Polesie

Z almanach wrocławski
Wersja z dnia 00:07, 11 cze 2021 autorstwa Michał Zalewski (dyskusja | edycje) (Utworzono nową stronę "'''KRZYŻ<ref>Cytat z Czesław Pietkiewicz. ''Kultura duchowa Polesia Rzeczyckiego''</ref>''' W życiu religijnem Poleszuka dużą rolę odgrywają przedmioty kultowe,...")
(różn.) ← poprzednia wersja | przejdź do aktualnej wersji (różn.) | następna wersja → (różn.)
Przejdź do nawigacjiPrzejdź do wyszukiwania

KRZYŻ[1]

W życiu religijnem Poleszuka dużą rolę odgrywają przedmioty kultowe, z pośród których na pierwsze miejsce wysuwa się krzyż.

Chrest świaciej za ùsiô, silniej ùsiàkaje siły i za üsio daróżej. Màci, jak paczepić chreścik dziciàtku na szyjcy abó pakładzie ü lùlku, to jeno z im i zradniłosia na üwίèś swoj wiek. Żywuczy chryszczónym czaławiekam niikóli z im nie razłuczajecsa; z im ràzam schodzić ύ mohiłu i adtùl jeszcze żńrycsa za swahó drùha Chrestà nie trèba i świacić, bo jehô Chrystós paświaciń swajèju krôùju.

Krzyż, jeśli we wsi jest tylko jedna ulica, stoi przed wsią, a niekiedy na obydwu końcach osiedla, często i zdala od niego — na rozstajnych albo krzyżowych drogach (razdarożże albo ρierechrèstka). We wsi wznoszą krzyż w miejscu przecięcia się, względnie rozwidlenia dwu lub więcej ulic.

Krzyże robią najczęściej sosnowe albo dębowe, a bardzo rzadko z innego drzewa. Od końców ramion ku wierzchołkowi krzyża przytwierdzają dwie deseczki, tworzące rodzaj dachu (nakryć chrest), a mniej więcej w połowie wysokości wcinają ukośnie poprzecznicę, nieco krótszą i cieńszą od ramion, zastępując ją niekiedy drabinką. Na przekrzyżowaniu często umieszczają obraz ukrzyżowanego Chrystusa (Światoje Razpiaćcie), Matki Boskiej (Màcier Βόżaja) lub jakiegoś świętego — patrona wsi (światy uhôdηik). Nad obrazem i poniżej wieszają ręczniki wyszywane lub kawałki jednobarwnej tkaniny, jako wota, osobiste lub zbiorowe, dla odwrócenia klęsk żywiołowych. Wznoszą również krzyże na mogiłach (mahilny chrest). Kto go nie postawi, ten nie tylko ciężko grzeszy, ale naraża się i na to, że po upływie czterdziestu dni od pogrzebu będzie brutalnie przez zmarłego napastowany. To też kto nie może postawić odpowiedniego krzyża jednocześnie z pogrzebem, stawia jakikolwiek tymczasowo.

Krzyża nie wolno przenosić z jednego miejsca na drugie, a jeżeli, wskutek gnicia u dołu, zwali się, wtedy trzeba postawić nowy z tego samego drzewa. Stary może zgnić na miejscu, można zeń zrobić mniejszy krzyż na mogiłę żebraka lub spalić, nie korzystając z tego ognia, a popiół zakopać koło nowego krzyża·

Przypisy

  1. Cytat z Czesław Pietkiewicz. Kultura duchowa Polesia Rzeczyckiego