie postawienia krzyża. </div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Zastrzegając powyższe można oczywiście postawić hipotezę, że jest to krzyż pokutny. Oparta będzie ona jednak na bardzo wątłych i nieoczywistych przesłankach. Jedną z nich jest wspomniany bełt kuszy. Na części kamiennych krzyży znajduje się jakiś ryt. Często jest to broń. Powstała koncepcja, że są to oznaczenia broni czy szerzej narzędzi, którymi dokonano zabójstw. Profesor Witold Maisel, który generalnie nakazuje z dużą ostrożnością podchodzić do klasyfikowania kamiennych krzyży jako pokutnych wskazując, że przecież mogły one pełnić różnorodne funkcje, stwierdza wręcz, że te ryty przedstawiają narzędzia zbrodni i powalają odróżnić krzyż pokutny od kamiennego krzyża postawionego z innego powodu.<ref name="Maisel">Maisel Witold. ''Archeologia prawna Europy.'' Warszawa-Poznań: PWN, 1989, s. 182.</ref> Pogląd taki stał się powszechny. Powstawały nawet prace magisterskie dotyczące tego elementu krzyży.<ref name="Stojer">Stojer Joanna. ''Narzędzia zbrodni na krzyżach pokutnych.'' Archiwum Medycyny Sądowej i Kryminologii. 2007, LVII, s. 326-330.</ref>. Pojawiały się opinie, że mogą to być też, przynajmniej na części krzyży, atrybuty określające zajęcie zabitego ale i to spojrzenie łączyło nierozerwalnie ryty z kamiennymi krzyżami jako zabytkami prawa.<ref name="Scheer,13">Scheer Andrzej. ''Krzyże pokutne ziemi świdnickiej.'' Świdnica: Towarzystwo Regionalne Ziemi Świdnickiej, 1987.</ref> Przegląd zachowanych umów kompozycyjnych nie pozwala jednak na dokonanie takiego automatycznego powiązania. Otóż te, w których zabójca zobowiązywany jest do wystawienia krzyża nie zwierają informacji<del class="diffchange diffchange-inline">, </del>o jakichś oznaczeniach mających pojawić się na krzyżu.<ref name="Blutrache">Frauenstädt Paul. ''Blutrache und Totschlagsühne im deutschen Mittelalter - Studien zur deutschen Kultur- und Rechtsgeschichte.'' Leipzig: 1881.</ref><ref name="Adamska tabela"> Adamska Dagmara., Nocuń Przemysław. ''Czu troste und czu hulffe des zele. Późnośredniowieczne ugody kompozycyjne z terenu Śląska.'' Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka. 2004, T. 59, Z. 2, s. 124-138.</ref><ref name="Wojtucki 2017, s. 89">Wojtucki Daniel, Zobniów Stanisław. ''Kamienne krzyże na Śląsku, Górnych Łużycach i ziemi kłodzkiej.'' Wrocław: Atut, 2017, s. 89-90.</ref>. Nie ma więc jednoznacznych i bezpośrednich dowodów na to, że obiekt, który zdobi przedstawienie broni, narzędzia codziennego użytku lub przedmiotu symbolizującego jakąś profesję powstał w wyniku zawarcia umowy kompozycyjnej.<ref name="Wojtucki 2017, s. 89"/><ref name="Dobrzyniecki Złotoryja">Dobrzyniecki Arkadiusz. ''Krzyże i kapliczki pokutne ziemi złotoryjskiej - historia pewnego mitu.'' Pomniki Dawnego Prawa. 2010, 11-12, s. 32-37.</ref> Czyli ryt na żernickim krzyżu też nie jest dowodem na to, że to krzyż pokutny (pojednania). Kolejną przesłanką za teorią krzyża pokutnego jest miejsce, w którym stoi krzyż. To polna droga, niegdyś mająca może ważniejsze znaczenie ale wtedy w oddaleniu <del class="diffchange diffchange-inline">dużym </del>od siedzib ludzkich. W dosyć naiwnym rozumowaniu zabójstwo kojarzy się z odludziem. Autor jednej z popularyzatorskiej publikacji, finansowanej niestety ze środków publicznych, pisze: ''krzyże pokutne ... stawiano z reguły na miejscu popełnienia zbrodni. Były to okolice trudno dostępne: wąwozy, lasy, pobocza dróg''.<ref name="Wojecki 5">Wojecki Mieczysław i in. ''Szlakiem krzyży pokutnych po obu stronach Odry. Kamienne zabytki dawnego prawa.'' Zielona Góra: Lubuska Regionalna Organizacja Turystyczna "Lotur".</ref> Chodzi pewnie o miejsca nie <del class="diffchange diffchange-inline">trudnodostępne </del>ale ustronne. W takim stoi krzyż na <del class="diffchange diffchange-inline">Żernikch</del>. Jednak wysnuwanie z tego wniosku, że jest krzyżem pokutnym to bardzo wątły ślad. Po pierwsze zabójstwa dokonywały się nie tylko w miejscach ustronnych. Dochodziło do bójek i innych incydentów kończących się śmiercią również w centrum miejscowości, przy kościołach, karczmach. Ponadto pojawienie się krzyża w miejscu ustronnym nie musiało być wynikiem ugody ale <del class="diffchange diffchange-inline"> </del>wielu innych okoliczności. Istnieje też pogląd, że ze względu na nagłość śmierci, a więc bez łaski uświęcającej, zabitego często chowano nie na poświęconym cmentarzu ale w miejscu zbrodni i krzyż pokutny mógł być jednocześnie krzyżem nagrobnym<ref name="Nocuń 34">Nocuń Przemysław. ''Zabytki jurysdykcji karnej w późnośredniowiecznym i wczesnonowożytnym Wrocławiu w ujęciu archeologii historycznej.'' Wratislavia Antiqua. Studia do Dziejów Wrocławia. 6, Wrocław na przełomie średniowiecza i czasów nowożytnych. Materialne przejawy życia codziennego, Wrocław: 2004, s. 33.</ref>. Przyjmując argumentację o pochówku poza cmentarzem osób zmarłych nagle, nie dowodzi ona nic poza tym, że krzyże takie byłyby krzyżami nagrobnymi. Nawet jeżeli badania archeologiczne wykazałyby, że pod krzyżem został ktoś pochowany nie oznacza to, że zginął zabity, a nawet gdyby to była ofiara zabójstwa to nie oznacza, że krzyż wystawił zabójca w ramach umowy ugodowej, a nie rodzina zabitego. </div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Zastrzegając powyższe<ins class="diffchange diffchange-inline">, </ins>można oczywiście postawić hipotezę, że jest to krzyż pokutny. Oparta będzie ona jednak na bardzo wątłych i nieoczywistych przesłankach. Jedną z nich jest wspomniany bełt kuszy. Na części kamiennych krzyży znajduje się jakiś ryt. Często jest to broń. Powstała koncepcja, że są to oznaczenia broni czy szerzej narzędzi, którymi dokonano zabójstw. Profesor Witold Maisel, który generalnie nakazuje z dużą ostrożnością podchodzić do klasyfikowania kamiennych krzyży jako pokutnych<ins class="diffchange diffchange-inline">, </ins>wskazując, że przecież mogły one pełnić różnorodne funkcje, stwierdza wręcz, że te ryty przedstawiają narzędzia zbrodni i powalają odróżnić krzyż pokutny od kamiennego krzyża postawionego z innego powodu.<ref name="Maisel">Maisel Witold. ''Archeologia prawna Europy.'' Warszawa-Poznań: PWN, 1989, s. 182.</ref> Pogląd taki stał się powszechny. Powstawały nawet prace magisterskie dotyczące tego elementu krzyży.<ref name="Stojer">Stojer Joanna. ''Narzędzia zbrodni na krzyżach pokutnych.'' Archiwum Medycyny Sądowej i Kryminologii. 2007, LVII, s. 326-330.</ref>. Pojawiały się opinie, że mogą to być też, przynajmniej na części krzyży, atrybuty określające zajęcie zabitego<ins class="diffchange diffchange-inline">, </ins>ale i to spojrzenie łączyło nierozerwalnie ryty z kamiennymi krzyżami jako zabytkami prawa.<ref name="Scheer,13">Scheer Andrzej. ''Krzyże pokutne ziemi świdnickiej.'' Świdnica: Towarzystwo Regionalne Ziemi Świdnickiej, 1987.</ref> Przegląd zachowanych umów kompozycyjnych nie pozwala jednak na dokonanie takiego automatycznego powiązania. Otóż te, w których zabójca zobowiązywany jest do wystawienia krzyża<ins class="diffchange diffchange-inline">, </ins>nie zwierają informacji o jakichś oznaczeniach mających pojawić się na krzyżu.<ref name="Blutrache">Frauenstädt Paul. ''Blutrache und Totschlagsühne im deutschen Mittelalter - Studien zur deutschen Kultur- und Rechtsgeschichte.'' Leipzig: 1881.</ref><ref name="Adamska tabela"> Adamska Dagmara., Nocuń Przemysław. ''Czu troste und czu hulffe des zele. Późnośredniowieczne ugody kompozycyjne z terenu Śląska.'' Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka. 2004, T. 59, Z. 2, s. 124-138.</ref><ref name="Wojtucki 2017, s. 89">Wojtucki Daniel, Zobniów Stanisław. ''Kamienne krzyże na Śląsku, Górnych Łużycach i ziemi kłodzkiej.'' Wrocław: Atut, 2017, s. 89-90.</ref>. Nie ma więc jednoznacznych i bezpośrednich dowodów na to, że obiekt, który zdobi przedstawienie broni, narzędzia codziennego użytku lub przedmiotu symbolizującego jakąś profesję powstał w wyniku zawarcia umowy kompozycyjnej.<ref name="Wojtucki 2017, s. 89"/><ref name="Dobrzyniecki Złotoryja">Dobrzyniecki Arkadiusz. ''Krzyże i kapliczki pokutne ziemi złotoryjskiej - historia pewnego mitu.'' Pomniki Dawnego Prawa. 2010, 11-12, s. 32-37.</ref> Czyli ryt na żernickim krzyżu też nie jest dowodem na to, że to krzyż pokutny (pojednania). Kolejną przesłanką za teorią krzyża pokutnego jest miejsce, w którym stoi krzyż. To polna droga, niegdyś mająca może ważniejsze znaczenie<ins class="diffchange diffchange-inline">, </ins>ale wtedy w <ins class="diffchange diffchange-inline">dużym </ins>oddaleniu od siedzib ludzkich. W dosyć naiwnym rozumowaniu zabójstwo kojarzy się z odludziem. Autor jednej z popularyzatorskiej publikacji, finansowanej niestety ze środków publicznych, pisze: ''krzyże pokutne ... stawiano z reguły na miejscu popełnienia zbrodni. Były to okolice trudno dostępne: wąwozy, lasy, pobocza dróg''.<ref name="Wojecki 5">Wojecki Mieczysław i in. ''Szlakiem krzyży pokutnych po obu stronach Odry. Kamienne zabytki dawnego prawa.'' Zielona Góra: Lubuska Regionalna Organizacja Turystyczna "Lotur".</ref> Chodzi pewnie o miejsca nie <ins class="diffchange diffchange-inline">trudno dostępne, </ins>ale ustronne. W takim stoi krzyż na <ins class="diffchange diffchange-inline">Żernikach</ins>. Jednak wysnuwanie z tego wniosku, że jest krzyżem pokutnym to bardzo wątły ślad. Po pierwsze zabójstwa dokonywały się nie tylko w miejscach ustronnych. Dochodziło do bójek i innych incydentów kończących się śmiercią również w centrum miejscowości, przy kościołach, karczmach. Ponadto pojawienie się krzyża w miejscu ustronnym nie musiało być wynikiem ugody<ins class="diffchange diffchange-inline">, </ins>ale <ins class="diffchange diffchange-inline">mogło wynikać z </ins>wielu innych okoliczności. Istnieje też pogląd, że ze względu na nagłość śmierci, a więc bez łaski uświęcającej, zabitego często chowano nie na poświęconym cmentarzu<ins class="diffchange diffchange-inline">, </ins>ale w miejscu zbrodni i krzyż pokutny mógł być jednocześnie krzyżem nagrobnym<ref name="Nocuń 34">Nocuń Przemysław. ''Zabytki jurysdykcji karnej w późnośredniowiecznym i wczesnonowożytnym Wrocławiu w ujęciu archeologii historycznej.'' Wratislavia Antiqua. Studia do Dziejów Wrocławia. 6, Wrocław na przełomie średniowiecza i czasów nowożytnych. Materialne przejawy życia codziennego, Wrocław: 2004, s. 33.</ref>. Przyjmując argumentację o pochówku poza cmentarzem osób zmarłych nagle, nie dowodzi ona nic poza tym, że krzyże takie byłyby krzyżami nagrobnymi. Nawet jeżeli badania archeologiczne wykazałyby, że pod krzyżem został ktoś pochowany nie oznacza to, że zginął zabity, a nawet gdyby to była ofiara zabójstwa<ins class="diffchange diffchange-inline">, </ins>to nie oznacza, że krzyż wystawił zabójca w ramach umowy ugodowej, a nie rodzina zabitego. </div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Podsumowując<del class="diffchange diffchange-inline">. We </del>Wrocławiu Żernikach stoi stary kamienny krzyż wykonany z jednego bloku kamienia (monolitowy). Z dużym prawdopodobieństwem jego historia sięga średniowiecza. Nie wiemy czemu został postawiony. Stawiana jest często hipoteza, że jest to krzyż związany ze średniowiecznym prawem, tzw. krzyż pokutny czy też jak nazywają inni takie krzyże, krzyż pojednania. Hipoteza ta jest wynikiem powojennej fali "upokutnienia" wszystkich starych kamiennych krzyży i nie ma podstaw w żadnych uprawdopodabniających ją dokumentach, badaniach czy okolicznościach. W rzeczywistości krzyż może być krzyżem postawionym z wielu przyczyn. Może być klasycznym symbolem wiary postawionym jako jej wyraz, może stać w miejscu pochówku, może <del class="diffchange diffchange-inline">upamiętnić </del>jakieś zdarzenie, w tym tragiczne a w tym np. zabójstwo, może to krzyż graniczny a może jeszcze inny. Nie ma podstaw do uznania, że to krzyż pokutny (pojednania), chociaż możliwość taka nie jest wykluczona. </div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Podsumowując<ins class="diffchange diffchange-inline">, we </ins>Wrocławiu Żernikach stoi stary kamienny krzyż wykonany z jednego bloku kamienia (monolitowy). Z dużym prawdopodobieństwem jego historia sięga średniowiecza. Nie wiemy<ins class="diffchange diffchange-inline">, </ins>czemu został postawiony. Stawiana jest często hipoteza, że jest to krzyż związany ze średniowiecznym prawem, tzw. krzyż pokutny<ins class="diffchange diffchange-inline">, </ins>czy też<ins class="diffchange diffchange-inline">, </ins>jak nazywają inni takie krzyże, krzyż pojednania. Hipoteza ta jest wynikiem powojennej fali "upokutnienia" wszystkich starych kamiennych krzyży i nie ma podstaw w żadnych uprawdopodabniających ją dokumentach, badaniach czy okolicznościach. W rzeczywistości krzyż może być krzyżem postawionym z wielu przyczyn. Może być klasycznym symbolem wiary postawionym jako jej wyraz, może stać w miejscu pochówku, może <ins class="diffchange diffchange-inline">upamiętniać </ins>jakieś zdarzenie, w tym tragiczne a w tym np. zabójstwo, może to krzyż graniczny<ins class="diffchange diffchange-inline">, </ins>a może jeszcze inny. Nie ma podstaw do uznania, że to krzyż pokutny (pojednania), chociaż możliwość taka nie jest wykluczona. </div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Miejsce, w którym stoi żernicki krzyż, jest zaniedbane (2012, 2017). Po przeciwnej stronie drogi okoliczni mieszkańcy (prawdopodobne Złotnik) urządzili sobie dzikie wysypisko śmieci i stojącemu w burzanach cennemu i ciekawemu zabytkowi towarzyszą wyrzucone fotele, skrzynki, butelki i szmaty. Pod samym krzyżem ustawiane są znicze.</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Miejsce, w którym stoi żernicki krzyż, jest zaniedbane (2012, 2017). Po przeciwnej stronie drogi okoliczni mieszkańcy (prawdopodobne Złotnik) urządzili sobie dzikie wysypisko śmieci i stojącemu w burzanach cennemu i ciekawemu zabytkowi towarzyszą wyrzucone fotele, skrzynki, butelki i szmaty. Pod samym krzyżem ustawiane są znicze.</div></td></tr>
</table>Anna Kowalczewskahttp://kapliczki.org.pl/kapliczki/index.php?title=Kamienny_krzy%C5%BC_na_%C5%BBernikach_we_Wroc%C5%82awiu&diff=6976&oldid=prevMichał Zalewski o 20:52, 14 gru 20202020-12-14T20:52:25Z<p></p>
<table class="diff diff-contentalign-left" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr class="diff-title" lang="pl">
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">← poprzednia wersja</td>
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">Wersja z 20:52, 14 gru 2020</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l8" >Linia 8:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 8:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Granitowy krzyż stoi przy polnej drodze pomiędzy Żernikami a Złotnikami, biegnącej na północ od torów kolejowych do Legnicy, od ulicy Żernickiej do Kamiennogórskiej. Wysoki na 201 cm od ziemi, stoi tyłem do aktualnej drogi. Ma obłamane prawe ramię i uszkodzony szczyt. Jest przechylony licem do przodu. Wykonany jak większość kamiennych monolitowych krzyży w rejonie Wrocławia z granitu i podobnie jak większość starych monolitowych krzyży ma obrobione tylko lico. Pomimo braku jednego ramienia i uszkodzenia góry daje się odczytać, że miał pierwotnie formę [[formy krzyża|krzyża łacińskiego]]. Jest największym z pięciu, prawdopodobnie średniowiecznych, kamiennych krzyży, które zachowały się jeszcze we Wrocławiu i jednym z trzech stojących ''in situ''. Ciekawym elementem jest umieszczony pionowo, na wysokości bocznych ramion, ryt bełtu używanego do strzelania z kuszy. Rysunek ma 39 cm długości i 3 cm szerokości w najwęższym a 8 cm w najszerszym miejscu. W okolicy Wrocławia ryt ma jeszcze tylko jeden kamienny krzyż monolitowy. Krzyż w [[Damianowice - krzyż kamienny|Damianowicach]] ma, niewidoczny współcześnie, ryt topora. </div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Granitowy krzyż stoi przy polnej drodze pomiędzy Żernikami a Złotnikami, biegnącej na północ od torów kolejowych do Legnicy, od ulicy Żernickiej do Kamiennogórskiej. Wysoki na 201 cm od ziemi, stoi tyłem do aktualnej drogi. Ma obłamane prawe ramię i uszkodzony szczyt. Jest przechylony licem do przodu. Wykonany jak większość kamiennych monolitowych krzyży w rejonie Wrocławia z granitu i podobnie jak większość starych monolitowych krzyży ma obrobione tylko lico. Pomimo braku jednego ramienia i uszkodzenia góry daje się odczytać, że miał pierwotnie formę [[formy krzyża|krzyża łacińskiego]]. Jest największym z pięciu, prawdopodobnie średniowiecznych, kamiennych krzyży, które zachowały się jeszcze we Wrocławiu i jednym z trzech stojących ''in situ''. Ciekawym elementem jest umieszczony pionowo, na wysokości bocznych ramion, ryt bełtu używanego do strzelania z kuszy. Rysunek ma 39 cm długości i 3 cm szerokości w najwęższym a 8 cm w najszerszym miejscu. W okolicy Wrocławia ryt ma jeszcze tylko jeden kamienny krzyż monolitowy. Krzyż w [[Damianowice - krzyż kamienny|Damianowicach]] ma, niewidoczny współcześnie, ryt topora. </div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Powszechnie uznawany jest za <del class="diffchange diffchange-inline">zbytek </del>średniowiecznego prawa określany jako [[krzyż pokutny]] (pojednania).<ref name="Hellmich 1923">Hellmich Max. ''Steinerne Zeugen mittelalterlichen Rechtes in Schlesien. Steinkreuze, Bildstöcke, Staupsäulen, Galgen, Gerichtsstische.'' Liegnitz: 1923.</ref><ref name="Steiner">Steller Walther. ''Steinkreuze und Erinnerungsmale in Niederschlesien, in: Mitteilungen der Schlesischen Gesellschaft für Volkskunde.'' Breslau: 1934.</ref><ref name="Milka">Milka Józef. ''Kamienne pomniki średniowiecznego prawa.'' Wrocław: Dolnośląskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne, 1979.</ref><ref name="Encyklopedia">''Krzyże pokutne'' W: Encyklopedia Wrocławia. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006.</ref><ref>Niezliczona ilość stron internetowych, w większości bardzo amatorskich, ale też mających wagę ze względu na zasięg i przedmiot, jak polska-org.pl.</ref> Dopiero najnowsze prace naukowe i część popularnonaukowych podają w wątpliwość "oczywistość" takiej klasyfikacji i określają zabytek jako po prostu ''kamienny krzyż''<ref name="Wojtucki">Wojtucki Daniel, Zobniów Stanisław. ''Kamienne krzyże na Śląsku, Górnych Łużycach i ziemi kłodzkiej.'' Wrocław: Atut, 2017, s. 456-457.</ref> Klasyfikowanie krzyża jako pokutnego opiera się na uproszczeniach czy wręcz przekłamaniach zawiązanych z instytucją średniowiecznego prawa, jaką była ugoda pomiędzy zabójcą a bolejącymi czyli rodziną zabitego (umowa kompozycyjna, umowa ugodowa)<ref name="Umowa ugodowa">[[krzyż pokutny#Umowa_ugodowa|Umowa ugodowa]]</ref>, które doprowadziły w praktyce do traktowania pojęcia "krzyż pokutny" jako synonimu starego kamiennego krzyża. Oczywiście to błąd gdyż kamienne krzyże fundowano z najróżniejszych powodów, tak samo jak krzyże z innych materiałów. Zbiory krzyży kamiennych i krzyży pokutnych nie są tożsame również z tego powodu, że krzyże pokutne nie musiały być kamienne. Często były drewniane a znany jest też przypadek metalowego. Są to zbiory mające jakąś, trudną do zdefiniowania ilościowego, część wspólną. Reasumując, wśród kamiennych krzyży są z pewnością krzyże pokutne ale jaka to ich część i które konkretnie, nie wiemy. O krzyżu na wrocławskich Żernikach nie zachowały się żadne informacje wskazujące na przyczynę jego postawienia. Ani materiał ani forma nie są przypisane do krzyży pokutnych (pojednania) i nie stanowią przesłanki do wyciągania wniosków o przyczynie postawienia krzyża. </div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Powszechnie uznawany jest za <ins class="diffchange diffchange-inline">zabytek </ins>średniowiecznego prawa określany jako [[krzyż pokutny]] (pojednania).<ref name="Hellmich 1923">Hellmich Max. ''Steinerne Zeugen mittelalterlichen Rechtes in Schlesien. Steinkreuze, Bildstöcke, Staupsäulen, Galgen, Gerichtsstische.'' Liegnitz: 1923.</ref><ref name="Steiner">Steller Walther. ''Steinkreuze und Erinnerungsmale in Niederschlesien, in: Mitteilungen der Schlesischen Gesellschaft für Volkskunde.'' Breslau: 1934.</ref><ref name="Milka">Milka Józef. ''Kamienne pomniki średniowiecznego prawa.'' Wrocław: Dolnośląskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne, 1979.</ref><ref name="Encyklopedia">''Krzyże pokutne'' W: Encyklopedia Wrocławia. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006.</ref><ref>Niezliczona ilość stron internetowych, w większości bardzo amatorskich, ale też mających wagę ze względu na zasięg i przedmiot, jak polska-org.pl.</ref> Dopiero najnowsze prace naukowe i część popularnonaukowych podają w wątpliwość "oczywistość" takiej klasyfikacji i określają zabytek jako po prostu ''kamienny krzyż''<ref name="Wojtucki">Wojtucki Daniel, Zobniów Stanisław. ''Kamienne krzyże na Śląsku, Górnych Łużycach i ziemi kłodzkiej.'' Wrocław: Atut, 2017, s. 456-457.</ref> Klasyfikowanie krzyża jako pokutnego opiera się na uproszczeniach czy wręcz przekłamaniach zawiązanych z instytucją średniowiecznego prawa, jaką była ugoda pomiędzy zabójcą a bolejącymi czyli rodziną zabitego (umowa kompozycyjna, umowa ugodowa)<ref name="Umowa ugodowa">[[krzyż pokutny#Umowa_ugodowa|Umowa ugodowa]]</ref>, które doprowadziły w praktyce do traktowania pojęcia "krzyż pokutny" jako synonimu starego kamiennego krzyża. Oczywiście to błąd gdyż kamienne krzyże fundowano z najróżniejszych powodów, tak samo jak krzyże z innych materiałów. Zbiory krzyży kamiennych i krzyży pokutnych nie są tożsame również z tego powodu, że krzyże pokutne nie musiały być kamienne. Często były drewniane a znany jest też przypadek metalowego. Są to zbiory mające jakąś, trudną do zdefiniowania ilościowego, część wspólną. Reasumując, wśród kamiennych krzyży są z pewnością krzyże pokutne ale jaka to ich część i które konkretnie, nie wiemy. O krzyżu na wrocławskich Żernikach nie zachowały się żadne informacje wskazujące na przyczynę jego postawienia. Ani materiał ani forma nie są przypisane do krzyży pokutnych (pojednania) i nie stanowią przesłanki do wyciągania wniosków o przyczynie postawienia krzyża. </div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Zastrzegając powyższe można oczywiście postawić hipotezę, że jest to krzyż pokutny. Oparta będzie ona jednak na bardzo wątłych i nieoczywistych przesłankach. Jedną z nich jest wspomniany bełt kuszy. Na części kamiennych krzyży znajduje się jakiś ryt. Często jest to broń. Powstała koncepcja, że są to oznaczenia broni czy szerzej narzędzi, którymi dokonano zabójstw. Profesor Witold Maisel, który generalnie nakazuje z dużą ostrożnością podchodzić do klasyfikowania kamiennych krzyży jako pokutnych wskazując, że przecież mogły one pełnić różnorodne funkcje, stwierdza wręcz, że te ryty przedstawiają narzędzia zbrodni i powalają odróżnić krzyż pokutny od kamiennego krzyża postawionego z innego powodu.<ref name="Maisel">Maisel Witold. ''Archeologia prawna Europy.'' Warszawa-Poznań: PWN, 1989, s. 182.</ref> Pogląd taki stał się powszechny. Powstawały nawet prace magisterskie dotyczące tego elementu krzyży.<ref name="Stojer">Stojer Joanna. ''Narzędzia zbrodni na krzyżach pokutnych.'' Archiwum Medycyny Sądowej i Kryminologii. 2007, LVII, s. 326-330.</ref>. Pojawiały się opinie, że mogą to być też, przynajmniej na części krzyży, atrybuty określające zajęcie zabitego ale i to spojrzenie łączyło nierozerwalnie ryty z kamiennymi krzyżami jako zabytkami prawa.<ref name="Scheer,13">Scheer Andrzej. ''Krzyże pokutne ziemi świdnickiej.'' Świdnica: Towarzystwo Regionalne Ziemi Świdnickiej, 1987.</ref> Przegląd zachowanych umów kompozycyjnych nie pozwala jednak na dokonanie takiego automatycznego powiązania. Otóż te, w których zabójca zobowiązywany jest do wystawienia krzyża nie zwierają informacji, o jakichś oznaczeniach mających pojawić się na krzyżu.<ref name="Blutrache">Frauenstädt Paul. ''Blutrache und Totschlagsühne im deutschen Mittelalter - Studien zur deutschen Kultur- und Rechtsgeschichte.'' Leipzig: 1881.</ref><ref name="Adamska tabela"> Adamska Dagmara., Nocuń Przemysław. ''Czu troste und czu hulffe des zele. Późnośredniowieczne ugody kompozycyjne z terenu Śląska.'' Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka. 2004, T. 59, Z. 2, s. 124-138.</ref><ref name="Wojtucki 2017, s. 89">Wojtucki Daniel, Zobniów Stanisław. ''Kamienne krzyże na Śląsku, Górnych Łużycach i ziemi kłodzkiej.'' Wrocław: Atut, 2017, s. 89-90.</ref>. Nie ma więc jednoznacznych i bezpośrednich dowodów na to, że obiekt, który zdobi przedstawienie broni, narzędzia codziennego użytku lub przedmiotu symbolizującego jakąś profesję powstał w wyniku zawarcia umowy kompozycyjnej.<ref name="Wojtucki 2017, s. 89"/><ref name="Dobrzyniecki Złotoryja">Dobrzyniecki Arkadiusz. ''Krzyże i kapliczki pokutne ziemi złotoryjskiej - historia pewnego mitu.'' Pomniki Dawnego Prawa. 2010, 11-12, s. 32-37.</ref> Czyli ryt na żernickim krzyżu też nie jest dowodem na to, że to krzyż pokutny (pojednania). Kolejną przesłanką za teorią krzyża pokutnego jest miejsce, w którym stoi krzyż. To polna droga, niegdyś mająca może ważniejsze znaczenie ale wtedy w oddaleniu dużym od siedzib ludzkich. W dosyć naiwnym rozumowaniu zabójstwo kojarzy się z odludziem. Autor jednej z popularyzatorskiej publikacji, finansowanej niestety ze środków publicznych, pisze: ''krzyże pokutne ... stawiano z reguły na miejscu popełnienia zbrodni. Były to okolice trudno dostępne: wąwozy, lasy, pobocza dróg''.<ref name="Wojecki 5">Wojecki Mieczysław i in. ''Szlakiem krzyży pokutnych po obu stronach Odry. Kamienne zabytki dawnego prawa.'' Zielona Góra: Lubuska Regionalna Organizacja Turystyczna "Lotur".</ref> Chodzi pewnie o miejsca nie trudnodostępne ale ustronne. W takim stoi krzyż na Żernikch. Jednak wysnuwanie z tego wniosku, że jest krzyżem pokutnym to bardzo wątły ślad. Po pierwsze zabójstwa dokonywały się nie tylko w miejscach ustronnych. Dochodziło do bójek i innych incydentów kończących się śmiercią również w centrum miejscowości, przy kościołach, karczmach. Ponadto pojawienie się krzyża w miejscu ustronnym nie musiało być wynikiem ugody ale wielu innych okoliczności. Istnieje też pogląd, że ze względu na nagłość śmierci, a więc bez łaski uświęcającej, zabitego często chowano nie na poświęconym cmentarzu ale w miejscu zbrodni i krzyż pokutny mógł być jednocześnie krzyżem nagrobnym<ref name="Nocuń 34">Nocuń Przemysław. ''Zabytki jurysdykcji karnej w późnośredniowiecznym i wczesnonowożytnym Wrocławiu w ujęciu archeologii historycznej.'' Wratislavia Antiqua. Studia do Dziejów Wrocławia. 6, Wrocław na przełomie średniowiecza i czasów nowożytnych. Materialne przejawy życia codziennego, Wrocław: 2004, s. 33.</ref>. Przyjmując argumentację o pochówku poza cmentarzem osób zmarłych nagle, nie dowodzi ona nic poza tym, że krzyże takie byłyby krzyżami nagrobnymi. Nawet jeżeli badania archeologiczne wykazałyby, że pod krzyżem został ktoś pochowany nie oznacza to, że zginął zabity, a nawet gdyby to była ofiara zabójstwa to nie oznacza, że krzyż wystawił zabójca w ramach umowy ugodowej, a nie rodzina zabitego. </div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Zastrzegając powyższe można oczywiście postawić hipotezę, że jest to krzyż pokutny. Oparta będzie ona jednak na bardzo wątłych i nieoczywistych przesłankach. Jedną z nich jest wspomniany bełt kuszy. Na części kamiennych krzyży znajduje się jakiś ryt. Często jest to broń. Powstała koncepcja, że są to oznaczenia broni czy szerzej narzędzi, którymi dokonano zabójstw. Profesor Witold Maisel, który generalnie nakazuje z dużą ostrożnością podchodzić do klasyfikowania kamiennych krzyży jako pokutnych wskazując, że przecież mogły one pełnić różnorodne funkcje, stwierdza wręcz, że te ryty przedstawiają narzędzia zbrodni i powalają odróżnić krzyż pokutny od kamiennego krzyża postawionego z innego powodu.<ref name="Maisel">Maisel Witold. ''Archeologia prawna Europy.'' Warszawa-Poznań: PWN, 1989, s. 182.</ref> Pogląd taki stał się powszechny. Powstawały nawet prace magisterskie dotyczące tego elementu krzyży.<ref name="Stojer">Stojer Joanna. ''Narzędzia zbrodni na krzyżach pokutnych.'' Archiwum Medycyny Sądowej i Kryminologii. 2007, LVII, s. 326-330.</ref>. Pojawiały się opinie, że mogą to być też, przynajmniej na części krzyży, atrybuty określające zajęcie zabitego ale i to spojrzenie łączyło nierozerwalnie ryty z kamiennymi krzyżami jako zabytkami prawa.<ref name="Scheer,13">Scheer Andrzej. ''Krzyże pokutne ziemi świdnickiej.'' Świdnica: Towarzystwo Regionalne Ziemi Świdnickiej, 1987.</ref> Przegląd zachowanych umów kompozycyjnych nie pozwala jednak na dokonanie takiego automatycznego powiązania. Otóż te, w których zabójca zobowiązywany jest do wystawienia krzyża nie zwierają informacji, o jakichś oznaczeniach mających pojawić się na krzyżu.<ref name="Blutrache">Frauenstädt Paul. ''Blutrache und Totschlagsühne im deutschen Mittelalter - Studien zur deutschen Kultur- und Rechtsgeschichte.'' Leipzig: 1881.</ref><ref name="Adamska tabela"> Adamska Dagmara., Nocuń Przemysław. ''Czu troste und czu hulffe des zele. Późnośredniowieczne ugody kompozycyjne z terenu Śląska.'' Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka. 2004, T. 59, Z. 2, s. 124-138.</ref><ref name="Wojtucki 2017, s. 89">Wojtucki Daniel, Zobniów Stanisław. ''Kamienne krzyże na Śląsku, Górnych Łużycach i ziemi kłodzkiej.'' Wrocław: Atut, 2017, s. 89-90.</ref>. Nie ma więc jednoznacznych i bezpośrednich dowodów na to, że obiekt, który zdobi przedstawienie broni, narzędzia codziennego użytku lub przedmiotu symbolizującego jakąś profesję powstał w wyniku zawarcia umowy kompozycyjnej.<ref name="Wojtucki 2017, s. 89"/><ref name="Dobrzyniecki Złotoryja">Dobrzyniecki Arkadiusz. ''Krzyże i kapliczki pokutne ziemi złotoryjskiej - historia pewnego mitu.'' Pomniki Dawnego Prawa. 2010, 11-12, s. 32-37.</ref> Czyli ryt na żernickim krzyżu też nie jest dowodem na to, że to krzyż pokutny (pojednania). Kolejną przesłanką za teorią krzyża pokutnego jest miejsce, w którym stoi krzyż. To polna droga, niegdyś mająca może ważniejsze znaczenie ale wtedy w oddaleniu dużym od siedzib ludzkich. W dosyć naiwnym rozumowaniu zabójstwo kojarzy się z odludziem. Autor jednej z popularyzatorskiej publikacji, finansowanej niestety ze środków publicznych, pisze: ''krzyże pokutne ... stawiano z reguły na miejscu popełnienia zbrodni. Były to okolice trudno dostępne: wąwozy, lasy, pobocza dróg''.<ref name="Wojecki 5">Wojecki Mieczysław i in. ''Szlakiem krzyży pokutnych po obu stronach Odry. Kamienne zabytki dawnego prawa.'' Zielona Góra: Lubuska Regionalna Organizacja Turystyczna "Lotur".</ref> Chodzi pewnie o miejsca nie trudnodostępne ale ustronne. W takim stoi krzyż na Żernikch. Jednak wysnuwanie z tego wniosku, że jest krzyżem pokutnym to bardzo wątły ślad. Po pierwsze zabójstwa dokonywały się nie tylko w miejscach ustronnych. Dochodziło do bójek i innych incydentów kończących się śmiercią również w centrum miejscowości, przy kościołach, karczmach. Ponadto pojawienie się krzyża w miejscu ustronnym nie musiało być wynikiem ugody ale wielu innych okoliczności. Istnieje też pogląd, że ze względu na nagłość śmierci, a więc bez łaski uświęcającej, zabitego często chowano nie na poświęconym cmentarzu ale w miejscu zbrodni i krzyż pokutny mógł być jednocześnie krzyżem nagrobnym<ref name="Nocuń 34">Nocuń Przemysław. ''Zabytki jurysdykcji karnej w późnośredniowiecznym i wczesnonowożytnym Wrocławiu w ujęciu archeologii historycznej.'' Wratislavia Antiqua. Studia do Dziejów Wrocławia. 6, Wrocław na przełomie średniowiecza i czasów nowożytnych. Materialne przejawy życia codziennego, Wrocław: 2004, s. 33.</ref>. Przyjmując argumentację o pochówku poza cmentarzem osób zmarłych nagle, nie dowodzi ona nic poza tym, że krzyże takie byłyby krzyżami nagrobnymi. Nawet jeżeli badania archeologiczne wykazałyby, że pod krzyżem został ktoś pochowany nie oznacza to, że zginął zabity, a nawet gdyby to była ofiara zabójstwa to nie oznacza, że krzyż wystawił zabójca w ramach umowy ugodowej, a nie rodzina zabitego. </div></td></tr>
</table>Michał Zalewskihttp://kapliczki.org.pl/kapliczki/index.php?title=Kamienny_krzy%C5%BC_na_%C5%BBernikach_we_Wroc%C5%82awiu&diff=6421&oldid=prevMichał Zalewski o 23:45, 1 lis 20202020-11-01T23:45:02Z<p></p>
<table class="diff diff-contentalign-left" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr class="diff-title" lang="pl">
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">← poprzednia wersja</td>
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">Wersja z 23:45, 1 lis 2020</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l1" >Linia 1:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 1:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>{{Wrocław}}</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins class="diffchange diffchange-inline"><div style="float: right;"></ins>{{Wrocław}}<ins class="diffchange diffchange-inline"></div></ins></div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Plik:Żerniki Wrocław krzyż kamienny 2012.jpg|alt=Krzyż pokutny, krzyż pojednania, Wrocław Żerniki|thumb|left|360px|1. Krzyż kamienny, Wrocław Żerniki]]</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Plik:Żerniki Wrocław krzyż kamienny 2012.jpg|alt=Krzyż pokutny, krzyż pojednania, Wrocław Żerniki|thumb|left|360px|1. Krzyż kamienny, Wrocław Żerniki]]</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Plik:Żerniki Wrocław krzyż kamienny a.jpg|alt=Krzyż pokutny, krzyż pojednania we Wrocławiu Żernikach|thumb|360px|2. Wrocław Żerniki, tył krzyża]]</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Plik:Żerniki Wrocław krzyż kamienny a.jpg|alt=Krzyż pokutny, krzyż pojednania we Wrocławiu Żernikach|thumb|360px|2. Wrocław Żerniki, tył krzyża]]</div></td></tr>
</table>Michał Zalewskihttp://kapliczki.org.pl/kapliczki/index.php?title=Kamienny_krzy%C5%BC_na_%C5%BBernikach_we_Wroc%C5%82awiu&diff=4928&oldid=prevMichał Zalewski o 14:03, 9 sie 20202020-08-09T14:03:12Z<p></p>
<table class="diff diff-contentalign-left" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr class="diff-title" lang="pl">
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">← poprzednia wersja</td>
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">Wersja z 14:03, 9 sie 2020</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l13" >Linia 13:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 13:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Podsumowując. We Wrocławiu Żernikach stoi stary kamienny krzyż wykonany z jednego bloku kamienia (monolitowy). Z dużym prawdopodobieństwem jego historia sięga średniowiecza. Nie wiemy czemu został postawiony. Stawiana jest często hipoteza, że jest to krzyż związany ze średniowiecznym prawem, tzw. krzyż pokutny czy też jak nazywają inni takie krzyże, krzyż pojednania. Hipoteza ta jest wynikiem powojennej fali "upokutnienia" wszystkich starych kamiennych krzyży i nie ma podstaw w żadnych uprawdopodabniających ją dokumentach, badaniach czy okolicznościach. W rzeczywistości krzyż może być krzyżem postawionym z wielu przyczyn. Może być klasycznym symbolem wiary postawionym jako jej wyraz, może stać w miejscu pochówku, może upamiętnić jakieś zdarzenie, w tym tragiczne a w tym np. zabójstwo, może to krzyż graniczny a może jeszcze inny. Nie ma podstaw do uznania, że to krzyż pokutny (pojednania), chociaż możliwość taka nie jest wykluczona. </div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Podsumowując. We Wrocławiu Żernikach stoi stary kamienny krzyż wykonany z jednego bloku kamienia (monolitowy). Z dużym prawdopodobieństwem jego historia sięga średniowiecza. Nie wiemy czemu został postawiony. Stawiana jest często hipoteza, że jest to krzyż związany ze średniowiecznym prawem, tzw. krzyż pokutny czy też jak nazywają inni takie krzyże, krzyż pojednania. Hipoteza ta jest wynikiem powojennej fali "upokutnienia" wszystkich starych kamiennych krzyży i nie ma podstaw w żadnych uprawdopodabniających ją dokumentach, badaniach czy okolicznościach. W rzeczywistości krzyż może być krzyżem postawionym z wielu przyczyn. Może być klasycznym symbolem wiary postawionym jako jej wyraz, może stać w miejscu pochówku, może upamiętnić jakieś zdarzenie, w tym tragiczne a w tym np. zabójstwo, może to krzyż graniczny a może jeszcze inny. Nie ma podstaw do uznania, że to krzyż pokutny (pojednania), chociaż możliwość taka nie jest wykluczona. </div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del style="font-weight: bold; text-decoration: none;"></del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Miejsce, w którym stoi żernicki krzyż, jest zaniedbane (2012, 2017). Po przeciwnej stronie drogi okoliczni mieszkańcy (prawdopodobne Złotnik) urządzili sobie dzikie wysypisko śmieci i stojącemu w burzanach cennemu i ciekawemu zabytkowi towarzyszą wyrzucone fotele, skrzynki, butelki i szmaty. Pod samym krzyżem ustawiane są znicze.</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Miejsce, w którym stoi żernicki krzyż, jest zaniedbane (2012, 2017). Po przeciwnej stronie drogi okoliczni mieszkańcy (prawdopodobne Złotnik) urządzili sobie dzikie wysypisko śmieci i stojącemu w burzanach cennemu i ciekawemu zabytkowi towarzyszą wyrzucone fotele, skrzynki, butelki i szmaty. Pod samym krzyżem ustawiane są znicze.</div></td></tr>
</table>Michał Zalewskihttp://kapliczki.org.pl/kapliczki/index.php?title=Kamienny_krzy%C5%BC_na_%C5%BBernikach_we_Wroc%C5%82awiu&diff=4927&oldid=prevMichał Zalewski o 14:02, 9 sie 20202020-08-09T14:02:48Z<p></p>
<table class="diff diff-contentalign-left" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr class="diff-title" lang="pl">
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">← poprzednia wersja</td>
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">Wersja z 14:02, 9 sie 2020</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l10" >Linia 10:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 10:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Powszechnie uznawany jest za zbytek średniowiecznego prawa określany jako [[krzyż pokutny]] (pojednania).<ref name="Hellmich 1923">Hellmich Max. ''Steinerne Zeugen mittelalterlichen Rechtes in Schlesien. Steinkreuze, Bildstöcke, Staupsäulen, Galgen, Gerichtsstische.'' Liegnitz: 1923.</ref><ref name="Steiner">Steller Walther. ''Steinkreuze und Erinnerungsmale in Niederschlesien, in: Mitteilungen der Schlesischen Gesellschaft für Volkskunde.'' Breslau: 1934.</ref><ref name="Milka">Milka Józef. ''Kamienne pomniki średniowiecznego prawa.'' Wrocław: Dolnośląskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne, 1979.</ref><ref name="Encyklopedia">''Krzyże pokutne'' W: Encyklopedia Wrocławia. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006.</ref><ref>Niezliczona ilość stron internetowych, w większości bardzo amatorskich, ale też mających wagę ze względu na zasięg i przedmiot, jak polska-org.pl.</ref> Dopiero najnowsze prace naukowe i część popularnonaukowych podają w wątpliwość "oczywistość" takiej klasyfikacji i określają zabytek jako po prostu ''kamienny krzyż''<ref name="Wojtucki">Wojtucki Daniel, Zobniów Stanisław. ''Kamienne krzyże na Śląsku, Górnych Łużycach i ziemi kłodzkiej.'' Wrocław: Atut, 2017, s. 456-457.</ref> Klasyfikowanie krzyża jako pokutnego opiera się na uproszczeniach czy wręcz przekłamaniach zawiązanych z instytucją średniowiecznego prawa, jaką była ugoda pomiędzy zabójcą a bolejącymi czyli rodziną zabitego (umowa kompozycyjna, umowa ugodowa)<ref name="Umowa ugodowa">[[krzyż pokutny#Umowa_ugodowa|Umowa ugodowa]]</ref>, które doprowadziły w praktyce do traktowania pojęcia "krzyż pokutny" jako synonimu starego kamiennego krzyża. Oczywiście to błąd gdyż kamienne krzyże fundowano z najróżniejszych powodów, tak samo jak krzyże z innych materiałów. Zbiory krzyży kamiennych i krzyży pokutnych nie są tożsame również z tego powodu, że krzyże pokutne nie musiały być kamienne. Często były drewniane a znany jest też przypadek metalowego. Są to zbiory mające jakąś, trudną do zdefiniowania ilościowego, część wspólną. Reasumując, wśród kamiennych krzyży są z pewnością krzyże pokutne ale jaka to ich część i które konkretnie, nie wiemy. O krzyżu na wrocławskich Żernikach nie zachowały się żadne informacje wskazujące na przyczynę jego postawienia. Ani materiał ani forma nie są przypisane do krzyży pokutnych (pojednania) i nie stanowią przesłanki do wyciągania wniosków o przyczynie postawienia krzyża. </div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Powszechnie uznawany jest za zbytek średniowiecznego prawa określany jako [[krzyż pokutny]] (pojednania).<ref name="Hellmich 1923">Hellmich Max. ''Steinerne Zeugen mittelalterlichen Rechtes in Schlesien. Steinkreuze, Bildstöcke, Staupsäulen, Galgen, Gerichtsstische.'' Liegnitz: 1923.</ref><ref name="Steiner">Steller Walther. ''Steinkreuze und Erinnerungsmale in Niederschlesien, in: Mitteilungen der Schlesischen Gesellschaft für Volkskunde.'' Breslau: 1934.</ref><ref name="Milka">Milka Józef. ''Kamienne pomniki średniowiecznego prawa.'' Wrocław: Dolnośląskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne, 1979.</ref><ref name="Encyklopedia">''Krzyże pokutne'' W: Encyklopedia Wrocławia. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006.</ref><ref>Niezliczona ilość stron internetowych, w większości bardzo amatorskich, ale też mających wagę ze względu na zasięg i przedmiot, jak polska-org.pl.</ref> Dopiero najnowsze prace naukowe i część popularnonaukowych podają w wątpliwość "oczywistość" takiej klasyfikacji i określają zabytek jako po prostu ''kamienny krzyż''<ref name="Wojtucki">Wojtucki Daniel, Zobniów Stanisław. ''Kamienne krzyże na Śląsku, Górnych Łużycach i ziemi kłodzkiej.'' Wrocław: Atut, 2017, s. 456-457.</ref> Klasyfikowanie krzyża jako pokutnego opiera się na uproszczeniach czy wręcz przekłamaniach zawiązanych z instytucją średniowiecznego prawa, jaką była ugoda pomiędzy zabójcą a bolejącymi czyli rodziną zabitego (umowa kompozycyjna, umowa ugodowa)<ref name="Umowa ugodowa">[[krzyż pokutny#Umowa_ugodowa|Umowa ugodowa]]</ref>, które doprowadziły w praktyce do traktowania pojęcia "krzyż pokutny" jako synonimu starego kamiennego krzyża. Oczywiście to błąd gdyż kamienne krzyże fundowano z najróżniejszych powodów, tak samo jak krzyże z innych materiałów. Zbiory krzyży kamiennych i krzyży pokutnych nie są tożsame również z tego powodu, że krzyże pokutne nie musiały być kamienne. Często były drewniane a znany jest też przypadek metalowego. Są to zbiory mające jakąś, trudną do zdefiniowania ilościowego, część wspólną. Reasumując, wśród kamiennych krzyży są z pewnością krzyże pokutne ale jaka to ich część i które konkretnie, nie wiemy. O krzyżu na wrocławskich Żernikach nie zachowały się żadne informacje wskazujące na przyczynę jego postawienia. Ani materiał ani forma nie są przypisane do krzyży pokutnych (pojednania) i nie stanowią przesłanki do wyciągania wniosków o przyczynie postawienia krzyża. </div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Zastrzegając powyższe można oczywiście postawić hipotezę, że jest to krzyż pokutny. Oparta będzie ona jednak na bardzo wątłych i nieoczywistych przesłankach. Jedną z nich jest wspomniany bełt kuszy. Na części kamiennych krzyży znajduje się jakiś ryt. Często jest to broń. Powstała koncepcja, że są to oznaczenia broni czy szerzej narzędzi, którymi dokonano zabójstw. Profesor Witold Maisel, który generalnie nakazuje z dużą ostrożnością podchodzić do klasyfikowania kamiennych krzyży jako pokutnych wskazując, że przecież mogły one pełnić różnorodne funkcje, stwierdza wręcz, że te ryty przedstawiają narzędzia zbrodni i powalają odróżnić krzyż pokutny od kamiennego krzyża postawionego z innego powodu.<ref name="Maisel">Maisel Witold. ''Archeologia prawna Europy.'' Warszawa-Poznań: PWN, 1989, s. 182.</ref> Pogląd taki stał się powszechny. Powstawały nawet prace magisterskie dotyczące tego elementu krzyży.<ref name="Stojer">Stojer Joanna. ''Narzędzia zbrodni na krzyżach pokutnych.'' Archiwum Medycyny Sądowej i Kryminologii. 2007, LVII, s. 326-330.</ref>. Pojawiały się opinie, że mogą to być też, przynajmniej na części krzyży, atrybuty określające zajęcie zabitego ale i to spojrzenie łączyło nierozerwalnie ryty z kamiennymi krzyżami jako zabytkami prawa.<ref name="Scheer,13">Scheer Andrzej. ''Krzyże pokutne ziemi świdnickiej.'' Świdnica: Towarzystwo Regionalne Ziemi Świdnickiej, 1987.</ref> Przegląd zachowanych umów kompozycyjnych nie pozwala jednak na dokonanie takiego automatycznego powiązania. Otóż te, w których zabójca zobowiązywany jest do wystawienia krzyża nie zwierają informacji, o jakichś oznaczeniach mających pojawić się na krzyżu.<ref name="Blutrache">Frauenstädt Paul. ''Blutrache und Totschlagsühne im deutschen Mittelalter - Studien zur deutschen Kultur- und Rechtsgeschichte.'' Leipzig: 1881.</ref><ref name="Adamska tabela"> Adamska Dagmara., Nocuń Przemysław. ''Czu troste und czu hulffe des zele. Późnośredniowieczne ugody kompozycyjne z terenu Śląska.'' Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka. 2004, T. 59, Z. 2, s. 124-138.</ref><ref name="Wojtucki 2017, s. 89">Wojtucki Daniel, Zobniów Stanisław. ''Kamienne krzyże na Śląsku, Górnych Łużycach i ziemi kłodzkiej.'' Wrocław: Atut, 2017, s. 89-90.</ref>. Nie ma więc jednoznacznych i bezpośrednich dowodów na to, że obiekt, który zdobi przedstawienie broni, narzędzia codziennego użytku lub przedmiotu symbolizującego jakąś profesję powstał w wyniku zawarcia umowy kompozycyjnej.<ref name="Wojtucki 2017, s. 89"/><ref name="Dobrzyniecki Złotoryja">Dobrzyniecki Arkadiusz. ''Krzyże i kapliczki pokutne ziemi złotoryjskiej - historia pewnego mitu.'' Pomniki Dawnego Prawa. 2010, 11-12, s. 32-37.</ref> Czyli ryt na żernickim krzyżu też nie jest dowodem na to, że to krzyż pokutny (pojednania). Kolejną przesłanką za teorią krzyża pokutnego jest miejsce, w którym stoi krzyż. To polna droga, niegdyś mająca może ważniejsze znaczenie ale wtedy w oddaleniu dużym od siedzib ludzkich. W dosyć naiwnym rozumowaniu zabójstwo kojarzy się z odludziem. Autor jednej z popularyzatorskiej publikacji, finansowanej niestety ze środków publicznych, pisze: ''krzyże pokutne ... stawiano z reguły na miejscu popełnienia zbrodni. Były to okolice trudno dostępne: wąwozy, lasy, pobocza dróg''.<ref name="Wojecki 5">Wojecki Mieczysław i in. ''Szlakiem krzyży pokutnych po obu stronach Odry. Kamienne zabytki dawnego prawa.'' Zielona Góra: Lubuska Regionalna Organizacja Turystyczna "Lotur".</ref> Chodzi pewnie o miejsca nie trudnodostępne ale ustronne. W takim stoi krzyż na Żernikch. Jednak wysnuwanie z tego wniosku, że jest krzyżem pokutnym to bardzo wątły ślad. Po pierwsze zabójstwa dokonywały się nie tylko w miejscach ustronnych. Dochodziło do bójek i innych incydentów kończących się śmiercią również w centrum miejscowości, przy kościołach, karczmach. Ponadto pojawienie się krzyża w miejscu ustronnym nie musiało być wynikiem ugody ale wielu innych okoliczności. </div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Zastrzegając powyższe można oczywiście postawić hipotezę, że jest to krzyż pokutny. Oparta będzie ona jednak na bardzo wątłych i nieoczywistych przesłankach. Jedną z nich jest wspomniany bełt kuszy. Na części kamiennych krzyży znajduje się jakiś ryt. Często jest to broń. Powstała koncepcja, że są to oznaczenia broni czy szerzej narzędzi, którymi dokonano zabójstw. Profesor Witold Maisel, który generalnie nakazuje z dużą ostrożnością podchodzić do klasyfikowania kamiennych krzyży jako pokutnych wskazując, że przecież mogły one pełnić różnorodne funkcje, stwierdza wręcz, że te ryty przedstawiają narzędzia zbrodni i powalają odróżnić krzyż pokutny od kamiennego krzyża postawionego z innego powodu.<ref name="Maisel">Maisel Witold. ''Archeologia prawna Europy.'' Warszawa-Poznań: PWN, 1989, s. 182.</ref> Pogląd taki stał się powszechny. Powstawały nawet prace magisterskie dotyczące tego elementu krzyży.<ref name="Stojer">Stojer Joanna. ''Narzędzia zbrodni na krzyżach pokutnych.'' Archiwum Medycyny Sądowej i Kryminologii. 2007, LVII, s. 326-330.</ref>. Pojawiały się opinie, że mogą to być też, przynajmniej na części krzyży, atrybuty określające zajęcie zabitego ale i to spojrzenie łączyło nierozerwalnie ryty z kamiennymi krzyżami jako zabytkami prawa.<ref name="Scheer,13">Scheer Andrzej. ''Krzyże pokutne ziemi świdnickiej.'' Świdnica: Towarzystwo Regionalne Ziemi Świdnickiej, 1987.</ref> Przegląd zachowanych umów kompozycyjnych nie pozwala jednak na dokonanie takiego automatycznego powiązania. Otóż te, w których zabójca zobowiązywany jest do wystawienia krzyża nie zwierają informacji, o jakichś oznaczeniach mających pojawić się na krzyżu.<ref name="Blutrache">Frauenstädt Paul. ''Blutrache und Totschlagsühne im deutschen Mittelalter - Studien zur deutschen Kultur- und Rechtsgeschichte.'' Leipzig: 1881.</ref><ref name="Adamska tabela"> Adamska Dagmara., Nocuń Przemysław. ''Czu troste und czu hulffe des zele. Późnośredniowieczne ugody kompozycyjne z terenu Śląska.'' Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka. 2004, T. 59, Z. 2, s. 124-138.</ref><ref name="Wojtucki 2017, s. 89">Wojtucki Daniel, Zobniów Stanisław. ''Kamienne krzyże na Śląsku, Górnych Łużycach i ziemi kłodzkiej.'' Wrocław: Atut, 2017, s. 89-90.</ref>. Nie ma więc jednoznacznych i bezpośrednich dowodów na to, że obiekt, który zdobi przedstawienie broni, narzędzia codziennego użytku lub przedmiotu symbolizującego jakąś profesję powstał w wyniku zawarcia umowy kompozycyjnej.<ref name="Wojtucki 2017, s. 89"/><ref name="Dobrzyniecki Złotoryja">Dobrzyniecki Arkadiusz. ''Krzyże i kapliczki pokutne ziemi złotoryjskiej - historia pewnego mitu.'' Pomniki Dawnego Prawa. 2010, 11-12, s. 32-37.</ref> Czyli ryt na żernickim krzyżu też nie jest dowodem na to, że to krzyż pokutny (pojednania). Kolejną przesłanką za teorią krzyża pokutnego jest miejsce, w którym stoi krzyż. To polna droga, niegdyś mająca może ważniejsze znaczenie ale wtedy w oddaleniu dużym od siedzib ludzkich. W dosyć naiwnym rozumowaniu zabójstwo kojarzy się z odludziem. Autor jednej z popularyzatorskiej publikacji, finansowanej niestety ze środków publicznych, pisze: ''krzyże pokutne ... stawiano z reguły na miejscu popełnienia zbrodni. Były to okolice trudno dostępne: wąwozy, lasy, pobocza dróg''.<ref name="Wojecki 5">Wojecki Mieczysław i in. ''Szlakiem krzyży pokutnych po obu stronach Odry. Kamienne zabytki dawnego prawa.'' Zielona Góra: Lubuska Regionalna Organizacja Turystyczna "Lotur".</ref> Chodzi pewnie o miejsca nie trudnodostępne ale ustronne. W takim stoi krzyż na Żernikch. Jednak wysnuwanie z tego wniosku, że jest krzyżem pokutnym to bardzo wątły ślad. Po pierwsze zabójstwa dokonywały się nie tylko w miejscach ustronnych. Dochodziło do bójek i innych incydentów kończących się śmiercią również w centrum miejscowości, przy kościołach, karczmach. Ponadto pojawienie się krzyża w miejscu ustronnym nie musiało być wynikiem ugody ale wielu innych okoliczności<ins class="diffchange diffchange-inline">. Istnieje też pogląd, że ze względu na nagłość śmierci, a więc bez łaski uświęcającej, zabitego często chowano nie na poświęconym cmentarzu ale w miejscu zbrodni i krzyż pokutny mógł być jednocześnie krzyżem nagrobnym<ref name="Nocuń 34">Nocuń Przemysław. ''Zabytki jurysdykcji karnej w późnośredniowiecznym i wczesnonowożytnym Wrocławiu w ujęciu archeologii historycznej.'' Wratislavia Antiqua. Studia do Dziejów Wrocławia. 6, Wrocław na przełomie średniowiecza i czasów nowożytnych. Materialne przejawy życia codziennego, Wrocław: 2004, s. 33.</ref>. Przyjmując argumentację o pochówku poza cmentarzem osób zmarłych nagle, nie dowodzi ona nic poza tym, że krzyże takie byłyby krzyżami nagrobnymi. Nawet jeżeli badania archeologiczne wykazałyby, że pod krzyżem został ktoś pochowany nie oznacza to, że zginął zabity, a nawet gdyby to była ofiara zabójstwa to nie oznacza, że krzyż wystawił zabójca w ramach umowy ugodowej, a nie rodzina zabitego</ins>. </div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Podsumowując. We Wrocławiu Żernikach stoi stary kamienny krzyż wykonany z jednego bloku kamienia (monolitowy). Z dużym prawdopodobieństwem jego historia sięga średniowiecza. Nie wiemy czemu został postawiony. Stawiana jest często hipoteza, że jest to krzyż związany ze średniowiecznym prawem, tzw. krzyż pokutny czy też jak nazywają inni takie krzyże, krzyż pojednania. Hipoteza ta jest wynikiem powojennej fali "upokutnienia" wszystkich starych kamiennych krzyży i nie ma podstaw w żadnych uprawdopodabniających ją dokumentach, badaniach czy okolicznościach. W rzeczywistości krzyż może być krzyżem postawionym z wielu przyczyn. Może być klasycznym symbolem wiary postawionym jako jej wyraz, może stać w miejscu pochówku, może upamiętnić jakieś zdarzenie, w tym tragiczne a w tym np. zabójstwo, może to krzyż graniczny a może jeszcze inny. Nie ma podstaw <del class="diffchange diffchange-inline">nazywać go krzyżem pokutnym </del>(pojednania), chociaż <del class="diffchange diffchange-inline">istnieje też </del>taka <del class="diffchange diffchange-inline">możliwość, że </del>jest <del class="diffchange diffchange-inline">krzyżem pokutnym</del>. </div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Podsumowując. We Wrocławiu Żernikach stoi stary kamienny krzyż wykonany z jednego bloku kamienia (monolitowy). Z dużym prawdopodobieństwem jego historia sięga średniowiecza. Nie wiemy czemu został postawiony. Stawiana jest często hipoteza, że jest to krzyż związany ze średniowiecznym prawem, tzw. krzyż pokutny czy też jak nazywają inni takie krzyże, krzyż pojednania. Hipoteza ta jest wynikiem powojennej fali "upokutnienia" wszystkich starych kamiennych krzyży i nie ma podstaw w żadnych uprawdopodabniających ją dokumentach, badaniach czy okolicznościach. W rzeczywistości krzyż może być krzyżem postawionym z wielu przyczyn. Może być klasycznym symbolem wiary postawionym jako jej wyraz, może stać w miejscu pochówku, może upamiętnić jakieś zdarzenie, w tym tragiczne a w tym np. zabójstwo, może to krzyż graniczny a może jeszcze inny. Nie ma podstaw <ins class="diffchange diffchange-inline">do uznania, że to krzyż pokutny </ins>(pojednania), chociaż <ins class="diffchange diffchange-inline">możliwość </ins>taka <ins class="diffchange diffchange-inline">nie </ins>jest <ins class="diffchange diffchange-inline">wykluczona</ins>. <ins class="diffchange diffchange-inline"> </ins></div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
</table>Michał Zalewskihttp://kapliczki.org.pl/kapliczki/index.php?title=Kamienny_krzy%C5%BC_na_%C5%BBernikach_we_Wroc%C5%82awiu&diff=4879&oldid=prevMichał Zalewski o 13:12, 4 sie 20202020-08-04T13:12:18Z<p></p>
<table class="diff diff-contentalign-left" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr class="diff-title" lang="pl">
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">← poprzednia wersja</td>
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">Wersja z 13:12, 4 sie 2020</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l1" >Linia 1:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 1:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">{{W budowie}}</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>{{Wrocław}}</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>{{Wrocław}}</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Plik:Żerniki Wrocław krzyż kamienny 2012.jpg|alt=Krzyż pokutny, krzyż pojednania, Wrocław Żerniki|thumb|left|360px|1. Krzyż kamienny, Wrocław Żerniki]]</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Plik:Żerniki Wrocław krzyż kamienny 2012.jpg|alt=Krzyż pokutny, krzyż pojednania, Wrocław Żerniki|thumb|left|360px|1. Krzyż kamienny, Wrocław Żerniki]]</div></td></tr>
</table>Michał Zalewskihttp://kapliczki.org.pl/kapliczki/index.php?title=Kamienny_krzy%C5%BC_na_%C5%BBernikach_we_Wroc%C5%82awiu&diff=4878&oldid=prevMichał Zalewski o 13:12, 4 sie 20202020-08-04T13:12:01Z<p></p>
<table class="diff diff-contentalign-left" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr class="diff-title" lang="pl">
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">← poprzednia wersja</td>
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">Wersja z 13:12, 4 sie 2020</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l1" >Linia 1:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 1:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>{{W budowie}}</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>{{W budowie}}</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>{{Wrocław}}</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>{{Wrocław}}</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Plik:Żerniki Wrocław krzyż kamienny 2012.jpg|alt=Krzyż pokutny, krzyż pojednania, Wrocław Żerniki|thumb|360px<del class="diffchange diffchange-inline">|left</del>|1. Krzyż kamienny, Wrocław Żerniki]]</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Plik:Żerniki Wrocław krzyż kamienny 2012.jpg|alt=Krzyż pokutny, krzyż pojednania, Wrocław Żerniki|thumb<ins class="diffchange diffchange-inline">|left</ins>|360px|1. Krzyż kamienny, Wrocław Żerniki<ins class="diffchange diffchange-inline">]]</ins></div></td></tr>
<tr><td colspan="2"> </td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins class="diffchange diffchange-inline">[[Plik:Żerniki Wrocław krzyż kamienny a.jpg|alt=Krzyż pokutny, krzyż pojednania we Wrocławiu Żernikach|thumb|360px|2. Wrocław Żerniki, tył krzyża]]</ins></div></td></tr>
<tr><td colspan="2"> </td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins class="diffchange diffchange-inline">[[Plik:Żerniki Wrocław krzyż kamienny b.jpg|alt=Krzyż pokutny, krzyż pojednania we Wrocławiu Żernikach|thumb|left|360px|3. Wrocław Żerniki, ryt bełtu]]</ins></div></td></tr>
<tr><td colspan="2"> </td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins class="diffchange diffchange-inline">[[Plik:Żerniki Wrocław krzyż kamienny 1923.jpg|alt=Krzyż pokutny, krzyż pojednania we Wrocławiu Żernikach|thumb|160px|4. Max Hellmich, ryc. 1923</ins>]]</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>'''Wrocław Żerniki''' - osiedle w granicach miasta od 1928 r., niemieckie ''Neukirch''.</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>'''Wrocław Żerniki''' - osiedle w granicach miasta od 1928 r., niemieckie ''Neukirch''.</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Granitowy krzyż stoi przy polnej drodze pomiędzy Żernikami a Złotnikami, biegnącej na północ od torów kolejowych do Legnicy od ulicy Żernickiej do Kamiennogórskiej. Wysoki na 201 cm od ziemi, stoi tyłem do aktualnej drogi. Ma obłamane prawe ramię i uszkodzony szczyt. Jest przechylony licem do przodu. Wykonany jak większość kamiennych monolitowych krzyży w rejonie Wrocławia z granitu i podobnie jak większość starych monolitowych krzyży ma obrobione tylko lico. Pomimo braku jednego ramienia i uszkodzenia góry daje się odczytać, że miał pierwotnie formę [[formy krzyża|krzyża łacińskiego]]. Jest największym z pięciu, prawdopodobnie średniowiecznych, kamiennych krzyży, które zachowały się jeszcze we Wrocławiu i jednym z trzech stojących ''in situ''. Ciekawym elementem jest umieszczony pionowo, na wysokości bocznych ramion, ryt bełtu używanego do strzelania z kuszy. Rysunek ma 39 cm długości i 3 cm szerokości w najwęższym a 8 cm w najszerszym miejscu. W okolicy Wrocławia ryt ma jeszcze tylko jeden kamienny krzyż monolitowy. Krzyż w [[Damianowice - krzyż kamienny|Damianowicach]] ma, niewidoczny współcześnie, ryt topora. </div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Granitowy krzyż stoi przy polnej drodze pomiędzy Żernikami a Złotnikami, biegnącej na północ od torów kolejowych do Legnicy<ins class="diffchange diffchange-inline">, </ins>od ulicy Żernickiej do Kamiennogórskiej. Wysoki na 201 cm od ziemi, stoi tyłem do aktualnej drogi. Ma obłamane prawe ramię i uszkodzony szczyt. Jest przechylony licem do przodu. Wykonany jak większość kamiennych monolitowych krzyży w rejonie Wrocławia z granitu i podobnie jak większość starych monolitowych krzyży ma obrobione tylko lico. Pomimo braku jednego ramienia i uszkodzenia góry daje się odczytać, że miał pierwotnie formę [[formy krzyża|krzyża łacińskiego]]. Jest największym z pięciu, prawdopodobnie średniowiecznych, kamiennych krzyży, które zachowały się jeszcze we Wrocławiu i jednym z trzech stojących ''in situ''. Ciekawym elementem jest umieszczony pionowo, na wysokości bocznych ramion, ryt bełtu używanego do strzelania z kuszy. Rysunek ma 39 cm długości i 3 cm szerokości w najwęższym a 8 cm w najszerszym miejscu. W okolicy Wrocławia ryt ma jeszcze tylko jeden kamienny krzyż monolitowy. Krzyż w [[Damianowice - krzyż kamienny|Damianowicach]] ma, niewidoczny współcześnie, ryt topora. </div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Powszechnie uznawany jest za zbytek średniowiecznego prawa określany jako [[krzyż pokutny]] (pojednania).<ref name="Hellmich 1923">Hellmich Max. ''Steinerne Zeugen mittelalterlichen Rechtes in Schlesien. Steinkreuze, Bildstöcke, Staupsäulen, Galgen, Gerichtsstische.'' Liegnitz: 1923.</ref><ref name="Steiner">Steller Walther. ''Steinkreuze und Erinnerungsmale in Niederschlesien, in: Mitteilungen der Schlesischen Gesellschaft für Volkskunde.'' Breslau: 1934.</ref><ref name="Milka">Milka Józef. ''Kamienne pomniki średniowiecznego prawa.'' Wrocław: Dolnośląskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne, 1979.</ref><ref name="Encyklopedia">''Krzyże pokutne'' W: Encyklopedia Wrocławia. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006.</ref><ref>Niezliczona ilość stron internetowych, w większości bardzo amatorskich, ale też mających wagę ze względu na zasięg i przedmiot, jak polska-org.pl.</ref> Dopiero najnowsze prace naukowe i część popularnonaukowych podają w wątpliwość "oczywistość" takiej klasyfikacji i określają zabytek jako po prostu ''kamienny krzyż''<ref name="Wojtucki">Wojtucki Daniel, Zobniów Stanisław. ''Kamienne krzyże na Śląsku, Górnych Łużycach i ziemi kłodzkiej.'' Wrocław: Atut, 2017, s. 456-457.</ref> Klasyfikowanie krzyża jako pokutnego opiera się na uproszczeniach czy wręcz przekłamaniach zawiązanych z instytucją średniowiecznego prawa, jaką była ugoda pomiędzy zabójcą a bolejącymi czyli rodziną zabitego (umowa kompozycyjna, umowa ugodowa)<ref name="Umowa ugodowa">[[krzyż pokutny#Umowa_ugodowa|Umowa ugodowa]]</ref>, które doprowadziły w praktyce do traktowania pojęcia "krzyż pokutny" jako synonimu starego kamiennego krzyża. Oczywiście to błąd gdyż kamienne krzyże fundowano z najróżniejszych powodów, tak samo jak krzyże z innych materiałów. Zbiory krzyży kamiennych i krzyży pokutnych nie są tożsame również z tego powodu, że krzyże pokutne nie musiały być kamienne. Często były drewniane a znany jest też przypadek metalowego. Są to zbiory mające jakąś, trudną do zdefiniowania ilościowego, część wspólną. Reasumując, wśród kamiennych krzyży są z pewnością krzyże pokutne ale jaka to ich część i które konkretnie, nie wiemy. O krzyżu na wrocławskich Żernikach nie zachowały się żadne informacje wskazujące na przyczynę jego postawienia. Ani materiał ani forma nie są przypisane do krzyży pokutnych (pojednania) i nie stanowią przesłanki do wyciągania wniosków o przyczynie postawienia krzyża. </div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Powszechnie uznawany jest za zbytek średniowiecznego prawa określany jako [[krzyż pokutny]] (pojednania).<ref name="Hellmich 1923">Hellmich Max. ''Steinerne Zeugen mittelalterlichen Rechtes in Schlesien. Steinkreuze, Bildstöcke, Staupsäulen, Galgen, Gerichtsstische.'' Liegnitz: 1923.</ref><ref name="Steiner">Steller Walther. ''Steinkreuze und Erinnerungsmale in Niederschlesien, in: Mitteilungen der Schlesischen Gesellschaft für Volkskunde.'' Breslau: 1934.</ref><ref name="Milka">Milka Józef. ''Kamienne pomniki średniowiecznego prawa.'' Wrocław: Dolnośląskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne, 1979.</ref><ref name="Encyklopedia">''Krzyże pokutne'' W: Encyklopedia Wrocławia. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006.</ref><ref>Niezliczona ilość stron internetowych, w większości bardzo amatorskich, ale też mających wagę ze względu na zasięg i przedmiot, jak polska-org.pl.</ref> Dopiero najnowsze prace naukowe i część popularnonaukowych podają w wątpliwość "oczywistość" takiej klasyfikacji i określają zabytek jako po prostu ''kamienny krzyż''<ref name="Wojtucki">Wojtucki Daniel, Zobniów Stanisław. ''Kamienne krzyże na Śląsku, Górnych Łużycach i ziemi kłodzkiej.'' Wrocław: Atut, 2017, s. 456-457.</ref> Klasyfikowanie krzyża jako pokutnego opiera się na uproszczeniach czy wręcz przekłamaniach zawiązanych z instytucją średniowiecznego prawa, jaką była ugoda pomiędzy zabójcą a bolejącymi czyli rodziną zabitego (umowa kompozycyjna, umowa ugodowa)<ref name="Umowa ugodowa">[[krzyż pokutny#Umowa_ugodowa|Umowa ugodowa]]</ref>, które doprowadziły w praktyce do traktowania pojęcia "krzyż pokutny" jako synonimu starego kamiennego krzyża. Oczywiście to błąd gdyż kamienne krzyże fundowano z najróżniejszych powodów, tak samo jak krzyże z innych materiałów. Zbiory krzyży kamiennych i krzyży pokutnych nie są tożsame również z tego powodu, że krzyże pokutne nie musiały być kamienne. Często były drewniane a znany jest też przypadek metalowego. Są to zbiory mające jakąś, trudną do zdefiniowania ilościowego, część wspólną. Reasumując, wśród kamiennych krzyży są z pewnością krzyże pokutne ale jaka to ich część i które konkretnie, nie wiemy. O krzyżu na wrocławskich Żernikach nie zachowały się żadne informacje wskazujące na przyczynę jego postawienia. Ani materiał ani forma nie są przypisane do krzyży pokutnych (pojednania) i nie stanowią przesłanki do wyciągania wniosków o przyczynie postawienia krzyża. </div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Zastrzegając powyższe można oczywiście postawić hipotezę, że jest to krzyż pokutny. Oparta będzie ona jednak na bardzo wątłych i nieoczywistych przesłankach. Jedną z nich jest wspomniany bełt kuszy. Na części kamiennych krzyży znajduje się jakiś ryt. Często jest to broń. Powstała koncepcja, że są to oznaczenia broni czy szerzej narzędzi, którymi dokonano zabójstw. Profesor Witold Maisel, który generalnie nakazuje z dużą ostrożnością podchodzić do klasyfikowania kamiennych krzyży jako pokutnych wskazując, że przecież mogły one pełnić różnorodne funkcje, stwierdza wręcz, że te ryty przedstawiają narzędzia zbrodni i powalają odróżnić krzyż pokutny od kamiennego krzyża postawionego z innego powodu.<ref name="Maisel">Maisel Witold. ''Archeologia prawna Europy.'' Warszawa-Poznań: PWN, 1989, s. 182.</ref> Pogląd taki stał się powszechny. Powstawały nawet prace magisterskie dotyczące tego elementu krzyży.<ref name="Stojer">Stojer Joanna. ''Narzędzia zbrodni na krzyżach pokutnych.'' Archiwum Medycyny Sądowej i Kryminologii. 2007, LVII, s. 326-330.</ref>. Pojawiały się opinie, że mogą to być też, przynajmniej na części krzyży, atrybuty określające zajęcie zabitego ale i to spojrzenie łączyło nierozerwalnie ryty z kamiennymi krzyżami jako zabytkami prawa.<ref name="Scheer,13">Scheer Andrzej. ''Krzyże pokutne ziemi świdnickiej.'' Świdnica: Towarzystwo Regionalne Ziemi Świdnickiej, 1987.</ref> Przegląd zachowanych umów kompozycyjnych nie pozwala jednak na dokonanie takiego automatycznego powiązania. Otóż te, w których zabójca zobowiązywany jest do wystawienia krzyża nie zwierają informacji, o jakichś oznaczeniach mających pojawić się na krzyżu.<ref name="Adamska tabela"> Adamska Dagmara., Nocuń Przemysław. ''Czu troste und czu hulffe des zele. Późnośredniowieczne ugody kompozycyjne z terenu Śląska.'' Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka. 2004, T. 59, Z. 2, s. 124-138.</ref><ref name="Wojtucki 2017, s. 89">Wojtucki Daniel, Zobniów Stanisław. ''Kamienne krzyże na Śląsku, Górnych Łużycach i ziemi kłodzkiej.'' Wrocław: Atut, 2017, s. 89-90.</ref>. Nie ma więc jednoznacznych i bezpośrednich dowodów na to, że obiekt, który zdobi przedstawienie broni, narzędzia codziennego użytku lub przedmiotu symbolizującego jakąś profesję powstał w wyniku zawarcia umowy kompozycyjnej.<ref name="Wojtucki 2017, s. 89"/><ref name="Dobrzyniecki Złotoryja">Dobrzyniecki Arkadiusz. ''Krzyże i kapliczki pokutne ziemi złotoryjskiej - historia pewnego mitu.'' Pomniki Dawnego Prawa. 2010, 11-12, s. 32-37.</ref> Czyli ryt na żernickim krzyżu też nie jest dowodem na to, że to krzyż pokutny (pojednania). Kolejną przesłanką za teorią krzyża pokutnego jest miejsce, w którym stoi krzyż. <del class="diffchange diffchange-inline">Stoi przy przy drodze polnej</del>, niegdyś <del class="diffchange diffchange-inline">mającej </del>może ważniejsze znaczenie ale w oddaleniu dużym od siedzib ludzkich. W dosyć naiwnym rozumowaniu zabójstwo kojarzy się z odludziem. Autor jednej z popularyzatorskiej publikacji finansowanej niestety ze środków publicznych pisze ''krzyże pokutne ... stawiano z reguły na miejscu popełnienia zbrodni. Były to okolice trudno dostępne: wąwozy, lasy, pobocza dróg''.<ref name="Wojecki 5">Wojecki Mieczysław i in. ''Szlakiem krzyży pokutnych po obu stronach Odry. Kamienne zabytki dawnego prawa.'' Zielona Góra: Lubuska Regionalna Organizacja Turystyczna "Lotur".</ref> Chodzi pewnie o miejsca nie trudnodostępne ale ustronne. W takim stoi krzyż na <del class="diffchange diffchange-inline">Żerniakch</del>. Jednak wysnuwanie z tego wniosku, że jest krzyżem pokutnym to bardzo wątły ślad. Po pierwsze zabójstwa dokonywały się nie tylko w miejscach ustronnych. Dochodziło do bójek i innych incydentów kończących się śmiercią również w centrum miejscowości, przy kościołach, karczmach. Ponadto pojawienie się krzyża w miejscu ustronnym nie musiało być wynikiem ugody ale wielu innych okoliczności. </div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Zastrzegając powyższe można oczywiście postawić hipotezę, że jest to krzyż pokutny. Oparta będzie ona jednak na bardzo wątłych i nieoczywistych przesłankach. Jedną z nich jest wspomniany bełt kuszy. Na części kamiennych krzyży znajduje się jakiś ryt. Często jest to broń. Powstała koncepcja, że są to oznaczenia broni czy szerzej narzędzi, którymi dokonano zabójstw. Profesor Witold Maisel, który generalnie nakazuje z dużą ostrożnością podchodzić do klasyfikowania kamiennych krzyży jako pokutnych wskazując, że przecież mogły one pełnić różnorodne funkcje, stwierdza wręcz, że te ryty przedstawiają narzędzia zbrodni i powalają odróżnić krzyż pokutny od kamiennego krzyża postawionego z innego powodu.<ref name="Maisel">Maisel Witold. ''Archeologia prawna Europy.'' Warszawa-Poznań: PWN, 1989, s. 182.</ref> Pogląd taki stał się powszechny. Powstawały nawet prace magisterskie dotyczące tego elementu krzyży.<ref name="Stojer">Stojer Joanna. ''Narzędzia zbrodni na krzyżach pokutnych.'' Archiwum Medycyny Sądowej i Kryminologii. 2007, LVII, s. 326-330.</ref>. Pojawiały się opinie, że mogą to być też, przynajmniej na części krzyży, atrybuty określające zajęcie zabitego ale i to spojrzenie łączyło nierozerwalnie ryty z kamiennymi krzyżami jako zabytkami prawa.<ref name="Scheer,13">Scheer Andrzej. ''Krzyże pokutne ziemi świdnickiej.'' Świdnica: Towarzystwo Regionalne Ziemi Świdnickiej, 1987.</ref> Przegląd zachowanych umów kompozycyjnych nie pozwala jednak na dokonanie takiego automatycznego powiązania. Otóż te, w których zabójca zobowiązywany jest do wystawienia krzyża nie zwierają informacji, o jakichś oznaczeniach mających pojawić się na krzyżu.<ins class="diffchange diffchange-inline"><ref name="Blutrache">Frauenstädt Paul. ''Blutrache und Totschlagsühne im deutschen Mittelalter - Studien zur deutschen Kultur- und Rechtsgeschichte.'' Leipzig: 1881.</ref></ins><ref name="Adamska tabela"> Adamska Dagmara., Nocuń Przemysław. ''Czu troste und czu hulffe des zele. Późnośredniowieczne ugody kompozycyjne z terenu Śląska.'' Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka. 2004, T. 59, Z. 2, s. 124-138.</ref><ref name="Wojtucki 2017, s. 89">Wojtucki Daniel, Zobniów Stanisław. ''Kamienne krzyże na Śląsku, Górnych Łużycach i ziemi kłodzkiej.'' Wrocław: Atut, 2017, s. 89-90.</ref>. Nie ma więc jednoznacznych i bezpośrednich dowodów na to, że obiekt, który zdobi przedstawienie broni, narzędzia codziennego użytku lub przedmiotu symbolizującego jakąś profesję powstał w wyniku zawarcia umowy kompozycyjnej.<ref name="Wojtucki 2017, s. 89"/><ref name="Dobrzyniecki Złotoryja">Dobrzyniecki Arkadiusz. ''Krzyże i kapliczki pokutne ziemi złotoryjskiej - historia pewnego mitu.'' Pomniki Dawnego Prawa. 2010, 11-12, s. 32-37.</ref> Czyli ryt na żernickim krzyżu też nie jest dowodem na to, że to krzyż pokutny (pojednania). Kolejną przesłanką za teorią krzyża pokutnego jest miejsce, w którym stoi krzyż. <ins class="diffchange diffchange-inline">To polna droga</ins>, niegdyś <ins class="diffchange diffchange-inline">mająca </ins>może ważniejsze znaczenie ale <ins class="diffchange diffchange-inline">wtedy </ins>w oddaleniu dużym od siedzib ludzkich. W dosyć naiwnym rozumowaniu zabójstwo kojarzy się z odludziem. Autor jednej z popularyzatorskiej publikacji<ins class="diffchange diffchange-inline">, </ins>finansowanej niestety ze środków publicznych<ins class="diffchange diffchange-inline">, </ins>pisze<ins class="diffchange diffchange-inline">: </ins>''krzyże pokutne ... stawiano z reguły na miejscu popełnienia zbrodni. Były to okolice trudno dostępne: wąwozy, lasy, pobocza dróg''.<ref name="Wojecki 5">Wojecki Mieczysław i in. ''Szlakiem krzyży pokutnych po obu stronach Odry. Kamienne zabytki dawnego prawa.'' Zielona Góra: Lubuska Regionalna Organizacja Turystyczna "Lotur".</ref> Chodzi pewnie o miejsca nie trudnodostępne ale ustronne. W takim stoi krzyż na <ins class="diffchange diffchange-inline">Żernikch</ins>. Jednak wysnuwanie z tego wniosku, że jest krzyżem pokutnym to bardzo wątły ślad. Po pierwsze zabójstwa dokonywały się nie tylko w miejscach ustronnych. Dochodziło do bójek i innych incydentów kończących się śmiercią również w centrum miejscowości, przy kościołach, karczmach. Ponadto pojawienie się krzyża w miejscu ustronnym nie musiało być wynikiem ugody ale wielu innych okoliczności. </div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Podsumowując</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Podsumowując<ins class="diffchange diffchange-inline">. We Wrocławiu Żernikach stoi stary kamienny krzyż wykonany z jednego bloku kamienia (monolitowy). Z dużym prawdopodobieństwem jego historia sięga średniowiecza. Nie wiemy czemu został postawiony. Stawiana jest często hipoteza, że jest to krzyż związany ze średniowiecznym prawem, tzw. krzyż pokutny czy też jak nazywają inni takie krzyże, krzyż pojednania. Hipoteza ta jest wynikiem powojennej fali "upokutnienia" wszystkich starych kamiennych krzyży i nie ma podstaw w żadnych uprawdopodabniających ją dokumentach, badaniach czy okolicznościach. W rzeczywistości krzyż może być krzyżem postawionym z wielu przyczyn. Może być klasycznym symbolem wiary postawionym jako jej wyraz, może stać w miejscu pochówku, może upamiętnić jakieś zdarzenie, w tym tragiczne a w tym np. zabójstwo, może to krzyż graniczny a może jeszcze inny. Nie ma podstaw nazywać go krzyżem pokutnym (pojednania), chociaż istnieje też taka możliwość, że jest krzyżem pokutnym. </ins></div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Miejsce, w którym stoi żernicki krzyż, jest zaniedbane (2012, 2017). Po przeciwnej <del class="diffchange diffchange-inline">stornie </del>drogi okoliczni mieszkańcy (prawdopodobne Złotnik) urządzili sobie dzikie wysypisko śmieci i stojącemu w burzanach cennemu i ciekawemu zabytkowi towarzyszą wyrzucone fotele, skrzynki, butelki i szmaty. Pod samym krzyżem ustawiane są znicze.</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Miejsce, w którym stoi żernicki krzyż, jest zaniedbane (2012, 2017). Po przeciwnej <ins class="diffchange diffchange-inline">stronie </ins>drogi okoliczni mieszkańcy (prawdopodobne Złotnik) urządzili sobie dzikie wysypisko śmieci i stojącemu w burzanach cennemu i ciekawemu zabytkowi towarzyszą wyrzucone fotele, skrzynki, butelki i szmaty. Pod samym krzyżem ustawiane są znicze.</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>== Położenie == </div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>== Położenie == </div></td></tr>
<tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l55" >Linia 55:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 58:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>|16</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>|16</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>|}</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>|}</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del style="font-weight: bold; text-decoration: none;"></del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del style="font-weight: bold; text-decoration: none;"></del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del style="font-weight: bold; text-decoration: none;"><gallery mode=packed-hover heights=220px></del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">Plik:Żerniki Wrocław krzyż kamienny b.jpg|alt=Krzyż pokutny, krzyż pojednania we Wrocławiu Żernikach|2. Wrocław Żerniki, monolitowy krzyż kamienny</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">Plik:Żerniki Wrocław krzyż kamienny a.jpg|alt=Krzyż pokutny, krzyż pojednania we Wrocławiu Żernikach|3. Wrocław Żerniki, ryt bełtu kuszy na kamiennym krzyżu. </del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">Plik:Żerniki Wrocław krzyż kamienny 1923.jpg|alt=Krzyż pokutny, krzyż pojednania we Wrocławiu Żernikach|4. Max Hellmich, ryc. 1923</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del style="font-weight: bold; text-decoration: none;"></gallery></del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>{{Przypisy}}</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>{{Przypisy}}</div></td></tr>
</table>Michał Zalewskihttp://kapliczki.org.pl/kapliczki/index.php?title=Kamienny_krzy%C5%BC_na_%C5%BBernikach_we_Wroc%C5%82awiu&diff=4876&oldid=prevMichał Zalewski o 10:25, 4 sie 20202020-08-04T10:25:01Z<p></p>
<table class="diff diff-contentalign-left" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr class="diff-title" lang="pl">
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">← poprzednia wersja</td>
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">Wersja z 10:25, 4 sie 2020</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l8" >Linia 8:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 8:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Powszechnie uznawany jest za zbytek średniowiecznego prawa określany jako [[krzyż pokutny]] (pojednania).<ref name="Hellmich 1923">Hellmich Max. ''Steinerne Zeugen mittelalterlichen Rechtes in Schlesien. Steinkreuze, Bildstöcke, Staupsäulen, Galgen, Gerichtsstische.'' Liegnitz: 1923.</ref><ref name="Steiner">Steller Walther. ''Steinkreuze und Erinnerungsmale in Niederschlesien, in: Mitteilungen der Schlesischen Gesellschaft für Volkskunde.'' Breslau: 1934.</ref><ref name="Milka">Milka Józef. ''Kamienne pomniki średniowiecznego prawa.'' Wrocław: Dolnośląskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne, 1979.</ref><ref name="Encyklopedia">''Krzyże pokutne'' W: Encyklopedia Wrocławia. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006.</ref><ref>Niezliczona ilość stron internetowych, w większości bardzo amatorskich, ale też mających wagę ze względu na zasięg i przedmiot, jak polska-org.pl.</ref> Dopiero najnowsze prace naukowe i część popularnonaukowych podają w wątpliwość "oczywistość" takiej klasyfikacji i określają zabytek jako po prostu ''kamienny krzyż''<ref name="Wojtucki">Wojtucki Daniel, Zobniów Stanisław. ''Kamienne krzyże na Śląsku, Górnych Łużycach i ziemi kłodzkiej.'' Wrocław: Atut, 2017, s. 456-457.</ref> Klasyfikowanie krzyża jako pokutnego opiera się na uproszczeniach czy wręcz przekłamaniach zawiązanych z instytucją średniowiecznego prawa, jaką była ugoda pomiędzy zabójcą a bolejącymi czyli rodziną zabitego (umowa kompozycyjna, umowa ugodowa)<ref name="Umowa ugodowa">[[krzyż pokutny#Umowa_ugodowa|Umowa ugodowa]]</ref>, które doprowadziły w praktyce do traktowania pojęcia "krzyż pokutny" jako synonimu starego kamiennego krzyża. Oczywiście to błąd gdyż kamienne krzyże fundowano z najróżniejszych powodów, tak samo jak krzyże z innych materiałów. Zbiory krzyży kamiennych i krzyży pokutnych nie są tożsame również z tego powodu, że krzyże pokutne nie musiały być kamienne. Często były drewniane a znany jest też przypadek metalowego. Są to zbiory mające jakąś, trudną do zdefiniowania ilościowego, część wspólną. Reasumując, wśród kamiennych krzyży są z pewnością krzyże pokutne ale jaka to ich część i które konkretnie, nie wiemy. O krzyżu na wrocławskich Żernikach nie zachowały się żadne informacje wskazujące na przyczynę jego postawienia. Ani materiał ani forma nie są przypisane do krzyży pokutnych (pojednania) i nie stanowią przesłanki do wyciągania wniosków o przyczynie postawienia krzyża. </div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Powszechnie uznawany jest za zbytek średniowiecznego prawa określany jako [[krzyż pokutny]] (pojednania).<ref name="Hellmich 1923">Hellmich Max. ''Steinerne Zeugen mittelalterlichen Rechtes in Schlesien. Steinkreuze, Bildstöcke, Staupsäulen, Galgen, Gerichtsstische.'' Liegnitz: 1923.</ref><ref name="Steiner">Steller Walther. ''Steinkreuze und Erinnerungsmale in Niederschlesien, in: Mitteilungen der Schlesischen Gesellschaft für Volkskunde.'' Breslau: 1934.</ref><ref name="Milka">Milka Józef. ''Kamienne pomniki średniowiecznego prawa.'' Wrocław: Dolnośląskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne, 1979.</ref><ref name="Encyklopedia">''Krzyże pokutne'' W: Encyklopedia Wrocławia. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006.</ref><ref>Niezliczona ilość stron internetowych, w większości bardzo amatorskich, ale też mających wagę ze względu na zasięg i przedmiot, jak polska-org.pl.</ref> Dopiero najnowsze prace naukowe i część popularnonaukowych podają w wątpliwość "oczywistość" takiej klasyfikacji i określają zabytek jako po prostu ''kamienny krzyż''<ref name="Wojtucki">Wojtucki Daniel, Zobniów Stanisław. ''Kamienne krzyże na Śląsku, Górnych Łużycach i ziemi kłodzkiej.'' Wrocław: Atut, 2017, s. 456-457.</ref> Klasyfikowanie krzyża jako pokutnego opiera się na uproszczeniach czy wręcz przekłamaniach zawiązanych z instytucją średniowiecznego prawa, jaką była ugoda pomiędzy zabójcą a bolejącymi czyli rodziną zabitego (umowa kompozycyjna, umowa ugodowa)<ref name="Umowa ugodowa">[[krzyż pokutny#Umowa_ugodowa|Umowa ugodowa]]</ref>, które doprowadziły w praktyce do traktowania pojęcia "krzyż pokutny" jako synonimu starego kamiennego krzyża. Oczywiście to błąd gdyż kamienne krzyże fundowano z najróżniejszych powodów, tak samo jak krzyże z innych materiałów. Zbiory krzyży kamiennych i krzyży pokutnych nie są tożsame również z tego powodu, że krzyże pokutne nie musiały być kamienne. Często były drewniane a znany jest też przypadek metalowego. Są to zbiory mające jakąś, trudną do zdefiniowania ilościowego, część wspólną. Reasumując, wśród kamiennych krzyży są z pewnością krzyże pokutne ale jaka to ich część i które konkretnie, nie wiemy. O krzyżu na wrocławskich Żernikach nie zachowały się żadne informacje wskazujące na przyczynę jego postawienia. Ani materiał ani forma nie są przypisane do krzyży pokutnych (pojednania) i nie stanowią przesłanki do wyciągania wniosków o przyczynie postawienia krzyża. </div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Zastrzegając powyższe można oczywiście postawić hipotezę, że jest to krzyż pokutny. Oparta będzie ona jednak na bardzo wątłych i nieoczywistych przesłankach. Jedną z nich jest wspomniany bełt kuszy. Na części kamiennych krzyży znajduje się jakiś ryt. Często jest to broń. Powstała koncepcja, że są to oznaczenia broni czy szerzej narzędzi, którymi dokonano zabójstw. Profesor Witold Maisel, który generalnie nakazuje z dużą ostrożnością podchodzić do klasyfikowania kamiennych krzyży jako pokutnych wskazując, że przecież mogły one pełnić różnorodne funkcje, stwierdza wręcz, że te ryty przedstawiają narzędzia zbrodni i powalają odróżnić krzyż pokutny od kamiennego krzyża postawionego z innego powodu.<ref name="Maisel">Maisel Witold. ''Archeologia prawna Europy.'' Warszawa-Poznań: PWN, 1989, s. 182.</ref> Pogląd taki stał się powszechny. Powstawały nawet prace magisterskie dotyczące tego elementu krzyży.<ref name="Stojer">Stojer Joanna. ''Narzędzia zbrodni na krzyżach pokutnych.'' Archiwum Medycyny Sądowej i Kryminologii. 2007, LVII, s. 326-330.</ref>. Pojawiały się opinie, że mogą to być też, przynajmniej na części krzyży, atrybuty określające zajęcie zabitego ale i to spojrzenie łączyło nierozerwalnie ryty z kamiennymi krzyżami jako zabytkami prawa.<ref name="Scheer,13">Scheer Andrzej. ''Krzyże pokutne ziemi świdnickiej.'' Świdnica: Towarzystwo Regionalne Ziemi Świdnickiej, 1987.</ref> Przegląd zachowanych umów kompozycyjnych nie pozwala jednak na dokonanie takiego automatycznego powiązania. Otóż te, w których zabójca zobowiązywany jest do wystawienia krzyża nie zwierają informacji, o jakichś oznaczeniach mających pojawić się na krzyżu.<ref name="Adamska tabela"> Adamska Dagmara., Nocuń Przemysław. ''Czu troste und czu hulffe des zele. Późnośredniowieczne ugody kompozycyjne z terenu Śląska.'' Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka. 2004, T. 59, Z. 2, s. 124-138.</ref><ref name="Wojtucki 2017, s. 89">Wojtucki Daniel, Zobniów Stanisław. ''Kamienne krzyże na Śląsku, Górnych Łużycach i ziemi kłodzkiej.'' Wrocław: Atut, 2017, s. 89-90.</ref>. Nie ma więc jednoznacznych i bezpośrednich dowodów na to, że obiekt, który zdobi przedstawienie broni, narzędzia codziennego użytku lub przedmiotu symbolizującego jakąś profesję powstał w wyniku zawarcia umowy kompozycyjnej.<ref name="Wojtucki 2017, s. 89"/><ref name="Dobrzyniecki Złotoryja">Dobrzyniecki Arkadiusz. ''Krzyże i kapliczki pokutne ziemi złotoryjskiej - historia pewnego mitu.'' Pomniki Dawnego Prawa. 2010, 11-12, s. 32-37.</ref> Czyli ryt na żernickim krzyżu też nie jest dowodem na to, że to krzyż pokutny (pojednania). <del class="diffchange diffchange-inline">Kolejnym </del></div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Zastrzegając powyższe można oczywiście postawić hipotezę, że jest to krzyż pokutny. Oparta będzie ona jednak na bardzo wątłych i nieoczywistych przesłankach. Jedną z nich jest wspomniany bełt kuszy. Na części kamiennych krzyży znajduje się jakiś ryt. Często jest to broń. Powstała koncepcja, że są to oznaczenia broni czy szerzej narzędzi, którymi dokonano zabójstw. Profesor Witold Maisel, który generalnie nakazuje z dużą ostrożnością podchodzić do klasyfikowania kamiennych krzyży jako pokutnych wskazując, że przecież mogły one pełnić różnorodne funkcje, stwierdza wręcz, że te ryty przedstawiają narzędzia zbrodni i powalają odróżnić krzyż pokutny od kamiennego krzyża postawionego z innego powodu.<ref name="Maisel">Maisel Witold. ''Archeologia prawna Europy.'' Warszawa-Poznań: PWN, 1989, s. 182.</ref> Pogląd taki stał się powszechny. Powstawały nawet prace magisterskie dotyczące tego elementu krzyży.<ref name="Stojer">Stojer Joanna. ''Narzędzia zbrodni na krzyżach pokutnych.'' Archiwum Medycyny Sądowej i Kryminologii. 2007, LVII, s. 326-330.</ref>. Pojawiały się opinie, że mogą to być też, przynajmniej na części krzyży, atrybuty określające zajęcie zabitego ale i to spojrzenie łączyło nierozerwalnie ryty z kamiennymi krzyżami jako zabytkami prawa.<ref name="Scheer,13">Scheer Andrzej. ''Krzyże pokutne ziemi świdnickiej.'' Świdnica: Towarzystwo Regionalne Ziemi Świdnickiej, 1987.</ref> Przegląd zachowanych umów kompozycyjnych nie pozwala jednak na dokonanie takiego automatycznego powiązania. Otóż te, w których zabójca zobowiązywany jest do wystawienia krzyża nie zwierają informacji, o jakichś oznaczeniach mających pojawić się na krzyżu.<ref name="Adamska tabela"> Adamska Dagmara., Nocuń Przemysław. ''Czu troste und czu hulffe des zele. Późnośredniowieczne ugody kompozycyjne z terenu Śląska.'' Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka. 2004, T. 59, Z. 2, s. 124-138.</ref><ref name="Wojtucki 2017, s. 89">Wojtucki Daniel, Zobniów Stanisław. ''Kamienne krzyże na Śląsku, Górnych Łużycach i ziemi kłodzkiej.'' Wrocław: Atut, 2017, s. 89-90.</ref>. Nie ma więc jednoznacznych i bezpośrednich dowodów na to, że obiekt, który zdobi przedstawienie broni, narzędzia codziennego użytku lub przedmiotu symbolizującego jakąś profesję powstał w wyniku zawarcia umowy kompozycyjnej.<ref name="Wojtucki 2017, s. 89"/><ref name="Dobrzyniecki Złotoryja">Dobrzyniecki Arkadiusz. ''Krzyże i kapliczki pokutne ziemi złotoryjskiej - historia pewnego mitu.'' Pomniki Dawnego Prawa. 2010, 11-12, s. 32-37.</ref> Czyli ryt na żernickim krzyżu też nie jest dowodem na to, że to krzyż pokutny (pojednania). <ins class="diffchange diffchange-inline">Kolejną przesłanką za teorią krzyża pokutnego jest miejsce, w którym stoi krzyż. Stoi przy przy drodze polnej, niegdyś mającej może ważniejsze znaczenie ale w oddaleniu dużym od siedzib ludzkich. W dosyć naiwnym rozumowaniu zabójstwo kojarzy się z odludziem. Autor jednej z popularyzatorskiej publikacji finansowanej niestety ze środków publicznych pisze ''krzyże pokutne ... stawiano z reguły na miejscu popełnienia zbrodni. Były to okolice trudno dostępne: wąwozy, lasy, pobocza dróg''.<ref name="Wojecki 5">Wojecki Mieczysław i in. ''Szlakiem krzyży pokutnych po obu stronach Odry. Kamienne zabytki dawnego prawa.'' Zielona Góra: Lubuska Regionalna Organizacja Turystyczna "Lotur".</ref> Chodzi pewnie o miejsca nie trudnodostępne ale ustronne. W takim stoi krzyż na Żerniakch. Jednak wysnuwanie z tego wniosku, że jest krzyżem pokutnym to bardzo wątły ślad. Po pierwsze zabójstwa dokonywały się nie tylko w miejscach ustronnych. Dochodziło do bójek i innych incydentów kończących się śmiercią również w centrum miejscowości, przy kościołach, karczmach. Ponadto pojawienie się krzyża w miejscu ustronnym nie musiało być wynikiem ugody ale wielu innych okoliczności. </ins></div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline"> </del></div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins class="diffchange diffchange-inline">Podsumowując</ins></div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div> </div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Miejsce, w którym stoi żernicki krzyż, jest zaniedbane <ins class="diffchange diffchange-inline">(2012, 2017)</ins>. Po przeciwnej stornie drogi okoliczni mieszkańcy (prawdopodobne Złotnik) urządzili sobie dzikie wysypisko śmieci i stojącemu w burzanach cennemu i ciekawemu zabytkowi towarzyszą wyrzucone fotele, skrzynki, butelki i szmaty. Pod samym krzyżem ustawiane są znicze.</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div> </div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">Nie jest znana przyczyna jego fundacji ani też okres powstania. Krzyża nie można powiązać z żadną zachowaną umową kompozycyjną (pojednawczą), nie zachował się też o nim żaden przekaz. Za regionalistami Położenie, a zwłaszcza ryt, który można uznać za przedstawienie narzędzia zabójstwa, czyni prawdopodobnym, że jest to krzyż pokutny wystawiany (fundowany) przez zabójcę w wyniku dopuszczanego przez średniowieczne prawo zawarcia z rodziną zabitego porozumienia (umowy kompozycyjnej). Prawdopodobnym jest też, że stoi na miejscu wydarzenia gdyż takie krzyże ustawiano albo w miejscu zabójstwa, albo w innym wskazanym przez rodzinę zabitego ale wtedy nie było nim miejsce na uboczu. Istnieje również teoria, że krzyż taki oznaczał często jednocześnie miejsce pochówku osoby zabitej. Przypuszczenie to oparte jest głownie na założeniu, że osoby tracące życie gwałtownie, które nie przyjęły sakramentów, nie mogły być grzebane w poświęconej ziemi cmentarza i były chowane nieraz w miejscu zabójstwa, a taki krzyż równocześnie upamiętniał miejsce pochówku. Takie przypuszczenia nie są potwierdzone badaniami archeologicznymi miejsc, w których krzyże zachowały się in situ, więc trudno stwierdzić prawdopodobieństwo tej teorii. Takie badania były przeprowadzone w miejscu ustawienia dwóch kamiennych średniowiecznych krzyży w Żernikach w okolicy Chęcin i wykazały obecność szkieletu mężczyzny pomiędzy dwoma krzyżami[1]. Przypadek ten jest jednak wyjątkowy w tym sensie, że dotyczy krzyży znajdujących się w niespotykanym dla nich terenie i powstaje problem rozwiązania zagadki, czemu w ogóle krzyże charakterystyczne dla niemieckiej kultury prawnej i praktycznie nieznane na terenie dzisiejszej Polski poza Śląskiem i Zachodnim Pomorzem pojawiły się pod Chęcinami. Nie można go więc odnosić bezpośrednio do terenu Śląska. W każdym razie badania krzyża na Żernikach we Wrocławiu nie były prowadzone. Należy również wspomnieć, że w okolicach Wrocławia, w przeciwieństwie do innych terenów Śląska, ryty na średniowiecznych krzyżach są rzadko spotykane. Ewenementem jest również samo przedstawienie, gdyż do najczęstszych rytów broni na krzyżach należą miecz, nóż, kusza, topór. Bełt jest wyjątkowy.</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div> </div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Miejsce, w którym stoi żernicki krzyż, jest <del class="diffchange diffchange-inline">mocno </del>zaniedbane. Po przeciwnej stornie drogi okoliczni mieszkańcy (prawdopodobne Złotnik) urządzili sobie dzikie wysypisko śmieci i stojącemu w burzanach cennemu i ciekawemu zabytkowi towarzyszą wyrzucone fotele, skrzynki, butelki i szmaty. Pod samym krzyżem ustawiane są znicze.</div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>== Położenie == </div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>== Położenie == </div></td></tr>
</table>Michał Zalewskihttp://kapliczki.org.pl/kapliczki/index.php?title=Kamienny_krzy%C5%BC_na_%C5%BBernikach_we_Wroc%C5%82awiu&diff=4875&oldid=prevMichał Zalewski o 08:51, 4 sie 20202020-08-04T08:51:23Z<p></p>
<table class="diff diff-contentalign-left" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr class="diff-title" lang="pl">
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">← poprzednia wersja</td>
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">Wersja z 08:51, 4 sie 2020</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l4" >Linia 4:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 4:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>'''Wrocław Żerniki''' - osiedle w granicach miasta od 1928 r., niemieckie ''Neukirch''.</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>'''Wrocław Żerniki''' - osiedle w granicach miasta od 1928 r., niemieckie ''Neukirch''.</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Granitowy krzyż stoi przy polnej drodze pomiędzy Żernikami a Złotnikami, biegnącej na północ od torów kolejowych do Legnicy od ulicy Żernickiej do Kamiennogórskiej. Wysoki na 201 cm od ziemi, stoi tyłem do aktualnej drogi. Ma obłamane prawe ramię i uszkodzony szczyt. Jest przechylony licem do przodu. Wykonany jak większość kamiennych monolitowych krzyży w rejonie Wrocławia z granitu i podobnie jak większość starych monolitowych krzyży ma obrobione tylko lico. Pomimo braku jednego ramienia i uszkodzenia góry daje się odczytać, że miał pierwotnie formę [[formy krzyża|krzyża łacińskiego]]. Ciekawym elementem jest umieszczony pionowo, na wysokości bocznych ramion, ryt bełtu używanego do strzelania z kuszy. Rysunek ma 39 cm długości i 3 cm szerokości w najwęższym a 8 cm w najszerszym miejscu. </div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Granitowy krzyż stoi przy polnej drodze pomiędzy Żernikami a Złotnikami, biegnącej na północ od torów kolejowych do Legnicy od ulicy Żernickiej do Kamiennogórskiej. Wysoki na 201 cm od ziemi, stoi tyłem do aktualnej drogi. Ma obłamane prawe ramię i uszkodzony szczyt. Jest przechylony licem do przodu. Wykonany jak większość kamiennych monolitowych krzyży w rejonie Wrocławia z granitu i podobnie jak większość starych monolitowych krzyży ma obrobione tylko lico. Pomimo braku jednego ramienia i uszkodzenia góry daje się odczytać, że miał pierwotnie formę [[formy krzyża|krzyża łacińskiego]]<ins class="diffchange diffchange-inline">. Jest największym z pięciu, prawdopodobnie średniowiecznych, kamiennych krzyży, które zachowały się jeszcze we Wrocławiu i jednym z trzech stojących ''in situ''</ins>. Ciekawym elementem jest umieszczony pionowo, na wysokości bocznych ramion, ryt bełtu używanego do strzelania z kuszy. Rysunek ma 39 cm długości i 3 cm szerokości w najwęższym a 8 cm w najszerszym miejscu<ins class="diffchange diffchange-inline">. W okolicy Wrocławia ryt ma jeszcze tylko jeden kamienny krzyż monolitowy. Krzyż w [[Damianowice - krzyż kamienny|Damianowicach]] ma, niewidoczny współcześnie, ryt topora</ins>. </div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Powszechnie uznawany jest za zbytek średniowiecznego prawa określany jako [[krzyż pokutny]] (pojednania).<ref name="Hellmich 1923">Hellmich Max. ''Steinerne Zeugen mittelalterlichen Rechtes in Schlesien. Steinkreuze, Bildstöcke, Staupsäulen, Galgen, Gerichtsstische.'' Liegnitz: 1923.</ref><ref name="Steiner">Steller Walther. ''Steinkreuze und Erinnerungsmale in Niederschlesien, in: Mitteilungen der Schlesischen Gesellschaft für Volkskunde.'' Breslau: 1934.</ref><ref name="Milka">Milka Józef. ''Kamienne pomniki średniowiecznego prawa.'' Wrocław: Dolnośląskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne, 1979.</ref><ref name="Encyklopedia">''Krzyże pokutne'' W: Encyklopedia Wrocławia. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006.</ref><ref>Niezliczona ilość stron internetowych, w większości bardzo amatorskich, ale też mających wagę ze względu na zasięg i przedmiot, jak polska-org.pl.</ref> Dopiero najnowsze prace naukowe i część popularnonaukowych podają w wątpliwość "oczywistość" takiej klasyfikacji i określają zabytek jako po prostu ''kamienny krzyż''<ref name="Wojtucki">Wojtucki Daniel, Zobniów Stanisław. ''Kamienne krzyże na Śląsku, Górnych Łużycach i ziemi kłodzkiej.'' Wrocław: Atut, 2017, s. 456-457.</ref> Klasyfikowanie krzyża jako pokutnego opiera się na uproszczeniach czy wręcz przekłamaniach zawiązanych z instytucją średniowiecznego prawa, jaką była ugoda pomiędzy zabójcą a bolejącymi czyli rodziną zabitego (umowa kompozycyjna, umowa ugodowa)<ref name="Umowa ugodowa">[[krzyż pokutny#Umowa_ugodowa|Umowa ugodowa]]</ref>, które doprowadziły w praktyce do traktowania pojęcia "krzyż pokutny" jako synonimu starego kamiennego krzyża. Oczywiście to błąd gdyż kamienne krzyże fundowano z najróżniejszych powodów, tak samo jak krzyże z innych materiałów. Zbiory krzyży kamiennych i krzyży pokutnych nie są tożsame również z tego powodu, że krzyże pokutne nie musiały być kamienne. Często były drewniane a znany jest też przypadek metalowego. Są to zbiory mające jakąś, trudną do zdefiniowania ilościowego, część wspólną. Reasumując, wśród <del class="diffchange diffchange-inline">kamienny </del>krzyży są z pewnością krzyże pokutne ale jaka to ich część i które konkretnie, nie wiemy. O krzyżu na wrocławskich Żernikach nie zachowały się żadne informacje wskazujące na przyczynę jego postawienia. Ani materiał ani forma nie są przypisane do krzyży pokutnych (pojednania). </div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Powszechnie uznawany jest za zbytek średniowiecznego prawa określany jako [[krzyż pokutny]] (pojednania).<ref name="Hellmich 1923">Hellmich Max. ''Steinerne Zeugen mittelalterlichen Rechtes in Schlesien. Steinkreuze, Bildstöcke, Staupsäulen, Galgen, Gerichtsstische.'' Liegnitz: 1923.</ref><ref name="Steiner">Steller Walther. ''Steinkreuze und Erinnerungsmale in Niederschlesien, in: Mitteilungen der Schlesischen Gesellschaft für Volkskunde.'' Breslau: 1934.</ref><ref name="Milka">Milka Józef. ''Kamienne pomniki średniowiecznego prawa.'' Wrocław: Dolnośląskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne, 1979.</ref><ref name="Encyklopedia">''Krzyże pokutne'' W: Encyklopedia Wrocławia. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 2006.</ref><ref>Niezliczona ilość stron internetowych, w większości bardzo amatorskich, ale też mających wagę ze względu na zasięg i przedmiot, jak polska-org.pl.</ref> Dopiero najnowsze prace naukowe i część popularnonaukowych podają w wątpliwość "oczywistość" takiej klasyfikacji i określają zabytek jako po prostu ''kamienny krzyż''<ref name="Wojtucki">Wojtucki Daniel, Zobniów Stanisław. ''Kamienne krzyże na Śląsku, Górnych Łużycach i ziemi kłodzkiej.'' Wrocław: Atut, 2017, s. 456-457.</ref> Klasyfikowanie krzyża jako pokutnego opiera się na uproszczeniach czy wręcz przekłamaniach zawiązanych z instytucją średniowiecznego prawa, jaką była ugoda pomiędzy zabójcą a bolejącymi czyli rodziną zabitego (umowa kompozycyjna, umowa ugodowa)<ref name="Umowa ugodowa">[[krzyż pokutny#Umowa_ugodowa|Umowa ugodowa]]</ref>, które doprowadziły w praktyce do traktowania pojęcia "krzyż pokutny" jako synonimu starego kamiennego krzyża. Oczywiście to błąd gdyż kamienne krzyże fundowano z najróżniejszych powodów, tak samo jak krzyże z innych materiałów. Zbiory krzyży kamiennych i krzyży pokutnych nie są tożsame również z tego powodu, że krzyże pokutne nie musiały być kamienne. Często były drewniane a znany jest też przypadek metalowego. Są to zbiory mające jakąś, trudną do zdefiniowania ilościowego, część wspólną. Reasumując, wśród <ins class="diffchange diffchange-inline">kamiennych </ins>krzyży są z pewnością krzyże pokutne ale jaka to ich część i które konkretnie, nie wiemy. O krzyżu na wrocławskich Żernikach nie zachowały się żadne informacje wskazujące na przyczynę jego postawienia. Ani materiał ani forma nie są przypisane do krzyży pokutnych (pojednania) <ins class="diffchange diffchange-inline">i nie stanowią przesłanki do wyciągania wniosków o przyczynie postawienia krzyża</ins>. </div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Zastrzegając powyższe można oczywiście postawić hipotezę, że to krzyż pokutny. Oparta będzie ona na bardzo wątłych i nieoczywistych przesłankach. Jedną z nich jest wspomniany bełt kuszy. Na części kamiennych krzyży znajduje się jakiś ryt. Często jest to broń. Powstała koncepcja, że są to oznaczenia broni czy szerzej narzędzi, którymi dokonano zabójstw. Profesor Witold Maisel, który nakazuje z dużą ostrożnością podchodzić do klasyfikowania kamiennych krzyży jako pokutnych wskazując, że przecież mogły one pełnić różnorodne funkcje, stwierdza wręcz, że te ryty przedstawiają narzędzia zbrodni i powalają odróżnić krzyż pokutny od kamiennego krzyża postawionego z innego powodu.<ref name="Maisel">Maisel Witold. ''Archeologia prawna Europy.'' Warszawa-Poznań: PWN, 1989, s. 182.</ref> Pogląd taki stał się powszechny. Powstawały nawet prace magisterskie dotyczące tego elementu krzyży.<ref name="Stojer">Stojer Joanna. ''Narzędzia zbrodni na krzyżach pokutnych.'' Archiwum Medycyny Sądowej i Kryminologii. 2007, LVII, s. 326-330.</ref>. Pojawiały się opinie, że mogą to być też, przynajmniej na części krzyży, atrybuty określające zajęcie zabitego ale i <del class="diffchange diffchange-inline">ten pogląd łączył </del>nierozerwalnie ryty z kamiennymi krzyżami jako zabytkami prawa.<ref name="Scheer,13">Scheer Andrzej. ''Krzyże pokutne ziemi świdnickiej.'' Świdnica: Towarzystwo Regionalne Ziemi Świdnickiej, 1987.</ref> Przegląd zachowanych umów kompozycyjnych nie pozwala jednak na dokonanie takiego automatycznego powiązania. Otóż te, w których zabójca zobowiązywany jest do wystawienia krzyża nie zwierają informacji, o jakichś oznaczeniach mających pojawić się na krzyżu.<ref name="Adamska tabela"> Adamska Dagmara., Nocuń Przemysław. ''Czu troste und czu hulffe des zele. Późnośredniowieczne ugody kompozycyjne z terenu Śląska.'' Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka. 2004, T. 59, Z. 2, s. 124-138.</ref><ref name="Wojtucki 2017, s. 89">Wojtucki Daniel, Zobniów Stanisław. ''Kamienne krzyże na Śląsku, Górnych Łużycach i ziemi kłodzkiej.'' Wrocław: Atut, 2017, s. 89-90.</ref>. Nie ma więc jednoznacznych i bezpośrednich dowodów na to, że obiekt, który zdobi przedstawienie broni, narzędzia codziennego użytku lub przedmiotu symbolizującego jakąś profesję powstał w wyniku zawarcia umowy kompozycyjnej<del class="diffchange diffchange-inline">, chociaż nie można tego wykluczyć</del>.<del class="diffchange diffchange-inline">''</del><ref name="Wojtucki 2017, s. 89"/> Czyli ryt na żernickim krzyżu też nie jest dowodem</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Zastrzegając powyższe można oczywiście postawić hipotezę, że <ins class="diffchange diffchange-inline">jest </ins>to krzyż pokutny. Oparta będzie ona <ins class="diffchange diffchange-inline">jednak </ins>na bardzo wątłych i nieoczywistych przesłankach. Jedną z nich jest wspomniany bełt kuszy. Na części kamiennych krzyży znajduje się jakiś ryt. Często jest to broń. Powstała koncepcja, że są to oznaczenia broni czy szerzej narzędzi, którymi dokonano zabójstw. Profesor Witold Maisel, który <ins class="diffchange diffchange-inline">generalnie </ins>nakazuje z dużą ostrożnością podchodzić do klasyfikowania kamiennych krzyży jako pokutnych wskazując, że przecież mogły one pełnić różnorodne funkcje, stwierdza wręcz, że te ryty przedstawiają narzędzia zbrodni i powalają odróżnić krzyż pokutny od kamiennego krzyża postawionego z innego powodu.<ref name="Maisel">Maisel Witold. ''Archeologia prawna Europy.'' Warszawa-Poznań: PWN, 1989, s. 182.</ref> Pogląd taki stał się powszechny. Powstawały nawet prace magisterskie dotyczące tego elementu krzyży.<ref name="Stojer">Stojer Joanna. ''Narzędzia zbrodni na krzyżach pokutnych.'' Archiwum Medycyny Sądowej i Kryminologii. 2007, LVII, s. 326-330.</ref>. Pojawiały się opinie, że mogą to być też, przynajmniej na części krzyży, atrybuty określające zajęcie zabitego ale i <ins class="diffchange diffchange-inline">to spojrzenie łączyło </ins>nierozerwalnie ryty z kamiennymi krzyżami jako zabytkami prawa.<ref name="Scheer,13">Scheer Andrzej. ''Krzyże pokutne ziemi świdnickiej.'' Świdnica: Towarzystwo Regionalne Ziemi Świdnickiej, 1987.</ref> Przegląd zachowanych umów kompozycyjnych nie pozwala jednak na dokonanie takiego automatycznego powiązania. Otóż te, w których zabójca zobowiązywany jest do wystawienia krzyża nie zwierają informacji, o jakichś oznaczeniach mających pojawić się na krzyżu.<ref name="Adamska tabela"> Adamska Dagmara., Nocuń Przemysław. ''Czu troste und czu hulffe des zele. Późnośredniowieczne ugody kompozycyjne z terenu Śląska.'' Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka. 2004, T. 59, Z. 2, s. 124-138.</ref><ref name="Wojtucki 2017, s. 89">Wojtucki Daniel, Zobniów Stanisław. ''Kamienne krzyże na Śląsku, Górnych Łużycach i ziemi kłodzkiej.'' Wrocław: Atut, 2017, s. 89-90.</ref>. Nie ma więc jednoznacznych i bezpośrednich dowodów na to, że obiekt, który zdobi przedstawienie broni, narzędzia codziennego użytku lub przedmiotu symbolizującego jakąś profesję powstał w wyniku zawarcia umowy kompozycyjnej.<ref name="Wojtucki 2017, s. 89"/><ins class="diffchange diffchange-inline"><ref name="Dobrzyniecki Złotoryja">Dobrzyniecki Arkadiusz. ''Krzyże i kapliczki pokutne ziemi złotoryjskiej - historia pewnego mitu.'' Pomniki Dawnego Prawa. 2010, 11-12, s. 32-37.</ref> </ins>Czyli ryt na żernickim krzyżu też nie jest dowodem <ins class="diffchange diffchange-inline">na to, że to krzyż pokutny (pojednania). Kolejnym </ins></div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div> </div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div> </div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">Jest największym z 5 średniowiecznych kamiennych krzyży, które zachowały się jeszcze we Wrocławiu i jednym z 3 stojących in situ. Jako jeden z nielicznych w okolicy ma ryt - bełt kuszy (w [[Damianowice - krzyż kamienny|Damianowicach]] topór).</del></div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div> </div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l69" >Linia 69:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 69:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>{{Przypisy}}</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>{{Przypisy}}</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">== Literatura ==</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">* Hellmich Max. ''Steinerne Zeugen mittelalterlichen Rechtes in Schlesien. Steinkreuze, Bildstöcke, Staupsäulen, Galgen, Gerichtsstische.'' Liegnitz: 1923, s. 29(34), cytat: Neukirch Krs. Breslau *westlich vom Dorfe und nördlich der Eisenbahn, 205 : 90 : 15.</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">* Milka Józef. ''Kamienne pomniki średniowiecznego prawa.'' Wrocław: Dolnośląskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne, 1979.</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">* Steller Walther. ''Steinkreuze und Erinnerungsmale in Niederschlesien, in: Mitteilungen der Schlesischen Gesellschaft für Volkskunde.'' Breslau: 1934, cytat: I. 11. Neukirch Krs. Breslau K* - M.: Kreuz mit Pfeil.</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">* Wojtucki Daniel, Zobniów Stanisław. ''Kamienne krzyże na Śląsku, Górnych Łużycach i ziemi kłodzkiej.'' Wrocław: Atut, 2017, s. 456-457. </del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>{{Publikacja|2012|2017}}</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>{{Publikacja|2012|2017}}</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>__NOTOC__</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>__NOTOC__</div></td></tr>
</table>Michał Zalewski