Sadków - krzyż kamienny (zaginiony)

Z almanach wrocławski
Przejdź do nawigacjiPrzejdź do wyszukiwania
Rys. M. Hellmich 1923, tab. 1(19)
Monolitowe kamienne krzyże



Sadków (niem. Gross Schottgau) gmina Kąty Wrocławskie, powiat wrocławski.

Max Hellmich w swoim zestawieniu zabytków średniowiecznego prawa podaje informację, że przed karczmą we wsi leżał kiedyś kamienny krzyż. Nie informuje, kiedy zniknął, ani też na jakiej podstawie zrobił jego rysunek zamieszczony w książce (tablica 1-19)[1]. Możliwe, że autor wykonał szkic na podstawie przekazu świadków. Doniesienie Hellmicha powtarza Kurt Degen w wydanym w 1965 r. we Frankfurcie nad Menem, ale opartym na inwentaryzacji przeprowadzonej w latach 1936-1937, katalogu zabytków byłego ziemskiego powiatu wrocławskiego[2].

Przekaz wyżej wymienionych badaczy, że krzyż należy zaliczyć do zabytków prawnych, czyli tzw. krzyży pokutnych czy też jak chcą inni krzyży pojednania (Sühnekreuz), opiera się na archaicznej formie i hipotetycznym wieku zabytku. Należy podkreślić jednak, że jest to tylko wątła hipoteza, gdyż nie wszystkie krzyże kamienne powstały w wyniku realizacji przez zabójcę umowy kompozycyjnej. Takie założenie jest wręcz absurdalne bo wynikałoby z niego przyjęcie, że był jakiś formalny czy zwyczajowy zakaz stawiania krzyży kamiennych z innych powodów. A przecież mógł to być krzyż upamiętniający jakieś zdarzenie lub graniczny, mógł też być krzyżem dziękczynnym czy klasycznym krzyżem postawionym z pobudek religijnych.

Nie wiadomo też, czy lokalizacja przed karczmą była pierwotna. Możliwe, że został tam przeniesiony z pierwotnego miejsca ustawienia, na co mogłoby wskazywać to, że przed karczmą leżał, a nie stał.

Z rysunku wynika, że krzyż był mocno zniszczony. Kształt zbliżony do równoramiennego krzyża greckiego był prawdopodobnie skutkiem ubytków, zwłaszcza dolnej części pionowego ramienia.

Przypisy

  1. Max Hellmich, Steinerne Zeugen mittelalterlichen Rechtes in Schlesien. Steinkreuze, Bildstöcke, Staupsäulen, Galgen, Gerichtsstische, Liegnitz 1923, s. 31(34)
  2. Kurt Degen, Die Bau- und Kunstdenkmäler des Landkreises Breslau, Frankfurt, Weidlich, 1965 s. 90 (zestawienie dotyczy inwentaryzacji przeprowadzonej w latach 1936-1937)

Literatura

  • Max Hellmich, Steinerne Zeugen mittelalterlichen Rechtes in Schlesien. Steinkreuze, Bildstöcke, Staupsäulen, Galgen, Gerichtsstische, Liegnitz 1923, s. 31(34)
  • Kurt Degen, Die Bau- und Kunstdenkmäler des Landkreises Breslau, Frankfurt, Weidlich, 1965 s. 90 (zestawienie dotyczy inwentaryzacji przeprowadzonej w latach 1936-1937)
Publikacja - 2009 r.
Aktualizacja - 2009 r.