Kapliczka św. Jakuba w Raciborzu: Różnice pomiędzy wersjami

Z almanach wrocławski
Przejdź do nawigacjiPrzejdź do wyszukiwania
(Utworzono nową stronę "<div style="float: right;">left|16px ''Artykuły o innych kapliczkach w Raciborzu''</div> Plik:Racibórz Jakub.jpg|thumb|le...")
 
Linia 3: Linia 3:
 
'''Kapliczka św. Jakuba w Raciborzu''' przy ul Rybnickiej 37.
 
'''Kapliczka św. Jakuba w Raciborzu''' przy ul Rybnickiej 37.
  
Wśród około 20 raciborskich kapliczek domkowych, ta obok posesji przy ul. Rybnickiej 37 wyróżnia się zarówno wiekiem jak i nietypowym patronem. Jest najstarszą zachowaną kapliczką domkową na terenie miasta. Zbudowana została w II połowie XVIII w.<ref name="KZS">''Katalog zabytków sztuki w Polsce'', ''Tom VII: województwo opolskie, Zeszyt 13: powiat raciborski'', Warszawa 1967, s. 53</ref> dla prawdopodobnie starszej od niej figury św. Jakuba.  
+
Wśród około 20 raciborskich kapliczek domkowych ta obok posesji przy ul. Rybnickiej 37 wyróżnia się zarówno wiekiem, jak i nietypowym patronem. Jest najstarszą zachowaną kapliczką domkową na terenie miasta. Zbudowana została w II połowie XVIII w.<ref name="KZS">''Katalog zabytków sztuki w Polsce'', ''Tom VII: województwo opolskie, Zeszyt 13: powiat raciborski'', Warszawa 1967, s. 53</ref> dla prawdopodobnie starszej od niej figury św. Jakuba.  
  
Murowana z cegły, otynkowana. Postawiona na planie półkola z [[sklepienie konchowe|konchowym sklepieniem]], kryta dachówką. Nad wejściem falisty szczyt z wnęką na figurkę, wydzielony wygiętym ku górze gzymsem. Wewnątrz znajduje się [[polichromia|polichromowana]] kamienna figura św. Jakuba. Przed nią umieszczony jest kroksztyn (osadzony w ścianie i w z niej wystający element architektoniczny podtrzymujący balkon, wykusz, ganek itp.) w formie kartusza w rokokowym obramieniu z inskrypcją zawierającą nieczytelny [[chronostych]].  
+
Murowana z cegły, otynkowana. Postawiona na planie półkola z [[sklepienie konchowe|konchowym sklepieniem]], kryta dachówką. Nad wejściem falisty szczyt z wnęką na figurkę, wydzielony wygiętym ku górze gzymsem. Wewnątrz znajduje się [[polichromia|polichromowana]] kamienna figura św. Jakuba. Przed nią umieszczony jest kroksztyn (osadzony w ścianie i z niej wystający element architektoniczny podtrzymujący balkon, wykusz, ganek itp.) w formie kartusza w rokokowym obramieniu z inskrypcją zawierającą nieczytelny [[chronostych]].  
  
Wątpliwości  budzi identyfikacja świętego. ''Katalog zabytków sztuki w Polsce'' (1967) mówi, że jest to  św. Jakub Starszy<ref name="KZS"/> z kolei Alicja Gałecka-Poduchowna w bardzo oszczędnym zestawieniu raciborskich kapliczek (1997) stwierdza, że jest to św. Jakub Mniejszy, przedstawiony jako apostoł i pierwszy biskup Jerozolimy<ref name="AGP">Alicja Gałecka-Paduchowa, ''Kapliczki przydrożne ziemi raciborskiej'', Katowice 1997, s. 9 i 34</ref>. Co do stroju, to jest to starożytny ubiór wschodniego duchownego wysokiej rangi, tak jak go sobie wyobrażał środkowoeuropejski barokowy artysta, czyli po prostu naiwnie zorientalizowany ubiór łacińskiego duchownego z jego epoki z dodaniem symboli kościoła wschodniego, np. [[Krzyż patriarchalny|krzyża patriarchalnego]]. Pod uwagę należy wziąć  trzy osoby: apostoła Jakuba Starszego (Większego), apostoła Jakuba Młodszego  oraz Jakuba Sprawiedliwego (brata Jezusa). Dwaj ostatni byli ze sobą często utożsamiani, ale według współczesnych ustaleń patrystów to dwie odrębne osoby. Za pierwszego biskupa Jerozolimy uznaje się krewnego Jezusa - Jakuba Sprawiedliwego, który nie był apostołem. Należy rozumieć, że w książce o raciborskich kapliczkach chodzi właśnie o niego, a do opisu wkradły się elementy utożsamiania go z Jakubem Młodszym, który był apostołem. Problem w tym, że obaj święci nie byli nigdy popularni w kręgu łacińskim. Jakub brat Jezusa biskup Jerozolimy jest czczony głównie w kościołach wschodnich i tam występują jego częste wizerunki. Pojawienie się tego świętego w kapliczce w Raciborzu w XVIII w. jest nieprawdopodobne. Inaczej jest z apostołem Jakubem Starszym (Większym), którego sanktuarium w Santiago de Compostela jest od średniowiecza jednym z największych europejskich miejsc pielgrzymkowych, a sam apostoł jednym z bardziej czczonych świętych w zachodnim kościele, patronującym wielu świątyniom, również w Raciborzu. To ostatnie przesądza identyfikacji. Rzeźba prawdopodobnie pochodzi z raciborskiego kościoła podominikańskiego pw. św. Jakuba Starszego i trafiła do kapliczki w związku z uaktualnianiem jego wyposażenia po pożarze w 1774 r.<ref name="AGP"/>. To częsty los figur uznanych przy takiej okazji za zbędne w związku ze zmianą wystroju świątyni. W wybrzuszeniu na lewym biodrze postaci, na którym święty trzyma rękę, można dopatrywać się jednego z [[atrybuty świętych|atrybutów]] Jakuba Starszego, czyli torby pielgrzymiej.  
+
Wątpliwości  budzi identyfikacja świętego. ''Katalog zabytków sztuki w Polsce'' (1967) mówi, że jest to  św. Jakub Starszy<ref name="KZS"/> z kolei Alicja Gałecka-Poduchowna w bardzo oszczędnym zestawieniu raciborskich kapliczek (1997) stwierdza, że jest to św. Jakub Mniejszy, przedstawiony jako apostoł i pierwszy biskup Jerozolimy<ref name="AGP">Alicja Gałecka-Paduchowa, ''Kapliczki przydrożne ziemi raciborskiej'', Katowice 1997, s. 9 i 34</ref>. Co do stroju, to jest to starożytny ubiór wschodniego duchownego wysokiej rangi, tak jak go sobie wyobrażał środkowoeuropejski barokowy artysta, czyli po prostu naiwnie zorientalizowany ubiór łacińskiego duchownego z jego epoki z dodaniem symboli Kościoła wschodniego, np. [[Krzyż patriarchalny|krzyża patriarchalnego]]. Pod uwagę należy wziąć  trzy osoby: apostoła Jakuba Starszego (Większego), apostoła Jakuba Młodszego  oraz Jakuba Sprawiedliwego (brata Jezusa). Dwaj ostatni byli ze sobą często utożsamiani, ale według współczesnych ustaleń patrystów to dwie odrębne osoby. Za pierwszego biskupa Jerozolimy uznaje się krewnego Jezusa - Jakuba Sprawiedliwego, który nie był apostołem. Należy rozumieć, że w książce o raciborskich kapliczkach chodzi właśnie o niego, a do opisu wkradły się elementy utożsamiania go z Jakubem Młodszym, który był apostołem. Problem w tym, że obaj święci nie byli nigdy popularni w kręgu łacińskim. Jakub, brat Jezusa, biskup Jerozolimy jest czczony głównie w kościołach wschodnich i tam występują jego częste wizerunki. Pojawienie się tego świętego w kapliczce w Raciborzu w XVIII w. jest nieprawdopodobne. Inaczej jest z apostołem Jakubem Starszym (Większym), którego sanktuarium w Santiago de Compostela jest od średniowiecza jednym z największych europejskich miejsc pielgrzymkowych, a sam apostoł jednym z bardziej czczonych świętych w zachodnim Kościele, patronującym wielu świątyniom, również w Raciborzu. To ostatnie przesądza o identyfikacji. Rzeźba prawdopodobnie pochodzi z raciborskiego kościoła podominikańskiego pw. św. Jakuba Starszego i trafiła do kapliczki w związku z uaktualnianiem jego wyposażenia po pożarze w 1774 r.<ref name="AGP"/>. To częsty los figur uznanych przy takiej okazji za zbędne w związku ze zmianą wystroju świątyni. W wybrzuszeniu na lewym biodrze postaci, na którym święty trzyma rękę, można dopatrywać się jednego z [[atrybuty świętych|atrybutów]] Jakuba Starszego, czyli torby pielgrzymiej.  
  
 
* [http://goo.gl/maps/MGiJ7 Kapliczka na mapie]o  
 
* [http://goo.gl/maps/MGiJ7 Kapliczka na mapie]o  

Wersja z 11:24, 21 lip 2021

fot. 2013

Kapliczka św. Jakuba w Raciborzu przy ul Rybnickiej 37.

Wśród około 20 raciborskich kapliczek domkowych ta obok posesji przy ul. Rybnickiej 37 wyróżnia się zarówno wiekiem, jak i nietypowym patronem. Jest najstarszą zachowaną kapliczką domkową na terenie miasta. Zbudowana została w II połowie XVIII w.[1] dla prawdopodobnie starszej od niej figury św. Jakuba.

Murowana z cegły, otynkowana. Postawiona na planie półkola z konchowym sklepieniem, kryta dachówką. Nad wejściem falisty szczyt z wnęką na figurkę, wydzielony wygiętym ku górze gzymsem. Wewnątrz znajduje się polichromowana kamienna figura św. Jakuba. Przed nią umieszczony jest kroksztyn (osadzony w ścianie i z niej wystający element architektoniczny podtrzymujący balkon, wykusz, ganek itp.) w formie kartusza w rokokowym obramieniu z inskrypcją zawierającą nieczytelny chronostych.

Wątpliwości budzi identyfikacja świętego. Katalog zabytków sztuki w Polsce (1967) mówi, że jest to św. Jakub Starszy[1] z kolei Alicja Gałecka-Poduchowna w bardzo oszczędnym zestawieniu raciborskich kapliczek (1997) stwierdza, że jest to św. Jakub Mniejszy, przedstawiony jako apostoł i pierwszy biskup Jerozolimy[2]. Co do stroju, to jest to starożytny ubiór wschodniego duchownego wysokiej rangi, tak jak go sobie wyobrażał środkowoeuropejski barokowy artysta, czyli po prostu naiwnie zorientalizowany ubiór łacińskiego duchownego z jego epoki z dodaniem symboli Kościoła wschodniego, np. krzyża patriarchalnego. Pod uwagę należy wziąć trzy osoby: apostoła Jakuba Starszego (Większego), apostoła Jakuba Młodszego oraz Jakuba Sprawiedliwego (brata Jezusa). Dwaj ostatni byli ze sobą często utożsamiani, ale według współczesnych ustaleń patrystów to dwie odrębne osoby. Za pierwszego biskupa Jerozolimy uznaje się krewnego Jezusa - Jakuba Sprawiedliwego, który nie był apostołem. Należy rozumieć, że w książce o raciborskich kapliczkach chodzi właśnie o niego, a do opisu wkradły się elementy utożsamiania go z Jakubem Młodszym, który był apostołem. Problem w tym, że obaj święci nie byli nigdy popularni w kręgu łacińskim. Jakub, brat Jezusa, biskup Jerozolimy jest czczony głównie w kościołach wschodnich i tam występują jego częste wizerunki. Pojawienie się tego świętego w kapliczce w Raciborzu w XVIII w. jest nieprawdopodobne. Inaczej jest z apostołem Jakubem Starszym (Większym), którego sanktuarium w Santiago de Compostela jest od średniowiecza jednym z największych europejskich miejsc pielgrzymkowych, a sam apostoł jednym z bardziej czczonych świętych w zachodnim Kościele, patronującym wielu świątyniom, również w Raciborzu. To ostatnie przesądza o identyfikacji. Rzeźba prawdopodobnie pochodzi z raciborskiego kościoła podominikańskiego pw. św. Jakuba Starszego i trafiła do kapliczki w związku z uaktualnianiem jego wyposażenia po pożarze w 1774 r.[2]. To częsty los figur uznanych przy takiej okazji za zbędne w związku ze zmianą wystroju świątyni. W wybrzuszeniu na lewym biodrze postaci, na którym święty trzyma rękę, można dopatrywać się jednego z atrybutów Jakuba Starszego, czyli torby pielgrzymiej.

Przypisy

  1. 1,0 1,1 Katalog zabytków sztuki w Polsce, Tom VII: województwo opolskie, Zeszyt 13: powiat raciborski, Warszawa 1967, s. 53
  2. 2,0 2,1 Alicja Gałecka-Paduchowa, Kapliczki przydrożne ziemi raciborskiej, Katowice 1997, s. 9 i 34

Bibliografia

  • Katalog zabytków sztuki w Polsce, Tom VII: województwo opolskie, Zeszyt 13: powiat raciborski, Warszawa 1967, s. 53
  • Alicja Gałecka-Paduchowa, Kapliczki przydrożne ziemi raciborskiej, Katowice 1997, s. 9 i 34