Krzyż z Chrystusem z blachy i kapliczka przydrożna w Gatce

Z almanach wrocławski
Przejdź do nawigacjiPrzejdź do wyszukiwania

Gatka (niem. Goitke-Neudorf, po 1936 Adriansdorf) to niewielka wieś (177 osób w 2011 r.) w województwie dolnośląskim, w powiecie trzebnickim, w gminie Żmigród. Niedaleko początku miejscowości od strony Radziądza, na łuku drogi, stoi fasadowa kapliczka z wnęką z 1870 r, a obok niej drewniany krzyż z wyciętym z blachy Chrystusem (51°32'07.2"N 16°58'35.0"E). Wieś leżała przy granicy niemiecko-polskiej w latach 1918-1939, po niemieckiej stronie.

Na cokole kapliczki z przodu znajduje się inskrypcja (powielona z tyłu kapliczki) o następującej treści:
Zum Andenken
an den verungluckten Freibauergutsbesitzersohn
Gerhard Rode
Ku pamięci zabitego w wypadku syna wolnego właściciela majątku[1] - Gerharda Rode (ur. 7 marca 1834, zm. 20 czerwca 1856).

Z tyłu na cokole widnieje następujący napis, niestety urywający się w wyniku nieudolnego remontu:
gefertigt Laverdure Breslau, Trach(?)...
1870.
Wykonane przez zakład Laverdure, Wrocław, ...

Jak widać, kapliczkę postawiono czternaście lat po śmierci młodzieńca. Sama firma Laverdure wymieniona jest w katalogu Wielkiej Wystawy w Londynie w 1851 r., prezentującej zdobycze i osiągnięcia przemysłowców i wynalazców z całego świata - musiała być więc w owym czasie firmą o sporym znaczeniu[2].

Nie wiadomo, czy wcześniejszy jest krzyż, czy kapliczka. Oczywiście drewniany krzyż ulegał zniszczeniu i zmieniano mu drzewce. Ostatnio w lipcu 2019 r. Drewno podarowali mieszkańcom wsi Gatka leśnicy z Nadleśnictwa Żmigród. Blaszana postać Chrystusa została wycięta ok. 20 lat temu (czyli na początku XXI w.) przez właściciela widocznej na zdjęciu posesji. Poprzedni blaszany Chrystus był już mocno skorodowany i nie nadawał się do odnowienia. Postać Ukrzyżowanego w tej formie pojawiła się powszechnie pod koniec XIX w., a nasilenie jej umieszczania na krzyżach na Dolnym Śląsku to pierwsze dwa dziesięciolecia XX w. Wymienionego blaszanego Chrystusa nie pomalowano kolorowo jak poprzedniego. Wśród mieszkańców wsi nie znalazła się osoba, która by się tego podjęła.


Przypisy

  1. Freibauergutsbesitzer to określnie wolnego osobiście gospodarza, będącego właścicielem uprawianej przez siebie ziemi. W latach powstania kapliczki miało już tylko znacznie historyczne - prestiżowe. Oznaczało przedstawiciela najwyższej warstwy społeczności wsi.
  2. Katalog wystawy