http://kapliczki.org.pl/kapliczki/index.php?title=Karawaka_w_Sumi%C4%99%C5%BCnem_w_Puszczy_Bia%C5%82ej&feed=atom&action=historyKarawaka w Sumiężnem w Puszczy Białej - Historia wersji2024-03-29T05:41:41ZHistoria wersji tej strony wikiMediaWiki 1.33.1http://kapliczki.org.pl/kapliczki/index.php?title=Karawaka_w_Sumi%C4%99%C5%BCnem_w_Puszczy_Bia%C5%82ej&diff=19884&oldid=prevMichał Zalewski o 07:01, 11 lut 20242024-02-11T07:01:39Z<p></p>
<table class="diff diff-contentalign-left" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr class="diff-title" lang="pl">
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">← poprzednia wersja</td>
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">Wersja z 07:01, 11 lut 2024</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l1" >Linia 1:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 1:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">[[Plik:Sumiężne karawaka.jpg|alt=Sumiężne gm. Małkinia Górna, pow ostrowski, karawaka|thumb|360px|left|1. Karawaka w Sumiężnem, fot. 2007]]</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Plik:Sumiężne karawaka a.jpg |alt=Sumiężne gm. Małkinia Górna, pow ostrowski, karawaka|thumb|360px|2. Karawaka w Sumiężnem, fot. 2007]]</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Plik:Sumiężne karawaka a.jpg |alt=Sumiężne gm. Małkinia Górna, pow ostrowski, karawaka|thumb|360px|2. Karawaka w Sumiężnem, fot. 2007]]</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">[[Plik:Sumiężne krzyż.jpg|alt=Sumiężne gm. Małkinia Górna, pow ostrowski, karawaka|thumb|left|180px|3. Krzyże w Sumiężnem, fot. 2007]]</del></div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins class="diffchange diffchange-inline">'''</ins>Sumiężne<ins class="diffchange diffchange-inline">''' </ins>w gminie Małkinia Górna, w powiecie ostrowskim, w województwie mazowieckim, to leżąca na skraju Puszczy Białej wieś o proweniencji kurpiowskiej (Kurpie Białe).</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Sumiężne w gminie Małkinia Górna, w powiecie ostrowskim, w województwie mazowieckim, to leżąca na skraju Puszczy Białej wieś o proweniencji kurpiowskiej (Kurpie Białe).</div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Co najmniej od XIII w. właścicielami znacznych połaci Puszczy byli biskupi płoccy. Ich administracja, z ośrodków w Pułtusku, Wyszkowie i Broku, prowadziła racjonalne zarządzanie, starając się nie naruszyć zasobów puszczańskich, zdając sobie sprawę z ich znaczenia gospodarczego i wartości. Potencjalnych osadników poddawano wcześniejszej selekcji pod kątem znajomości gospodarki leśnej. Rolę pozwalano uprawiać jedynie na niewielkich, dokładnie wyznaczonych "nowinach", które miały wystarczyć na zaspokojenie osobistych potrzeb osadników. Tępiono tych, którzy próbowali samowolnie karczować lasy. Gospodarkę i dochody opierano na bartnictwie, smolarstwie i produkcji potażu. Ważne znacznie miało też łowiectwo oraz zbieractwo runa leśnego. Dlatego, gdy wskutek wyniszczających wojen szwedzkich w połowie XVII (Potopu) i na początku XVIII w. (III wojny północnej), oraz towarzyszących im epidemii, wsie puszczańskie się wyludniły, powstał problem znalezienia odpowiednich osadników. "Odkryto" ich niedaleko, bo w pobliskiej Puszczy Zielonej (Zagajnicy). Mieszkali w niej Kurpie, z racji podobnych warunków wyśmienicie znający "przemysł" puszczański. Od lat 30. do lat 70. XVIII w. biskupi płoccy sprowadzili, głównie do ostrowskiej części Puszczy Białej, około 300 rodzin kurpiowskich. Osiedlili ich we wsiach: Grabowiec, Borsuki, Cieńsza, Ochudno, Limany, Skłudy, Ponikiew, Tocznabiel, Pniewo, Trzcianka, Budy, Tuchlin, Poręba, Knurowiec, Przyjmy</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Co najmniej od XIII w. właścicielami znacznych połaci Puszczy byli biskupi płoccy. Ich administracja, z ośrodków w Pułtusku, Wyszkowie i Broku, prowadziła racjonalne zarządzanie, starając się nie naruszyć zasobów puszczańskich, zdając sobie sprawę z ich znaczenia gospodarczego i wartości. Potencjalnych osadników poddawano wcześniejszej selekcji pod kątem znajomości gospodarki leśnej. Rolę pozwalano uprawiać jedynie na niewielkich, dokładnie wyznaczonych "nowinach", które miały wystarczyć na zaspokojenie osobistych potrzeb osadników. Tępiono tych, którzy próbowali samowolnie karczować lasy. Gospodarkę i dochody opierano na bartnictwie, smolarstwie i produkcji potażu. Ważne znacznie miało też łowiectwo oraz zbieractwo runa leśnego. </div></td></tr>
<tr><td colspan="2"> </td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div> </div></td></tr>
<tr><td colspan="2"> </td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins class="diffchange diffchange-inline">== Osadnictwo kurpiowskie w Puszczy Białej ==</ins></div></td></tr>
<tr><td colspan="2"> </td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Dlatego, gdy wskutek wyniszczających wojen szwedzkich w połowie XVII (Potopu) i na początku XVIII w. (III wojny północnej), oraz towarzyszących im epidemii, wsie puszczańskie się wyludniły, powstał problem znalezienia odpowiednich osadników. "Odkryto" ich niedaleko, bo w pobliskiej Puszczy Zielonej (Zagajnicy). Mieszkali w niej Kurpie, z racji podobnych warunków wyśmienicie znający "przemysł" puszczański. Od lat 30. do lat 70. XVIII w. biskupi płoccy sprowadzili, głównie do ostrowskiej części Puszczy Białej, około 300 rodzin kurpiowskich. Osiedlili ich we wsiach: Grabowiec, Borsuki, Cieńsza, Ochudno, Limany, Skłudy, Ponikiew, Tocznabiel, Pniewo, Trzcianka, Budy, Tuchlin, Poręba, Knurowiec, Przyjmy</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>- Kąty, Osuchowa, Białe Błoto, Udrzynek, Przyjmy Brańszczykowskie, Dudy, Dudowizna, Wiśniewo, Małkinia Górna i Małkinia Dolna, Błędnica, Sumiężne, Laskowizna - Woyty, Nagoszewo, Grabownica, Kuzkowizna, Kacpury i Ciuray. Kurpie osadzani byli na warunkach podobnych jak w Zagajnicy, czyli zachowywali wolność osobistą, płacąc czynsz. Dodatkowo dostawali kilka lat wolnizny. Niektórzy osiedlali się na "surowym korzeniu", ale większość zajmowała tereny opustoszałych wsi. Spowodowało to mozaikę społeczności zarówno pod względem społecznym (część mieszkańców - Kurpie, była wolna osobiście, część - przypisana do ziemi i odrabiająca pańszczyznę) oraz kulturową. Przyglądając się wsiom w trójkącie Ostrów Mazowiecka, Małkinia Górna, Długosiodło, jeszcze współcześnie można dostrzec, np. w budownictwie drewnianym, elementy zdobnicze charakterystyczne dla Kurpiów w jednych wsiach, na przemian z wsiami, w których domy są proste, dosyć toporne na wzór mazowiecki. Zmieszani z inną ludnością Kurpie biskupi (Kurpie Biali) nie zachowali tak silnej tożsamości i poczucia odrębności, jak mieszkańcy Puszczy Kurpiowskiej. Nie nastąpił tu też tak charakterystyczny dla ich kuzynów znad Narwi, Pisy i Rozogi wybuch twórczości artystycznej w drugiej połowie XIX w. i ponownie w połowie XX w. (zobacz m.in. [[Dobry Las|pieta Łukasza Raczkowskiego w Dobrymlesie]], [[Golanka|kapliczki w Golance]], [[Dudy Puszczańskie|relikty drewnianej kapliczki słupowej w Dudach Puszczańskich]], [[Małowidz|kapliczki w Małowidzu]] czy [[Kurpiowski Chrystus Frasobliwy z końca XIX w. w Durlasach|Chrystus Frasobliwy w Durlasach]], [[Andrzej Kaczyński]]). Takie obiekty w Puszczy Białej, jak [[Kapliczka domkowa w Puszczy Białej koło Broku|drewniana kapliczka koło Broku]], są wyjątkowe. </div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>- Kąty, Osuchowa, Białe Błoto, Udrzynek, Przyjmy Brańszczykowskie, Dudy, Dudowizna, Wiśniewo, Małkinia Górna i Małkinia Dolna, Błędnica, Sumiężne, Laskowizna - Woyty, Nagoszewo, Grabownica, Kuzkowizna, Kacpury i Ciuray. Kurpie osadzani byli na warunkach podobnych jak w Zagajnicy, czyli zachowywali wolność osobistą, płacąc czynsz. Dodatkowo dostawali kilka lat wolnizny. Niektórzy osiedlali się na "surowym korzeniu", ale większość zajmowała tereny opustoszałych wsi. Spowodowało to mozaikę społeczności zarówno pod względem społecznym (część mieszkańców - Kurpie, była wolna osobiście, część - przypisana do ziemi i odrabiająca pańszczyznę) oraz kulturową. Przyglądając się wsiom w trójkącie Ostrów Mazowiecka, Małkinia Górna, Długosiodło, jeszcze współcześnie można dostrzec, np. w budownictwie drewnianym, elementy zdobnicze charakterystyczne dla Kurpiów w jednych wsiach, na przemian z wsiami, w których domy są proste, dosyć toporne na wzór mazowiecki. Zmieszani z inną ludnością Kurpie biskupi (Kurpie Biali) nie zachowali tak silnej tożsamości i poczucia odrębności, jak mieszkańcy Puszczy Kurpiowskiej. Nie nastąpił tu też tak charakterystyczny dla ich kuzynów znad Narwi, Pisy i Rozogi wybuch twórczości artystycznej w drugiej połowie XIX w. i ponownie w połowie XX w. (zobacz m.in. [[Dobry Las|pieta Łukasza Raczkowskiego w Dobrymlesie]], [[Golanka|kapliczki w Golance]], [[Dudy Puszczańskie|relikty drewnianej kapliczki słupowej w Dudach Puszczańskich]], [[Małowidz|kapliczki w Małowidzu]] czy [[Kurpiowski Chrystus Frasobliwy z końca XIX w. w Durlasach|Chrystus Frasobliwy w Durlasach]], [[Andrzej Kaczyński]]). Takie obiekty w Puszczy Białej, jak [[Kapliczka domkowa w Puszczy Białej koło Broku|drewniana kapliczka koło Broku]], są wyjątkowe. </div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td colspan="2"> </td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">== Karawaka ==</ins></div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Jedną z wsi, w której osiedlili się w XVIII w. Kurpie jest Sumiężne. Na jej północno-zachodnim skraju, pod lasem, na rozstaju polnych dróg, znajduje się grupa trzech krzyży. Dwa z nich to wysokie krzyże drewniane, ustawione w czasie II wojny światowej (wcześniej w miejscu tym też stał krzyż). Trzeci to metalowy, prosty, charakterystyczny dla okolicy krzyż postawiony niedawno obok jednego z drewnianych, w związku z tym, że ten ostatni chyli się już ku upadkowi (fot. 3). W dolnej części krzyża drewnianego, na wysokości szczytu metalowego krzyża, wyryty jest wzdłużnie napis "Rok 1944". Na belce poprzecznej i w górnej części podłużnej, znajduje się nieczytelna już inskrypcja. Po figurce ukrzyżowanego pozostał tylko metalowy daszek. Nieduża, uszkodzona pasyjka umieszczona jest na wysokości wzrostu człowieka. Ramiona krzyża zakończone są ozdobnymi gałkami. Krzyż jest przechylony na bok, a otaczający go drewniany płotek mocno zniszczony.</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Jedną z wsi, w której osiedlili się w XVIII w. Kurpie jest Sumiężne. Na jej północno-zachodnim skraju, pod lasem, na rozstaju polnych dróg, znajduje się grupa trzech krzyży. Dwa z nich to wysokie krzyże drewniane, ustawione w czasie II wojny światowej (wcześniej w miejscu tym też stał krzyż). Trzeci to metalowy, prosty, charakterystyczny dla okolicy krzyż postawiony niedawno obok jednego z drewnianych, w związku z tym, że ten ostatni chyli się już ku upadkowi (fot. 3). W dolnej części krzyża drewnianego, na wysokości szczytu metalowego krzyża, wyryty jest wzdłużnie napis "Rok 1944". Na belce poprzecznej i w górnej części podłużnej, znajduje się nieczytelna już inskrypcja. Po figurce ukrzyżowanego pozostał tylko metalowy daszek. Nieduża, uszkodzona pasyjka umieszczona jest na wysokości wzrostu człowieka. Ramiona krzyża zakończone są ozdobnymi gałkami. Krzyż jest przechylony na bok, a otaczający go drewniany płotek mocno zniszczony.</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l16" >Linia 16:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 18:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div></small></div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div></small></div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td colspan="2"> </td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;"><gallery mode=packed heights=260px></ins></div></td></tr>
<tr><td colspan="2"> </td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">Plik:Sumiężne karawaka.jpg|alt=Sumiężne, karawaka|Karawaka w Sumiężnem, fot. 2007</ins></div></td></tr>
<tr><td colspan="2"> </td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">Plik:Sumiężne krzyż.jpg|alt=Sumiężne, Karawka|Krzyże w Sumiężnem, fot. 2007</ins></div></td></tr>
<tr><td colspan="2"> </td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;"></gallery></ins></div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:Krzyże|Sumiężne]]</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:Krzyże|Sumiężne]]</div></td></tr>
</table>Michał Zalewskihttp://kapliczki.org.pl/kapliczki/index.php?title=Karawaka_w_Sumi%C4%99%C5%BCnem_w_Puszczy_Bia%C5%82ej&diff=19883&oldid=prevMichał Zalewski o 06:50, 11 lut 20242024-02-11T06:50:46Z<p></p>
<table class="diff diff-contentalign-left" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr class="diff-title" lang="pl">
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">← poprzednia wersja</td>
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">Wersja z 06:50, 11 lut 2024</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l4" >Linia 4:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 4:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Sumiężne w gminie Małkinia Górna, w powiecie ostrowskim, w województwie mazowieckim, to leżąca na skraju Puszczy Białej wieś o proweniencji kurpiowskiej (Kurpie Białe).</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Sumiężne w gminie Małkinia Górna, w powiecie ostrowskim, w województwie mazowieckim, to leżąca na skraju Puszczy Białej wieś o proweniencji kurpiowskiej (Kurpie Białe).</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Co najmniej od XIII w. właścicielami znacznych połaci Puszczy byli biskupi płoccy. Ich administracja, z ośrodków w Pułtusku, Wyszkowie i Broku, prowadziła racjonalne zarządzanie, starając się nie naruszyć zasobów puszczańskich, zdając sobie sprawę z ich znaczenia gospodarczego i wartości. Potencjalnych osadników poddawano wcześniejszej selekcji pod kątem znajomości gospodarki leśnej. Rolę pozwalano uprawiać jedynie na niewielkich, dokładnie wyznaczonych "nowinach", które miały wystarczyć na zaspokojenie osobistych potrzeb osadników. Tępiono tych, którzy próbowali samowolnie karczować lasy. Gospodarkę i dochody opierano na bartnictwie, smolarstwie i produkcji potażu. Ważne znacznie miało też łowiectwo oraz zbieractwo runa leśnego. Dlatego, gdy wskutek wyniszczających wojen szwedzkich w połowie XVII (Potopu) i na początku XVIII w. (III wojny północnej), oraz towarzyszących im epidemii, wsie puszczańskie się wyludniły, powstał problem znalezienia odpowiednich osadników. "Odkryto" ich niedaleko, bo w pobliskiej Puszczy Zielonej (Zagajnicy). Mieszkali w niej Kurpie, z racji podobnych warunków wyśmienicie znający "przemysł" puszczański. Od lat 30. do lat 70. XVIII w. biskupi płoccy <del class="diffchange diffchange-inline">osiedlili</del>, głównie <del class="diffchange diffchange-inline">w </del>ostrowskiej części Puszczy Białej, około 300 rodzin kurpiowskich. Osiedlili <del class="diffchange diffchange-inline">się </del>we wsiach: Grabowiec, Borsuki, Cieńsza, Ochudno, Limany, Skłudy, Ponikiew, Tocznabiel, Pniewo, Trzcianka, Budy, Tuchlin, Poręba, Knurowiec, Przyjmy</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Co najmniej od XIII w. właścicielami znacznych połaci Puszczy byli biskupi płoccy. Ich administracja, z ośrodków w Pułtusku, Wyszkowie i Broku, prowadziła racjonalne zarządzanie, starając się nie naruszyć zasobów puszczańskich, zdając sobie sprawę z ich znaczenia gospodarczego i wartości. Potencjalnych osadników poddawano wcześniejszej selekcji pod kątem znajomości gospodarki leśnej. Rolę pozwalano uprawiać jedynie na niewielkich, dokładnie wyznaczonych "nowinach", które miały wystarczyć na zaspokojenie osobistych potrzeb osadników. Tępiono tych, którzy próbowali samowolnie karczować lasy. Gospodarkę i dochody opierano na bartnictwie, smolarstwie i produkcji potażu. Ważne znacznie miało też łowiectwo oraz zbieractwo runa leśnego. Dlatego, gdy wskutek wyniszczających wojen szwedzkich w połowie XVII (Potopu) i na początku XVIII w. (III wojny północnej), oraz towarzyszących im epidemii, wsie puszczańskie się wyludniły, powstał problem znalezienia odpowiednich osadników. "Odkryto" ich niedaleko, bo w pobliskiej Puszczy Zielonej (Zagajnicy). Mieszkali w niej Kurpie, z racji podobnych warunków wyśmienicie znający "przemysł" puszczański. Od lat 30. do lat 70. XVIII w. biskupi płoccy <ins class="diffchange diffchange-inline">sprowadzili</ins>, głównie <ins class="diffchange diffchange-inline">do </ins>ostrowskiej części Puszczy Białej, około 300 rodzin kurpiowskich. Osiedlili <ins class="diffchange diffchange-inline">ich </ins>we wsiach: Grabowiec, Borsuki, Cieńsza, Ochudno, Limany, Skłudy, Ponikiew, Tocznabiel, Pniewo, Trzcianka, Budy, Tuchlin, Poręba, Knurowiec, Przyjmy</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>- Kąty, Osuchowa, Białe Błoto, Udrzynek, Przyjmy Brańszczykowskie, Dudy, Dudowizna, Wiśniewo, Małkinia Górna i Małkinia Dolna, Błędnica, Sumiężne, Laskowizna - Woyty, Nagoszewo, Grabownica, Kuzkowizna, Kacpury i Ciuray. Kurpie osadzani byli na warunkach podobnych jak w Zagajnicy, czyli zachowywali wolność osobistą, płacąc czynsz. Dodatkowo dostawali kilka lat wolnizny. Niektórzy osiedlali się na "surowym korzeniu", ale większość zajmowała tereny opustoszałych wsi. Spowodowało to mozaikę społeczności zarówno pod względem społecznym (część mieszkańców - Kurpie, była wolna osobiście, część - przypisana do ziemi i odrabiająca pańszczyznę) oraz kulturową. Przyglądając się wsiom w trójkącie Ostrów Mazowiecka, Małkinia Górna, Długosiodło, jeszcze współcześnie można dostrzec, np. w budownictwie drewnianym, elementy zdobnicze charakterystyczne dla Kurpiów w jednych wsiach, na przemian z wsiami, w których domy są proste, dosyć toporne na wzór mazowiecki. Zmieszani z inną ludnością Kurpie biskupi (Kurpie Biali) nie zachowali tak silnej tożsamości i poczucia odrębności, jak mieszkańcy Puszczy Kurpiowskiej. Nie nastąpił tu też tak charakterystyczny dla ich kuzynów znad Narwi, Pisy i Rozogi wybuch twórczości artystycznej w drugiej połowie XIX w. i ponownie w połowie XX w. (zobacz m.in. [[Dobry Las|pieta Łukasza Raczkowskiego w Dobrymlesie]], [[Golanka|kapliczki w Golance]], [[Dudy Puszczańskie|relikty drewnianej kapliczki słupowej w Dudach Puszczańskich]], [[Małowidz|kapliczki w Małowidzu]] czy [[Kurpiowski Chrystus Frasobliwy z końca XIX w. w Durlasach|Chrystus Frasobliwy w Durlasach]], [[Andrzej Kaczyński]]). Takie obiekty w Puszczy Białej, jak [[Kapliczka domkowa w Puszczy Białej koło Broku|drewniana kapliczka koło Broku]], są wyjątkowe. </div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>- Kąty, Osuchowa, Białe Błoto, Udrzynek, Przyjmy Brańszczykowskie, Dudy, Dudowizna, Wiśniewo, Małkinia Górna i Małkinia Dolna, Błędnica, Sumiężne, Laskowizna - Woyty, Nagoszewo, Grabownica, Kuzkowizna, Kacpury i Ciuray. Kurpie osadzani byli na warunkach podobnych jak w Zagajnicy, czyli zachowywali wolność osobistą, płacąc czynsz. Dodatkowo dostawali kilka lat wolnizny. Niektórzy osiedlali się na "surowym korzeniu", ale większość zajmowała tereny opustoszałych wsi. Spowodowało to mozaikę społeczności zarówno pod względem społecznym (część mieszkańców - Kurpie, była wolna osobiście, część - przypisana do ziemi i odrabiająca pańszczyznę) oraz kulturową. Przyglądając się wsiom w trójkącie Ostrów Mazowiecka, Małkinia Górna, Długosiodło, jeszcze współcześnie można dostrzec, np. w budownictwie drewnianym, elementy zdobnicze charakterystyczne dla Kurpiów w jednych wsiach, na przemian z wsiami, w których domy są proste, dosyć toporne na wzór mazowiecki. Zmieszani z inną ludnością Kurpie biskupi (Kurpie Biali) nie zachowali tak silnej tożsamości i poczucia odrębności, jak mieszkańcy Puszczy Kurpiowskiej. Nie nastąpił tu też tak charakterystyczny dla ich kuzynów znad Narwi, Pisy i Rozogi wybuch twórczości artystycznej w drugiej połowie XIX w. i ponownie w połowie XX w. (zobacz m.in. [[Dobry Las|pieta Łukasza Raczkowskiego w Dobrymlesie]], [[Golanka|kapliczki w Golance]], [[Dudy Puszczańskie|relikty drewnianej kapliczki słupowej w Dudach Puszczańskich]], [[Małowidz|kapliczki w Małowidzu]] czy [[Kurpiowski Chrystus Frasobliwy z końca XIX w. w Durlasach|Chrystus Frasobliwy w Durlasach]], [[Andrzej Kaczyński]]). Takie obiekty w Puszczy Białej, jak [[Kapliczka domkowa w Puszczy Białej koło Broku|drewniana kapliczka koło Broku]], są wyjątkowe. </div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
</table>Michał Zalewskihttp://kapliczki.org.pl/kapliczki/index.php?title=Karawaka_w_Sumi%C4%99%C5%BCnem_w_Puszczy_Bia%C5%82ej&diff=19882&oldid=prevMichał Zalewski o 06:44, 11 lut 20242024-02-11T06:44:39Z<p></p>
<table class="diff diff-contentalign-left" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr class="diff-title" lang="pl">
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">← poprzednia wersja</td>
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">Wersja z 06:44, 11 lut 2024</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l4" >Linia 4:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 4:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Sumiężne w gminie Małkinia Górna, w powiecie ostrowskim, w województwie mazowieckim, to leżąca na skraju Puszczy Białej wieś o proweniencji kurpiowskiej (Kurpie Białe).</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Sumiężne w gminie Małkinia Górna, w powiecie ostrowskim, w województwie mazowieckim, to leżąca na skraju Puszczy Białej wieś o proweniencji kurpiowskiej (Kurpie Białe).</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Co najmniej od XIII w. właścicielami znacznych połaci Puszczy byli biskupi płoccy. Ich administracja, z ośrodków w Pułtusku, Wyszkowie i Broku, prowadziła racjonalne zarządzanie, starając się nie naruszyć zasobów puszczańskich, zdając sobie sprawę z ich znaczenia gospodarczego i wartości. Potencjalnych osadników poddawano wcześniejszej selekcji pod kątem znajomości gospodarki leśnej. Rolę pozwalano uprawiać jedynie na niewielkich, dokładnie wyznaczonych "nowinach", które miały wystarczyć na zaspokojenie osobistych potrzeb osadników. Tępiono tych, którzy próbowali samowolnie karczować lasy. Gospodarkę i dochody opierano na bartnictwie, smolarstwie i produkcji potażu. Ważne znacznie miało też łowiectwo oraz zbieractwo runa leśnego. Dlatego, gdy wskutek wyniszczających wojen szwedzkich w połowie XVII (Potopu) i na początku XVIII w. (III wojny północnej), oraz towarzyszących im epidemii, wsie puszczańskie się wyludniły, powstał problem znalezienia odpowiednich osadników. "Odkryto" ich niedaleko, bo w pobliskiej Puszczy Zielonej (Zagajnicy). Mieszkali w niej Kurpie, z racji podobnych warunków wyśmienicie znający "przemysł" puszczański. Od lat 30. do lat 70. XVIII w. biskupi płoccy osiedlili, głównie w ostrowskiej części Puszczy Białej, około 300 rodzin kurpiowskich. <del class="diffchange diffchange-inline">Osadzane one były </del>na warunkach podobnych jak w Zagajnicy, czyli zachowywali wolność osobistą, płacąc czynsz. Dodatkowo dostawali kilka lat wolnizny. Niektórzy osiedlali się na "surowym korzeniu", ale większość zajmowała tereny opustoszałych wsi. Spowodowało to mozaikę społeczności zarówno pod względem społecznym (część mieszkańców - Kurpie, była wolna osobiście, część - przypisana do ziemi i odrabiająca pańszczyznę) oraz kulturową. Przyglądając się wsiom w trójkącie Ostrów Mazowiecka, Małkinia Górna, Długosiodło, jeszcze współcześnie można dostrzec, np. w budownictwie drewnianym, elementy zdobnicze charakterystyczne dla Kurpiów w jednych wsiach, na przemian z wsiami, w których domy są proste, dosyć toporne na wzór mazowiecki. Zmieszani z inną ludnością Kurpie biskupi (Kurpie Biali) nie zachowali tak silnej tożsamości i poczucia odrębności, jak mieszkańcy Puszczy Kurpiowskiej. Nie nastąpił tu też tak charakterystyczny dla ich kuzynów znad Narwi, Pisy i Rozogi wybuch twórczości artystycznej w drugiej połowie XIX w. i ponownie w połowie XX w. (zobacz m.in. [[Dobry Las|pieta Łukasza Raczkowskiego w Dobrymlesie]], [[Golanka|kapliczki w Golance]], [[Dudy Puszczańskie|relikty drewnianej kapliczki słupowej w Dudach Puszczańskich]], [[Małowidz|kapliczki w Małowidzu]] czy [[Kurpiowski Chrystus Frasobliwy z końca XIX w. w Durlasach|Chrystus Frasobliwy w Durlasach]], [[Andrzej Kaczyński]]). Takie obiekty w Puszczy Białej, jak [[Kapliczka domkowa w Puszczy Białej koło Broku|drewniana kapliczka koło Broku]], są wyjątkowe.</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Co najmniej od XIII w. właścicielami znacznych połaci Puszczy byli biskupi płoccy. Ich administracja, z ośrodków w Pułtusku, Wyszkowie i Broku, prowadziła racjonalne zarządzanie, starając się nie naruszyć zasobów puszczańskich, zdając sobie sprawę z ich znaczenia gospodarczego i wartości. Potencjalnych osadników poddawano wcześniejszej selekcji pod kątem znajomości gospodarki leśnej. Rolę pozwalano uprawiać jedynie na niewielkich, dokładnie wyznaczonych "nowinach", które miały wystarczyć na zaspokojenie osobistych potrzeb osadników. Tępiono tych, którzy próbowali samowolnie karczować lasy. Gospodarkę i dochody opierano na bartnictwie, smolarstwie i produkcji potażu. Ważne znacznie miało też łowiectwo oraz zbieractwo runa leśnego. Dlatego, gdy wskutek wyniszczających wojen szwedzkich w połowie XVII (Potopu) i na początku XVIII w. (III wojny północnej), oraz towarzyszących im epidemii, wsie puszczańskie się wyludniły, powstał problem znalezienia odpowiednich osadników. "Odkryto" ich niedaleko, bo w pobliskiej Puszczy Zielonej (Zagajnicy). Mieszkali w niej Kurpie, z racji podobnych warunków wyśmienicie znający "przemysł" puszczański. Od lat 30. do lat 70. XVIII w. biskupi płoccy osiedlili, głównie w ostrowskiej części Puszczy Białej, około 300 rodzin kurpiowskich. <ins class="diffchange diffchange-inline">Osiedlili się we wsiach: Grabowiec, Borsuki, Cieńsza, Ochudno, Limany, Skłudy, Ponikiew, Tocznabiel, Pniewo, Trzcianka, Budy, Tuchlin, Poręba, Knurowiec, Przyjmy</ins></div></td></tr>
<tr><td colspan="2"> </td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins class="diffchange diffchange-inline">- Kąty, Osuchowa, Białe Błoto, Udrzynek, Przyjmy Brańszczykowskie, Dudy, Dudowizna, Wiśniewo, Małkinia Górna i Małkinia Dolna, Błędnica, Sumiężne, Laskowizna - Woyty, Nagoszewo, Grabownica, Kuzkowizna, Kacpury i Ciuray. Kurpie osadzani byli </ins>na warunkach podobnych jak w Zagajnicy, czyli zachowywali wolność osobistą, płacąc czynsz. Dodatkowo dostawali kilka lat wolnizny. Niektórzy osiedlali się na "surowym korzeniu", ale większość zajmowała tereny opustoszałych wsi. Spowodowało to mozaikę społeczności zarówno pod względem społecznym (część mieszkańców - Kurpie, była wolna osobiście, część - przypisana do ziemi i odrabiająca pańszczyznę) oraz kulturową. Przyglądając się wsiom w trójkącie Ostrów Mazowiecka, Małkinia Górna, Długosiodło, jeszcze współcześnie można dostrzec, np. w budownictwie drewnianym, elementy zdobnicze charakterystyczne dla Kurpiów w jednych wsiach, na przemian z wsiami, w których domy są proste, dosyć toporne na wzór mazowiecki. Zmieszani z inną ludnością Kurpie biskupi (Kurpie Biali) nie zachowali tak silnej tożsamości i poczucia odrębności, jak mieszkańcy Puszczy Kurpiowskiej. Nie nastąpił tu też tak charakterystyczny dla ich kuzynów znad Narwi, Pisy i Rozogi wybuch twórczości artystycznej w drugiej połowie XIX w. i ponownie w połowie XX w. (zobacz m.in. [[Dobry Las|pieta Łukasza Raczkowskiego w Dobrymlesie]], [[Golanka|kapliczki w Golance]], [[Dudy Puszczańskie|relikty drewnianej kapliczki słupowej w Dudach Puszczańskich]], [[Małowidz|kapliczki w Małowidzu]] czy [[Kurpiowski Chrystus Frasobliwy z końca XIX w. w Durlasach|Chrystus Frasobliwy w Durlasach]], [[Andrzej Kaczyński]]). Takie obiekty w Puszczy Białej, jak [[Kapliczka domkowa w Puszczy Białej koło Broku|drewniana kapliczka koło Broku]], są wyjątkowe. </div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Jedną z wsi, w której osiedlili się w XVIII w. Kurpie jest Sumiężne. Na jej północno-zachodnim skraju, pod lasem, na rozstaju polnych dróg, znajduje się grupa trzech krzyży. Dwa z nich to wysokie krzyże drewniane, ustawione w czasie II wojny światowej (wcześniej w miejscu tym też stał krzyż). Trzeci to metalowy, prosty, charakterystyczny dla okolicy krzyż postawiony niedawno obok jednego z drewnianych, w związku z tym, że ten ostatni chyli się już ku upadkowi (fot. 3). W dolnej części krzyża drewnianego, na wysokości szczytu metalowego krzyża, wyryty jest wzdłużnie napis "Rok 1944". Na belce poprzecznej i w górnej części podłużnej, znajduje się nieczytelna już inskrypcja. Po figurce ukrzyżowanego pozostał tylko metalowy daszek. Nieduża, uszkodzona pasyjka umieszczona jest na wysokości wzrostu człowieka. Ramiona krzyża zakończone są ozdobnymi gałkami. Krzyż jest przechylony na bok, a otaczający go drewniany płotek mocno zniszczony.</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Jedną z wsi, w której osiedlili się w XVIII w. Kurpie jest Sumiężne. Na jej północno-zachodnim skraju, pod lasem, na rozstaju polnych dróg, znajduje się grupa trzech krzyży. Dwa z nich to wysokie krzyże drewniane, ustawione w czasie II wojny światowej (wcześniej w miejscu tym też stał krzyż). Trzeci to metalowy, prosty, charakterystyczny dla okolicy krzyż postawiony niedawno obok jednego z drewnianych, w związku z tym, że ten ostatni chyli się już ku upadkowi (fot. 3). W dolnej części krzyża drewnianego, na wysokości szczytu metalowego krzyża, wyryty jest wzdłużnie napis "Rok 1944". Na belce poprzecznej i w górnej części podłużnej, znajduje się nieczytelna już inskrypcja. Po figurce ukrzyżowanego pozostał tylko metalowy daszek. Nieduża, uszkodzona pasyjka umieszczona jest na wysokości wzrostu człowieka. Ramiona krzyża zakończone są ozdobnymi gałkami. Krzyż jest przechylony na bok, a otaczający go drewniany płotek mocno zniszczony.</div></td></tr>
</table>Michał Zalewskihttp://kapliczki.org.pl/kapliczki/index.php?title=Karawaka_w_Sumi%C4%99%C5%BCnem_w_Puszczy_Bia%C5%82ej&diff=19878&oldid=prevMichał Zalewski o 06:36, 11 lut 20242024-02-11T06:36:28Z<p></p>
<table class="diff diff-contentalign-left" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr class="diff-title" lang="pl">
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">← poprzednia wersja</td>
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">Wersja z 06:36, 11 lut 2024</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l22" >Linia 22:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 22:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:Krzyże|Siermiężne]]</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:Krzyże|Siermiężne]]</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:Kapliczki z okresu II wojny światowej|Sumiężne]]</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:Kapliczki z okresu II wojny światowej|Sumiężne]]</div></td></tr>
<tr><td colspan="2"> </td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">[[Kategoria:Powiat ostrowski (mazowiecki)]]</ins></div></td></tr>
</table>Michał Zalewskihttp://kapliczki.org.pl/kapliczki/index.php?title=Karawaka_w_Sumi%C4%99%C5%BCnem_w_Puszczy_Bia%C5%82ej&diff=7474&oldid=prevAnna Kowalczewska o 10:59, 14 sty 20212021-01-14T10:59:39Z<p></p>
<table class="diff diff-contentalign-left" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr class="diff-title" lang="pl">
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">← poprzednia wersja</td>
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">Wersja z 10:59, 14 sty 2021</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l4" >Linia 4:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 4:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Sumiężne w gminie Małkinia Górna, w powiecie ostrowskim, w województwie mazowieckim, to leżąca na skraju Puszczy Białej wieś o proweniencji kurpiowskiej (Kurpie Białe).</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Sumiężne w gminie Małkinia Górna, w powiecie ostrowskim, w województwie mazowieckim, to leżąca na skraju Puszczy Białej wieś o proweniencji kurpiowskiej (Kurpie Białe).</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Co najmniej od XIII w. właścicielami znacznych połaci Puszczy byli biskupi płoccy. Ich administracja, z ośrodków w Pułtusku, Wyszkowie i Broku, prowadziła racjonalne zarządzanie starając się nie naruszyć zasobów puszczańskich, zdając sobie sprawę z ich znaczenia gospodarczego i wartości. Potencjalnych osadników poddawano wcześniejszej selekcji pod kątem znajomości gospodarki leśnej. Rolę pozwalano uprawiać jedynie na niewielkich, dokładnie wyznaczonych "nowinach", które miały wystarczyć na zaspokojenie osobistych potrzeb osadników. Tępiono tych, którzy próbowali samowolnie karczować lasy. Gospodarkę i dochody opierano na bartnictwie, smolarstwie i produkcji potażu. Ważne znacznie miało też łowiectwo oraz zbieractwo runa leśnego. Dlatego gdy wskutek wyniszczających wojen szwedzkich w połowie XVII (Potopu) i na początku XVIII w. (III wojny północnej), oraz towarzyszących im epidemii, wsie puszczańskie <del class="diffchange diffchange-inline">sie </del>wyludniły, powstał problem znalezienia odpowiednich osadników. "Odkryto" ich niedaleko bo w pobliskiej Puszczy Zielonej (Zagajnicy). Mieszkali w niej Kurpie, z racji podobnych warunków<del class="diffchange diffchange-inline">, </del>wyśmienicie znający "przemysł" puszczański. <del class="diffchange diffchange-inline"> </del>Od lat 30. do lat 70. XVIII w. biskupi płoccy osiedlili, głównie w ostrowskiej części Puszczy Białej, około 300 rodzin kurpiowskich. Osadzane one były na warunkach podobnych jak w Zagajnicy czyli zachowywali wolność osobistą płacąc czynsz. Dodatkowo dostawali kilka lat wolnizny. Niektórzy osiedlali się na "surowym korzeniu" ale większość zajmowała tereny opustoszałych wsi. Spowodowało to mozaikę społeczności zarówno pod względem społecznym (część mieszkańców - Kurpie, była wolna osobiście, część - przypisana do ziemi i odrabiająca pańszczyznę) oraz kulturową. Przyglądając się wsiom w trójkącie Ostrów Mazowiecka, Małkinia Górna, Długosiodło, jeszcze współcześnie można dostrzec, np. w budownictwie drewnianym, elementy zdobnicze charakterystyczne dla Kurpiów w jednych wsiach, na przemian z wsiami, w których domy są proste, dosyć toporne na wzór mazowiecki. Zmieszani z inną ludnością Kurpie biskupi (Kurpie Biali) nie zachowali tak silnej tożsamości i poczucia odrębności jak mieszkańcy Puszczy Kurpiowskiej. Nie nastąpił tu też tak charakterystyczny dla ich kuzynów znad Narwi, Pisy i Rozogi wybuch twórczości artystycznej w drugiej połowie XIX w. i ponownie w połowie XX w. (zobacz m.in. [[Dobry Las|pieta Łukasza Raczkowskiego w Dobrymlesie]], [[Golanka|kapliczki w Golance]], [[Dudy Puszczańskie|relikty drewnianej kapliczki słupowej w Dudach Puszczańskich]], [[Małowidz|kapliczki w Małowidzu]] czy [[Kurpiowski Chrystus Frasobliwy z końca XIX w. w Durlasach|Chrystus Frasobliwy w Durlasach]], [[Andrzej Kaczyński]]). Takie obiekty w Puszczy Białej jak [[Kapliczka domkowa w Puszczy Białej koło Broku|drewniana kapliczka koło Broku]], są wyjątkowe.</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Co najmniej od XIII w. właścicielami znacznych połaci Puszczy byli biskupi płoccy. Ich administracja, z ośrodków w Pułtusku, Wyszkowie i Broku, prowadziła racjonalne zarządzanie<ins class="diffchange diffchange-inline">, </ins>starając się nie naruszyć zasobów puszczańskich, zdając sobie sprawę z ich znaczenia gospodarczego i wartości. Potencjalnych osadników poddawano wcześniejszej selekcji pod kątem znajomości gospodarki leśnej. Rolę pozwalano uprawiać jedynie na niewielkich, dokładnie wyznaczonych "nowinach", które miały wystarczyć na zaspokojenie osobistych potrzeb osadników. Tępiono tych, którzy próbowali samowolnie karczować lasy. Gospodarkę i dochody opierano na bartnictwie, smolarstwie i produkcji potażu. Ważne znacznie miało też łowiectwo oraz zbieractwo runa leśnego. Dlatego<ins class="diffchange diffchange-inline">, </ins>gdy wskutek wyniszczających wojen szwedzkich w połowie XVII (Potopu) i na początku XVIII w. (III wojny północnej), oraz towarzyszących im epidemii, wsie puszczańskie <ins class="diffchange diffchange-inline">się </ins>wyludniły, powstał problem znalezienia odpowiednich osadników. "Odkryto" ich niedaleko<ins class="diffchange diffchange-inline">, </ins>bo w pobliskiej Puszczy Zielonej (Zagajnicy). Mieszkali w niej Kurpie, z racji podobnych warunków wyśmienicie znający "przemysł" puszczański. Od lat 30. do lat 70. XVIII w. biskupi płoccy osiedlili, głównie w ostrowskiej części Puszczy Białej, około 300 rodzin kurpiowskich. Osadzane one były na warunkach podobnych jak w Zagajnicy<ins class="diffchange diffchange-inline">, </ins>czyli zachowywali wolność osobistą<ins class="diffchange diffchange-inline">, </ins>płacąc czynsz. Dodatkowo dostawali kilka lat wolnizny. Niektórzy osiedlali się na "surowym korzeniu"<ins class="diffchange diffchange-inline">, </ins>ale większość zajmowała tereny opustoszałych wsi. Spowodowało to mozaikę społeczności zarówno pod względem społecznym (część mieszkańców - Kurpie, była wolna osobiście, część - przypisana do ziemi i odrabiająca pańszczyznę) oraz kulturową. Przyglądając się wsiom w trójkącie Ostrów Mazowiecka, Małkinia Górna, Długosiodło, jeszcze współcześnie można dostrzec, np. w budownictwie drewnianym, elementy zdobnicze charakterystyczne dla Kurpiów w jednych wsiach, na przemian z wsiami, w których domy są proste, dosyć toporne na wzór mazowiecki. Zmieszani z inną ludnością Kurpie biskupi (Kurpie Biali) nie zachowali tak silnej tożsamości i poczucia odrębności<ins class="diffchange diffchange-inline">, </ins>jak mieszkańcy Puszczy Kurpiowskiej. Nie nastąpił tu też tak charakterystyczny dla ich kuzynów znad Narwi, Pisy i Rozogi wybuch twórczości artystycznej w drugiej połowie XIX w. i ponownie w połowie XX w. (zobacz m.in. [[Dobry Las|pieta Łukasza Raczkowskiego w Dobrymlesie]], [[Golanka|kapliczki w Golance]], [[Dudy Puszczańskie|relikty drewnianej kapliczki słupowej w Dudach Puszczańskich]], [[Małowidz|kapliczki w Małowidzu]] czy [[Kurpiowski Chrystus Frasobliwy z końca XIX w. w Durlasach|Chrystus Frasobliwy w Durlasach]], [[Andrzej Kaczyński]]). Takie obiekty w Puszczy Białej<ins class="diffchange diffchange-inline">, </ins>jak [[Kapliczka domkowa w Puszczy Białej koło Broku|drewniana kapliczka koło Broku]], są wyjątkowe.</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Jedną z wsi, w której osiedlili się w XVIII w. Kurpie jest Sumiężne. Na jej północno-zachodnim skraju, pod lasem, na rozstaju polnych dróg, znajduje się grupa trzech krzyży. Dwa z nich to wysokie krzyże drewniane ustawione w czasie II wojny światowej (wcześniej w miejscu tym też stał krzyż). Trzeci to metalowy, prosty, charakterystyczny dla okolicy krzyż postawiony niedawno obok jednego z drewnianych, w związku z tym, że ten ostatni chyli się już ku upadkowi (fot. 3). W dolnej części krzyża drewnianego, na wysokości szczytu metalowego krzyża, wyryty jest wzdłużnie napis "Rok 1944". Na belce poprzecznej i w górnej części podłużnej, znajduje się nieczytelna już inskrypcja. Po figurce ukrzyżowanego pozostał tylko metalowy daszek. Nieduża, uszkodzona pasyjka umieszczona jest na wysokości wzrostu człowieka. Ramiona krzyża zakończone są ozdobnymi gałkami. Krzyż jest przechylony na bok, a otaczający go drewniany płotek mocno zniszczony.</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Jedną z wsi, w której osiedlili się w XVIII w. Kurpie jest Sumiężne. Na jej północno-zachodnim skraju, pod lasem, na rozstaju polnych dróg, znajduje się grupa trzech krzyży. Dwa z nich to wysokie krzyże drewniane<ins class="diffchange diffchange-inline">, </ins>ustawione w czasie II wojny światowej (wcześniej w miejscu tym też stał krzyż). Trzeci to metalowy, prosty, charakterystyczny dla okolicy krzyż postawiony niedawno obok jednego z drewnianych, w związku z tym, że ten ostatni chyli się już ku upadkowi (fot. 3). W dolnej części krzyża drewnianego, na wysokości szczytu metalowego krzyża, wyryty jest wzdłużnie napis "Rok 1944". Na belce poprzecznej i w górnej części podłużnej, znajduje się nieczytelna już inskrypcja. Po figurce ukrzyżowanego pozostał tylko metalowy daszek. Nieduża, uszkodzona pasyjka umieszczona jest na wysokości wzrostu człowieka. Ramiona krzyża zakończone są ozdobnymi gałkami. Krzyż jest przechylony na bok, a otaczający go drewniany płotek mocno zniszczony.</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Po drugiej stronie drogi stoi coraz rzadziej spotykany krzyż nazywany [[karawaka|karawaką]] (fot. 1,2). Jest to krzyż o dwóch poprzecznych ramionach mający chronić przed zarazą. Został ustawiony w związku z epidemią tyfusu, która nawiedziła okolice w czasie II wojny światowej. Ramiona krzyża są mocno spróchniałe (fot. 2), a sam krzyż przechylony. Będzie stał do upadku. Pewnie nie zostanie zastąpiony nowym jak jego sąsiad z naprzeciwka, gdyż lekarstwo z Hiszpanii, które przynieśli tam aniołowie z Jerozolimy, nie jest już potrzebne. </div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Po drugiej stronie drogi stoi coraz rzadziej spotykany krzyż nazywany [[karawaka|karawaką]] (fot. 1,2). Jest to krzyż o dwóch poprzecznych ramionach<ins class="diffchange diffchange-inline">, </ins>mający chronić przed zarazą. Został ustawiony w związku z epidemią tyfusu, która nawiedziła okolice w czasie II wojny światowej. Ramiona krzyża są mocno spróchniałe (fot. 2), a sam krzyż przechylony. Będzie stał do upadku. Pewnie nie zostanie zastąpiony nowym<ins class="diffchange diffchange-inline">, </ins>jak jego sąsiad z naprzeciwka, gdyż lekarstwo z Hiszpanii, które przynieśli tam aniołowie z Jerozolimy, nie jest już potrzebne. </div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Karawaka z tego samego okresu zachowała się też w pobliskim [[Nowe Kaczkowo|Nowym Kaczkowie]].</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Karawaka z tego samego okresu zachowała się też w pobliskim [[Nowe Kaczkowo|Nowym Kaczkowie]].</div></td></tr>
</table>Anna Kowalczewskahttp://kapliczki.org.pl/kapliczki/index.php?title=Karawaka_w_Sumi%C4%99%C5%BCnem_w_Puszczy_Bia%C5%82ej&diff=3275&oldid=prevMichał Zalewski o 23:43, 18 maj 20202020-05-18T23:43:22Z<p></p>
<table class="diff diff-contentalign-left" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr class="diff-title" lang="pl">
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">← poprzednia wersja</td>
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">Wersja z 23:43, 18 maj 2020</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l19" >Linia 19:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 19:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:Kapliczki w województwie mazowieckim|Sumiężne]]</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:Kapliczki w województwie mazowieckim|Sumiężne]]</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:Mazowieckie kapliczki|Sumiężne]]</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:Mazowieckie kapliczki|Sumiężne]]</div></td></tr>
<tr><td colspan="2"> </td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">[[Kategoria:Kapliczki z okresu II wojny światowej|Sumiężne]]</ins></div></td></tr>
<tr><td colspan="2"> </td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">[[Kategoria:Krzyże|Siermiężne]]</ins></div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:Kapliczki z okresu II wojny światowej|Sumiężne]]</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:Kapliczki z okresu II wojny światowej|Sumiężne]]</div></td></tr>
</table>Michał Zalewskihttp://kapliczki.org.pl/kapliczki/index.php?title=Karawaka_w_Sumi%C4%99%C5%BCnem_w_Puszczy_Bia%C5%82ej&diff=3118&oldid=prevMichał Zalewski o 13:33, 10 maj 20202020-05-10T13:33:01Z<p></p>
<table class="diff diff-contentalign-left" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr class="diff-title" lang="pl">
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">← poprzednia wersja</td>
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">Wersja z 13:33, 10 maj 2020</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l4" >Linia 4:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 4:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Sumiężne w gminie Małkinia Górna, w powiecie ostrowskim, w województwie mazowieckim, to leżąca na skraju Puszczy Białej wieś o proweniencji kurpiowskiej (Kurpie Białe).</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Sumiężne w gminie Małkinia Górna, w powiecie ostrowskim, w województwie mazowieckim, to leżąca na skraju Puszczy Białej wieś o proweniencji kurpiowskiej (Kurpie Białe).</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Co najmniej od XIII w. właścicielami znacznych połaci Puszczy byli biskupi płoccy. Ich administracja, z ośrodków w Pułtusku, Wyszkowie i Broku, prowadziła racjonalne zarządzanie starając się nie naruszyć zasobów puszczańskich, zdając sobie sprawę z ich znaczenia gospodarczego i wartości. Potencjalnych osadników poddawano wcześniejszej selekcji pod kątem znajomości gospodarki leśnej. Rolę pozwalano uprawiać jedynie na niewielkich, dokładnie wyznaczonych "nowinach", które miały wystarczyć na zaspokojenie osobistych potrzeb osadników. Tępiono tych, którzy próbowali samowolnie karczować lasy. Gospodarkę i dochody opierano na bartnictwie, smolarstwie i produkcji potażu. Ważne znacznie miało też łowiectwo oraz zbieractwo runa leśnego. Dlatego gdy wskutek wyniszczających wojen szwedzkich w połowie XVII (Potopu) i na początku XVIII w. (III wojny północnej), oraz towarzyszących im epidemii, wsie puszczańskie sie wyludniły, powstał problem znalezienia odpowiednich osadników. "Odkryto" ich niedaleko bo w pobliskiej Puszczy Zielonej (Zagajnicy). Mieszkali w niej Kurpie, z racji podobnych warunków, wyśmienicie znający "przemysł" puszczański. Od lat 30. do lat 70. XVIII w. biskupi płoccy osiedlili, głównie w ostrowskiej części Puszczy Białej, około 300 rodzin kurpiowskich. Osadzane one były na warunkach podobnych jak w Zagajnicy czyli zachowywali wolność osobistą płacąc czynsz. Dodatkowo dostawali kilka lat wolnizny. Niektórzy osiedlali się na "surowym korzeniu" ale większość zajmowała tereny opustoszałych wsi. Spowodowało to mozaikę społeczności zarówno pod względem społecznym (część mieszkańców - Kurpie, była wolna osobiście, część - przypisana do ziemi i odrabiająca pańszczyznę) oraz kulturową. Przyglądając się wsiom w trójkącie Ostrów Mazowiecka, Małkinia Górna, Długosiodło, jeszcze współcześnie można dostrzec, np. w budownictwie drewnianym, elementy zdobnicze charakterystyczne dla Kurpiów w jednych wsiach, na przemian z wsiami, w których domy są proste, dosyć toporne na wzór mazowiecki. Zmieszani z inną ludnością Kurpie biskupi (Kurpie Biali) nie zachowali tak silnej tożsamości i poczucia odrębności jak mieszkańcy Puszczy Kurpiowskiej. Nie nastąpił tu też tak charakterystyczny dla ich kuzynów znad Narwi, Pisy i Rozogi wybuch twórczości artystycznej w drugiej połowie XIX w. i ponownie w połowie XX w. (zobacz m.in. [[<del class="diffchange diffchange-inline">Pieta autorstwa Łukasza Raczkowskiego w Dobrymlesie na Kurpiach</del>|pieta Łukasza Raczkowskiego w Dobrymlesie]], [[Golanka|kapliczki w Golance]], [[<del class="diffchange diffchange-inline">Resztki drewnianej kapliczki słupowej w Dudach Puszczańskich na Kurpiach</del>|relikty drewnianej kapliczki słupowej w Dudach Puszczańskich]], [[kapliczki w Małowidzu]] czy [[Kurpiowski Chrystus Frasobliwy z końca XIX w. w Durlasach|Chrystus Frasobliwy w <del class="diffchange diffchange-inline">Furlasach</del>]], [[Andrzej Kaczyński]]). Takie obiekty w Puszczy Białej jak [[<del class="diffchange diffchange-inline">Drewniana kapliczka </del>domkowa w Puszczy Białej koło Broku|drewniana kapliczka koło Broku]], są wyjątkowe.</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Co najmniej od XIII w. właścicielami znacznych połaci Puszczy byli biskupi płoccy. Ich administracja, z ośrodków w Pułtusku, Wyszkowie i Broku, prowadziła racjonalne zarządzanie starając się nie naruszyć zasobów puszczańskich, zdając sobie sprawę z ich znaczenia gospodarczego i wartości. Potencjalnych osadników poddawano wcześniejszej selekcji pod kątem znajomości gospodarki leśnej. Rolę pozwalano uprawiać jedynie na niewielkich, dokładnie wyznaczonych "nowinach", które miały wystarczyć na zaspokojenie osobistych potrzeb osadników. Tępiono tych, którzy próbowali samowolnie karczować lasy. Gospodarkę i dochody opierano na bartnictwie, smolarstwie i produkcji potażu. Ważne znacznie miało też łowiectwo oraz zbieractwo runa leśnego. Dlatego gdy wskutek wyniszczających wojen szwedzkich w połowie XVII (Potopu) i na początku XVIII w. (III wojny północnej), oraz towarzyszących im epidemii, wsie puszczańskie sie wyludniły, powstał problem znalezienia odpowiednich osadników. "Odkryto" ich niedaleko bo w pobliskiej Puszczy Zielonej (Zagajnicy). Mieszkali w niej Kurpie, z racji podobnych warunków, wyśmienicie znający "przemysł" puszczański. Od lat 30. do lat 70. XVIII w. biskupi płoccy osiedlili, głównie w ostrowskiej części Puszczy Białej, około 300 rodzin kurpiowskich. Osadzane one były na warunkach podobnych jak w Zagajnicy czyli zachowywali wolność osobistą płacąc czynsz. Dodatkowo dostawali kilka lat wolnizny. Niektórzy osiedlali się na "surowym korzeniu" ale większość zajmowała tereny opustoszałych wsi. Spowodowało to mozaikę społeczności zarówno pod względem społecznym (część mieszkańców - Kurpie, była wolna osobiście, część - przypisana do ziemi i odrabiająca pańszczyznę) oraz kulturową. Przyglądając się wsiom w trójkącie Ostrów Mazowiecka, Małkinia Górna, Długosiodło, jeszcze współcześnie można dostrzec, np. w budownictwie drewnianym, elementy zdobnicze charakterystyczne dla Kurpiów w jednych wsiach, na przemian z wsiami, w których domy są proste, dosyć toporne na wzór mazowiecki. Zmieszani z inną ludnością Kurpie biskupi (Kurpie Biali) nie zachowali tak silnej tożsamości i poczucia odrębności jak mieszkańcy Puszczy Kurpiowskiej. Nie nastąpił tu też tak charakterystyczny dla ich kuzynów znad Narwi, Pisy i Rozogi wybuch twórczości artystycznej w drugiej połowie XIX w. i ponownie w połowie XX w. (zobacz m.in. [[<ins class="diffchange diffchange-inline">Dobry Las</ins>|pieta Łukasza Raczkowskiego w Dobrymlesie]], [[Golanka|kapliczki w Golance]], [[<ins class="diffchange diffchange-inline">Dudy Puszczańskie</ins>|relikty drewnianej kapliczki słupowej w Dudach Puszczańskich]], [[<ins class="diffchange diffchange-inline">Małowidz|</ins>kapliczki w Małowidzu]] czy [[Kurpiowski Chrystus Frasobliwy z końca XIX w. w Durlasach|Chrystus Frasobliwy w <ins class="diffchange diffchange-inline">Durlasach</ins>]], [[Andrzej Kaczyński]]). Takie obiekty w Puszczy Białej jak [[<ins class="diffchange diffchange-inline">Kapliczka </ins>domkowa w Puszczy Białej koło Broku|drewniana kapliczka koło Broku]], są wyjątkowe.</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Jedną z wsi, w której osiedlili się w XVIII w. Kurpie jest Sumiężne. Na jej północno-zachodnim skraju, pod lasem, na rozstaju polnych dróg, znajduje się grupa trzech krzyży. Dwa z nich to wysokie krzyże drewniane ustawione w czasie II wojny światowej (wcześniej w miejscu tym też stał krzyż). Trzeci to metalowy, prosty, charakterystyczny dla okolicy krzyż postawiony niedawno obok jednego z drewnianych, w związku z tym, że ten ostatni chyli się już ku upadkowi (fot. 3). W dolnej części krzyża drewnianego, na wysokości szczytu metalowego krzyża, wyryty jest wzdłużnie napis "Rok 1944". Na belce poprzecznej i w górnej części podłużnej, znajduje się nieczytelna już inskrypcja. Po figurce ukrzyżowanego pozostał tylko metalowy daszek. Nieduża, uszkodzona pasyjka umieszczona jest na wysokości wzrostu człowieka. Ramiona krzyża zakończone są ozdobnymi gałkami. Krzyż jest przechylony na bok, a otaczający go drewniany płotek mocno zniszczony.</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Jedną z wsi, w której osiedlili się w XVIII w. Kurpie jest Sumiężne. Na jej północno-zachodnim skraju, pod lasem, na rozstaju polnych dróg, znajduje się grupa trzech krzyży. Dwa z nich to wysokie krzyże drewniane ustawione w czasie II wojny światowej (wcześniej w miejscu tym też stał krzyż). Trzeci to metalowy, prosty, charakterystyczny dla okolicy krzyż postawiony niedawno obok jednego z drewnianych, w związku z tym, że ten ostatni chyli się już ku upadkowi (fot. 3). W dolnej części krzyża drewnianego, na wysokości szczytu metalowego krzyża, wyryty jest wzdłużnie napis "Rok 1944". Na belce poprzecznej i w górnej części podłużnej, znajduje się nieczytelna już inskrypcja. Po figurce ukrzyżowanego pozostał tylko metalowy daszek. Nieduża, uszkodzona pasyjka umieszczona jest na wysokości wzrostu człowieka. Ramiona krzyża zakończone są ozdobnymi gałkami. Krzyż jest przechylony na bok, a otaczający go drewniany płotek mocno zniszczony.</div></td></tr>
</table>Michał Zalewskihttp://kapliczki.org.pl/kapliczki/index.php?title=Karawaka_w_Sumi%C4%99%C5%BCnem_w_Puszczy_Bia%C5%82ej&diff=2398&oldid=prevMichał Zalewski o 18:06, 16 sty 20202020-01-16T18:06:00Z<p></p>
<table class="diff diff-contentalign-left" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr class="diff-title" lang="pl">
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">← poprzednia wersja</td>
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">Wersja z 18:06, 16 sty 2020</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l1" >Linia 1:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 1:</td></tr>
<tr><td colspan="2"> </td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">[[Plik:Sumiężne karawaka.jpg|alt=Sumiężne gm. Małkinia Górna, pow ostrowski, karawaka|thumb|360px|left|1. Karawaka w Sumiężnem, fot. 2007]]</ins></div></td></tr>
<tr><td colspan="2"> </td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">[[Plik:Sumiężne karawaka a.jpg |alt=Sumiężne gm. Małkinia Górna, pow ostrowski, karawaka|thumb|360px|2. Karawaka w Sumiężnem, fot. 2007]]</ins></div></td></tr>
<tr><td colspan="2"> </td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">[[Plik:Sumiężne krzyż.jpg|alt=Sumiężne gm. Małkinia Górna, pow ostrowski, karawaka|thumb|left|180px|3. Krzyże w Sumiężnem, fot. 2007]]</ins></div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Sumiężne w gminie Małkinia Górna, w powiecie ostrowskim, w województwie mazowieckim, to leżąca na skraju Puszczy Białej wieś o proweniencji kurpiowskiej (Kurpie Białe).</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Sumiężne w gminie Małkinia Górna, w powiecie ostrowskim, w województwie mazowieckim, to leżąca na skraju Puszczy Białej wieś o proweniencji kurpiowskiej (Kurpie Białe).</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l5" >Linia 5:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 8:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Jedną z wsi, w której osiedlili się w XVIII w. Kurpie jest Sumiężne. Na jej północno-zachodnim skraju, pod lasem, na rozstaju polnych dróg, znajduje się grupa trzech krzyży. Dwa z nich to wysokie krzyże drewniane ustawione w czasie II wojny światowej (wcześniej w miejscu tym też stał krzyż). Trzeci to metalowy, prosty, charakterystyczny dla okolicy krzyż postawiony niedawno obok jednego z drewnianych, w związku z tym, że ten ostatni chyli się już ku upadkowi (fot. 3). W dolnej części krzyża drewnianego, na wysokości szczytu metalowego krzyża, wyryty jest wzdłużnie napis "Rok 1944". Na belce poprzecznej i w górnej części podłużnej, znajduje się nieczytelna już inskrypcja. Po figurce ukrzyżowanego pozostał tylko metalowy daszek. Nieduża, uszkodzona pasyjka umieszczona jest na wysokości wzrostu człowieka. Ramiona krzyża zakończone są ozdobnymi gałkami. Krzyż jest przechylony na bok, a otaczający go drewniany płotek mocno zniszczony.</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Jedną z wsi, w której osiedlili się w XVIII w. Kurpie jest Sumiężne. Na jej północno-zachodnim skraju, pod lasem, na rozstaju polnych dróg, znajduje się grupa trzech krzyży. Dwa z nich to wysokie krzyże drewniane ustawione w czasie II wojny światowej (wcześniej w miejscu tym też stał krzyż). Trzeci to metalowy, prosty, charakterystyczny dla okolicy krzyż postawiony niedawno obok jednego z drewnianych, w związku z tym, że ten ostatni chyli się już ku upadkowi (fot. 3). W dolnej części krzyża drewnianego, na wysokości szczytu metalowego krzyża, wyryty jest wzdłużnie napis "Rok 1944". Na belce poprzecznej i w górnej części podłużnej, znajduje się nieczytelna już inskrypcja. Po figurce ukrzyżowanego pozostał tylko metalowy daszek. Nieduża, uszkodzona pasyjka umieszczona jest na wysokości wzrostu człowieka. Ramiona krzyża zakończone są ozdobnymi gałkami. Krzyż jest przechylony na bok, a otaczający go drewniany płotek mocno zniszczony.</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Po drugiej stronie drogi stoi coraz rzadziej spotykany krzyż nazywany karawaką (fot. 1). Jest to krzyż o dwóch poprzecznych ramionach mający chronić przed zarazą. Został ustawiony w związku z epidemią tyfusu, która nawiedziła okolice w czasie II wojny światowej. Ramiona krzyża są mocno spróchniałe (fot. 2), a sam krzyż przechylony. Będzie stał do upadku. Pewnie nie zostanie zastąpiony nowym jak jego sąsiad z naprzeciwka, gdyż lekarstwo z Hiszpanii, które przynieśli tam aniołowie z Jerozolimy, nie jest już potrzebne. </div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Po drugiej stronie drogi stoi coraz rzadziej spotykany krzyż nazywany <ins class="diffchange diffchange-inline">[[karawaka|</ins>karawaką<ins class="diffchange diffchange-inline">]] </ins>(fot. 1<ins class="diffchange diffchange-inline">,2</ins>). Jest to krzyż o dwóch poprzecznych ramionach mający chronić przed zarazą. Został ustawiony w związku z epidemią tyfusu, która nawiedziła okolice w czasie II wojny światowej. Ramiona krzyża są mocno spróchniałe (fot. 2), a sam krzyż przechylony. Będzie stał do upadku. Pewnie nie zostanie zastąpiony nowym jak jego sąsiad z naprzeciwka, gdyż lekarstwo z Hiszpanii, które przynieśli tam aniołowie z Jerozolimy, nie jest już potrzebne. </div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Karawaka z tego samego okresu zachowała się też w pobliskim Nowym Kaczkowie.</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Karawaka z tego samego okresu zachowała się też w pobliskim <ins class="diffchange diffchange-inline">[[Nowe Kaczkowo|</ins>Nowym Kaczkowie<ins class="diffchange diffchange-inline">]]</ins>.</div></td></tr>
<tr><td colspan="2"> </td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div> </div></td></tr>
<tr><td colspan="2"> </td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins class="diffchange diffchange-inline">Współrzędne geograficzne karawaki w Sumiężnem: <small>N 52°42'16'' E 21°57'6''</ins></div></td></tr>
<tr><td colspan="2"> </td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins class="diffchange diffchange-inline"></small></ins></div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">Współrzędne geograficzne karawaki w Sumiężnem: N 52°42'16'' E 21°57'6''</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:Krzyże|Sumiężne]]</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:Krzyże|Sumiężne]]</div></td></tr>
</table>Michał Zalewskihttp://kapliczki.org.pl/kapliczki/index.php?title=Karawaka_w_Sumi%C4%99%C5%BCnem_w_Puszczy_Bia%C5%82ej&diff=2385&oldid=prevMichał Zalewski o 16:14, 16 sty 20202020-01-16T16:14:56Z<p></p>
<table class="diff diff-contentalign-left" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr class="diff-title" lang="pl">
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">← poprzednia wersja</td>
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">Wersja z 16:14, 16 sty 2020</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l11" >Linia 11:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 11:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Współrzędne geograficzne karawaki w Sumiężnem: N 52°42'16'' E 21°57'6''</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Współrzędne geograficzne karawaki w Sumiężnem: N 52°42'16'' E 21°57'6''</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td colspan="2"> </td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">[[Kategoria:Krzyże|Sumiężne]]</ins></div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:Kapliczki w województwie mazowieckim|Sumiężne]]</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:Kapliczki w województwie mazowieckim|Sumiężne]]</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:Mazowieckie kapliczki|Sumiężne]]</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:Mazowieckie kapliczki|Sumiężne]]</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:Kapliczki z okresu II wojny światowej|Sumiężne]]</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:Kapliczki z okresu II wojny światowej|Sumiężne]]</div></td></tr>
</table>Michał Zalewskihttp://kapliczki.org.pl/kapliczki/index.php?title=Karawaka_w_Sumi%C4%99%C5%BCnem_w_Puszczy_Bia%C5%82ej&diff=2384&oldid=prevMichał Zalewski: Utworzono nową stronę "Sumiężne w gminie Małkinia Górna, w powiecie ostrowskim, w województwie mazowieckim, to leżąca na skraju Puszczy Białej wieś o proweniencji kurpiowskiej (Kurpie..."2020-01-16T16:14:29Z<p>Utworzono nową stronę "Sumiężne w gminie Małkinia Górna, w powiecie ostrowskim, w województwie mazowieckim, to leżąca na skraju Puszczy Białej wieś o proweniencji kurpiowskiej (Kurpie..."</p>
<p><b>Nowa strona</b></p><div>Sumiężne w gminie Małkinia Górna, w powiecie ostrowskim, w województwie mazowieckim, to leżąca na skraju Puszczy Białej wieś o proweniencji kurpiowskiej (Kurpie Białe).<br />
<br />
Co najmniej od XIII w. właścicielami znacznych połaci Puszczy byli biskupi płoccy. Ich administracja, z ośrodków w Pułtusku, Wyszkowie i Broku, prowadziła racjonalne zarządzanie starając się nie naruszyć zasobów puszczańskich, zdając sobie sprawę z ich znaczenia gospodarczego i wartości. Potencjalnych osadników poddawano wcześniejszej selekcji pod kątem znajomości gospodarki leśnej. Rolę pozwalano uprawiać jedynie na niewielkich, dokładnie wyznaczonych "nowinach", które miały wystarczyć na zaspokojenie osobistych potrzeb osadników. Tępiono tych, którzy próbowali samowolnie karczować lasy. Gospodarkę i dochody opierano na bartnictwie, smolarstwie i produkcji potażu. Ważne znacznie miało też łowiectwo oraz zbieractwo runa leśnego. Dlatego gdy wskutek wyniszczających wojen szwedzkich w połowie XVII (Potopu) i na początku XVIII w. (III wojny północnej), oraz towarzyszących im epidemii, wsie puszczańskie sie wyludniły, powstał problem znalezienia odpowiednich osadników. "Odkryto" ich niedaleko bo w pobliskiej Puszczy Zielonej (Zagajnicy). Mieszkali w niej Kurpie, z racji podobnych warunków, wyśmienicie znający "przemysł" puszczański. Od lat 30. do lat 70. XVIII w. biskupi płoccy osiedlili, głównie w ostrowskiej części Puszczy Białej, około 300 rodzin kurpiowskich. Osadzane one były na warunkach podobnych jak w Zagajnicy czyli zachowywali wolność osobistą płacąc czynsz. Dodatkowo dostawali kilka lat wolnizny. Niektórzy osiedlali się na "surowym korzeniu" ale większość zajmowała tereny opustoszałych wsi. Spowodowało to mozaikę społeczności zarówno pod względem społecznym (część mieszkańców - Kurpie, była wolna osobiście, część - przypisana do ziemi i odrabiająca pańszczyznę) oraz kulturową. Przyglądając się wsiom w trójkącie Ostrów Mazowiecka, Małkinia Górna, Długosiodło, jeszcze współcześnie można dostrzec, np. w budownictwie drewnianym, elementy zdobnicze charakterystyczne dla Kurpiów w jednych wsiach, na przemian z wsiami, w których domy są proste, dosyć toporne na wzór mazowiecki. Zmieszani z inną ludnością Kurpie biskupi (Kurpie Biali) nie zachowali tak silnej tożsamości i poczucia odrębności jak mieszkańcy Puszczy Kurpiowskiej. Nie nastąpił tu też tak charakterystyczny dla ich kuzynów znad Narwi, Pisy i Rozogi wybuch twórczości artystycznej w drugiej połowie XIX w. i ponownie w połowie XX w. (zobacz m.in. [[Pieta autorstwa Łukasza Raczkowskiego w Dobrymlesie na Kurpiach|pieta Łukasza Raczkowskiego w Dobrymlesie]], [[Golanka|kapliczki w Golance]], [[Resztki drewnianej kapliczki słupowej w Dudach Puszczańskich na Kurpiach|relikty drewnianej kapliczki słupowej w Dudach Puszczańskich]], [[kapliczki w Małowidzu]] czy [[Kurpiowski Chrystus Frasobliwy z końca XIX w. w Durlasach|Chrystus Frasobliwy w Furlasach]], [[Andrzej Kaczyński]]). Takie obiekty w Puszczy Białej jak [[Drewniana kapliczka domkowa w Puszczy Białej koło Broku|drewniana kapliczka koło Broku]], są wyjątkowe.<br />
<br />
Jedną z wsi, w której osiedlili się w XVIII w. Kurpie jest Sumiężne. Na jej północno-zachodnim skraju, pod lasem, na rozstaju polnych dróg, znajduje się grupa trzech krzyży. Dwa z nich to wysokie krzyże drewniane ustawione w czasie II wojny światowej (wcześniej w miejscu tym też stał krzyż). Trzeci to metalowy, prosty, charakterystyczny dla okolicy krzyż postawiony niedawno obok jednego z drewnianych, w związku z tym, że ten ostatni chyli się już ku upadkowi (fot. 3). W dolnej części krzyża drewnianego, na wysokości szczytu metalowego krzyża, wyryty jest wzdłużnie napis "Rok 1944". Na belce poprzecznej i w górnej części podłużnej, znajduje się nieczytelna już inskrypcja. Po figurce ukrzyżowanego pozostał tylko metalowy daszek. Nieduża, uszkodzona pasyjka umieszczona jest na wysokości wzrostu człowieka. Ramiona krzyża zakończone są ozdobnymi gałkami. Krzyż jest przechylony na bok, a otaczający go drewniany płotek mocno zniszczony.<br />
<br />
Po drugiej stronie drogi stoi coraz rzadziej spotykany krzyż nazywany karawaką (fot. 1). Jest to krzyż o dwóch poprzecznych ramionach mający chronić przed zarazą. Został ustawiony w związku z epidemią tyfusu, która nawiedziła okolice w czasie II wojny światowej. Ramiona krzyża są mocno spróchniałe (fot. 2), a sam krzyż przechylony. Będzie stał do upadku. Pewnie nie zostanie zastąpiony nowym jak jego sąsiad z naprzeciwka, gdyż lekarstwo z Hiszpanii, które przynieśli tam aniołowie z Jerozolimy, nie jest już potrzebne. <br />
<br />
Karawaka z tego samego okresu zachowała się też w pobliskim Nowym Kaczkowie.<br />
<br />
Współrzędne geograficzne karawaki w Sumiężnem: N 52°42'16'' E 21°57'6''<br />
<br />
[[Kategoria:Kapliczki w województwie mazowieckim|Sumiężne]]<br />
[[Kategoria:Mazowieckie kapliczki|Sumiężne]]<br />
[[Kategoria:Kapliczki z okresu II wojny światowej|Sumiężne]]</div>Michał Zalewski