http://kapliczki.org.pl/kapliczki/index.php?title=Lasowiackie_kapliczki_w_skansenie_w_Kolbuszowej&feed=atom&action=historyLasowiackie kapliczki w skansenie w Kolbuszowej - Historia wersji2024-03-29T11:56:33ZHistoria wersji tej strony wikiMediaWiki 1.33.1http://kapliczki.org.pl/kapliczki/index.php?title=Lasowiackie_kapliczki_w_skansenie_w_Kolbuszowej&diff=20556&oldid=prevAnna Kowalczewska: UWAGA! Zastąpienie treści hasła bardzo krótkim tekstem: „<html> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>almanach wrocławski</title> <meta http-equiv="refresh" content="0; http:/silesiacum...”2024-03-25T11:08:56Z<p>UWAGA! Zastąpienie treści hasła bardzo krótkim tekstem: „<html> <head> <meta charset="UTF-8"> <title>almanach wrocławski</title> <meta http-equiv="refresh" content="0; http:/silesiacum...”</p>
<table class="diff diff-contentalign-left" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr class="diff-title" lang="pl">
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">← poprzednia wersja</td>
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">Wersja z 11:08, 25 mar 2024</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l1" >Linia 1:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 1:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">[[Plik:Staniszewskie_kapliczka_domkowa_w_skansenie_w_kolbuszowej.jpeg|thumb|200px|1. Kapliczka domkowa, Staniszewskie]]</del></div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins class="diffchange diffchange-inline"><html></ins></div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">[[Plik:Kolbuszowa lasowiacka kapliczka brogowa.jpeg|thumb|200px|2. Kapliczka brogowa, Jeżowe]]</del></div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins class="diffchange diffchange-inline"><head></ins></div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">[[Plik:Widełka kapliczka kłodowa.jpeg|thumb|200px|3. Kapliczka kłodowa, Widełki]]</del></div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins class="diffchange diffchange-inline"><meta charset="UTF-8"></ins></div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">[[Plik:Kolbuszowa dolna chrystus ukrzyżowany.jpeg|thumb|200px|4. Chrystus Ukrzyżowany, ludowa rzeźba z 1. poł. XIX w., Kolbuszowa Dolna]]</del></div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins class="diffchange diffchange-inline"><title>almanach wrocławski</title></ins></div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">[[Plik:Domatków kapliczka skrzynkowa.jpeg|thumb|200px|5. Kapliczka skrzynkowa z 2. poł. XIX w., Domatków]]</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">[[Plik:Kolbuszowa górna kapliczka słupowa.jpeg|thumb|200px|6. Kapliczka skrzynkowa, Kolbuszowa Górna]]</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">'''Lasowiacy''', nazywający siebie Lesiokami, to grupa etnograficzna, którą stanowią mieszkańcy Puszczy Sandomierskiej w widłach Wisły i Sanu oraz szerokiego pasa na prawym brzegu Sanu. W średniowieczu były to graniczne tereny pomiędzy Polską a księstwami ruskimi. Niesprzyjające osadnictwu tereny puszczy stanowiły naturalną granicę. Teren ten przyłączył ostatecznie do Polski Kazimierz Wielki w XIV w. Osadnictwo rozwijało się powoli i z początku obejmowało głównie doliny Wisły i Sanu oraz wcześniej wytrzebione z lasu tereny Płaskowyżu Kolbuszowskiego. Niedostępne, podmokłe i bagienne tereny puszczańskie w środku krainy oraz na prawym brzegu Sanu, poprzecinane zmieniającymi w różnych porach roku koryta rzekami, nie stanowiły atrakcyjnego terenu do zamieszkania. Przez długi czas puszcza ściągała głównie uciekinierów z innych stron, chroniących się przed pańszczyzną, oraz zbiegów ściganych przez prawo. Osadzano tu również przymusowo jeńców wojennych. </del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">Sposób zaludniania przypomina osadnictwo innego puszczańskiego terenu granicznego </del>- <del class="diffchange diffchange-inline">[[:Kategoria:Kurpiowskie kapliczki|Kurpi]]. Podobne też były zajęcia osadników, utrzymujących się głównie z bogactw naturalnych lasów i wód. Oprócz łowiectwa i myślistwa trudnili się bartnictwem, hodując pszczoły na potężnych żywych drzewach (barciach). Liczne torfowiska pozwalały na rozwój wytopu rudy darniowej, a nieograniczone zasoby drewna na wypalanie węgla drzewnego oraz wytapianie smoły i mazi. Z czasem taka ekstensywna gospodarka doprowadziła do zmniejszenia zasobów puszczy, ale jednocześnie zwiększała tereny nadające się do uprawy rolnej, co powodowało intensyfikację osadnictwa. Zachęcała do tego polityka w królewszczyznach i na ziemiach prywatnych właścicieli poprzez stworzenie dogodnych warunków, przywilejów, jak m.in. lata zwolnień od pańszczyzny. Najczęściej przybywali osadnicy z przeludnionego Mazowsza oraz z zachodniej i centralnej Małopolski, ale pojawiali się też przybysze z Litwy, Rusi i Wołoszczyzny. Nadal, jeszcze w XVI i XVII w., osiedlano tu jeńców wojennych: tatarskich, tureckich, kozackich. W XVIII w. po I rozbiorze Polski doszli do tego tygla osadnicy niemieccy, sprowadzani w akcji [[kolonizacja józefińska|kolonizacji józefińskiej]]<ref group</del>="<del class="diffchange diffchange-inline">uwaga</del>"<del class="diffchange diffchange-inline">>Kolonizacja józefińska to akcja kolonizacyjna rozpoczęta po I rozbiorze Polski w 1772 r. W dobrach rządowych na obszar zaboru austriackiego sprowadzono w jej ramach ok. 18 000 Niemców w 120 czysto niemieckich osadach i w 55 mieszanych. Osady niemieckie istniały do II wojny światowej. Z terenów zajętych w 1939 r. przez Sowietów Niemcy galicyjscy wyjechali w 1940 r. Pozostałe wsie opuścili razem z wycofującą się armią niemiecką w latach 1944-1945.</ref>. </del></div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins class="diffchange diffchange-inline"><meta http</ins>-<ins class="diffchange diffchange-inline">equiv</ins>="<ins class="diffchange diffchange-inline">refresh</ins>" <ins class="diffchange diffchange-inline">content=</ins>"<ins class="diffchange diffchange-inline">0; http</ins>:<ins class="diffchange diffchange-inline">/silesiacum</ins>.<ins class="diffchange diffchange-inline">pl/</ins>Lasowiackie kapliczki w skansenie w Kolbuszowej</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div> </div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>"/></div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">Z tej wielobarwnej mozaiki etnicznej ludzi o różnych językach, obyczajach i religii oraz żyjących w warunkach utrudnionego kontaktu z ośrodkami cywilizacji wykształciła się odrębna grupa etnograficzna, identyfikująca się sama własną kulturą materialną i duchową w postaci specyficznej gwary, wierzeń religijnych, ubioru, architektury, obrzędowości. Grupa ta zaczęła określać się Lesiokami. W 2. połowie XIX w. etnografowie przyjęli dla nich nazwę Lasowiacy. </del></div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div></<ins class="diffchange diffchange-inline">head</ins>></div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div> </div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div></<ins class="diffchange diffchange-inline">html</ins>></div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">Pracujący w XIX w. w kilku parafiach lasowiackich ksiądz Wojciech Michna tak charakteryzuje Lasowiaków:</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>"<del class="diffchange diffchange-inline">''Lud sam, w puszczy sandomierskiej osiadły, w pasie środkowym, jest nam dowodem żywym, że jego dziadkowie stali opornie najdłużej przy starej wierze. Nigdzie nie znalazłem tyle zabobonów, przesądów, czarów itd., jak tutaj między ludem, a te gusła wszystkie przechowuje lud z taką wiarą, jakby one były nakazane ongi przez księży, jakby były od Kościoła podane. Nigdzie nie znalazłem między ludem takiej spotęgowanej wiary w Kościoła naukę, jak tutaj. Ksiądz porządny i do ludu przywiązany jest tu bożyszczem ludowym, ma głos na okolicę. Niestety! Nigdzie nie znalazłem takiej ochoty do włóczenia się po odpustach, jak tu u ludu. (...) Nigdzie nie znalazłem takiej brudoty po chałupach u ludu jak tu.(...) Mało gdzie znalazłem takie czerstwe zdrowie i wytrzymałość na wszystkie powietrza zmiany jak u Lasowiaków. Stąd też idzie, że Mazur z puszczy jest najlepszym i najwytrwalszym żołnierzem. Dlatego to dostał mu się przydomek</del>: <del class="diffchange diffchange-inline">Mazur spod ciemnej gwiazdy''"</del>. <del class="diffchange diffchange-inline">W latach międzywojennych odrębnością Lasowiaków zaskoczony jest etnograf Franciszek Kotula: "''Byli to bardzo śmieszni, bo jacyś inni ludzie, inni ze względu na ubiór, jak na mowę. Mieli więc na nogach sznurowane chodaki, a na głowach wysokie czapy z "kukurydzami", spod których jakby uciekały długie włosy. Ubrani byli w bielutkie płótniaki lub brązowe sukmany, a tak zwane sumienie mieli zawsze gołe''". </del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div> </div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">Przywiązanie i szacunek Lasowiaków do puszczy przejawia się w ich powiedzeniu: ''las uociec nas, a my dzieci jigo, jidziewa do nigo.''</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div> </div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">Kultura Lasowiaków wyrażała się również w kapliczkach i krzyżach przydrożnych. Siłą rzeczy budulcem było drewno. Lasowska sztuka małej architektury sakralnej, a zwłaszcza rzeźba ludowa, nie rozwinęła się tak spektakularnie jak np. na Kurpiach, ale można spotkać jeszcze ''in situ'' ciekawe jej przykłady. Wyobrażenie o charakterze tej twórczości można uzyskać dzięki zgromadzonym w skansenie w Kolbuszowej kilku jej przykładom.</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div> </div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">== </del>Lasowiackie <del class="diffchange diffchange-inline">(lasowskie) </del>kapliczki w skansenie w Kolbuszowej <del class="diffchange diffchange-inline">==</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline"># [[Drewniane kapliczki domkowe|Kapliczka domkowa]] ze Staniszewskiego w powiecie kolbuszowskim (fot. 1). Kapliczka z przełomu XIX i XX w. konstrukcji słupowej na planie kwadratu, oszalowana deskami i pokryta dwuspadowym daszkiem. Zamknięta ze wszystkich stron, w ścianie frontowej drzwi z dużym, przeszklonym oknem. W bocznych ścianach małe, przeszklone okienka. W środku ołtarzyk ozdobiony oleodrukami. Kapliczki domkowe o podobnej konstrukcji i wyglądzie spotkać można na Kurpiach (np. w [[Dąbrówka (pow. ostrołęcki)|Dąbrówce]]). Kapliczka trafiła do skansenu w 1990 r. jako darowizna Stanisława Grodzali.</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline"># [[Kapliczka brogowa]] (fot. 2). Kapliczka jest wierną repliką kapliczki z 1824 r. z Jeżowego w powiecie niżańskim. Oryginalna kapliczka ufundowana została przez chłopa z Jeżowego Sagana dla rzeźby [[święty Jan Nepomucen|św. Jana Nepomucena]] przeniesionej z kapliczki, którą rozebrali koloniści niemieccy osadzeni pod koniec XVIII w. w dobrach kameralnych<ref group="uwaga</del>"<del class="diffchange diffchange-inline">>Dobra kameralne (od ''kamera'' - komora, skrzynia) to w Austrii dobra władcy. Na terenach zabranych Rzeczypospolitej były to dawne królewszczyzny, sekularyzowane majątki zakonne i kościelne<</del>/<del class="diffchange diffchange-inline">ref</del>><del class="diffchange diffchange-inline">Jeżowego w ramach tzw. kolonizacji józefińskiej. Brogowej konstrukcji kapliczka z balustradką ma czterospadowy dach kryty gontem ze szczytem zakończonym [[pazdur]]em z metalowym krzyżem kowalskiej roboty. Na prawym słupie zawieszona jest drewniana skarbonka z XIX w., pochodząca z cerkwi we wsi Krzywcza w powiecie przemyskim. Nielasowiacka jest również znajdująca się w kapliczce polichromowana ludowa rzeźba św. Jana Nepomucena z XIX w. Pochodzi ze wsi Żurawica w powiecie przemyskim (fot. 7). </del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline"># [[Kapliczka kłodowa|Kłodowa kapliczka]] ze wsi Widełki powiat kolbuszowski (fot. 3). Kapliczka wykonana jest z pnia dębu ociosanego w czworoboczny słup rozszerzający się w górnej partii, w której wydłubano wnękę na świątka zwieńczoną dwuspadowym, blaszanym daszkiem. Kapliczka jest darowizną rodziny Sitarzów z Widełki, a umieszczona we wnęce rzeźba Chrystusa Ukrzyżowanego (fot. 8) to praca ucznia Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Mielcu - Jacka Kopy.</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline"># Ludowa rzeźba Chrystusa Ukrzyżowanego (fot. 4) z 1. poł XIX w. Polichromowana rzeźba pochodzi ze wsi Kolbuszowa Dolna i pierwotnie umieszczona była we wnęce pnia wiązu. To pierwszy obiekt przeniesiony do skansenu (figura z drzewem wiązu) na początku lat 70. XX w., podarowany przez Józefa Rząsę. Po zniszczeniu wiązu spowodowanym warunkami atmosferycznymi Chrystusa umieszczono na pniu obumarłego dębu. Rzeźbę chroni ozdobny okap wycięty z blachy. Jest to rekonstrukcja pierwotnego daszka, podarowana przez H. i E. Popielów z Kolbuszowej. </del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline"># [[Kapliczki skrzynkowe|Kapliczka skrzynkowa]] z Domatkowa w powiecie Kolbuszowskim (fot. 5). Kapliczka w kształcie małej drewnianej skrzynki przeszklonej z przodu i przykrytej dwuspadowym daszkiem pochodzi z 2. poł. XIX w. Wewnątrz znajduje się ludowa rzeźba Chrystusa Ukrzyżowanego. Szczyt zakończony jest drewnianą pasyjką z metalowym odlewem Ukrzyżowanego. Kapliczka zawieszona jest na słupie dębowym. Do skansenu trafiła jako darowizna przekazana przez rodzinę Mazurów z Domatkowa. </del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline"># Kapliczka skrzynkowa (fot. 6) z Kolbuszowej Górnej. Pierwotnie był to drewniany krzyż przydrożny. W okresie międzywojennym odpadło od niego poziome ramię. Na powstałym w ten sposób słupie zawieszono drewnianą skrzynkę z blaszanym, dwuspadowym daszkiem. Wewnątrz znajduje się gipsowa figurka Matki Boskiej. Kapliczka jest darowizną rodziny Kabatów z Kolbuszowej Górnej. </del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div> </div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline"><gallery></del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">Plik:Żurawica, św. Jan Nepomucen.jpeg|7. Rzeźba św. Jana Nepomucena z kapliczki brogowej</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">Plik:Widełka kapliczka kłodowa a.jpeg|8. Chrystus Ukrzyżowany w kapliczce kłodowej</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div></<del class="diffchange diffchange-inline">gallery</del>></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div> </div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">== Uwagi ==</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><<del class="diffchange diffchange-inline">references group="uwaga"</del>/></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div> </div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">== Źródła ==</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">* ''Szlakami Lasowiaków - przewodnik'', Wokówka 2012</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">* Informacje o kapliczkach pochodzą z opisów w Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline"> </del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div> </div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">[[Kategoria:Lasowiackie kapliczki]]</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">[[Kategoria:Województwo podkarpackie]]</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">[[Kategoria:Małopolskie Nepomuki]]</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">[[Kategoria:Kapliczki brogowe]]</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">[[Kategoria:Drewniane kapliczki domkowe]]</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">[[Kategoria:Kapliczki kłodowe]]</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">[[Kategoria:Kapliczki skrzynkowe]]</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">[[Kategoria:Chrystus Ukrzyżowany]]</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">[[Kategoria:Święty Jan Nepomucen]]</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">[[Kategoria:Rzeźba ludowa]]</del></div></td><td colspan="2"> </td></tr>
</table>Anna Kowalczewskahttp://kapliczki.org.pl/kapliczki/index.php?title=Lasowiackie_kapliczki_w_skansenie_w_Kolbuszowej&diff=10193&oldid=prevAnna Kowalczewska o 15:23, 20 lip 20212021-07-20T15:23:56Z<p></p>
<table class="diff diff-contentalign-left" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr class="diff-title" lang="pl">
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">← poprzednia wersja</td>
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">Wersja z 15:23, 20 lip 2021</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l5" >Linia 5:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 5:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Plik:Domatków kapliczka skrzynkowa.jpeg|thumb|200px|5. Kapliczka skrzynkowa z 2. poł. XIX w., Domatków]]</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Plik:Domatków kapliczka skrzynkowa.jpeg|thumb|200px|5. Kapliczka skrzynkowa z 2. poł. XIX w., Domatków]]</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Plik:Kolbuszowa górna kapliczka słupowa.jpeg|thumb|200px|6. Kapliczka skrzynkowa, Kolbuszowa Górna]]</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Plik:Kolbuszowa górna kapliczka słupowa.jpeg|thumb|200px|6. Kapliczka skrzynkowa, Kolbuszowa Górna]]</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>'''Lasowiacy''', nazywający siebie Lesiokami, to grupa etnograficzna, którą stanowią mieszkańcy Puszczy Sandomierskiej w widłach Wisły i Sanu oraz szerokiego pasa na prawym brzegu Sanu. W średniowieczu były to graniczne tereny pomiędzy Polską <del class="diffchange diffchange-inline">i </del>księstwami ruskimi. Niesprzyjające osadnictwu tereny puszczy stanowiły naturalną granicę. Teren ten przyłączył ostatecznie do Polski Kazimierz Wielki w XIV w. Osadnictwo rozwijało się powoli i z początku obejmowało głównie doliny Wisły i Sanu oraz wcześniej wytrzebione z lasu tereny Płaskowyżu Kolbuszowskiego. Niedostępne, podmokłe i bagienne tereny puszczańskie w środku krainy oraz na prawym brzegu Sanu, poprzecinane zmieniającymi w różnych porach roku koryta rzekami, nie stanowiły atrakcyjnego terenu do zamieszkania. Przez długi czas puszcza ściągała głównie uciekinierów z innych stron chroniących się przed pańszczyzną oraz zbiegów ściganych przez prawo. Osadzano tu również przymusowo jeńców wojennych. </div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>'''Lasowiacy''', nazywający siebie Lesiokami, to grupa etnograficzna, którą stanowią mieszkańcy Puszczy Sandomierskiej w widłach Wisły i Sanu oraz szerokiego pasa na prawym brzegu Sanu. W średniowieczu były to graniczne tereny pomiędzy Polską <ins class="diffchange diffchange-inline">a </ins>księstwami ruskimi. Niesprzyjające osadnictwu tereny puszczy stanowiły naturalną granicę. Teren ten przyłączył ostatecznie do Polski Kazimierz Wielki w XIV w. Osadnictwo rozwijało się powoli i z początku obejmowało głównie doliny Wisły i Sanu oraz wcześniej wytrzebione z lasu tereny Płaskowyżu Kolbuszowskiego. Niedostępne, podmokłe i bagienne tereny puszczańskie w środku krainy oraz na prawym brzegu Sanu, poprzecinane zmieniającymi w różnych porach roku koryta rzekami, nie stanowiły atrakcyjnego terenu do zamieszkania. Przez długi czas puszcza ściągała głównie uciekinierów z innych stron<ins class="diffchange diffchange-inline">, </ins>chroniących się przed pańszczyzną<ins class="diffchange diffchange-inline">, </ins>oraz zbiegów ściganych przez prawo. Osadzano tu również przymusowo jeńców wojennych. </div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Sposób zaludniania przypomina osadnictwo innego puszczańskiego terenu granicznego - [[:Kategoria:Kurpiowskie kapliczki|Kurpi]]. Podobne też były zajęcia osadników, utrzymujących się głównie z bogactw naturalnych lasów i wód. Oprócz łowiectwa i myślistwa trudnili się bartnictwem, hodując pszczoły na potężnych żywych drzewach (barciach). Liczne torfowiska pozwalały na rozwój wytopu rudy darniowej, a nieograniczone zasoby <del class="diffchange diffchange-inline">drzewa </del>na wypalanie węgla drzewnego oraz wytapianie smoły i mazi. Z czasem taka ekstensywna gospodarka doprowadziła do zmniejszenia zasobów puszczy, ale jednocześnie zwiększała tereny nadające się do uprawy rolnej, co powodowało intensyfikację osadnictwa. Zachęcała do tego polityka w królewszczyznach i prywatnych właścicieli poprzez stworzenie dogodnych warunków, przywilejów, lata zwolnień od pańszczyzny. Najczęściej przybywali osadnicy z przeludnionego Mazowsza oraz z zachodniej i centralnej Małopolski, ale pojawiali się też przybysze z Litwy, Rusi i Wołoszczyzny. Nadal, jeszcze w XVI i XVII w., <del class="diffchange diffchange-inline">osadzano </del>tu jeńców wojennych: tatarskich, tureckich, kozackich. W XVIII w. po I rozbiorze Polski doszli do tego tygla osadnicy niemieccy <del class="diffchange diffchange-inline">osadzani </del>w akcji [[kolonizacja józefińska|kolonizacji józefińskiej]]<ref group="uwaga">Kolonizacja józefińska to akcja kolonizacyjna rozpoczęta po I rozbiorze Polski w 1772 r. W dobrach rządowych na <del class="diffchange diffchange-inline">obszarze </del>zaboru austriackiego <del class="diffchange diffchange-inline">osadzono </del>w jej ramach ok. 18 000 Niemców w 120 czysto niemieckich osadach i w 55 mieszanych. Osady niemieckie istniały do II wojny światowej. Z <del class="diffchange diffchange-inline">trenów </del>zajętych w 1939 r. przez Sowietów Niemcy galicyjscy wyjechali w 1940 r. Pozostałe wsie opuścili razem z wycofującą się armią niemiecką w latach 1944-1945.</ref>. </div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Sposób zaludniania przypomina osadnictwo innego puszczańskiego terenu granicznego - [[:Kategoria:Kurpiowskie kapliczki|Kurpi]]. Podobne też były zajęcia osadników, utrzymujących się głównie z bogactw naturalnych lasów i wód. Oprócz łowiectwa i myślistwa trudnili się bartnictwem, hodując pszczoły na potężnych żywych drzewach (barciach). Liczne torfowiska pozwalały na rozwój wytopu rudy darniowej, a nieograniczone zasoby <ins class="diffchange diffchange-inline">drewna </ins>na wypalanie węgla drzewnego oraz wytapianie smoły i mazi. Z czasem taka ekstensywna gospodarka doprowadziła do zmniejszenia zasobów puszczy, ale jednocześnie zwiększała tereny nadające się do uprawy rolnej, co powodowało intensyfikację osadnictwa. Zachęcała do tego polityka w królewszczyznach i <ins class="diffchange diffchange-inline">na ziemiach </ins>prywatnych właścicieli poprzez stworzenie dogodnych warunków, przywilejów, <ins class="diffchange diffchange-inline">jak m.in. </ins>lata zwolnień od pańszczyzny. Najczęściej przybywali osadnicy z przeludnionego Mazowsza oraz z zachodniej i centralnej Małopolski, ale pojawiali się też przybysze z Litwy, Rusi i Wołoszczyzny. Nadal, jeszcze w XVI i XVII w., <ins class="diffchange diffchange-inline">osiedlano </ins>tu jeńców wojennych: tatarskich, tureckich, kozackich. W XVIII w. po I rozbiorze Polski doszli do tego tygla osadnicy niemieccy<ins class="diffchange diffchange-inline">, sprowadzani </ins>w akcji [[kolonizacja józefińska|kolonizacji józefińskiej]]<ref group="uwaga">Kolonizacja józefińska to akcja kolonizacyjna rozpoczęta po I rozbiorze Polski w 1772 r. W dobrach rządowych na <ins class="diffchange diffchange-inline">obszar </ins>zaboru austriackiego <ins class="diffchange diffchange-inline">sprowadzono </ins>w jej ramach ok. 18 000 Niemców w 120 czysto niemieckich osadach i w 55 mieszanych. Osady niemieckie istniały do II wojny światowej. Z <ins class="diffchange diffchange-inline">terenów </ins>zajętych w 1939 r. przez Sowietów Niemcy galicyjscy wyjechali w 1940 r. Pozostałe wsie opuścili razem z wycofującą się armią niemiecką w latach 1944-1945.</ref>. </div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Z tej wielobarwnej mozaiki etnicznej ludzi o różnych językach, obyczajach i religii oraz żyjących w warunkach utrudnionego kontaktu z ośrodkami cywilizacji wykształciła się odrębna grupa etnograficzna, identyfikująca się sama własną kulturą materialną i duchową w postaci specyficznej gwary, wierzeń religijnych, ubioru, architektury, obrzędowości. Grupa ta zaczęła określać się Lesiokami. W 2. połowie XIX w. etnografowie przyjęli dla nich nazwę Lasowiacy. </div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>Z tej wielobarwnej mozaiki etnicznej ludzi o różnych językach, obyczajach i religii oraz żyjących w warunkach utrudnionego kontaktu z ośrodkami cywilizacji wykształciła się odrębna grupa etnograficzna, identyfikująca się sama własną kulturą materialną i duchową w postaci specyficznej gwary, wierzeń religijnych, ubioru, architektury, obrzędowości. Grupa ta zaczęła określać się Lesiokami. W 2. połowie XIX w. etnografowie przyjęli dla nich nazwę Lasowiacy. </div></td></tr>
<tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l20" >Linia 20:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 20:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>== Lasowiackie (lasowskie) kapliczki w skansenie w Kolbuszowej ==</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>== Lasowiackie (lasowskie) kapliczki w skansenie w Kolbuszowej ==</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div># [[Drewniane kapliczki domkowe|Kapliczka domkowa]] ze Staniszewskiego w powiecie kolbuszowskim (fot. 1). Kapliczka z przełomu XIX i XX w. konstrukcji słupowej na planie kwadratu, oszalowana deskami i pokryta dwuspadowym daszkiem. Zamknięta ze wszystkich stron, w ścianie frontowej drzwi z dużym, przeszklonym oknem. W bocznych ścianach małe, przeszklone okienka. W środku ołtarzyk ozdobiony oleodrukami. Kapliczki domkowe o podobnej konstrukcji i wyglądzie spotkać można na Kurpiach (np. w [[Dąbrówka (pow. ostrołęcki)|Dąbrówce]]). Kapliczka trafiła do skansenu w 1990 r. jako darowizna Stanisława Grodzali.</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div># [[Drewniane kapliczki domkowe|Kapliczka domkowa]] ze Staniszewskiego w powiecie kolbuszowskim (fot. 1). Kapliczka z przełomu XIX i XX w. konstrukcji słupowej na planie kwadratu, oszalowana deskami i pokryta dwuspadowym daszkiem. Zamknięta ze wszystkich stron, w ścianie frontowej drzwi z dużym, przeszklonym oknem. W bocznych ścianach małe, przeszklone okienka. W środku ołtarzyk ozdobiony oleodrukami. Kapliczki domkowe o podobnej konstrukcji i wyglądzie spotkać można na Kurpiach (np. w [[Dąbrówka (pow. ostrołęcki)|Dąbrówce]]). Kapliczka trafiła do skansenu w 1990 r. jako darowizna Stanisława Grodzali.</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div># [[Kapliczka brogowa]] (fot. 2). Kapliczka jest wierną repliką kapliczki z 1824 r. z Jeżowego w powiecie niżańskim. Oryginalna kapliczka ufundowana została przez chłopa z Jeżowego Sagana dla rzeźby [[święty Jan Nepomucen|św. Jana Nepomucena]] przeniesionej z kapliczki, którą rozebrali koloniści niemieccy osadzeni pod koniec XVIII w. w dobrach kameralnych<ref group="uwaga">Dobra kameralne (od ''kamera'' - komora, skrzynia) to w Austrii dobra władcy. Na terenach zabranych Rzeczypospolitej były to dawne królewszczyzny, sekularyzowane majątki zakonne i kościelne</ref>Jeżowego w ramach tzw. kolonizacji józefińskiej. Brogowej konstrukcji kapliczka z balustradką ma czterospadowy dach kryty gontem ze szczytem zakończonym [[pazdur]]em z metalowym krzyżem kowalskiej roboty. Na prawym słupie zawieszona jest drewniana skarbonka z XIX w. pochodząca z cerkwi we wsi Krzywcza w powiecie przemyskim. Nielasowiacka jest również znajdująca się w kapliczce polichromowana ludowa rzeźba św. Jana Nepomucena z XIX w. Pochodzi ze wsi Żurawica w powiecie przemyskim (fot. 7). </div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div># [[Kapliczka brogowa]] (fot. 2). Kapliczka jest wierną repliką kapliczki z 1824 r. z Jeżowego w powiecie niżańskim. Oryginalna kapliczka ufundowana została przez chłopa z Jeżowego Sagana dla rzeźby [[święty Jan Nepomucen|św. Jana Nepomucena]] przeniesionej z kapliczki, którą rozebrali koloniści niemieccy osadzeni pod koniec XVIII w. w dobrach kameralnych<ref group="uwaga">Dobra kameralne (od ''kamera'' - komora, skrzynia) to w Austrii dobra władcy. Na terenach zabranych Rzeczypospolitej były to dawne królewszczyzny, sekularyzowane majątki zakonne i kościelne</ref>Jeżowego w ramach tzw. kolonizacji józefińskiej. Brogowej konstrukcji kapliczka z balustradką ma czterospadowy dach kryty gontem ze szczytem zakończonym [[pazdur]]em z metalowym krzyżem kowalskiej roboty. Na prawym słupie zawieszona jest drewniana skarbonka z XIX w.<ins class="diffchange diffchange-inline">, </ins>pochodząca z cerkwi we wsi Krzywcza w powiecie przemyskim. Nielasowiacka jest również znajdująca się w kapliczce polichromowana ludowa rzeźba św. Jana Nepomucena z XIX w. Pochodzi ze wsi Żurawica w powiecie przemyskim (fot. 7). </div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div># [[Kapliczka kłodowa|Kłodowa kapliczka]] ze wsi Widełki powiat kolbuszowski (fot. 3). Kapliczka wykonana jest z pnia dębu ociosanego w czworoboczny słup rozszerzający się w górnej partii, w której wydłubano wnękę na świątka zwieńczoną dwuspadowym, blaszanym daszkiem. Kapliczka jest darowizną rodziny Sitarzów z Widełki, a umieszczona we wnęce rzeźba Chrystusa Ukrzyżowanego (fot. 8) to praca ucznia Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Mielcu - Jacka Kopy.</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div># [[Kapliczka kłodowa|Kłodowa kapliczka]] ze wsi Widełki powiat kolbuszowski (fot. 3). Kapliczka wykonana jest z pnia dębu ociosanego w czworoboczny słup rozszerzający się w górnej partii, w której wydłubano wnękę na świątka zwieńczoną dwuspadowym, blaszanym daszkiem. Kapliczka jest darowizną rodziny Sitarzów z Widełki, a umieszczona we wnęce rzeźba Chrystusa Ukrzyżowanego (fot. 8) to praca ucznia Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Mielcu - Jacka Kopy.</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div># Ludowa rzeźba Chrystusa Ukrzyżowanego (fot. 4) z 1. poł XIX w. Polichromowana rzeźba pochodzi ze wsi Kolbuszowa Dolna i pierwotnie umieszczona była we wnęce pnia wiązu. To pierwszy obiekt przeniesiony do skansenu (figura z drzewem wiązu) na początku lat 70. XX w., podarowany przez Józefa Rząsę. Po zniszczeniu wiązu spowodowanym warunkami atmosferycznymi Chrystusa umieszczono na pniu obumarłego dębu. Rzeźbę chroni ozdobny okap wycięty z blachy. Jest to rekonstrukcja pierwotnego daszka, podarowana przez H. i E. Popielów z Kolbuszowej. </div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div># Ludowa rzeźba Chrystusa Ukrzyżowanego (fot. 4) z 1. poł XIX w. Polichromowana rzeźba pochodzi ze wsi Kolbuszowa Dolna i pierwotnie umieszczona była we wnęce pnia wiązu. To pierwszy obiekt przeniesiony do skansenu (figura z drzewem wiązu) na początku lat 70. XX w., podarowany przez Józefa Rząsę. Po zniszczeniu wiązu spowodowanym warunkami atmosferycznymi Chrystusa umieszczono na pniu obumarłego dębu. Rzeźbę chroni ozdobny okap wycięty z blachy. Jest to rekonstrukcja pierwotnego daszka, podarowana przez H. i E. Popielów z Kolbuszowej. </div></td></tr>
</table>Anna Kowalczewskahttp://kapliczki.org.pl/kapliczki/index.php?title=Lasowiackie_kapliczki_w_skansenie_w_Kolbuszowej&diff=9393&oldid=prevMichał Zalewski o 21:07, 23 kwi 20212021-04-23T21:07:46Z<p></p>
<table class="diff diff-contentalign-left" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr class="diff-title" lang="pl">
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">← poprzednia wersja</td>
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">Wersja z 21:07, 23 kwi 2021</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l43" >Linia 43:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 43:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:Małopolskie Nepomuki]]</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:Małopolskie Nepomuki]]</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:Kapliczki brogowe]]</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:Kapliczki brogowe]]</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:<del class="diffchange diffchange-inline">Kapliczki </del>domkowe]]</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:<ins class="diffchange diffchange-inline">Drewniane kapliczki </ins>domkowe]]</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:Kapliczki kłodowe]]</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:Kapliczki kłodowe]]</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:Kapliczki skrzynkowe]]</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:Kapliczki skrzynkowe]]</div></td></tr>
</table>Michał Zalewskihttp://kapliczki.org.pl/kapliczki/index.php?title=Lasowiackie_kapliczki_w_skansenie_w_Kolbuszowej&diff=9391&oldid=prevMichał Zalewski o 21:05, 23 kwi 20212021-04-23T21:05:28Z<p></p>
<table class="diff diff-contentalign-left" data-mw="interface">
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<col class="diff-marker" />
<col class="diff-content" />
<tr class="diff-title" lang="pl">
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">← poprzednia wersja</td>
<td colspan="2" style="background-color: #fff; color: #222; text-align: center;">Wersja z 21:05, 23 kwi 2021</td>
</tr><tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l1" >Linia 1:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 1:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Plik:Staniszewskie_kapliczka_domkowa_w_skansenie_w_kolbuszowej.jpeg|thumb|200px|Kapliczka domkowa]]</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Plik:Staniszewskie_kapliczka_domkowa_w_skansenie_w_kolbuszowej.jpeg|thumb|200px|<ins class="diffchange diffchange-inline">1. </ins>Kapliczka domkowa<ins class="diffchange diffchange-inline">, Staniszewskie</ins>]]</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Plik:Kolbuszowa lasowiacka kapliczka brogowa.jpeg|thumb|200px|Kapliczka brogowa]]</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Plik:Kolbuszowa lasowiacka kapliczka brogowa.jpeg|thumb|200px|<ins class="diffchange diffchange-inline">2. </ins>Kapliczka brogowa<ins class="diffchange diffchange-inline">, Jeżowe</ins>]]</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Plik:Widełka kapliczka kłodowa.jpeg|thumb|200px|Kapliczka kłodowa]]</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Plik:Widełka kapliczka kłodowa.jpeg|thumb|200px|<ins class="diffchange diffchange-inline">3. </ins>Kapliczka kłodowa<ins class="diffchange diffchange-inline">, Widełki</ins>]]</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Plik:Kolbuszowa dolna chrystus ukrzyżowany.jpeg|thumb|200px|Chrystus Ukrzyżowany, ludowa rzeźba z 1. poł. XIX w.]]</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Plik:Kolbuszowa dolna chrystus ukrzyżowany.jpeg|thumb|200px|<ins class="diffchange diffchange-inline">4. </ins>Chrystus Ukrzyżowany, ludowa rzeźba z 1. poł. XIX w.<ins class="diffchange diffchange-inline">, Kolbuszowa Dolna</ins>]]</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Plik:Domatków kapliczka skrzynkowa.jpeg|thumb|200px|Kapliczka skrzynkowa z 2. poł. XIX w.]]</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Plik:Domatków kapliczka skrzynkowa.jpeg|thumb|200px|<ins class="diffchange diffchange-inline">5. </ins>Kapliczka skrzynkowa z 2. poł. XIX w.<ins class="diffchange diffchange-inline">, Domatków</ins>]]</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Plik:Kolbuszowa górna kapliczka słupowa.jpeg|thumb|200px|Kapliczka skrzynkowa]]</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Plik:Kolbuszowa górna kapliczka słupowa.jpeg|thumb|200px|<ins class="diffchange diffchange-inline">6. </ins>Kapliczka skrzynkowa<ins class="diffchange diffchange-inline">, Kolbuszowa Górna</ins>]]</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>'''Lasowiacy''', nazywający siebie Lesiokami, to grupa etnograficzna, którą stanowią mieszkańcy Puszczy Sandomierskiej w widłach Wisły i Sanu oraz szerokiego pasa na prawym brzegu Sanu. W średniowieczu były to graniczne tereny pomiędzy Polską i księstwami ruskimi. Niesprzyjające osadnictwu tereny puszczy stanowiły naturalną granicę. Teren ten przyłączył ostatecznie do Polski Kazimierz Wielki w XIV w. Osadnictwo rozwijało się powoli i z początku obejmowało głównie doliny Wisły i Sanu oraz wcześniej wytrzebione z lasu tereny Płaskowyżu Kolbuszowskiego. Niedostępne, podmokłe i bagienne tereny puszczańskie w środku krainy oraz na prawym brzegu Sanu, poprzecinane zmieniającymi w różnych porach roku koryta rzekami, nie stanowiły atrakcyjnego terenu do zamieszkania. Przez długi czas puszcza ściągała głównie uciekinierów z innych stron chroniących się przed pańszczyzną oraz zbiegów ściganych przez prawo. Osadzano tu również przymusowo jeńców wojennych. </div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>'''Lasowiacy''', nazywający siebie Lesiokami, to grupa etnograficzna, którą stanowią mieszkańcy Puszczy Sandomierskiej w widłach Wisły i Sanu oraz szerokiego pasa na prawym brzegu Sanu. W średniowieczu były to graniczne tereny pomiędzy Polską i księstwami ruskimi. Niesprzyjające osadnictwu tereny puszczy stanowiły naturalną granicę. Teren ten przyłączył ostatecznie do Polski Kazimierz Wielki w XIV w. Osadnictwo rozwijało się powoli i z początku obejmowało głównie doliny Wisły i Sanu oraz wcześniej wytrzebione z lasu tereny Płaskowyżu Kolbuszowskiego. Niedostępne, podmokłe i bagienne tereny puszczańskie w środku krainy oraz na prawym brzegu Sanu, poprzecinane zmieniającymi w różnych porach roku koryta rzekami, nie stanowiły atrakcyjnego terenu do zamieszkania. Przez długi czas puszcza ściągała głównie uciekinierów z innych stron chroniących się przed pańszczyzną oraz zbiegów ściganych przez prawo. Osadzano tu również przymusowo jeńców wojennych. </div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l19" >Linia 19:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 19:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>== Lasowiackie (lasowskie) kapliczki w skansenie w Kolbuszowej ==</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>== Lasowiackie (lasowskie) kapliczki w skansenie w Kolbuszowej ==</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div># [[Kapliczka domkowa]] ze Staniszewskiego w powiecie kolbuszowskim (fot. 1). Kapliczka z przełomu XIX i XX w. konstrukcji słupowej na planie kwadratu, oszalowana deskami i pokryta dwuspadowym daszkiem. Zamknięta ze wszystkich stron, w ścianie frontowej drzwi z dużym, przeszklonym oknem. W bocznych ścianach małe, przeszklone okienka. W środku ołtarzyk ozdobiony oleodrukami. Kapliczki domkowe o podobnej konstrukcji i wyglądzie spotkać można na Kurpiach (np. w [[Dąbrówka (pow. ostrołęcki)|Dąbrówce]]). Kapliczka trafiła do skansenu w 1990 r. jako darowizna Stanisława Grodzali.</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div># [[<ins class="diffchange diffchange-inline">Drewniane kapliczki domkowe|</ins>Kapliczka domkowa]] ze Staniszewskiego w powiecie kolbuszowskim (fot. 1). Kapliczka z przełomu XIX i XX w. konstrukcji słupowej na planie kwadratu, oszalowana deskami i pokryta dwuspadowym daszkiem. Zamknięta ze wszystkich stron, w ścianie frontowej drzwi z dużym, przeszklonym oknem. W bocznych ścianach małe, przeszklone okienka. W środku ołtarzyk ozdobiony oleodrukami. Kapliczki domkowe o podobnej konstrukcji i wyglądzie spotkać można na Kurpiach (np. w [[Dąbrówka (pow. ostrołęcki)|Dąbrówce]]). Kapliczka trafiła do skansenu w 1990 r. jako darowizna Stanisława Grodzali.</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div># [[Kapliczka brogowa]] (fot. 2). Kapliczka jest wierną repliką kapliczki z 1824 r. z Jeżowego w powiecie niżańskim. Oryginalna kapliczka ufundowana została przez chłopa z Jeżowego Sagana dla rzeźby [[święty Jan Nepomucen|św. Jana Nepomucena]] przeniesionej z kapliczki, którą rozebrali koloniści niemieccy osadzeni pod koniec XVIII w. w dobrach kameralnych<ref group="uwaga">Dobra kameralne (od ''kamera'' - komora, skrzynia) to w Austrii dobra władcy. Na terenach zabranych Rzeczypospolitej były to dawne królewszczyzny, sekularyzowane majątki zakonne i kościelne</ref>Jeżowego w ramach tzw. kolonizacji józefińskiej. Brogowej konstrukcji kapliczka z balustradką ma czterospadowy dach kryty gontem ze szczytem zakończonym [[pazdur]]em z metalowym krzyżem kowalskiej roboty. Na prawym słupie zawieszona jest drewniana skarbonka z XIX w. pochodząca z cerkwi we wsi Krzywcza w powiecie przemyskim. Nielasowiacka jest również znajdująca się w kapliczce polichromowana ludowa rzeźba św. Jana Nepomucena z XIX w. Pochodzi ze wsi Żurawica w powiecie przemyskim (fot. 7). </div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div># [[Kapliczka brogowa]] (fot. 2). Kapliczka jest wierną repliką kapliczki z 1824 r. z Jeżowego w powiecie niżańskim. Oryginalna kapliczka ufundowana została przez chłopa z Jeżowego Sagana dla rzeźby [[święty Jan Nepomucen|św. Jana Nepomucena]] przeniesionej z kapliczki, którą rozebrali koloniści niemieccy osadzeni pod koniec XVIII w. w dobrach kameralnych<ref group="uwaga">Dobra kameralne (od ''kamera'' - komora, skrzynia) to w Austrii dobra władcy. Na terenach zabranych Rzeczypospolitej były to dawne królewszczyzny, sekularyzowane majątki zakonne i kościelne</ref>Jeżowego w ramach tzw. kolonizacji józefińskiej. Brogowej konstrukcji kapliczka z balustradką ma czterospadowy dach kryty gontem ze szczytem zakończonym [[pazdur]]em z metalowym krzyżem kowalskiej roboty. Na prawym słupie zawieszona jest drewniana skarbonka z XIX w. pochodząca z cerkwi we wsi Krzywcza w powiecie przemyskim. Nielasowiacka jest również znajdująca się w kapliczce polichromowana ludowa rzeźba św. Jana Nepomucena z XIX w. Pochodzi ze wsi Żurawica w powiecie przemyskim (fot. 7). </div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div># [[Kapliczka kłodowa|Kłodowa kapliczka]] ze wsi Widełki powiat kolbuszowski (fot. 3). Kapliczka wykonana jest z pnia dębu ociosanego w czworoboczny słup rozszerzający się w górnej partii, w której wydłubano wnękę na świątka zwieńczoną dwuspadowym, blaszanym daszkiem. Kapliczka jest darowizną rodziny Sitarzów z Widełki, a umieszczona we wnęce rzeźba Chrystusa Ukrzyżowanego (fot. 8) to praca ucznia Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Mielcu - Jacka Kopy.</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div># [[Kapliczka kłodowa|Kłodowa kapliczka]] ze wsi Widełki powiat kolbuszowski (fot. 3). Kapliczka wykonana jest z pnia dębu ociosanego w czworoboczny słup rozszerzający się w górnej partii, w której wydłubano wnękę na świątka zwieńczoną dwuspadowym, blaszanym daszkiem. Kapliczka jest darowizną rodziny Sitarzów z Widełki, a umieszczona we wnęce rzeźba Chrystusa Ukrzyżowanego (fot. 8) to praca ucznia Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Mielcu - Jacka Kopy.</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div># Ludowa rzeźba Chrystusa Ukrzyżowanego (fot. 4) z 1. poł XIX w. Polichromowana rzeźba pochodzi ze wsi Kolbuszowa Dolna i pierwotnie umieszczona była we wnęce pnia wiązu. To pierwszy obiekt przeniesiony do skansenu (figura z drzewem wiązu) na początku lat 70. XX w., podarowany przez Józefa Rząsę. Po zniszczeniu wiązu spowodowanym warunkami atmosferycznymi Chrystusa umieszczono na pniu obumarłego dębu. Rzeźbę chroni ozdobny okap wycięty z blachy. Jest to rekonstrukcja pierwotnego daszka, podarowana przez H. i E. Popielów z Kolbuszowej. </div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div># Ludowa rzeźba Chrystusa Ukrzyżowanego (fot. 4) z 1. poł XIX w. Polichromowana rzeźba pochodzi ze wsi Kolbuszowa Dolna i pierwotnie umieszczona była we wnęce pnia wiązu. To pierwszy obiekt przeniesiony do skansenu (figura z drzewem wiązu) na początku lat 70. XX w., podarowany przez Józefa Rząsę. Po zniszczeniu wiązu spowodowanym warunkami atmosferycznymi Chrystusa umieszczono na pniu obumarłego dębu. Rzeźbę chroni ozdobny okap wycięty z blachy. Jest to rekonstrukcja pierwotnego daszka, podarowana przez H. i E. Popielów z Kolbuszowej. </div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div># [[Kapliczka skrzynkowa]] z Domatkowa w powiecie Kolbuszowskim (fot. 5). Kapliczka w kształcie małej drewnianej skrzynki przeszklonej z przodu i przykrytej dwuspadowym daszkiem pochodzi z 2. poł. XIX w. Wewnątrz znajduje się ludowa rzeźba Chrystusa Ukrzyżowanego. Szczyt zakończony jest drewnianą pasyjką z metalowym odlewem Ukrzyżowanego. Kapliczka zawieszona jest na słupie dębowym. Do skansenu trafiła jako darowizna przekazana przez rodzinę Mazurów z Domatkowa. </div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div># [[<ins class="diffchange diffchange-inline">Kapliczki skrzynkowe|</ins>Kapliczka skrzynkowa]] z Domatkowa w powiecie Kolbuszowskim (fot. 5). Kapliczka w kształcie małej drewnianej skrzynki przeszklonej z przodu i przykrytej dwuspadowym daszkiem pochodzi z 2. poł. XIX w. Wewnątrz znajduje się ludowa rzeźba Chrystusa Ukrzyżowanego. Szczyt zakończony jest drewnianą pasyjką z metalowym odlewem Ukrzyżowanego. Kapliczka zawieszona jest na słupie dębowym. Do skansenu trafiła jako darowizna przekazana przez rodzinę Mazurów z Domatkowa. </div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div># Kapliczka skrzynkowa (fot. 6) z Kolbuszowej Górnej. Pierwotnie był to drewniany krzyż przydrożny. W okresie międzywojennym odpadło od niego poziome ramię. Na powstałym w ten sposób słupie zawieszono drewnianą skrzynkę z blaszanym, dwuspadowym daszkiem. Wewnątrz znajduje się gipsowa figurka Matki Boskiej. Kapliczka jest darowizną rodziny Kabatów z Kolbuszowej Górnej. </div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div># Kapliczka skrzynkowa (fot. 6) z Kolbuszowej Górnej. Pierwotnie był to drewniany krzyż przydrożny. W okresie międzywojennym odpadło od niego poziome ramię. Na powstałym w ten sposób słupie zawieszono drewnianą skrzynkę z blaszanym, dwuspadowym daszkiem. Wewnątrz znajduje się gipsowa figurka Matki Boskiej. Kapliczka jest darowizną rodziny Kabatów z Kolbuszowej Górnej. </div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l31" >Linia 31:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 31:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div></gallery></div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div></gallery></div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><del class="diffchange diffchange-inline">{{</del>Uwagi<del class="diffchange diffchange-inline">}}</del></div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins class="diffchange diffchange-inline">== </ins>Uwagi <ins class="diffchange diffchange-inline">==</ins></div></td></tr>
<tr><td colspan="2"> </td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div><ins class="diffchange diffchange-inline"><references group="uwaga"/></ins></div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>== Źródła ==</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>== Źródła ==</div></td></tr>
<tr><td colspan="2" class="diff-lineno" id="mw-diff-left-l39" >Linia 39:</td>
<td colspan="2" class="diff-lineno">Linia 40:</td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:Lasowiackie kapliczki]]</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:Lasowiackie kapliczki]]</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'>−</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #ffe49c; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:<del class="diffchange diffchange-inline">Nepomuki w województwie podkarpackim</del>]]</div></td><td class='diff-marker'>+</td><td style="color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #a3d3ff; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:<ins class="diffchange diffchange-inline">Województwo podkarpackie</ins>]]</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:Małopolskie Nepomuki]]</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:Małopolskie Nepomuki]]</div></td></tr>
<tr><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:Kapliczki brogowe]]</div></td><td class='diff-marker'> </td><td style="background-color: #f8f9fa; color: #222; font-size: 88%; border-style: solid; border-width: 1px 1px 1px 4px; border-radius: 0.33em; border-color: #eaecf0; vertical-align: top; white-space: pre-wrap;"><div>[[Kategoria:Kapliczki brogowe]]</div></td></tr>
</table>Michał Zalewskihttp://kapliczki.org.pl/kapliczki/index.php?title=Lasowiackie_kapliczki_w_skansenie_w_Kolbuszowej&diff=9187&oldid=prevAnna Kowalczewska: Utworzono nową stronę "Kapliczka domkowa Plik:Kolbuszowa lasowiacka kapliczka brogowa.jpeg|thumb|200px|Kap..."2021-04-21T08:09:57Z<p>Utworzono nową stronę "<a href="/kapliczki/Plik:Staniszewskie_kapliczka_domkowa_w_skansenie_w_kolbuszowej.jpeg" title="Plik:Staniszewskie kapliczka domkowa w skansenie w kolbuszowej.jpeg">thumb|200px|Kapliczka domkowa</a> Plik:Kolbuszowa lasowiacka kapliczka brogowa.jpeg|thumb|200px|Kap..."</p>
<p><b>Nowa strona</b></p><div>[[Plik:Staniszewskie_kapliczka_domkowa_w_skansenie_w_kolbuszowej.jpeg|thumb|200px|Kapliczka domkowa]]<br />
[[Plik:Kolbuszowa lasowiacka kapliczka brogowa.jpeg|thumb|200px|Kapliczka brogowa]]<br />
[[Plik:Widełka kapliczka kłodowa.jpeg|thumb|200px|Kapliczka kłodowa]]<br />
[[Plik:Kolbuszowa dolna chrystus ukrzyżowany.jpeg|thumb|200px|Chrystus Ukrzyżowany, ludowa rzeźba z 1. poł. XIX w.]]<br />
[[Plik:Domatków kapliczka skrzynkowa.jpeg|thumb|200px|Kapliczka skrzynkowa z 2. poł. XIX w.]]<br />
[[Plik:Kolbuszowa górna kapliczka słupowa.jpeg|thumb|200px|Kapliczka skrzynkowa]]<br />
'''Lasowiacy''', nazywający siebie Lesiokami, to grupa etnograficzna, którą stanowią mieszkańcy Puszczy Sandomierskiej w widłach Wisły i Sanu oraz szerokiego pasa na prawym brzegu Sanu. W średniowieczu były to graniczne tereny pomiędzy Polską i księstwami ruskimi. Niesprzyjające osadnictwu tereny puszczy stanowiły naturalną granicę. Teren ten przyłączył ostatecznie do Polski Kazimierz Wielki w XIV w. Osadnictwo rozwijało się powoli i z początku obejmowało głównie doliny Wisły i Sanu oraz wcześniej wytrzebione z lasu tereny Płaskowyżu Kolbuszowskiego. Niedostępne, podmokłe i bagienne tereny puszczańskie w środku krainy oraz na prawym brzegu Sanu, poprzecinane zmieniającymi w różnych porach roku koryta rzekami, nie stanowiły atrakcyjnego terenu do zamieszkania. Przez długi czas puszcza ściągała głównie uciekinierów z innych stron chroniących się przed pańszczyzną oraz zbiegów ściganych przez prawo. Osadzano tu również przymusowo jeńców wojennych. <br />
<br />
Sposób zaludniania przypomina osadnictwo innego puszczańskiego terenu granicznego - [[:Kategoria:Kurpiowskie kapliczki|Kurpi]]. Podobne też były zajęcia osadników, utrzymujących się głównie z bogactw naturalnych lasów i wód. Oprócz łowiectwa i myślistwa trudnili się bartnictwem, hodując pszczoły na potężnych żywych drzewach (barciach). Liczne torfowiska pozwalały na rozwój wytopu rudy darniowej, a nieograniczone zasoby drzewa na wypalanie węgla drzewnego oraz wytapianie smoły i mazi. Z czasem taka ekstensywna gospodarka doprowadziła do zmniejszenia zasobów puszczy, ale jednocześnie zwiększała tereny nadające się do uprawy rolnej, co powodowało intensyfikację osadnictwa. Zachęcała do tego polityka w królewszczyznach i prywatnych właścicieli poprzez stworzenie dogodnych warunków, przywilejów, lata zwolnień od pańszczyzny. Najczęściej przybywali osadnicy z przeludnionego Mazowsza oraz z zachodniej i centralnej Małopolski, ale pojawiali się też przybysze z Litwy, Rusi i Wołoszczyzny. Nadal, jeszcze w XVI i XVII w., osadzano tu jeńców wojennych: tatarskich, tureckich, kozackich. W XVIII w. po I rozbiorze Polski doszli do tego tygla osadnicy niemieccy osadzani w akcji [[kolonizacja józefińska|kolonizacji józefińskiej]]<ref group="uwaga">Kolonizacja józefińska to akcja kolonizacyjna rozpoczęta po I rozbiorze Polski w 1772 r. W dobrach rządowych na obszarze zaboru austriackiego osadzono w jej ramach ok. 18 000 Niemców w 120 czysto niemieckich osadach i w 55 mieszanych. Osady niemieckie istniały do II wojny światowej. Z trenów zajętych w 1939 r. przez Sowietów Niemcy galicyjscy wyjechali w 1940 r. Pozostałe wsie opuścili razem z wycofującą się armią niemiecką w latach 1944-1945.</ref>. <br />
<br />
Z tej wielobarwnej mozaiki etnicznej ludzi o różnych językach, obyczajach i religii oraz żyjących w warunkach utrudnionego kontaktu z ośrodkami cywilizacji wykształciła się odrębna grupa etnograficzna, identyfikująca się sama własną kulturą materialną i duchową w postaci specyficznej gwary, wierzeń religijnych, ubioru, architektury, obrzędowości. Grupa ta zaczęła określać się Lesiokami. W 2. połowie XIX w. etnografowie przyjęli dla nich nazwę Lasowiacy. <br />
<br />
Pracujący w XIX w. w kilku parafiach lasowiackich ksiądz Wojciech Michna tak charakteryzuje Lasowiaków:<br />
"''Lud sam, w puszczy sandomierskiej osiadły, w pasie środkowym, jest nam dowodem żywym, że jego dziadkowie stali opornie najdłużej przy starej wierze. Nigdzie nie znalazłem tyle zabobonów, przesądów, czarów itd., jak tutaj między ludem, a te gusła wszystkie przechowuje lud z taką wiarą, jakby one były nakazane ongi przez księży, jakby były od Kościoła podane. Nigdzie nie znalazłem między ludem takiej spotęgowanej wiary w Kościoła naukę, jak tutaj. Ksiądz porządny i do ludu przywiązany jest tu bożyszczem ludowym, ma głos na okolicę. Niestety! Nigdzie nie znalazłem takiej ochoty do włóczenia się po odpustach, jak tu u ludu. (...) Nigdzie nie znalazłem takiej brudoty po chałupach u ludu jak tu.(...) Mało gdzie znalazłem takie czerstwe zdrowie i wytrzymałość na wszystkie powietrza zmiany jak u Lasowiaków. Stąd też idzie, że Mazur z puszczy jest najlepszym i najwytrwalszym żołnierzem. Dlatego to dostał mu się przydomek: Mazur spod ciemnej gwiazdy''". W latach międzywojennych odrębnością Lasowiaków zaskoczony jest etnograf Franciszek Kotula: "''Byli to bardzo śmieszni, bo jacyś inni ludzie, inni ze względu na ubiór, jak na mowę. Mieli więc na nogach sznurowane chodaki, a na głowach wysokie czapy z "kukurydzami", spod których jakby uciekały długie włosy. Ubrani byli w bielutkie płótniaki lub brązowe sukmany, a tak zwane sumienie mieli zawsze gołe''". <br />
<br />
Przywiązanie i szacunek Lasowiaków do puszczy przejawia się w ich powiedzeniu: ''las uociec nas, a my dzieci jigo, jidziewa do nigo.''<br />
<br />
Kultura Lasowiaków wyrażała się również w kapliczkach i krzyżach przydrożnych. Siłą rzeczy budulcem było drewno. Lasowska sztuka małej architektury sakralnej, a zwłaszcza rzeźba ludowa, nie rozwinęła się tak spektakularnie jak np. na Kurpiach, ale można spotkać jeszcze ''in situ'' ciekawe jej przykłady. Wyobrażenie o charakterze tej twórczości można uzyskać dzięki zgromadzonym w skansenie w Kolbuszowej kilku jej przykładom.<br />
<br />
== Lasowiackie (lasowskie) kapliczki w skansenie w Kolbuszowej ==<br />
# [[Kapliczka domkowa]] ze Staniszewskiego w powiecie kolbuszowskim (fot. 1). Kapliczka z przełomu XIX i XX w. konstrukcji słupowej na planie kwadratu, oszalowana deskami i pokryta dwuspadowym daszkiem. Zamknięta ze wszystkich stron, w ścianie frontowej drzwi z dużym, przeszklonym oknem. W bocznych ścianach małe, przeszklone okienka. W środku ołtarzyk ozdobiony oleodrukami. Kapliczki domkowe o podobnej konstrukcji i wyglądzie spotkać można na Kurpiach (np. w [[Dąbrówka (pow. ostrołęcki)|Dąbrówce]]). Kapliczka trafiła do skansenu w 1990 r. jako darowizna Stanisława Grodzali.<br />
# [[Kapliczka brogowa]] (fot. 2). Kapliczka jest wierną repliką kapliczki z 1824 r. z Jeżowego w powiecie niżańskim. Oryginalna kapliczka ufundowana została przez chłopa z Jeżowego Sagana dla rzeźby [[święty Jan Nepomucen|św. Jana Nepomucena]] przeniesionej z kapliczki, którą rozebrali koloniści niemieccy osadzeni pod koniec XVIII w. w dobrach kameralnych<ref group="uwaga">Dobra kameralne (od ''kamera'' - komora, skrzynia) to w Austrii dobra władcy. Na terenach zabranych Rzeczypospolitej były to dawne królewszczyzny, sekularyzowane majątki zakonne i kościelne</ref>Jeżowego w ramach tzw. kolonizacji józefińskiej. Brogowej konstrukcji kapliczka z balustradką ma czterospadowy dach kryty gontem ze szczytem zakończonym [[pazdur]]em z metalowym krzyżem kowalskiej roboty. Na prawym słupie zawieszona jest drewniana skarbonka z XIX w. pochodząca z cerkwi we wsi Krzywcza w powiecie przemyskim. Nielasowiacka jest również znajdująca się w kapliczce polichromowana ludowa rzeźba św. Jana Nepomucena z XIX w. Pochodzi ze wsi Żurawica w powiecie przemyskim (fot. 7). <br />
# [[Kapliczka kłodowa|Kłodowa kapliczka]] ze wsi Widełki powiat kolbuszowski (fot. 3). Kapliczka wykonana jest z pnia dębu ociosanego w czworoboczny słup rozszerzający się w górnej partii, w której wydłubano wnękę na świątka zwieńczoną dwuspadowym, blaszanym daszkiem. Kapliczka jest darowizną rodziny Sitarzów z Widełki, a umieszczona we wnęce rzeźba Chrystusa Ukrzyżowanego (fot. 8) to praca ucznia Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Mielcu - Jacka Kopy.<br />
# Ludowa rzeźba Chrystusa Ukrzyżowanego (fot. 4) z 1. poł XIX w. Polichromowana rzeźba pochodzi ze wsi Kolbuszowa Dolna i pierwotnie umieszczona była we wnęce pnia wiązu. To pierwszy obiekt przeniesiony do skansenu (figura z drzewem wiązu) na początku lat 70. XX w., podarowany przez Józefa Rząsę. Po zniszczeniu wiązu spowodowanym warunkami atmosferycznymi Chrystusa umieszczono na pniu obumarłego dębu. Rzeźbę chroni ozdobny okap wycięty z blachy. Jest to rekonstrukcja pierwotnego daszka, podarowana przez H. i E. Popielów z Kolbuszowej. <br />
# [[Kapliczka skrzynkowa]] z Domatkowa w powiecie Kolbuszowskim (fot. 5). Kapliczka w kształcie małej drewnianej skrzynki przeszklonej z przodu i przykrytej dwuspadowym daszkiem pochodzi z 2. poł. XIX w. Wewnątrz znajduje się ludowa rzeźba Chrystusa Ukrzyżowanego. Szczyt zakończony jest drewnianą pasyjką z metalowym odlewem Ukrzyżowanego. Kapliczka zawieszona jest na słupie dębowym. Do skansenu trafiła jako darowizna przekazana przez rodzinę Mazurów z Domatkowa. <br />
# Kapliczka skrzynkowa (fot. 6) z Kolbuszowej Górnej. Pierwotnie był to drewniany krzyż przydrożny. W okresie międzywojennym odpadło od niego poziome ramię. Na powstałym w ten sposób słupie zawieszono drewnianą skrzynkę z blaszanym, dwuspadowym daszkiem. Wewnątrz znajduje się gipsowa figurka Matki Boskiej. Kapliczka jest darowizną rodziny Kabatów z Kolbuszowej Górnej. <br />
<br />
<gallery><br />
Plik:Żurawica, św. Jan Nepomucen.jpeg|7. Rzeźba św. Jana Nepomucena z kapliczki brogowej<br />
Plik:Widełka kapliczka kłodowa a.jpeg|8. Chrystus Ukrzyżowany w kapliczce kłodowej<br />
</gallery><br />
<br />
{{Uwagi}}<br />
<br />
== Źródła ==<br />
* ''Szlakami Lasowiaków - przewodnik'', Wokówka 2012<br />
* Informacje o kapliczkach pochodzą z opisów w Muzeum Kultury Ludowej w Kolbuszowej<br />
<br />
<br />
[[Kategoria:Lasowiackie kapliczki]]<br />
[[Kategoria:Nepomuki w województwie podkarpackim]]<br />
[[Kategoria:Małopolskie Nepomuki]]<br />
[[Kategoria:Kapliczki brogowe]]<br />
[[Kategoria:Kapliczki domkowe]]<br />
[[Kategoria:Kapliczki kłodowe]]<br />
[[Kategoria:Kapliczki skrzynkowe]]<br />
[[Kategoria:Chrystus Ukrzyżowany]]<br />
[[Kategoria:Święty Jan Nepomucen]]<br />
[[Kategoria:Rzeźba ludowa]]</div>Anna Kowalczewska