http://kapliczki.org.pl/kapliczki/index.php?title=Krzy%C5%BC_teuto%C5%84ski&feed=atom&action=historyKrzyż teutoński - Historia wersji2024-03-29T10:14:09ZHistoria wersji tej strony wikiMediaWiki 1.33.1http://kapliczki.org.pl/kapliczki/index.php?title=Krzy%C5%BC_teuto%C5%84ski&diff=20566&oldid=prevAnna Kowalczewska: UWAGA! Zastąpienie treści hasła bardzo krótkim tekstem: „<html> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>almanach wrocławski</title> <meta http-equiv="refresh" content="0; http:/silesiacum...”2024-03-25T11:14:21Z<p>UWAGA! Zastąpienie treści hasła bardzo krótkim tekstem: „<html> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>almanach wrocławski</title> <meta http-equiv="refresh" content="0; http:/silesiacum...”</p>
<table class="diff diff-contentalign-left" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr class="diff-title" lang="pl">
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">← poprzednia wersja</td>
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">Wersja z 11:14, 25 mar 2024</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l1" >Linia 1:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 1:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">'''Krzyż teutoński''', inaczej '''krzyż krzyżacki to''' [[Typy krzyży|forma krzyża]] łacińskiego używana przez Zakon Szpitala Najświętszej Maryi Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie (zakon krzyżacki, zakon niemiecki), powstały w 1198 r. i znany w Polsce jako krzyżacy. Określenie pochodzi od łacińskiej nazwy zakonu </del>- <del class="diffchange diffchange-inline">''Ordo fratrum domus hospitalis Sanctae Mariae Theutonicorum in Jerusalem'', w skrócie ''Ordo Theutonicus''.</del></div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins class="diffchange diffchange-inline"><html></ins></div></td></tr>
<tr><td colspan="2"> </td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins class="diffchange diffchange-inline"><head></ins></div></td></tr>
<tr><td colspan="2"> </td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins class="diffchange diffchange-inline"><meta charset="UTF</ins>-<ins class="diffchange diffchange-inline">8"></ins></div></td></tr>
<tr><td colspan="2"> </td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins class="diffchange diffchange-inline"><title>almanach wrocławski</title></ins></div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">Opisywanego tu krzyża rycerzy teutońskich będącego religijnym symbolem zakonu krzyżackiego nie należy mylić z innym symbolem krzyżaków </del>- <del class="diffchange diffchange-inline">herbem (fot. 3), którym jest biała tarcza z czarnym krzyżem greckim (krzyż o równych ramionach).</del></div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins class="diffchange diffchange-inline"><meta http</ins>-<ins class="diffchange diffchange-inline">equiv</ins>=<ins class="diffchange diffchange-inline">"refresh" content</ins>="<ins class="diffchange diffchange-inline">0; http</ins>:/<ins class="diffchange diffchange-inline">silesiacum</ins>.<ins class="diffchange diffchange-inline">pl/</ins>Krzyż teutoński</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">[[Plik:Krzyż teutoński.png|alt</del>=<del class="diffchange diffchange-inline">Krzyż krzyżacki, teutoński|left|thumb|1. Krzyż krzyżacki, krzyż teutoński]]</del></div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>"<ins class="diffchange diffchange-inline">/</ins>></div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline"><div style</del>="<del class="diffchange diffchange-inline">float</del>: <del class="diffchange diffchange-inline">right;">{{MKK}}<</del>/<del class="diffchange diffchange-inline">div></del></div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><<ins class="diffchange diffchange-inline">/head</ins>></div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">=== Geneza krzyża teutońskiego ===</del></div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div></<ins class="diffchange diffchange-inline">html</ins>></div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">Inspiracją dla krzyża zakonu niemieckiego w Jerozolimie był krzyż jednego ze starszych od niego jerozolimskich szpitalników - krzyż templariuszy o ramionach rozszerzonych na obwodzie (fot. 4). Kolor krzyża krzyżackiego został zmieniony na czarny na srebrnym polu (czy też ze srebrną obwódką), co było oddaniem hołdu panującej wówczas w Niemczech dynastii Hohenstaufów, których herbem był czarny orzeł na srebrnym tle. Hohenstaufowie mocno sprzyjali zakonowi. Charakterystyczne dla krzyża templariuszy rozszerzenie, zaczynające się w drugiej połowie ramion, przekształciło się w krzyżu teutońskim w zaczynające się od środka krzyża, co spowodowało, że krzyżowi teutońskiemu bliżej do wersji krzyża określanego w heraldyce krzyżem rycerskim (kawalerskim) niż do klasycznego krzyża łapowego, jakim był krzyż templariuszy. Nazwa krzyż łapowy (fr. croix pattée, ang. cross pattée, niem. Tatzenkreuz) nawiązuje do jego wyglądu, przypominającego łapę stąpającego zwierzęcia. Krzyż taki, którego różne formy przybierały zakony rycerskie (joannici, templariusze, krzyżacy), nazywany jest również krzyżem rycerskim lub kawalerskim, w swojej odmianie, w której ramiona rozszerzają się na całej długości, a nie pod ich koniec.</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div> </div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">=== Krzyż teutoński (krzyż krzyżacki) jako symbol ===</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">[[Plik:Sobótka_Strzeblów.jpg|thumb|400px|alt=Krzyż teutoński, Sobótka|2. Monolitowy kamienny krzyż w Sobótce, w kształcie krzyża teutońskiego]]</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">Popularność i znacznie zakonu krzyżackiego upowszechniły jego religijny symbol. Niektóre średniowieczne krzyże kamienne, potocznie ale często w konkretnych wypadkach niesłusznie, nazywane [[Krzyż pokutny|krzyżami pokutnymi]], mają formę krzyża teutońskiego (m.in. Gola Świdnicka, Muzeum Ślężańskie w Sobótce, Sobótka Strzeblów (fot. 1), Proszkowice, Rogów Sobócki).</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div> </div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">W 1813 r. krzyż teutoński stał się wzorem dla najbardziej znanego pruskiego, a potem niemieckiego odznaczenia wojskowego, nadawanego za męstwo na polu walki i za sukcesy dowódcze - Krzyża Żelaznego (fot. 11). Order ustanowił 10 marca 1813 r. we [[Wrocław]]iu król Pruski Fryderyk Wilhelm III w związku z wojną z Napoleonem Bonaparte. Projektant Krzyża Żelaznego, architekt Karl Friedrich Schinkel, dostosował krzyż teutoński w ten sposób, że zmienił jego proporcje, tak aby krzyż wpisywał się w kształt kwadratu. Tak przekształcony krzyż krzyżacki stał się jednym z najważniejszych symboli niemieckich</del>. Krzyż <del class="diffchange diffchange-inline">Żelazny, ustanowiony jako odznaczenie za walkę o wyzwolenie spod napoleońskiego zwierzchnictwa, przeszedł znaczeniową ewolucję i po 1945 r. został zlikwidowany jako nierozerwalnie kojarzący się z niemieckim nazizmem. Symbol jest jednak na tyle żywy w niemieckiej świadomości, że krzyż </del>teutoński <del class="diffchange diffchange-inline">w formie pochodzącej od Krzyża Żelaznego jest znakiem Bundeswehry i jej wszystkich rodzajów sił zbrojnych: Heer (Wojska Lądowe), Marine i Luftwaffe. Zdjęcie nr 12 przedstawia flagi urzędowe Cesarstwa Niemieckiego (1871-1918), z których wiele zawiera symbole oparte na teutońskim krzyżu.</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div> </div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">Bezpośrednio do krzyża teutońskiego nawiązuje ustanowione w 1871 r. honorowe odznaczenie pod nazwą Krzyż Mariański Zakonu Krzyżackiego (Marianer-Kreuz des Deutschen Ritterordens). Nagradzano nim działalność szpitalną i charytatywną osób świeckich, niebędących rycerzami zakonu, oraz kobiet (fot. 9). Odznaczenie związane było mocno z okresem gdy wielkimi mistrzami byli członkowie domu habsburskiego, dlatego po 1918 r. zaprzestano jego nadawania. W 1929 roku Zakon został przekształcony przez papieża Piusa XI z zakonu rycerskiego w zakon żebrzący. Przywrócono też wtedy nadawanie Krzyża Mariańskiego jako odznaczenia dla zasłużonych przyjaciół Zakonu. Marianem, czyli kawalerem odznaczenia, był m.in. Konrad Adenauer. Naziści wykorzystali krzyż teutoński do ustanowionego dnia 16 grudnia 1936 r. przez Adolfa Hitlera odznaczenia dla wielodzietnych matek. Krzyż Honorowy Niemieckiej Matki (Ehrenkreuz der Deutschen Mutter), w skrócie nazywany Mutterkeuz (fot. 13), przyznawany był w trzech klasach matkom, które urodziły co najmniej czwórkę dzieci. Posiadaczka Krzyża Matki miała m.in. prawo do publicznego pozdrowienia, tzw. salutu rzymskiego, od członków Hitlerjugend. Oczywiście odznaczenie mogło być przyznane jedynie kobietom </del>"<del class="diffchange diffchange-inline">pełnowartościowym rasowo i umysłowo".</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div> </div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">=== Krzyż Powstania Warszawskiego ===</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">Podczas powstania warszawskiego istniało nieformalne odznaczenie pod nazwą Krzyż Powstania Warszawskiego lub Odznaka "Za Zabicie w Walce Oficera SS", przyznawane "za zabicie w walce oficera SS" i wybitną odwagę. Krzyż był wykonywany ze zdobycznych niemieckich Krzyży Żelaznych. Mocowano na nich polską przedwojenną monetę 1 zł z 1929 r. z wytłoczoną na piersi orła Kotwicą Polskiego Państwa Podziemnego i datą 1944 (fot. 14).</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div> </div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">Bardzo podobny do krzyża teutońskiego jest krzyż kozacki, inaczej krzyż zaporoski (fot. 15 i 16).</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline"><center</del>></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><<del class="diffchange diffchange-inline">gallery mode="nolines" widths=240 heights=160</del>></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">Plik:Krzyż krzyżacki herb.png|alt=Krzyż krzyżacki|3. Herb zakonu krzyżackiego</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">Plik:Krzyż templariuszy.png|alt=Krzyż krzyżacki|4. Krzyż templariuszy</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">Plik:Krzyż teutoński a.jpg|alt=krzyż teutoński|5. Krzyż teutoński, krzyżacki</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">Plik:Hermann von Salza.jpg|alt=Krzyż teutoński|6. Hermann von Salza, wielki mistrz zakonu krzyżackiego w latach 1210-1239, obraz nieznanego autora z XVII lub XVIII</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">Plik:Krzyż teutoński herby.jpg|alt=krzyże teutońskie, krzyże krzyżackie na zamku w Mainau|7. Herby z krzyżami teutońskimi (krzyżackimi), zamek krzyżacki na wyspie Mainau</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">Plik:Baliwat Utrecht.jpg|alt=Krzyż krzyżacki, krzyż teutoński, baliwat Utrechtu|8. Łańcuch zakonu krzyżackiego, baliwat Utrechtu</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">Plik:Krzyż Mariański.jpg|alt=krzyż krzyżacki|9. Krzyż Mariański Zakonu Krzyżackiego</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">Plik:Krzyżacy 2016.jpg|alt=krzyż krzyżacki, krzyż teutoński, Krzyżacy w Gdańsku|10. Współcześni Krzyżacy w Gdańsku, 650 rocznica II Pokoju Toruńskiego, 2016</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">Plik:Krzyż żelazny.jpg|alt=Krzyż krzyżacki|11. Krzyż żelazny</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">Plik:Krzyż teutoński flagi.jpg|alt=krzyż krzyżacki|12. Flagi Cesarstwa Niemieckiego z elementem krzyża teutońskiego</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">Plik:Krzyż Mutterkreuz.jpg|alt=Krzyż krzyżacki|13. Krzyż Honorowy Niemieckiej Matki (Mutterkreuz) </del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">Plik:Krzyż Powstania Warszawskiego.jpg|alt=krzyż Powstania Warszawskiego|14. Krzyż Powstania Warszawskiego</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">Plik:Krzyż kozacki.jpg|alt=Krzyż zaporoski, krzyż krzyżacki|15. Krzyż kozacki, zaporoski na Ukraińskim Cmentarzu Wojskowym w Aleksandrowie Kujawskim</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">Plik:Krzyż zaporoski.jpeg|alt=Krzyż kozacki, krzyż zaporoski|16. Krzyż zaporoski, kozacki w Nowym Bruśnie, tzw. krzyż bruśnieński, czyli z ośrodka kamieniarskiego w Bruśnie</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline"></gallery></del></<del class="diffchange diffchange-inline">center</del>></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div> </div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">{{Wrocław}}</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">[[Kategoria:Słownik]]</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
</table>Anna Kowalczewskahttp://kapliczki.org.pl/kapliczki/index.php?title=Krzy%C5%BC_teuto%C5%84ski&diff=18768&oldid=prevMichał Zalewski o 12:37, 3 gru 20232023-12-03T12:37:10Z<p></p>
<table class="diff diff-contentalign-left" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr class="diff-title" lang="pl">
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">← poprzednia wersja</td>
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">Wersja z 12:37, 3 gru 2023</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l13" >Linia 13:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 13:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>W 1813 r. krzyż teutoński stał się wzorem dla najbardziej znanego pruskiego, a potem niemieckiego odznaczenia wojskowego, nadawanego za męstwo na polu walki i za sukcesy dowódcze - Krzyża Żelaznego (fot. 11). Order ustanowił 10 marca 1813 r. we [[Wrocław]]iu król Pruski Fryderyk Wilhelm III w związku z wojną z Napoleonem Bonaparte. Projektant Krzyża Żelaznego, architekt Karl Friedrich Schinkel, dostosował krzyż teutoński w ten sposób, że zmienił jego proporcje, tak aby krzyż wpisywał się w kształt kwadratu. Tak przekształcony krzyż krzyżacki stał się jednym z najważniejszych symboli niemieckich. Krzyż Żelazny, ustanowiony jako odznaczenie za walkę o wyzwolenie spod napoleońskiego zwierzchnictwa, przeszedł znaczeniową ewolucję i po 1945 r. został zlikwidowany jako nierozerwalnie kojarzący się z niemieckim nazizmem. Symbol jest jednak na tyle żywy w niemieckiej świadomości, że krzyż teutoński w formie pochodzącej od Krzyża Żelaznego jest znakiem Bundeswehry i jej wszystkich rodzajów sił zbrojnych: Heer (Wojska Lądowe), Marine i Luftwaffe. Zdjęcie nr 12 przedstawia flagi urzędowe Cesarstwa Niemieckiego (1871-1918), z których wiele zawiera symbole oparte na teutońskim krzyżu.</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>W 1813 r. krzyż teutoński stał się wzorem dla najbardziej znanego pruskiego, a potem niemieckiego odznaczenia wojskowego, nadawanego za męstwo na polu walki i za sukcesy dowódcze - Krzyża Żelaznego (fot. 11). Order ustanowił 10 marca 1813 r. we [[Wrocław]]iu król Pruski Fryderyk Wilhelm III w związku z wojną z Napoleonem Bonaparte. Projektant Krzyża Żelaznego, architekt Karl Friedrich Schinkel, dostosował krzyż teutoński w ten sposób, że zmienił jego proporcje, tak aby krzyż wpisywał się w kształt kwadratu. Tak przekształcony krzyż krzyżacki stał się jednym z najważniejszych symboli niemieckich. Krzyż Żelazny, ustanowiony jako odznaczenie za walkę o wyzwolenie spod napoleońskiego zwierzchnictwa, przeszedł znaczeniową ewolucję i po 1945 r. został zlikwidowany jako nierozerwalnie kojarzący się z niemieckim nazizmem. Symbol jest jednak na tyle żywy w niemieckiej świadomości, że krzyż teutoński w formie pochodzącej od Krzyża Żelaznego jest znakiem Bundeswehry i jej wszystkich rodzajów sił zbrojnych: Heer (Wojska Lądowe), Marine i Luftwaffe. Zdjęcie nr 12 przedstawia flagi urzędowe Cesarstwa Niemieckiego (1871-1918), z których wiele zawiera symbole oparte na teutońskim krzyżu.</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Bezpośrednio do krzyża teutońskiego nawiązuje ustanowione w 1871 r. honorowe odznaczenie pod nazwą Krzyż Mariański Zakonu Krzyżackiego (Marianer-Kreuz des Deutschen Ritterordens). Nagradzano nim działalność szpitalną i charytatywną osób świeckich, niebędących rycerzami zakonu, oraz kobiet (fot. 9). Odznaczenie związane było mocno z okresem gdy wielkimi mistrzami byli członkowie domu habsburskiego, dlatego po 1918 r. zaprzestano jego nadawania. W 1929 roku Zakon został przekształcony przez papieża Piusa XI z zakonu rycerskiego w zakon żebrzący. Przywrócono też wtedy nadawanie Krzyża Mariańskiego jako odznaczenia dla zasłużonych przyjaciół Zakonu. Marianem, czyli kawalerem odznaczenia, był m.in. Konrad Adenauer. Naziści wykorzystali krzyż teutoński do ustanowionego dnia 16 grudnia 1936 r. przez Adolfa Hitlera odznaczenia dla wielodzietnych matek. Krzyż Honorowy Niemieckiej Matki (Ehrenkreuz der Deutschen Mutter), w skrócie nazywany Mutterkeuz (fot. <del class="diffchange diffchange-inline">10</del>), przyznawany był w trzech klasach matkom, które urodziły co najmniej czwórkę dzieci. Posiadaczka Krzyża Matki miała m.in. prawo do publicznego pozdrowienia, tzw. salutu rzymskiego, od członków Hitlerjugend. Oczywiście odznaczenie mogło być przyznane jedynie kobietom "pełnowartościowym rasowo i umysłowo".</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Bezpośrednio do krzyża teutońskiego nawiązuje ustanowione w 1871 r. honorowe odznaczenie pod nazwą Krzyż Mariański Zakonu Krzyżackiego (Marianer-Kreuz des Deutschen Ritterordens). Nagradzano nim działalność szpitalną i charytatywną osób świeckich, niebędących rycerzami zakonu, oraz kobiet (fot. 9). Odznaczenie związane było mocno z okresem gdy wielkimi mistrzami byli członkowie domu habsburskiego, dlatego po 1918 r. zaprzestano jego nadawania. W 1929 roku Zakon został przekształcony przez papieża Piusa XI z zakonu rycerskiego w zakon żebrzący. Przywrócono też wtedy nadawanie Krzyża Mariańskiego jako odznaczenia dla zasłużonych przyjaciół Zakonu. Marianem, czyli kawalerem odznaczenia, był m.in. Konrad Adenauer. Naziści wykorzystali krzyż teutoński do ustanowionego dnia 16 grudnia 1936 r. przez Adolfa Hitlera odznaczenia dla wielodzietnych matek. Krzyż Honorowy Niemieckiej Matki (Ehrenkreuz der Deutschen Mutter), w skrócie nazywany Mutterkeuz (fot. <ins class="diffchange diffchange-inline">13</ins>), przyznawany był w trzech klasach matkom, które urodziły co najmniej czwórkę dzieci. Posiadaczka Krzyża Matki miała m.in. prawo do publicznego pozdrowienia, tzw. salutu rzymskiego, od członków Hitlerjugend. Oczywiście odznaczenie mogło być przyznane jedynie kobietom "pełnowartościowym rasowo i umysłowo".</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>=== Krzyż Powstania Warszawskiego ===</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>=== Krzyż Powstania Warszawskiego ===</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Podczas powstania warszawskiego istniało nieformalne odznaczenie pod nazwą Krzyż Powstania Warszawskiego lub Odznaka "Za Zabicie w Walce Oficera SS", przyznawane "za zabicie w walce oficera SS" i wybitną odwagę. Krzyż był wykonywany ze zdobycznych niemieckich Krzyży Żelaznych. Mocowano na nich polską przedwojenną monetę 1 zł z 1929 r. z wytłoczoną na piersi orła Kotwicą Polskiego Państwa Podziemnego i datą 1944 (fot. 14).</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Podczas powstania warszawskiego istniało nieformalne odznaczenie pod nazwą Krzyż Powstania Warszawskiego lub Odznaka "Za Zabicie w Walce Oficera SS", przyznawane "za zabicie w walce oficera SS" i wybitną odwagę. Krzyż był wykonywany ze zdobycznych niemieckich Krzyży Żelaznych. Mocowano na nich polską przedwojenną monetę 1 zł z 1929 r. z wytłoczoną na piersi orła Kotwicą Polskiego Państwa Podziemnego i datą 1944 (fot. 14).</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Bardzo podobny do krzyża teutońskiego jest krzyż kozacki, inaczej krzyż zaporoski (fot. <del class="diffchange diffchange-inline">12 </del>i <del class="diffchange diffchange-inline">13</del>).</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Bardzo podobny do krzyża teutońskiego jest krzyż kozacki, inaczej krzyż zaporoski (fot. <ins class="diffchange diffchange-inline">15 </ins>i <ins class="diffchange diffchange-inline">16</ins>).</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><center></div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><center></div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><gallery mode="nolines" widths=240 heights=160></div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><gallery mode="nolines" widths=240 heights=160></div></td></tr>
</table>Michał Zalewskihttp://kapliczki.org.pl/kapliczki/index.php?title=Krzy%C5%BC_teuto%C5%84ski&diff=18767&oldid=prevMichał Zalewski o 12:35, 3 gru 20232023-12-03T12:35:11Z<p></p>
<table class="diff diff-contentalign-left" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr class="diff-title" lang="pl">
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">← poprzednia wersja</td>
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">Wersja z 12:35, 3 gru 2023</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l11" >Linia 11:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 11:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Popularność i znacznie zakonu krzyżackiego upowszechniły jego religijny symbol. Niektóre średniowieczne krzyże kamienne, potocznie ale często w konkretnych wypadkach niesłusznie, nazywane [[Krzyż pokutny|krzyżami pokutnymi]], mają formę krzyża teutońskiego (m.in. Gola Świdnicka, Muzeum Ślężańskie w Sobótce, Sobótka Strzeblów (fot. 1), Proszkowice, Rogów Sobócki).</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Popularność i znacznie zakonu krzyżackiego upowszechniły jego religijny symbol. Niektóre średniowieczne krzyże kamienne, potocznie ale często w konkretnych wypadkach niesłusznie, nazywane [[Krzyż pokutny|krzyżami pokutnymi]], mają formę krzyża teutońskiego (m.in. Gola Świdnicka, Muzeum Ślężańskie w Sobótce, Sobótka Strzeblów (fot. 1), Proszkowice, Rogów Sobócki).</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>W 1813 r. krzyż teutoński stał się wzorem dla najbardziej znanego pruskiego, a potem niemieckiego odznaczenia wojskowego, nadawanego za męstwo na polu walki i za sukcesy dowódcze - Krzyża Żelaznego (fot. 11). Order ustanowił 10 marca 1813 r. we [[Wrocław]]iu król Pruski Fryderyk Wilhelm III w związku z wojną z Napoleonem Bonaparte. Projektant Krzyża Żelaznego, architekt Karl Friedrich Schinkel, dostosował krzyż teutoński w ten sposób, że zmienił jego proporcje, tak aby krzyż wpisywał się w kształt kwadratu. Tak przekształcony krzyż krzyżacki stał się jednym z najważniejszych symboli niemieckich. Krzyż Żelazny, ustanowiony jako odznaczenie za walkę o wyzwolenie spod napoleońskiego zwierzchnictwa, przeszedł znaczeniową ewolucję i po 1945 r. został zlikwidowany jako nierozerwalnie kojarzący się z niemieckim nazizmem. Symbol jest jednak na tyle żywy w niemieckiej świadomości, że krzyż teutoński w formie pochodzącej od Krzyża Żelaznego jest znakiem Bundeswehry i jej wszystkich rodzajów sił zbrojnych: Heer (Wojska Lądowe), Marine i Luftwaffe. Zdjęcie nr <del class="diffchange diffchange-inline">11 </del>przedstawia flagi urzędowe Cesarstwa Niemieckiego (1871-1918), z których wiele zawiera symbole oparte na teutońskim krzyżu.</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>W 1813 r. krzyż teutoński stał się wzorem dla najbardziej znanego pruskiego, a potem niemieckiego odznaczenia wojskowego, nadawanego za męstwo na polu walki i za sukcesy dowódcze - Krzyża Żelaznego (fot. 11). Order ustanowił 10 marca 1813 r. we [[Wrocław]]iu król Pruski Fryderyk Wilhelm III w związku z wojną z Napoleonem Bonaparte. Projektant Krzyża Żelaznego, architekt Karl Friedrich Schinkel, dostosował krzyż teutoński w ten sposób, że zmienił jego proporcje, tak aby krzyż wpisywał się w kształt kwadratu. Tak przekształcony krzyż krzyżacki stał się jednym z najważniejszych symboli niemieckich. Krzyż Żelazny, ustanowiony jako odznaczenie za walkę o wyzwolenie spod napoleońskiego zwierzchnictwa, przeszedł znaczeniową ewolucję i po 1945 r. został zlikwidowany jako nierozerwalnie kojarzący się z niemieckim nazizmem. Symbol jest jednak na tyle żywy w niemieckiej świadomości, że krzyż teutoński w formie pochodzącej od Krzyża Żelaznego jest znakiem Bundeswehry i jej wszystkich rodzajów sił zbrojnych: Heer (Wojska Lądowe), Marine i Luftwaffe. Zdjęcie nr <ins class="diffchange diffchange-inline">12 </ins>przedstawia flagi urzędowe Cesarstwa Niemieckiego (1871-1918), z których wiele zawiera symbole oparte na teutońskim krzyżu.</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Bezpośrednio do krzyża teutońskiego nawiązuje ustanowione w 1871 r. honorowe odznaczenie pod nazwą Krzyż Mariański Zakonu Krzyżackiego (Marianer-Kreuz des Deutschen Ritterordens). Nagradzano nim działalność szpitalną i charytatywną osób świeckich, niebędących rycerzami zakonu, oraz kobiet (fot. 9). Odznaczenie związane było mocno z okresem gdy wielkimi mistrzami byli członkowie domu habsburskiego, dlatego po 1918 r. zaprzestano jego nadawania. W 1929 roku Zakon został przekształcony przez papieża Piusa XI z zakonu rycerskiego w zakon żebrzący. Przywrócono też wtedy nadawanie Krzyża Mariańskiego jako odznaczenia dla zasłużonych przyjaciół Zakonu. Marianem, czyli kawalerem odznaczenia, był m.in. Konrad Adenauer. Naziści wykorzystali krzyż teutoński do ustanowionego dnia 16 grudnia 1936 r. przez Adolfa Hitlera odznaczenia dla wielodzietnych matek. Krzyż Honorowy Niemieckiej Matki (Ehrenkreuz der Deutschen Mutter), w skrócie nazywany Mutterkeuz (fot. 10), przyznawany był w trzech klasach matkom, które urodziły co najmniej czwórkę dzieci. Posiadaczka Krzyża Matki miała m.in. prawo do publicznego pozdrowienia, tzw. salutu rzymskiego, od członków Hitlerjugend. Oczywiście odznaczenie mogło być przyznane jedynie kobietom "pełnowartościowym rasowo i umysłowo".</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Bezpośrednio do krzyża teutońskiego nawiązuje ustanowione w 1871 r. honorowe odznaczenie pod nazwą Krzyż Mariański Zakonu Krzyżackiego (Marianer-Kreuz des Deutschen Ritterordens). Nagradzano nim działalność szpitalną i charytatywną osób świeckich, niebędących rycerzami zakonu, oraz kobiet (fot. 9). Odznaczenie związane było mocno z okresem gdy wielkimi mistrzami byli członkowie domu habsburskiego, dlatego po 1918 r. zaprzestano jego nadawania. W 1929 roku Zakon został przekształcony przez papieża Piusa XI z zakonu rycerskiego w zakon żebrzący. Przywrócono też wtedy nadawanie Krzyża Mariańskiego jako odznaczenia dla zasłużonych przyjaciół Zakonu. Marianem, czyli kawalerem odznaczenia, był m.in. Konrad Adenauer. Naziści wykorzystali krzyż teutoński do ustanowionego dnia 16 grudnia 1936 r. przez Adolfa Hitlera odznaczenia dla wielodzietnych matek. Krzyż Honorowy Niemieckiej Matki (Ehrenkreuz der Deutschen Mutter), w skrócie nazywany Mutterkeuz (fot. 10), przyznawany był w trzech klasach matkom, które urodziły co najmniej czwórkę dzieci. Posiadaczka Krzyża Matki miała m.in. prawo do publicznego pozdrowienia, tzw. salutu rzymskiego, od członków Hitlerjugend. Oczywiście odznaczenie mogło być przyznane jedynie kobietom "pełnowartościowym rasowo i umysłowo".</div></td></tr>
</table>Michał Zalewskihttp://kapliczki.org.pl/kapliczki/index.php?title=Krzy%C5%BC_teuto%C5%84ski&diff=18766&oldid=prevMichał Zalewski o 12:31, 3 gru 20232023-12-03T12:31:20Z<p></p>
<table class="diff diff-contentalign-left" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr class="diff-title" lang="pl">
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">← poprzednia wersja</td>
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">Wersja z 12:31, 3 gru 2023</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l1" >Linia 1:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 1:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>'''Krzyż teutoński''', inaczej '''krzyż krzyżacki to''' [[Typy krzyży|forma krzyża]] łacińskiego używana przez Zakon Szpitala Najświętszej Maryi Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie (zakon krzyżacki, zakon niemiecki), powstały w 1198 r. i znany w Polsce jako krzyżacy. Określenie pochodzi od łacińskiej nazwy zakonu - ''Ordo fratrum domus hospitalis Sanctae Mariae Theutonicorum in Jerusalem'', w skrócie ''Ordo Theutonicus''.</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>'''Krzyż teutoński''', inaczej '''krzyż krzyżacki to''' [[Typy krzyży|forma krzyża]] łacińskiego używana przez Zakon Szpitala Najświętszej Maryi Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie (zakon krzyżacki, zakon niemiecki), powstały w 1198 r. i znany w Polsce jako krzyżacy. Określenie pochodzi od łacińskiej nazwy zakonu - ''Ordo fratrum domus hospitalis Sanctae Mariae Theutonicorum in Jerusalem'', w skrócie ''Ordo Theutonicus''.</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Opisywanego tu krzyża rycerzy teutońskich będącego religijnym symbolem zakonu krzyżackiego nie należy mylić z innym symbolem krzyżaków - herbem (fot. <del class="diffchange diffchange-inline">5</del>), którym jest biała tarcza z czarnym krzyżem greckim (krzyż o równych ramionach).</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Opisywanego tu krzyża rycerzy teutońskich będącego religijnym symbolem zakonu krzyżackiego nie należy mylić z innym symbolem krzyżaków - herbem (fot. <ins class="diffchange diffchange-inline">3</ins>), którym jest biała tarcza z czarnym krzyżem greckim (krzyż o równych ramionach).</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Plik:Krzyż teutoński.png|alt=Krzyż krzyżacki, teutoński|left|thumb|1. Krzyż krzyżacki, krzyż teutoński]]</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Plik:Krzyż teutoński.png|alt=Krzyż krzyżacki, teutoński|left|thumb|1. Krzyż krzyżacki, krzyż teutoński]]</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><div style="float: right;">{{MKK}}</div></div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><div style="float: right;">{{MKK}}</div></div></td></tr>
<tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l11" >Linia 11:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 11:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Popularność i znacznie zakonu krzyżackiego upowszechniły jego religijny symbol. Niektóre średniowieczne krzyże kamienne, potocznie ale często w konkretnych wypadkach niesłusznie, nazywane [[Krzyż pokutny|krzyżami pokutnymi]], mają formę krzyża teutońskiego (m.in. Gola Świdnicka, Muzeum Ślężańskie w Sobótce, Sobótka Strzeblów (fot. 1), Proszkowice, Rogów Sobócki).</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Popularność i znacznie zakonu krzyżackiego upowszechniły jego religijny symbol. Niektóre średniowieczne krzyże kamienne, potocznie ale często w konkretnych wypadkach niesłusznie, nazywane [[Krzyż pokutny|krzyżami pokutnymi]], mają formę krzyża teutońskiego (m.in. Gola Świdnicka, Muzeum Ślężańskie w Sobótce, Sobótka Strzeblów (fot. 1), Proszkowice, Rogów Sobócki).</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>W 1813 r. krzyż teutoński stał się wzorem dla najbardziej znanego pruskiego, a potem niemieckiego odznaczenia wojskowego, nadawanego za męstwo na polu walki i za sukcesy dowódcze - Krzyża Żelaznego (fot. <del class="diffchange diffchange-inline">6</del>). Order ustanowił 10 marca 1813 r. we [[Wrocław]]iu król Pruski Fryderyk Wilhelm III w związku z wojną z Napoleonem Bonaparte. Projektant Krzyża Żelaznego, architekt Karl Friedrich Schinkel, dostosował krzyż teutoński w ten sposób, że zmienił jego proporcje, tak aby krzyż wpisywał się w kształt kwadratu. Tak przekształcony krzyż krzyżacki stał się jednym z najważniejszych symboli niemieckich. Krzyż Żelazny, ustanowiony jako odznaczenie za walkę o wyzwolenie spod napoleońskiego zwierzchnictwa, przeszedł znaczeniową ewolucję i po 1945 r. został zlikwidowany jako nierozerwalnie kojarzący się z niemieckim nazizmem. Symbol jest jednak na tyle żywy w niemieckiej świadomości, że krzyż teutoński w formie pochodzącej od Krzyża Żelaznego jest znakiem Bundeswehry i jej wszystkich rodzajów sił zbrojnych: Heer (Wojska Lądowe), Marine i Luftwaffe. Zdjęcie nr 11 przedstawia flagi urzędowe Cesarstwa Niemieckiego (1871-1918), z których wiele zawiera symbole oparte na teutońskim krzyżu.</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>W 1813 r. krzyż teutoński stał się wzorem dla najbardziej znanego pruskiego, a potem niemieckiego odznaczenia wojskowego, nadawanego za męstwo na polu walki i za sukcesy dowódcze - Krzyża Żelaznego (fot. <ins class="diffchange diffchange-inline">11</ins>). Order ustanowił 10 marca 1813 r. we [[Wrocław]]iu król Pruski Fryderyk Wilhelm III w związku z wojną z Napoleonem Bonaparte. Projektant Krzyża Żelaznego, architekt Karl Friedrich Schinkel, dostosował krzyż teutoński w ten sposób, że zmienił jego proporcje, tak aby krzyż wpisywał się w kształt kwadratu. Tak przekształcony krzyż krzyżacki stał się jednym z najważniejszych symboli niemieckich. Krzyż Żelazny, ustanowiony jako odznaczenie za walkę o wyzwolenie spod napoleońskiego zwierzchnictwa, przeszedł znaczeniową ewolucję i po 1945 r. został zlikwidowany jako nierozerwalnie kojarzący się z niemieckim nazizmem. Symbol jest jednak na tyle żywy w niemieckiej świadomości, że krzyż teutoński w formie pochodzącej od Krzyża Żelaznego jest znakiem Bundeswehry i jej wszystkich rodzajów sił zbrojnych: Heer (Wojska Lądowe), Marine i Luftwaffe. Zdjęcie nr 11 przedstawia flagi urzędowe Cesarstwa Niemieckiego (1871-1918), z których wiele zawiera symbole oparte na teutońskim krzyżu.</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Bezpośrednio do krzyża teutońskiego nawiązuje ustanowione w 1871 r. honorowe odznaczenie pod nazwą Krzyż Mariański Zakonu Krzyżackiego (Marianer-Kreuz des Deutschen Ritterordens). Nagradzano nim działalność szpitalną i charytatywną osób świeckich, niebędących rycerzami zakonu, oraz kobiet (fot. 9). Odznaczenie związane było mocno z okresem gdy wielkimi mistrzami byli członkowie domu habsburskiego, dlatego po 1918 r. zaprzestano jego nadawania. W 1929 roku Zakon został przekształcony przez papieża Piusa XI z zakonu rycerskiego w zakon żebrzący. Przywrócono też wtedy nadawanie Krzyża Mariańskiego jako odznaczenia dla zasłużonych przyjaciół Zakonu. Marianem, czyli kawalerem odznaczenia, był m.in. Konrad Adenauer. Naziści wykorzystali krzyż teutoński do ustanowionego dnia 16 grudnia 1936 r. przez Adolfa Hitlera odznaczenia dla wielodzietnych matek. Krzyż Honorowy Niemieckiej Matki (Ehrenkreuz der Deutschen Mutter), w skrócie nazywany Mutterkeuz (fot. 10), przyznawany był w trzech klasach matkom, które urodziły co najmniej czwórkę dzieci. Posiadaczka Krzyża Matki miała m.in. prawo do publicznego pozdrowienia, tzw. salutu rzymskiego, od członków Hitlerjugend. Oczywiście odznaczenie mogło być przyznane jedynie kobietom "pełnowartościowym rasowo i umysłowo".</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Bezpośrednio do krzyża teutońskiego nawiązuje ustanowione w 1871 r. honorowe odznaczenie pod nazwą Krzyż Mariański Zakonu Krzyżackiego (Marianer-Kreuz des Deutschen Ritterordens). Nagradzano nim działalność szpitalną i charytatywną osób świeckich, niebędących rycerzami zakonu, oraz kobiet (fot. 9). Odznaczenie związane było mocno z okresem gdy wielkimi mistrzami byli członkowie domu habsburskiego, dlatego po 1918 r. zaprzestano jego nadawania. W 1929 roku Zakon został przekształcony przez papieża Piusa XI z zakonu rycerskiego w zakon żebrzący. Przywrócono też wtedy nadawanie Krzyża Mariańskiego jako odznaczenia dla zasłużonych przyjaciół Zakonu. Marianem, czyli kawalerem odznaczenia, był m.in. Konrad Adenauer. Naziści wykorzystali krzyż teutoński do ustanowionego dnia 16 grudnia 1936 r. przez Adolfa Hitlera odznaczenia dla wielodzietnych matek. Krzyż Honorowy Niemieckiej Matki (Ehrenkreuz der Deutschen Mutter), w skrócie nazywany Mutterkeuz (fot. 10), przyznawany był w trzech klasach matkom, które urodziły co najmniej czwórkę dzieci. Posiadaczka Krzyża Matki miała m.in. prawo do publicznego pozdrowienia, tzw. salutu rzymskiego, od członków Hitlerjugend. Oczywiście odznaczenie mogło być przyznane jedynie kobietom "pełnowartościowym rasowo i umysłowo".</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>=== Krzyż Powstania Warszawskiego ===</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>=== Krzyż Powstania Warszawskiego ===</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Podczas powstania warszawskiego istniało nieformalne odznaczenie pod nazwą Krzyż Powstania Warszawskiego lub Odznaka "Za Zabicie w Walce Oficera SS", przyznawane "za zabicie w walce oficera SS" i wybitną odwagę. Krzyż był wykonywany ze zdobycznych niemieckich Krzyży Żelaznych. Mocowano na nich polską przedwojenną monetę 1 zł z 1929 r. z wytłoczoną na piersi orła Kotwicą Polskiego Państwa Podziemnego i datą 1944 (fot. <del class="diffchange diffchange-inline">7</del>).</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Podczas powstania warszawskiego istniało nieformalne odznaczenie pod nazwą Krzyż Powstania Warszawskiego lub Odznaka "Za Zabicie w Walce Oficera SS", przyznawane "za zabicie w walce oficera SS" i wybitną odwagę. Krzyż był wykonywany ze zdobycznych niemieckich Krzyży Żelaznych. Mocowano na nich polską przedwojenną monetę 1 zł z 1929 r. z wytłoczoną na piersi orła Kotwicą Polskiego Państwa Podziemnego i datą 1944 (fot. <ins class="diffchange diffchange-inline">14</ins>).</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Bardzo podobny do krzyża teutońskiego jest krzyż kozacki, inaczej krzyż zaporoski (fot. 12 i 13).</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Bardzo podobny do krzyża teutońskiego jest krzyż kozacki, inaczej krzyż zaporoski (fot. 12 i 13).</div></td></tr>
</table>Michał Zalewskihttp://kapliczki.org.pl/kapliczki/index.php?title=Krzy%C5%BC_teuto%C5%84ski&diff=12512&oldid=prevMichał Zalewski o 07:34, 30 mar 20222022-03-30T07:34:08Z<p></p>
<table class="diff diff-contentalign-left" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr class="diff-title" lang="pl">
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">← poprzednia wersja</td>
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">Wersja z 07:34, 30 mar 2022</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l3" >Linia 3:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 3:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Opisywanego tu krzyża rycerzy teutońskich będącego religijnym symbolem zakonu krzyżackiego nie należy mylić z innym symbolem krzyżaków - herbem (fot. 5), którym jest biała tarcza z czarnym krzyżem greckim (krzyż o równych ramionach).</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Opisywanego tu krzyża rycerzy teutońskich będącego religijnym symbolem zakonu krzyżackiego nie należy mylić z innym symbolem krzyżaków - herbem (fot. 5), którym jest biała tarcza z czarnym krzyżem greckim (krzyż o równych ramionach).</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Plik:Krzyż teutoński.png|alt=Krzyż krzyżacki, teutoński|left|thumb|1. Krzyż krzyżacki, krzyż teutoński]]</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Plik:Krzyż teutoński.png|alt=Krzyż krzyżacki, teutoński|left|thumb|1. Krzyż krzyżacki, krzyż teutoński]]</div></td></tr>
<tr><td colspan="2"> </td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;"><div style="float: right;">{{MKK}}</div></ins></div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>=== Geneza krzyża teutońskiego ===</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>=== Geneza krzyża teutońskiego ===</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Inspiracją dla krzyża zakonu niemieckiego w Jerozolimie był krzyż jednego ze starszych od niego jerozolimskich szpitalników - krzyż templariuszy o ramionach rozszerzonych na obwodzie (fot. 4). Kolor krzyża krzyżackiego został zmieniony na czarny na srebrnym polu (czy też ze srebrną obwódką), co było oddaniem hołdu panującej wówczas w Niemczech dynastii Hohenstaufów, których herbem był czarny orzeł na srebrnym tle. Hohenstaufowie mocno sprzyjali zakonowi. Charakterystyczne dla krzyża templariuszy rozszerzenie, zaczynające się w drugiej połowie ramion, przekształciło się w krzyżu teutońskim w zaczynające się od środka krzyża, co spowodowało, że krzyżowi teutońskiemu bliżej do wersji krzyża określanego w heraldyce krzyżem rycerskim (kawalerskim) niż do klasycznego krzyża łapowego, jakim był krzyż templariuszy. Nazwa krzyż łapowy (fr. croix pattée, ang. cross pattée, niem. Tatzenkreuz) nawiązuje do jego wyglądu, przypominającego łapę stąpającego zwierzęcia. Krzyż taki, którego różne formy przybierały zakony rycerskie (joannici, templariusze, krzyżacy), nazywany jest również krzyżem rycerskim lub kawalerskim, w swojej odmianie, w której ramiona rozszerzają się na całej długości, a nie pod ich koniec.</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Inspiracją dla krzyża zakonu niemieckiego w Jerozolimie był krzyż jednego ze starszych od niego jerozolimskich szpitalników - krzyż templariuszy o ramionach rozszerzonych na obwodzie (fot. 4). Kolor krzyża krzyżackiego został zmieniony na czarny na srebrnym polu (czy też ze srebrną obwódką), co było oddaniem hołdu panującej wówczas w Niemczech dynastii Hohenstaufów, których herbem był czarny orzeł na srebrnym tle. Hohenstaufowie mocno sprzyjali zakonowi. Charakterystyczne dla krzyża templariuszy rozszerzenie, zaczynające się w drugiej połowie ramion, przekształciło się w krzyżu teutońskim w zaczynające się od środka krzyża, co spowodowało, że krzyżowi teutońskiemu bliżej do wersji krzyża określanego w heraldyce krzyżem rycerskim (kawalerskim) niż do klasycznego krzyża łapowego, jakim był krzyż templariuszy. Nazwa krzyż łapowy (fr. croix pattée, ang. cross pattée, niem. Tatzenkreuz) nawiązuje do jego wyglądu, przypominającego łapę stąpającego zwierzęcia. Krzyż taki, którego różne formy przybierały zakony rycerskie (joannici, templariusze, krzyżacy), nazywany jest również krzyżem rycerskim lub kawalerskim, w swojej odmianie, w której ramiona rozszerzają się na całej długości, a nie pod ich koniec.</div></td></tr>
<tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l36" >Linia 36:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 37:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div></gallery></center></div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div></gallery></center></div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td colspan="2"> </td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">{{Wrocław}}</ins></div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:Słownik]]</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:Słownik]]</div></td></tr>
</table>Michał Zalewskihttp://kapliczki.org.pl/kapliczki/index.php?title=Krzy%C5%BC_teuto%C5%84ski&diff=10221&oldid=prevAnna Kowalczewska o 11:42, 21 lip 20212021-07-21T11:42:38Z<p></p>
<table class="diff diff-contentalign-left" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr class="diff-title" lang="pl">
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">← poprzednia wersja</td>
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">Wersja z 11:42, 21 lip 2021</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l1" >Linia 1:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 1:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>'''Krzyż teutoński''', inaczej '''krzyż krzyżacki to''' [[Typy krzyży|forma krzyża]] łacińskiego używana przez Zakon Szpitala Najświętszej Maryi Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie (zakon krzyżacki, zakon niemiecki), powstały w 1198 r. i znany w Polsce jako krzyżacy. Określenie pochodzi od łacińskiej nazwy zakonu - ''Ordo fratrum domus hospitalis Sanctae Mariae Theutonicorum in Jerusalem'' w skrócie ''Ordo Theutonicus''.</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>'''Krzyż teutoński''', inaczej '''krzyż krzyżacki to''' [[Typy krzyży|forma krzyża]] łacińskiego używana przez Zakon Szpitala Najświętszej Maryi Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie (zakon krzyżacki, zakon niemiecki), powstały w 1198 r. i znany w Polsce jako krzyżacy. Określenie pochodzi od łacińskiej nazwy zakonu - ''Ordo fratrum domus hospitalis Sanctae Mariae Theutonicorum in Jerusalem''<ins class="diffchange diffchange-inline">, </ins>w skrócie ''Ordo Theutonicus''.</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Opisywanego tu krzyża rycerzy teutońskich będącego religijnym symbolem zakonu krzyżackiego nie należy mylić z innym symbolem krzyżaków - herbem (fot. 5), którym jest biała tarcza z czarnym krzyżem greckim (krzyż o równych ramionach).</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Opisywanego tu krzyża rycerzy teutońskich będącego religijnym symbolem zakonu krzyżackiego nie należy mylić z innym symbolem krzyżaków - herbem (fot. 5), którym jest biała tarcza z czarnym krzyżem greckim (krzyż o równych ramionach).</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Plik:Krzyż teutoński.png|alt=Krzyż krzyżacki, teutoński|left|thumb|1. Krzyż krzyżacki, krzyż teutoński]]</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Plik:Krzyż teutoński.png|alt=Krzyż krzyżacki, teutoński|left|thumb|1. Krzyż krzyżacki, krzyż teutoński]]</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>=== Geneza krzyża teutońskiego ===</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>=== Geneza krzyża teutońskiego ===</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Inspiracją dla krzyża zakonu niemieckiego w Jerozolimie był krzyż jednego ze starszych od niego jerozolimskich szpitalników - krzyż templariuszy o ramionach rozszerzonych na obwodzie (fot. 4). Kolor krzyża krzyżackiego został zmieniony na czarny na srebrnym polu (czy też ze srebrną obwódką), co było oddaniem hołdu panującej wówczas w Niemczech dynastii Hohenstaufów, których herbem był czarny orzeł na srebrnym tle. Hohenstaufowie mocno sprzyjali zakonowi. Charakterystyczne dla krzyża templariuszy rozszerzenie zaczynające się w drugiej połowie ramion przekształciło się w krzyżu teutońskim w zaczynające się od środka krzyża, co spowodowało, że krzyżowi teutońskiemu bliżej do wersji krzyża określanego w heraldyce <del class="diffchange diffchange-inline">- </del>krzyżem rycerskim (kawalerskim) niż <del class="diffchange diffchange-inline"> </del>klasycznego krzyża łapowego, jakim był krzyż templariuszy. Nazwa krzyż łapowy (fr. croix pattée, ang. cross pattée, niem. Tatzenkreuz) nawiązuje do jego wyglądu przypominającego łapę stąpającego zwierzęcia. Krzyż taki, którego różne formy przybierały zakony rycerskie (joannici, templariusze, krzyżacy), nazywany jest również krzyżem rycerskim lub kawalerskim, w swojej odmianie, w której ramiona rozszerzają się na całej długości, a nie pod ich koniec.</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Inspiracją dla krzyża zakonu niemieckiego w Jerozolimie był krzyż jednego ze starszych od niego jerozolimskich szpitalników - krzyż templariuszy o ramionach rozszerzonych na obwodzie (fot. 4). Kolor krzyża krzyżackiego został zmieniony na czarny na srebrnym polu (czy też ze srebrną obwódką), co było oddaniem hołdu panującej wówczas w Niemczech dynastii Hohenstaufów, których herbem był czarny orzeł na srebrnym tle. Hohenstaufowie mocno sprzyjali zakonowi. Charakterystyczne dla krzyża templariuszy rozszerzenie<ins class="diffchange diffchange-inline">, </ins>zaczynające się w drugiej połowie ramion<ins class="diffchange diffchange-inline">, </ins>przekształciło się w krzyżu teutońskim w zaczynające się od środka krzyża, co spowodowało, że krzyżowi teutońskiemu bliżej do wersji krzyża określanego w heraldyce krzyżem rycerskim (kawalerskim) niż <ins class="diffchange diffchange-inline">do </ins>klasycznego krzyża łapowego, jakim był krzyż templariuszy. Nazwa krzyż łapowy (fr. croix pattée, ang. cross pattée, niem. Tatzenkreuz) nawiązuje do jego wyglądu<ins class="diffchange diffchange-inline">, </ins>przypominającego łapę stąpającego zwierzęcia. Krzyż taki, którego różne formy przybierały zakony rycerskie (joannici, templariusze, krzyżacy), nazywany jest również krzyżem rycerskim lub kawalerskim, w swojej odmianie, w której ramiona rozszerzają się na całej długości, a nie pod ich koniec.</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>=== Krzyż teutoński (krzyż krzyżacki) jako symbol ===</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>=== Krzyż teutoński (krzyż krzyżacki) jako symbol ===</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Plik:Sobótka_Strzeblów.jpg|thumb|400px|alt=Krzyż teutoński, Sobótka|2. Monolitowy kamienny krzyż w Sobótce, w kształcie krzyża teutońskiego]]</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Plik:Sobótka_Strzeblów.jpg|thumb|400px|alt=Krzyż teutoński, Sobótka|2. Monolitowy kamienny krzyż w Sobótce, w kształcie krzyża teutońskiego]]</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Popularność i znacznie zakonu krzyżackiego upowszechniły jego religijny symbol. Niektóre średniowieczne krzyże kamienne, potocznie ale często w konkretnych wypadkach niesłusznie, nazywane [[Krzyż pokutny|krzyżami pokutnymi]] mają formę krzyża teutońskiego (m.in. Gola Świdnicka, Muzeum Ślężańskie w Sobótce, Sobótka Strzeblów (fot. 1), Proszkowice, Rogów Sobócki).</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Popularność i znacznie zakonu krzyżackiego upowszechniły jego religijny symbol. Niektóre średniowieczne krzyże kamienne, potocznie ale często w konkretnych wypadkach niesłusznie, nazywane [[Krzyż pokutny|krzyżami pokutnymi]]<ins class="diffchange diffchange-inline">, </ins>mają formę krzyża teutońskiego (m.in. Gola Świdnicka, Muzeum Ślężańskie w Sobótce, Sobótka Strzeblów (fot. 1), Proszkowice, Rogów Sobócki).</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>W 1813 r. krzyż teutoński stał się wzorem dla najbardziej znanego pruskiego, a potem niemieckiego odznaczenia wojskowego, nadawanego za męstwo na polu walki i za sukcesy dowódcze - Krzyża Żelaznego (fot. 6). Order ustanowił 10 marca 1813 r. we [[Wrocław]]iu król Pruski Fryderyk Wilhelm III w związku z wojną z Napoleonem Bonaparte. Projektant Krzyża Żelaznego, architekt Karl Friedrich Schinkel, dostosował krzyż teutoński w ten sposób, że zmienił jego proporcje, tak aby krzyż wpisywał się w kształt kwadratu. Tak przekształcony krzyż krzyżacki stał się jednym z najważniejszych symboli niemieckich. Krzyż Żelazny, ustanowiony jako odznaczenie za walkę o wyzwolenie spod napoleońskiego zwierzchnictwa, przeszedł znaczeniową ewolucję i po 1945 r. został zlikwidowany jako <del class="diffchange diffchange-inline"> </del>nierozerwalnie kojarzący się z niemieckim nazizmem. Symbol jest jednak na tyle żywy w niemieckiej świadomości, że krzyż teutoński w formie pochodzącej od Krzyża Żelaznego jest znakiem Bundeswehry i jej wszystkich rodzajów sił zbrojnych: Heer (Wojska Lądowe), Marine i Luftwaffe. Zdjęcie nr 11 przedstawia flagi urzędowe Cesarstwa Niemieckiego (1871-1918), z których wiele zawiera symbole oparte na teutońskim krzyżu.</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>W 1813 r. krzyż teutoński stał się wzorem dla najbardziej znanego pruskiego, a potem niemieckiego odznaczenia wojskowego, nadawanego za męstwo na polu walki i za sukcesy dowódcze - Krzyża Żelaznego (fot. 6). Order ustanowił 10 marca 1813 r. we [[Wrocław]]iu król Pruski Fryderyk Wilhelm III w związku z wojną z Napoleonem Bonaparte. Projektant Krzyża Żelaznego, architekt Karl Friedrich Schinkel, dostosował krzyż teutoński w ten sposób, że zmienił jego proporcje, tak aby krzyż wpisywał się w kształt kwadratu. Tak przekształcony krzyż krzyżacki stał się jednym z najważniejszych symboli niemieckich. Krzyż Żelazny, ustanowiony jako odznaczenie za walkę o wyzwolenie spod napoleońskiego zwierzchnictwa, przeszedł znaczeniową ewolucję i po 1945 r. został zlikwidowany jako nierozerwalnie kojarzący się z niemieckim nazizmem. Symbol jest jednak na tyle żywy w niemieckiej świadomości, że krzyż teutoński w formie pochodzącej od Krzyża Żelaznego jest znakiem Bundeswehry i jej wszystkich rodzajów sił zbrojnych: Heer (Wojska Lądowe), Marine i Luftwaffe. Zdjęcie nr 11 przedstawia flagi urzędowe Cesarstwa Niemieckiego (1871-1918), z których wiele zawiera symbole oparte na teutońskim krzyżu.</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Bezpośrednio do krzyża teutońskiego nawiązuje ustanowione w 1871 r. honorowe odznaczenie pod nazwą Krzyż Mariański Zakonu Krzyżackiego (Marianer-Kreuz des Deutschen Ritterordens). Nagradzano nim działalność szpitalną i charytatywną osób świeckich, niebędących rycerzami zakonu oraz kobiet (fot. 9). Odznaczenie związane było mocno z okresem gdy <del class="diffchange diffchange-inline">Wielkimi Mistrzami </del>byli członkowie domu habsburskiego, dlatego po 1918 r. zaprzestano jego nadawania. W 1929 roku Zakon został przekształcony przez papieża Piusa XI z zakonu rycerskiego w <del class="diffchange diffchange-inline"> </del>zakon żebrzący. Przywrócono też wtedy nadawanie Krzyża Mariańskiego jako odznaczenia dla zasłużonych przyjaciół Zakonu. Marianem czyli kawalerem odznaczenia był m.in. Konrad Adenauer. Naziści wykorzystali krzyż teutoński do ustanowionego dnia 16 grudnia 1936 r. przez Adolfa Hitlera odznaczenia dla wielodzietnych matek. Krzyż Honorowy Niemieckiej Matki (Ehrenkreuz der Deutschen Mutter), w skrócie nazywany Mutterkeuz (fot. 10), przyznawany był w trzech klasach matkom, które urodziły co najmniej czwórkę dzieci. Posiadaczka Krzyża Matki miała m.in. prawo do publicznego pozdrowienia, tzw. salutu rzymskiego, od członków Hitlerjugend. Oczywiście odznaczenie mogło być przyznane jedynie kobietom "pełnowartościowym rasowo i umysłowo".</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Bezpośrednio do krzyża teutońskiego nawiązuje ustanowione w 1871 r. honorowe odznaczenie pod nazwą Krzyż Mariański Zakonu Krzyżackiego (Marianer-Kreuz des Deutschen Ritterordens). Nagradzano nim działalność szpitalną i charytatywną osób świeckich, niebędących rycerzami zakonu<ins class="diffchange diffchange-inline">, </ins>oraz kobiet (fot. 9). Odznaczenie związane było mocno z okresem gdy <ins class="diffchange diffchange-inline">wielkimi mistrzami </ins>byli członkowie domu habsburskiego, dlatego po 1918 r. zaprzestano jego nadawania. W 1929 roku Zakon został przekształcony przez papieża Piusa XI z zakonu rycerskiego w zakon żebrzący. Przywrócono też wtedy nadawanie Krzyża Mariańskiego jako odznaczenia dla zasłużonych przyjaciół Zakonu. Marianem<ins class="diffchange diffchange-inline">, </ins>czyli kawalerem odznaczenia<ins class="diffchange diffchange-inline">, </ins>był m.in. Konrad Adenauer. Naziści wykorzystali krzyż teutoński do ustanowionego dnia 16 grudnia 1936 r. przez Adolfa Hitlera odznaczenia dla wielodzietnych matek. Krzyż Honorowy Niemieckiej Matki (Ehrenkreuz der Deutschen Mutter), w skrócie nazywany Mutterkeuz (fot. 10), przyznawany był w trzech klasach matkom, które urodziły co najmniej czwórkę dzieci. Posiadaczka Krzyża Matki miała m.in. prawo do publicznego pozdrowienia, tzw. salutu rzymskiego, od członków Hitlerjugend. Oczywiście odznaczenie mogło być przyznane jedynie kobietom "pełnowartościowym rasowo i umysłowo".</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>=== Krzyż Powstania Warszawskiego ===</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>=== Krzyż Powstania Warszawskiego ===</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Podczas powstania warszawskiego istniało nieformalne odznaczenie pod nazwą Krzyż Powstania Warszawskiego lub Odznaka "Za Zabicie w Walce Oficera SS" przyznawane "za zabicie w walce oficera SS" i wybitną odwagę. Krzyż był wykonywany ze zdobycznych niemieckich Krzyży Żelaznych. Mocowano na nich polską przedwojenną monetę 1 zł z 1929 r. z wytłoczoną na piersi orła Kotwicą Polskiego Państwa Podziemnego i datą 1944 (fot. 7).</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Podczas powstania warszawskiego istniało nieformalne odznaczenie pod nazwą Krzyż Powstania Warszawskiego lub Odznaka "Za Zabicie w Walce Oficera SS"<ins class="diffchange diffchange-inline">, </ins>przyznawane "za zabicie w walce oficera SS" i wybitną odwagę. Krzyż był wykonywany ze zdobycznych niemieckich Krzyży Żelaznych. Mocowano na nich polską przedwojenną monetę 1 zł z 1929 r. z wytłoczoną na piersi orła Kotwicą Polskiego Państwa Podziemnego i datą 1944 (fot. 7).</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Bardzo podobny do krzyża teutońskiego jest krzyż kozacki inaczej krzyż zaporoski (fot. 12 i 13).</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Bardzo podobny do krzyża teutońskiego jest krzyż kozacki<ins class="diffchange diffchange-inline">, </ins>inaczej krzyż zaporoski (fot. 12 i 13).</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><center></div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><center></div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><gallery mode="nolines" widths=240 heights=160></div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><gallery mode="nolines" widths=240 heights=160></div></td></tr>
<tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l33" >Linia 33:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 33:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Plik:Krzyż Powstania Warszawskiego.jpg|alt=krzyż Powstania Warszawskiego|14. Krzyż Powstania Warszawskiego</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Plik:Krzyż Powstania Warszawskiego.jpg|alt=krzyż Powstania Warszawskiego|14. Krzyż Powstania Warszawskiego</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Plik:Krzyż kozacki.jpg|alt=Krzyż zaporoski, krzyż krzyżacki|15. Krzyż kozacki, zaporoski na Ukraińskim Cmentarzu Wojskowym w Aleksandrowie Kujawskim</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Plik:Krzyż kozacki.jpg|alt=Krzyż zaporoski, krzyż krzyżacki|15. Krzyż kozacki, zaporoski na Ukraińskim Cmentarzu Wojskowym w Aleksandrowie Kujawskim</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Plik:Krzyż zaporoski.jpeg|alt=Krzyż kozacki, krzyż zaporoski|16. Krzyż zaporoski, kozacki w Nowym Bruśnie, tzw. krzyż bruśnieński czyli z ośrodka kamieniarskiego w Bruśnie</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Plik:Krzyż zaporoski.jpeg|alt=Krzyż kozacki, krzyż zaporoski|16. Krzyż zaporoski, kozacki w Nowym Bruśnie, tzw. krzyż bruśnieński<ins class="diffchange diffchange-inline">, </ins>czyli z ośrodka kamieniarskiego w Bruśnie</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div></gallery></center></div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div></gallery></center></div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:Słownik]]</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:Słownik]]</div></td></tr>
</table>Anna Kowalczewskahttp://kapliczki.org.pl/kapliczki/index.php?title=Krzy%C5%BC_teuto%C5%84ski&diff=7481&oldid=prevAnna Kowalczewska o 11:50, 14 sty 20212021-01-14T11:50:11Z<p></p>
<table class="diff diff-contentalign-left" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr class="diff-title" lang="pl">
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">← poprzednia wersja</td>
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">Wersja z 11:50, 14 sty 2021</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l1" >Linia 1:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 1:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>'''Krzyż teutoński''' inaczej '''krzyż krzyżacki to''' [[Typy krzyży|forma krzyża]] łacińskiego używana przez Zakon Szpitala Najświętszej Maryi Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie (zakon krzyżacki, zakon niemiecki), powstały w 1198 r. i znany w Polsce jako <del class="diffchange diffchange-inline">Krzyżacy</del>. Określenie pochodzi od łacińskiej nazwy zakonu - ''Ordo fratrum domus hospitalis Sanctae Mariae Theutonicorum in Jerusalem'' w skrócie ''Ordo Theutonicus''.</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>'''Krzyż teutoński'''<ins class="diffchange diffchange-inline">, </ins>inaczej '''krzyż krzyżacki to''' [[Typy krzyży|forma krzyża]] łacińskiego używana przez Zakon Szpitala Najświętszej Maryi Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie (zakon krzyżacki, zakon niemiecki), powstały w 1198 r. i znany w Polsce jako <ins class="diffchange diffchange-inline">krzyżacy</ins>. Określenie pochodzi od łacińskiej nazwy zakonu - ''Ordo fratrum domus hospitalis Sanctae Mariae Theutonicorum in Jerusalem'' w skrócie ''Ordo Theutonicus''.</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Opisywanego tu krzyża rycerzy teutońskich będącego religijnym symbolem zakonu krzyżackiego nie należy mylić z innym symbolem <del class="diffchange diffchange-inline">Krzyżaków </del>- herbem (fot. 5), którym jest biała tarcza z czarnym krzyżem greckim (krzyż o równych ramionach).</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Opisywanego tu krzyża rycerzy teutońskich będącego religijnym symbolem zakonu krzyżackiego nie należy mylić z innym symbolem <ins class="diffchange diffchange-inline">krzyżaków </ins>- herbem (fot. 5), którym jest biała tarcza z czarnym krzyżem greckim (krzyż o równych ramionach).</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Plik:Krzyż teutoński.png|alt=Krzyż krzyżacki, teutoński|left|thumb|1. Krzyż krzyżacki, krzyż teutoński]]</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Plik:Krzyż teutoński.png|alt=Krzyż krzyżacki, teutoński|left|thumb|1. Krzyż krzyżacki, krzyż teutoński]]</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>=== Geneza krzyża teutońskiego ===</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>=== Geneza krzyża teutońskiego ===</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Inspiracją dla krzyża zakonu niemieckiego w Jerozolimie był krzyż jednego ze starszych od niego jerozolimskich szpitalników - krzyż templariuszy o ramionach rozszerzonych na obwodzie (fot. 4). Kolor krzyża krzyżackiego został zmieniony na czarny na srebrnym polu (czy też ze srebrną obwódką), co było oddaniem hołdu panującej wówczas w Niemczech dynastii Hohenstaufów, których herbem był czarny orzeł na srebrnym tle. Hohenstaufowie mocno sprzyjali zakonowi. Charakterystyczne dla krzyża templariuszy rozszerzenie zaczynające się w drugiej połowie ramion przekształciło się w krzyżu teutońskim<del class="diffchange diffchange-inline">, </del>w zaczynające się od środka krzyża, co spowodowało, że krzyżowi teutońskiemu bliżej do wersji krzyża określanego w heraldyce - krzyżem rycerskim (kawalerskim) niż klasycznego krzyża łapowego, jakim był krzyż templariuszy. Nazwa krzyż łapowy (fr. croix pattée, ang. cross pattée, niem. Tatzenkreuz) nawiązuje do jego wyglądu przypominającego łapę stąpającego zwierzęcia. Krzyż taki, którego różne formy przybierały zakony rycerskie (joannici, templariusze, krzyżacy), nazywany jest również krzyżem rycerskim lub kawalerskim, w swojej odmianie, w której ramiona rozszerzają się na całej długości, a nie pod ich koniec.</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Inspiracją dla krzyża zakonu niemieckiego w Jerozolimie był krzyż jednego ze starszych od niego jerozolimskich szpitalników - krzyż templariuszy o ramionach rozszerzonych na obwodzie (fot. 4). Kolor krzyża krzyżackiego został zmieniony na czarny na srebrnym polu (czy też ze srebrną obwódką), co było oddaniem hołdu panującej wówczas w Niemczech dynastii Hohenstaufów, których herbem był czarny orzeł na srebrnym tle. Hohenstaufowie mocno sprzyjali zakonowi. Charakterystyczne dla krzyża templariuszy rozszerzenie zaczynające się w drugiej połowie ramion przekształciło się w krzyżu teutońskim w zaczynające się od środka krzyża, co spowodowało, że krzyżowi teutońskiemu bliżej do wersji krzyża określanego w heraldyce - krzyżem rycerskim (kawalerskim) niż klasycznego krzyża łapowego, jakim był krzyż templariuszy. Nazwa krzyż łapowy (fr. croix pattée, ang. cross pattée, niem. Tatzenkreuz) nawiązuje do jego wyglądu przypominającego łapę stąpającego zwierzęcia. Krzyż taki, którego różne formy przybierały zakony rycerskie (joannici, templariusze, krzyżacy), nazywany jest również krzyżem rycerskim lub kawalerskim, w swojej odmianie, w której ramiona rozszerzają się na całej długości, a nie pod ich koniec.</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>=== Krzyż teutoński (krzyż krzyżacki) jako symbol ===</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>=== Krzyż teutoński (krzyż krzyżacki) jako symbol ===</div></td></tr>
<tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l12" >Linia 12:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 12:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>W 1813 r. krzyż teutoński stał się wzorem dla najbardziej znanego pruskiego, a potem niemieckiego odznaczenia wojskowego, nadawanego za męstwo na polu walki i za sukcesy dowódcze - Krzyża Żelaznego (fot. 6). Order ustanowił 10 marca 1813 r. we [[Wrocław]]iu król Pruski Fryderyk Wilhelm III w związku z wojną z Napoleonem Bonaparte. Projektant Krzyża Żelaznego, architekt Karl Friedrich Schinkel, dostosował krzyż teutoński w ten sposób, że zmienił jego proporcje, tak aby krzyż wpisywał się w kształt kwadratu. Tak przekształcony krzyż krzyżacki stał się jednym z najważniejszych symboli niemieckich. Krzyż Żelazny, ustanowiony jako odznaczenie za walkę o wyzwolenie spod napoleońskiego zwierzchnictwa, przeszedł znaczeniową ewolucję i po 1945 r. został zlikwidowany jako nierozerwalnie kojarzący się z niemieckim nazizmem. Symbol jest jednak na tyle żywy w niemieckiej świadomości, że krzyż teutoński w formie pochodzącej od Krzyża Żelaznego jest znakiem Bundeswehry i jej wszystkich rodzajów sił zbrojnych: Heer (Wojska Lądowe), Marine i Luftwaffe. Zdjęcie nr 11 przedstawia flagi urzędowe Cesarstwa Niemieckiego (1871-1918), z których wiele zawiera symbole oparte na teutońskim krzyżu.</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>W 1813 r. krzyż teutoński stał się wzorem dla najbardziej znanego pruskiego, a potem niemieckiego odznaczenia wojskowego, nadawanego za męstwo na polu walki i za sukcesy dowódcze - Krzyża Żelaznego (fot. 6). Order ustanowił 10 marca 1813 r. we [[Wrocław]]iu król Pruski Fryderyk Wilhelm III w związku z wojną z Napoleonem Bonaparte. Projektant Krzyża Żelaznego, architekt Karl Friedrich Schinkel, dostosował krzyż teutoński w ten sposób, że zmienił jego proporcje, tak aby krzyż wpisywał się w kształt kwadratu. Tak przekształcony krzyż krzyżacki stał się jednym z najważniejszych symboli niemieckich. Krzyż Żelazny, ustanowiony jako odznaczenie za walkę o wyzwolenie spod napoleońskiego zwierzchnictwa, przeszedł znaczeniową ewolucję i po 1945 r. został zlikwidowany jako nierozerwalnie kojarzący się z niemieckim nazizmem. Symbol jest jednak na tyle żywy w niemieckiej świadomości, że krzyż teutoński w formie pochodzącej od Krzyża Żelaznego jest znakiem Bundeswehry i jej wszystkich rodzajów sił zbrojnych: Heer (Wojska Lądowe), Marine i Luftwaffe. Zdjęcie nr 11 przedstawia flagi urzędowe Cesarstwa Niemieckiego (1871-1918), z których wiele zawiera symbole oparte na teutońskim krzyżu.</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Bezpośrednio do krzyża teutońskiego nawiązuje ustanowione w 1871 r. honorowe odznaczenie pod nazwą Krzyż Mariański Zakonu Krzyżackiego (Marianer-Kreuz des Deutschen Ritterordens). Nagradzano nim działalność szpitalną i charytatywną osób świeckich, niebędących rycerzami zakonu oraz kobiet (fot. 9). Odznaczenie związane było mocno z okresem gdy Wielkimi Mistrzami byli członkowie domu <del class="diffchange diffchange-inline">Habsburskiego</del>, dlatego po 1918 r. zaprzestano jego nadawania. W 1929 roku Zakon został przekształcony przez papieża Piusa XI z zakonu rycerskiego w zakon żebrzący. Przywrócono też wtedy nadawanie Krzyża Mariańskiego jako odznaczenia dla zasłużonych przyjaciół Zakonu. Marianem czyli kawalerem odznaczenia był m.in. Konrad Adenauer. Naziści wykorzystali krzyż teutoński do ustanowionego dnia 16 grudnia 1936 r. przez Adolfa Hitlera odznaczenia dla wielodzietnych matek. Krzyż Honorowy Niemieckiej Matki (Ehrenkreuz der Deutschen Mutter), w skrócie nazywany Mutterkeuz (fot. 10), przyznawany był w trzech klasach matkom, które urodziły co najmniej czwórkę dzieci. Posiadaczka Krzyża Matki miała m.in. prawo do publicznego pozdrowienia, tzw. salutu rzymskiego, od członków Hitlerjugend. Oczywiście odznaczenie mogło być przyznane jedynie kobietom "pełnowartościowym rasowo i umysłowo".</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Bezpośrednio do krzyża teutońskiego nawiązuje ustanowione w 1871 r. honorowe odznaczenie pod nazwą Krzyż Mariański Zakonu Krzyżackiego (Marianer-Kreuz des Deutschen Ritterordens). Nagradzano nim działalność szpitalną i charytatywną osób świeckich, niebędących rycerzami zakonu oraz kobiet (fot. 9). Odznaczenie związane było mocno z okresem gdy Wielkimi Mistrzami byli członkowie domu <ins class="diffchange diffchange-inline">habsburskiego</ins>, dlatego po 1918 r. zaprzestano jego nadawania. W 1929 roku Zakon został przekształcony przez papieża Piusa XI z zakonu rycerskiego w zakon żebrzący. Przywrócono też wtedy nadawanie Krzyża Mariańskiego jako odznaczenia dla zasłużonych przyjaciół Zakonu. Marianem czyli kawalerem odznaczenia był m.in. Konrad Adenauer. Naziści wykorzystali krzyż teutoński do ustanowionego dnia 16 grudnia 1936 r. przez Adolfa Hitlera odznaczenia dla wielodzietnych matek. Krzyż Honorowy Niemieckiej Matki (Ehrenkreuz der Deutschen Mutter), w skrócie nazywany Mutterkeuz (fot. 10), przyznawany był w trzech klasach matkom, które urodziły co najmniej czwórkę dzieci. Posiadaczka Krzyża Matki miała m.in. prawo do publicznego pozdrowienia, tzw. salutu rzymskiego, od członków Hitlerjugend. Oczywiście odznaczenie mogło być przyznane jedynie kobietom "pełnowartościowym rasowo i umysłowo".</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>=== Krzyż Powstania Warszawskiego ===</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>=== Krzyż Powstania Warszawskiego ===</div></td></tr>
</table>Anna Kowalczewskahttp://kapliczki.org.pl/kapliczki/index.php?title=Krzy%C5%BC_teuto%C5%84ski&diff=6965&oldid=prevMichał Zalewski o 15:49, 13 gru 20202020-12-13T15:49:41Z<p></p>
<table class="diff diff-contentalign-left" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr class="diff-title" lang="pl">
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">← poprzednia wersja</td>
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">Wersja z 15:49, 13 gru 2020</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l1" >Linia 1:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 1:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del style="font-weight: bold; text-decoration: none;">[[Plik:Sobótka_Strzeblów.jpg|thumb|400px|left|alt=Krzyż teutoński, Sobótka|1. Monolitowy kamienny krzyż w Sobótce, w kształcie krzyża teutońskiego]]</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>'''Krzyż teutoński''' inaczej '''krzyż krzyżacki to''' [[Typy krzyży|forma krzyża]] łacińskiego używana przez Zakon Szpitala Najświętszej Maryi Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie (zakon krzyżacki, zakon niemiecki), powstały w 1198 r. i znany w Polsce jako Krzyżacy. Określenie pochodzi od łacińskiej nazwy zakonu - ''Ordo fratrum domus hospitalis Sanctae Mariae Theutonicorum in Jerusalem'' w skrócie ''Ordo Theutonicus''.</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>'''Krzyż teutoński''' inaczej '''krzyż krzyżacki to''' [[Typy krzyży|forma krzyża]] łacińskiego używana przez Zakon Szpitala Najświętszej Maryi Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie (zakon krzyżacki, zakon niemiecki), powstały w 1198 r. i znany w Polsce jako Krzyżacy. Określenie pochodzi od łacińskiej nazwy zakonu - ''Ordo fratrum domus hospitalis Sanctae Mariae Theutonicorum in Jerusalem'' w skrócie ''Ordo Theutonicus''.</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Opisywanego tu krzyża rycerzy teutońskich będącego religijnym symbolem zakonu krzyżackiego nie należy mylić z innym symbolem Krzyżaków - herbem (fot. 5), którym jest biała tarcza z czarnym krzyżem greckim (krzyż o równych ramionach).</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Opisywanego tu krzyża rycerzy teutońskich będącego religijnym symbolem zakonu krzyżackiego nie należy mylić z innym symbolem Krzyżaków - herbem (fot. 5), którym jest biała tarcza z czarnym krzyżem greckim (krzyż o równych ramionach).</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Plik:Krzyż teutoński.png|alt=Krzyż krzyżacki, teutoński|thumb|<del class="diffchange diffchange-inline">2</del>. Krzyż krzyżacki, krzyż teutoński]]</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Plik:Krzyż teutoński.png|alt=Krzyż krzyżacki, teutoński<ins class="diffchange diffchange-inline">|left</ins>|thumb|<ins class="diffchange diffchange-inline">1</ins>. Krzyż krzyżacki, krzyż teutoński]]</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>=== Geneza krzyża teutońskiego ===</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>=== Geneza krzyża teutońskiego ===</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Inspiracją dla krzyża zakonu niemieckiego w Jerozolimie był krzyż jednego ze starszych od niego jerozolimskich szpitalników - krzyż templariuszy o ramionach rozszerzonych na obwodzie (fot. 4). Kolor krzyża krzyżackiego został zmieniony na czarny na srebrnym polu (czy też ze srebrną obwódką), co było oddaniem hołdu panującej wówczas w Niemczech dynastii Hohenstaufów, których herbem był czarny orzeł na srebrnym tle. Hohenstaufowie mocno sprzyjali zakonowi. Charakterystyczne dla krzyża templariuszy rozszerzenie zaczynające się w drugiej połowie ramion przekształciło się w krzyżu teutońskim, w zaczynające się od środka krzyża, co spowodowało, że krzyżowi teutońskiemu bliżej do wersji krzyża określanego w heraldyce - krzyżem rycerskim (kawalerskim) niż klasycznego krzyża łapowego, jakim był krzyż templariuszy. Nazwa krzyż łapowy (fr. croix pattée, ang. cross pattée, niem. Tatzenkreuz) nawiązuje do jego wyglądu przypominającego łapę stąpającego zwierzęcia. Krzyż taki, którego różne formy przybierały zakony rycerskie (joannici, templariusze, krzyżacy), nazywany jest również krzyżem rycerskim lub kawalerskim, w swojej odmianie, w której ramiona rozszerzają się na całej długości, a nie pod ich koniec.</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Inspiracją dla krzyża zakonu niemieckiego w Jerozolimie był krzyż jednego ze starszych od niego jerozolimskich szpitalników - krzyż templariuszy o ramionach rozszerzonych na obwodzie (fot. 4). Kolor krzyża krzyżackiego został zmieniony na czarny na srebrnym polu (czy też ze srebrną obwódką), co było oddaniem hołdu panującej wówczas w Niemczech dynastii Hohenstaufów, których herbem był czarny orzeł na srebrnym tle. Hohenstaufowie mocno sprzyjali zakonowi. Charakterystyczne dla krzyża templariuszy rozszerzenie zaczynające się w drugiej połowie ramion przekształciło się w krzyżu teutońskim, w zaczynające się od środka krzyża, co spowodowało, że krzyżowi teutońskiemu bliżej do wersji krzyża określanego w heraldyce - krzyżem rycerskim (kawalerskim) niż klasycznego krzyża łapowego, jakim był krzyż templariuszy. Nazwa krzyż łapowy (fr. croix pattée, ang. cross pattée, niem. Tatzenkreuz) nawiązuje do jego wyglądu przypominającego łapę stąpającego zwierzęcia. Krzyż taki, którego różne formy przybierały zakony rycerskie (joannici, templariusze, krzyżacy), nazywany jest również krzyżem rycerskim lub kawalerskim, w swojej odmianie, w której ramiona rozszerzają się na całej długości, a nie pod ich koniec.</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>=== Krzyż teutoński (krzyż krzyżacki) jako symbol ===</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>=== Krzyż teutoński (krzyż krzyżacki) jako symbol ===</div></td></tr>
<tr><td colspan="2"> </td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins style="font-weight: bold; text-decoration: none;">[[Plik:Sobótka_Strzeblów.jpg|thumb|400px|alt=Krzyż teutoński, Sobótka|2. Monolitowy kamienny krzyż w Sobótce, w kształcie krzyża teutońskiego]]</ins></div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Popularność i znacznie zakonu krzyżackiego upowszechniły jego religijny symbol. Niektóre średniowieczne krzyże kamienne, potocznie ale często w konkretnych wypadkach niesłusznie, nazywane [[Krzyż pokutny|krzyżami pokutnymi]] mają formę krzyża teutońskiego (m.in. Gola Świdnicka, Muzeum Ślężańskie w Sobótce, Sobótka Strzeblów (fot. 1), Proszkowice, Rogów Sobócki).</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Popularność i znacznie zakonu krzyżackiego upowszechniły jego religijny symbol. Niektóre średniowieczne krzyże kamienne, potocznie ale często w konkretnych wypadkach niesłusznie, nazywane [[Krzyż pokutny|krzyżami pokutnymi]] mają formę krzyża teutońskiego (m.in. Gola Świdnicka, Muzeum Ślężańskie w Sobótce, Sobótka Strzeblów (fot. 1), Proszkowice, Rogów Sobócki).</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
</table>Michał Zalewskihttp://kapliczki.org.pl/kapliczki/index.php?title=Krzy%C5%BC_teuto%C5%84ski&diff=6963&oldid=prevMichał Zalewski o 15:47, 13 gru 20202020-12-13T15:47:14Z<p></p>
<table class="diff diff-contentalign-left" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr class="diff-title" lang="pl">
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">← poprzednia wersja</td>
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">Wersja z 15:47, 13 gru 2020</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l1" >Linia 1:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 1:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Plik:Sobótka_Strzeblów.jpg|thumb|alt=Krzyż teutoński, Sobótka|<del class="diffchange diffchange-inline">2</del>. Monolitowy kamienny krzyż w Sobótce, w kształcie krzyża teutońskiego]]</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Plik:Sobótka_Strzeblów.jpg|thumb<ins class="diffchange diffchange-inline">|400px|left</ins>|alt=Krzyż teutoński, Sobótka|<ins class="diffchange diffchange-inline">1</ins>. Monolitowy kamienny krzyż w Sobótce, w kształcie krzyża teutońskiego]]</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>'''Krzyż teutoński''' inaczej '''krzyż krzyżacki to''' [[Typy krzyży|forma krzyża]] łacińskiego używana przez Zakon Szpitala Najświętszej Maryi Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie (zakon krzyżacki, zakon niemiecki), powstały w 1198 r. i znany w Polsce jako Krzyżacy. Określenie pochodzi od łacińskiej nazwy zakonu - ''Ordo fratrum domus hospitalis Sanctae Mariae Theutonicorum in Jerusalem'' w skrócie ''Ordo Theutonicus''.</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>'''Krzyż teutoński''' inaczej '''krzyż krzyżacki to''' [[Typy krzyży|forma krzyża]] łacińskiego używana przez Zakon Szpitala Najświętszej Maryi Panny Domu Niemieckiego w Jerozolimie (zakon krzyżacki, zakon niemiecki), powstały w 1198 r. i znany w Polsce jako Krzyżacy. Określenie pochodzi od łacińskiej nazwy zakonu - ''Ordo fratrum domus hospitalis Sanctae Mariae Theutonicorum in Jerusalem'' w skrócie ''Ordo Theutonicus''.</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Opisywanego tu krzyża rycerzy teutońskich będącego religijnym symbolem zakonu krzyżackiego nie należy mylić z innym symbolem Krzyżaków - herbem (fot. 5), którym jest biała tarcza z czarnym krzyżem greckim (krzyż o równych ramionach).</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Opisywanego tu krzyża rycerzy teutońskich będącego religijnym symbolem zakonu krzyżackiego nie należy mylić z innym symbolem Krzyżaków - herbem (fot. 5), którym jest biała tarcza z czarnym krzyżem greckim (krzyż o równych ramionach).</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Plik:Krzyż teutoński.png|alt=Krzyż krzyżacki, teutoński|thumb|<del class="diffchange diffchange-inline">left|1</del>. Krzyż krzyżacki, krzyż teutoński]]</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Plik:Krzyż teutoński.png|alt=Krzyż krzyżacki, teutoński|thumb|<ins class="diffchange diffchange-inline">2</ins>. Krzyż krzyżacki, krzyż teutoński]]</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>=== Geneza krzyża teutońskiego ===</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>=== Geneza krzyża teutońskiego ===</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Inspiracją dla krzyża zakonu niemieckiego w Jerozolimie był krzyż jednego ze starszych od niego jerozolimskich szpitalników - krzyż templariuszy o ramionach rozszerzonych na obwodzie (fot. 4). Kolor krzyża krzyżackiego został zmieniony na czarny na srebrnym polu (czy też ze srebrną obwódką), co było oddaniem hołdu panującej wówczas w Niemczech dynastii Hohenstaufów, których herbem był czarny orzeł na srebrnym tle. Hohenstaufowie mocno sprzyjali zakonowi. Charakterystyczne dla krzyża templariuszy rozszerzenie zaczynające się w drugiej połowie ramion przekształciło się w krzyżu teutońskim, w zaczynające się od środka krzyża, co spowodowało, że krzyżowi teutońskiemu bliżej do wersji krzyża określanego w heraldyce - krzyżem rycerskim (kawalerskim) niż klasycznego krzyża łapowego, jakim był krzyż templariuszy. Nazwa krzyż łapowy (fr. croix pattée, ang. cross pattée, niem. Tatzenkreuz) nawiązuje do jego wyglądu przypominającego łapę stąpającego zwierzęcia. Krzyż taki, którego różne formy przybierały zakony rycerskie (joannici, templariusze, krzyżacy), nazywany jest również krzyżem rycerskim lub kawalerskim, w swojej odmianie, w której ramiona rozszerzają się na całej długości, a nie pod ich koniec.</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Inspiracją dla krzyża zakonu niemieckiego w Jerozolimie był krzyż jednego ze starszych od niego jerozolimskich szpitalników - krzyż templariuszy o ramionach rozszerzonych na obwodzie (fot. 4). Kolor krzyża krzyżackiego został zmieniony na czarny na srebrnym polu (czy też ze srebrną obwódką), co było oddaniem hołdu panującej wówczas w Niemczech dynastii Hohenstaufów, których herbem był czarny orzeł na srebrnym tle. Hohenstaufowie mocno sprzyjali zakonowi. Charakterystyczne dla krzyża templariuszy rozszerzenie zaczynające się w drugiej połowie ramion przekształciło się w krzyżu teutońskim, w zaczynające się od środka krzyża, co spowodowało, że krzyżowi teutońskiemu bliżej do wersji krzyża określanego w heraldyce - krzyżem rycerskim (kawalerskim) niż klasycznego krzyża łapowego, jakim był krzyż templariuszy. Nazwa krzyż łapowy (fr. croix pattée, ang. cross pattée, niem. Tatzenkreuz) nawiązuje do jego wyglądu przypominającego łapę stąpającego zwierzęcia. Krzyż taki, którego różne formy przybierały zakony rycerskie (joannici, templariusze, krzyżacy), nazywany jest również krzyżem rycerskim lub kawalerskim, w swojej odmianie, w której ramiona rozszerzają się na całej długości, a nie pod ich koniec.</div></td></tr>
</table>Michał Zalewskihttp://kapliczki.org.pl/kapliczki/index.php?title=Krzy%C5%BC_teuto%C5%84ski&diff=6303&oldid=prevMichał Zalewski o 18:07, 22 paź 20202020-10-22T18:07:10Z<p></p>
<table class="diff diff-contentalign-left" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr class="diff-title" lang="pl">
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">← poprzednia wersja</td>
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">Wersja z 18:07, 22 paź 2020</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l3" >Linia 3:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 3:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Opisywanego tu krzyża rycerzy teutońskich będącego religijnym symbolem zakonu krzyżackiego nie należy mylić z innym symbolem Krzyżaków - herbem (fot. 5), którym jest biała tarcza z czarnym krzyżem greckim (krzyż o równych ramionach).</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Opisywanego tu krzyża rycerzy teutońskich będącego religijnym symbolem zakonu krzyżackiego nie należy mylić z innym symbolem Krzyżaków - herbem (fot. 5), którym jest biała tarcza z czarnym krzyżem greckim (krzyż o równych ramionach).</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Plik:Krzyż teutoński.png<del class="diffchange diffchange-inline">|2. Krzyż teutoński, krzyżacki</del>|alt=Krzyż krzyżacki, teutoński|thumb|left|1. Krzyż krzyżacki, krzyż teutoński]]</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Plik:Krzyż teutoński.png|alt=Krzyż krzyżacki, teutoński|thumb|left|1. Krzyż krzyżacki, krzyż teutoński]]</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>=== Geneza krzyża teutońskiego ===</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>=== Geneza krzyża teutońskiego ===</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Inspiracją dla krzyża zakonu niemieckiego w Jerozolimie był krzyż jednego ze starszych od niego jerozolimskich szpitalników - krzyż templariuszy o ramionach rozszerzonych na obwodzie (fot. 4). Kolor krzyża krzyżackiego został zmieniony na czarny na srebrnym polu (czy też ze srebrną obwódką), co było oddaniem hołdu panującej wówczas w Niemczech dynastii Hohenstaufów, których herbem był czarny orzeł na srebrnym tle. Hohenstaufowie mocno sprzyjali zakonowi. Charakterystyczne dla krzyża templariuszy rozszerzenie zaczynające się w drugiej połowie ramion przekształciło się w krzyżu teutońskim, w zaczynające się od środka krzyża, co spowodowało, że krzyżowi teutońskiemu bliżej do wersji krzyża określanego w heraldyce - krzyżem rycerskim (kawalerskim) niż klasycznego krzyża łapowego, jakim był krzyż templariuszy. Nazwa krzyż łapowy (fr. croix pattée, ang. cross pattée, niem. Tatzenkreuz) nawiązuje do jego wyglądu przypominającego łapę stąpającego zwierzęcia. Krzyż taki, którego różne formy przybierały zakony rycerskie (joannici, templariusze, krzyżacy), nazywany jest również krzyżem rycerskim lub kawalerskim, w swojej odmianie, w której ramiona rozszerzają się na całej długości, a nie pod ich koniec.</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Inspiracją dla krzyża zakonu niemieckiego w Jerozolimie był krzyż jednego ze starszych od niego jerozolimskich szpitalników - krzyż templariuszy o ramionach rozszerzonych na obwodzie (fot. 4). Kolor krzyża krzyżackiego został zmieniony na czarny na srebrnym polu (czy też ze srebrną obwódką), co było oddaniem hołdu panującej wówczas w Niemczech dynastii Hohenstaufów, których herbem był czarny orzeł na srebrnym tle. Hohenstaufowie mocno sprzyjali zakonowi. Charakterystyczne dla krzyża templariuszy rozszerzenie zaczynające się w drugiej połowie ramion przekształciło się w krzyżu teutońskim, w zaczynające się od środka krzyża, co spowodowało, że krzyżowi teutońskiemu bliżej do wersji krzyża określanego w heraldyce - krzyżem rycerskim (kawalerskim) niż klasycznego krzyża łapowego, jakim był krzyż templariuszy. Nazwa krzyż łapowy (fr. croix pattée, ang. cross pattée, niem. Tatzenkreuz) nawiązuje do jego wyglądu przypominającego łapę stąpającego zwierzęcia. Krzyż taki, którego różne formy przybierały zakony rycerskie (joannici, templariusze, krzyżacy), nazywany jest również krzyżem rycerskim lub kawalerskim, w swojej odmianie, w której ramiona rozszerzają się na całej długości, a nie pod ich koniec.</div></td></tr>
</table>Michał Zalewski