Kolumna pasyjna przed kościołem Karmelitanek w Krakowie: Różnice pomiędzy wersjami

Z almanach wrocławski
Przejdź do nawigacjiPrzejdź do wyszukiwania
m
m
Linia 3: Linia 3:
 
Przed kościołem pod wezwaniem św. Teresy od Jezusa i św. Jana od Krzyża (karmelitanek) przy ul Kopernika 44 na Wesołej w Krakowie znajduje się '''przydrożna marmurowa kolumna ze scenami Męki Pańskiej'''. Pochodzi z 1668 r., jest więc o kilkadziesiąt lat starsza od kościoła i całego zespołu klasztornego, który powstawał w latach 1717-1718 (klasztor) i 1718-1730 (kościół).
 
Przed kościołem pod wezwaniem św. Teresy od Jezusa i św. Jana od Krzyża (karmelitanek) przy ul Kopernika 44 na Wesołej w Krakowie znajduje się '''przydrożna marmurowa kolumna ze scenami Męki Pańskiej'''. Pochodzi z 1668 r., jest więc o kilkadziesiąt lat starsza od kościoła i całego zespołu klasztornego, który powstawał w latach 1717-1718 (klasztor) i 1718-1730 (kościół).
  
Informacji, że kapliczka jest "jedynym śladem ariańskiego cmentarza przy ul. Kopernika 44"<ref>Genowefa Zań-Ograbek, Historia Krakowa kapliczkami pisana, [w:] Święci przydrożni patroni przyuliczni, Warszawa 2000, s. 247</ref> nie można potraktować dosłownie. Arianie, czy w ogóle "innowiercy", którym służył cmentarz, nie wpisywali się w realizację potrydenckiego programu kontrreformacyjnego, którego elementem było stawianie krzyży i kapliczek "po to, by pokazać, że pobożni katolicy nie mają nic wspólnego z heretykami"<ref>Cytat z postanowienia synodu krakowskiego w 1621 r. za Helena Małkiewicz, Boże Męki w Masłomiącej i Woli Więcławskiej [w:] Naddłubniańskie pejzaże, 2(22)2009</ref> właśnie. Ogrodzony "pogrzebowy plac" w ogrodzie Zayfredowskim w pobliżu Strzelnicy powstał na mocy przywileju króla Zygmunta Augusta z 1569 r. i był przedmiotem niezadowolenia okolicznego pospólstwa. Kilkakrotnie (w latach 1575, 1577, 1597, 1607) był obiektem profanacji. W 1619 r. władze zboru ewangelickiego postanowiły przenieść cmentarz dalej od Krakowa<ref>Cmentarze ariańskie [w:] Encyklopedia Krakowa, Kraków 2000, s. 124</ref>. Odbywały się tu jeszcze potem pochówki biedniejszych innowierców. [[Boża Męka]] sprzed kościoła Karmelitanek nie jest więc reliktem innowierczego cmentarza. Możliwe, że jej nieznana fundacja miała taki związek z cmentarzem, że powstała ona dla zaznaczenia, że jest to okolica "pobożnych katolików". Pozostałości cmentarza w postaci murowanych grobów widoczne były w XVIII w., a w 1827 r. na placu przylegającym do klasztoru wykopano drewniane, wylane żywicą, trumny[3]. Kolumna prawdopodobnie została przeniesiona na dziedziniec przed kościołem, ale nie wiadomo dokładnie, skąd i kiedy.
+
Informacji, że kapliczka jest "jedynym śladem ariańskiego cmentarza przy ul. Kopernika 44"<ref>Genowefa Zań-Ograbek, Historia Krakowa kapliczkami pisana, [w:] Święci przydrożni patroni przyuliczni, Warszawa 2000, s. 247</ref> nie można potraktować dosłownie. Arianie, czy w ogóle "innowiercy", którym służył cmentarz, nie wpisywali się w realizację potrydenckiego programu kontrreformacyjnego, którego elementem było stawianie krzyży i kapliczek "po to, by pokazać, że pobożni katolicy nie mają nic wspólnego z heretykami"<ref>Cytat z postanowienia synodu krakowskiego w 1621 r. za Helena Małkiewicz, Boże Męki w Masłomiącej i Woli Więcławskiej [w:] Naddłubniańskie pejzaże, 2(22)2009</ref> właśnie. Ogrodzony "pogrzebowy plac" w ogrodzie Zayfredowskim w pobliżu Strzelnicy powstał na mocy przywileju króla Zygmunta Augusta z 1569 r. i był przedmiotem niezadowolenia okolicznego pospólstwa. Kilkakrotnie (w latach 1575, 1577, 1597, 1607) był obiektem profanacji. W 1619 r. władze zboru ewangelickiego postanowiły przenieść cmentarz dalej od Krakowa<ref>Cmentarze ariańskie [w:] Encyklopedia Krakowa, Kraków 2000, s. 124</ref>. Odbywały się tu jeszcze potem pochówki biedniejszych innowierców. [[Boża Męka]] sprzed kościoła Karmelitanek nie jest więc reliktem innowierczego cmentarza. Możliwe, że jej nieznana fundacja miała taki związek z cmentarzem, że powstała ona dla zaznaczenia, że jest to okolica "pobożnych katolików". Pozostałości cmentarza w postaci murowanych grobów widoczne były w XVIII w., a w 1827 r. na placu przylegającym do klasztoru wykopano drewniane, wylane żywicą, trumny<ref>Cmentarze ariańskie [w:] Encyklopedia Krakowa, Kraków 2000, s. 124</ref>. Kolumna prawdopodobnie została przeniesiona na dziedziniec przed kościołem, ale nie wiadomo dokładnie, skąd i kiedy.
  
 
Barokowa kolumna wykonana została z dębnickiego czarnego marmuru przez warsztat braci Jacka i Wojciecha Zielaskich z Dębnika. Bracia, zwłaszcza Jacek, byli uznanymi twórcami wielu kamieniarskich elementów krakowskich kościołów (np. w kościele Bernardynów oraz Kamedułów). Płyciny cokołu oraz prostopadłościennej głowicy w formie "ślepej" latarni zdobią sceny pasyjne. Na cokole pierwsza scena ''Chrystus w Ogrójcu'' przedstawiona jest na tylnej ścianie, a dalej (w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara): ''Biczowanie'', ''Cierniem koronowanie'', ''Chrystus upadający pod krzyżem''. Kolejna chronologicznie scena ''Przybicie do krzyża'' znajduje się na lewej płycinie głowicy, a po niej: ''Ukrzyżowanie'', ''Zdjęcie z krzyża'' i ''Złożenie do grobu''. Głowicę wieńczy krzyż. Całość pokazuje dużą biegłość wykonania i wysokie walory artystyczne.
 
Barokowa kolumna wykonana została z dębnickiego czarnego marmuru przez warsztat braci Jacka i Wojciecha Zielaskich z Dębnika. Bracia, zwłaszcza Jacek, byli uznanymi twórcami wielu kamieniarskich elementów krakowskich kościołów (np. w kościele Bernardynów oraz Kamedułów). Płyciny cokołu oraz prostopadłościennej głowicy w formie "ślepej" latarni zdobią sceny pasyjne. Na cokole pierwsza scena ''Chrystus w Ogrójcu'' przedstawiona jest na tylnej ścianie, a dalej (w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara): ''Biczowanie'', ''Cierniem koronowanie'', ''Chrystus upadający pod krzyżem''. Kolejna chronologicznie scena ''Przybicie do krzyża'' znajduje się na lewej płycinie głowicy, a po niej: ''Ukrzyżowanie'', ''Zdjęcie z krzyża'' i ''Złożenie do grobu''. Głowicę wieńczy krzyż. Całość pokazuje dużą biegłość wykonania i wysokie walory artystyczne.

Wersja z 10:03, 6 kwi 2021

Kraków kolumna pasyjna karmelitanki a.jpeg

Przed kościołem pod wezwaniem św. Teresy od Jezusa i św. Jana od Krzyża (karmelitanek) przy ul Kopernika 44 na Wesołej w Krakowie znajduje się przydrożna marmurowa kolumna ze scenami Męki Pańskiej. Pochodzi z 1668 r., jest więc o kilkadziesiąt lat starsza od kościoła i całego zespołu klasztornego, który powstawał w latach 1717-1718 (klasztor) i 1718-1730 (kościół).

Informacji, że kapliczka jest "jedynym śladem ariańskiego cmentarza przy ul. Kopernika 44"[1] nie można potraktować dosłownie. Arianie, czy w ogóle "innowiercy", którym służył cmentarz, nie wpisywali się w realizację potrydenckiego programu kontrreformacyjnego, którego elementem było stawianie krzyży i kapliczek "po to, by pokazać, że pobożni katolicy nie mają nic wspólnego z heretykami"[2] właśnie. Ogrodzony "pogrzebowy plac" w ogrodzie Zayfredowskim w pobliżu Strzelnicy powstał na mocy przywileju króla Zygmunta Augusta z 1569 r. i był przedmiotem niezadowolenia okolicznego pospólstwa. Kilkakrotnie (w latach 1575, 1577, 1597, 1607) był obiektem profanacji. W 1619 r. władze zboru ewangelickiego postanowiły przenieść cmentarz dalej od Krakowa[3]. Odbywały się tu jeszcze potem pochówki biedniejszych innowierców. Boża Męka sprzed kościoła Karmelitanek nie jest więc reliktem innowierczego cmentarza. Możliwe, że jej nieznana fundacja miała taki związek z cmentarzem, że powstała ona dla zaznaczenia, że jest to okolica "pobożnych katolików". Pozostałości cmentarza w postaci murowanych grobów widoczne były w XVIII w., a w 1827 r. na placu przylegającym do klasztoru wykopano drewniane, wylane żywicą, trumny[4]. Kolumna prawdopodobnie została przeniesiona na dziedziniec przed kościołem, ale nie wiadomo dokładnie, skąd i kiedy.

Barokowa kolumna wykonana została z dębnickiego czarnego marmuru przez warsztat braci Jacka i Wojciecha Zielaskich z Dębnika. Bracia, zwłaszcza Jacek, byli uznanymi twórcami wielu kamieniarskich elementów krakowskich kościołów (np. w kościele Bernardynów oraz Kamedułów). Płyciny cokołu oraz prostopadłościennej głowicy w formie "ślepej" latarni zdobią sceny pasyjne. Na cokole pierwsza scena Chrystus w Ogrójcu przedstawiona jest na tylnej ścianie, a dalej (w kierunku przeciwnym do ruchu wskazówek zegara): Biczowanie, Cierniem koronowanie, Chrystus upadający pod krzyżem. Kolejna chronologicznie scena Przybicie do krzyża znajduje się na lewej płycinie głowicy, a po niej: Ukrzyżowanie, Zdjęcie z krzyża i Złożenie do grobu. Głowicę wieńczy krzyż. Całość pokazuje dużą biegłość wykonania i wysokie walory artystyczne.

Podobna kolumna, również autorstwa Zielaskich, ustawiona jest na przedpolu klasztoru Kamedułów na Bielanach. Na zabudowanej przeplatającymi się budynkami kościołów oraz klinik i zakładów Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego ulicy Kopernika znajdują się też inne ciekawe kapliczki. Kapliczka słupowa w typie latarni umarłych z 1812 r. przy murze klasztornym karmelitanek. Przy kościele pw. św. Mikołaja (Kopernika 9) jedyna zachowana w Krakowie średniowieczna latarnia umarłych, która stała kiedyś przed szpitalem św. Walentego na Kleparzu. Przy tymże kościele można zobaczyć też ormiański współczesny chaczkar.

Przypisy

  1. Genowefa Zań-Ograbek, Historia Krakowa kapliczkami pisana, [w:] Święci przydrożni patroni przyuliczni, Warszawa 2000, s. 247
  2. Cytat z postanowienia synodu krakowskiego w 1621 r. za Helena Małkiewicz, Boże Męki w Masłomiącej i Woli Więcławskiej [w:] Naddłubniańskie pejzaże, 2(22)2009
  3. Cmentarze ariańskie [w:] Encyklopedia Krakowa, Kraków 2000, s. 124
  4. Cmentarze ariańskie [w:] Encyklopedia Krakowa, Kraków 2000, s. 124

Literatura

Genowefa Zań-Ograbek, Historia Krakowa kapliczkami pisana, [w:] Święci przydrożni patroni przyuliczni, Warszawa 2000, s. 236-251
Genowefa Zań-Ograbek, Kapliczki, figury przydrożne, krzyże [w:] Encyklopedia Krakowa, Kraków 2000, s. 390-392